Ũtanu Nĩ Nguma Tũtetheeawʼa Nĩ Ngai Twĩthĩwe Nayo

ANDŨ nĩmendete kwĩkala me atanu. Ĩndĩ mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo vai mũndũ ũtakomanaa na “mavinda ma mũisyo.” (2 Tim. 3:1) Maũndũ ta ũsili ũte wa katĩ, mathĩna ma mwĩĩ, kwaĩwa nĩ wĩa, kũkwʼĩĩwa, kana o mathĩna angĩ nĩmatonya kũtuma andũ amwe masya ũtanu woo o kavola. O na athũkũmi ma Ngai nĩmatonya kũkwʼa ngoo na makambĩĩa kwĩkala mate atanu. Ethĩwa ũtanu waku nĩwambĩĩe kũoleka, ũtonya kwĩka ata?

Nĩ kana tũsũngĩe, nĩtwaĩle kwamba kũelewa mũndũ wĩ na ũtanu wa wʼo amanyĩkaa ata, na tũisyoka tũmanye angĩ mekĩte ata nĩ kana mekale me atanu o na kwĩ mathĩna. Ĩtina wa ũu, nĩtũũmanya ũndũ tũtonya kwĩka nĩ kenda twongelange ũtanu witũ na ũndũ tũtonya kwĩsũvĩa ndũkese kũthela.

MŨNDŨ MŨTANU AMANYĨKAA ATA?

Ũtanu ũla tũũweta vaa ti ũla wa kwoneka ũyĩwʼa mũyo kana wĩ mũsanzamũku. Kwa ngelekanyʼo, nũtonya kwona mũndũ mũmile aitheka nginya akangʼangʼaũka. Ĩndĩ amilũkwa, ũyĩthĩa ndakwonyʼa ĩeo na aisyoka kwĩmakĩa o ũndũ ũkwĩmakĩaa nĩ mathĩna make. Mũyo ũsu eeĩ nawʼo ndũwĩta ũtanu wa wʼo.—Nth. 14:13.

Kĩvathũkanyʼo na ũu, ũtanu wumaa ngoonĩ. Amwe maiũelesya maasya nĩ “ũndũ mũndũ wĩwʼaa akwata kĩndũ kĩseo kana ethĩwa ve kĩndũ kĩseo weteele.” Mũndũ mũtanu ekalaa atanĩte, kwĩthĩwe kwĩ mathĩna kana kũiĩ. (1 Ath. 1:6) O na mũndũ nũtonya kwĩthĩwa aithĩnwʼa nĩ ũndũ, ĩndĩ ũyĩthĩa ngoonĩ no mũtanu. Kwa ngelekanyʼo, ve ĩvinda atũmwa makũniwe nũndũ wa kũneena ĩũlũ wa Klĩsto. Ĩndĩ o na makũnĩtwe oou, maumie “mbee wa nzama, maitana nũndũ nĩmatalĩlwe kwĩthĩwa nĩmaĩlwe nĩ kwanangĩwa ndaĩa nũndũ wa Syĩtwa yĩu.” (Meko 5:41) Ti atĩ nĩmatanaa nũndũ nĩmakũnĩtwe. Ĩndĩ maĩ na ũtanu wa wʼo nũndũ mayaaeka kũmũthũkũma Ngai me aĩkĩĩku.

Tũisyaawa twĩ na ũtanu wa mũthemba ũsu, na ndwĩkaa kwĩyĩete. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ ũtanu wa wʼo nĩ kĩlungu kĩmwe kya ũsyao wa veva mũtheu wa Ngai. Veva mũtheu no ũtũtetheesye twĩvwʼĩke “mũndũ mweũ,” na nguma ĩmwe yonanasya nĩtwĩvwʼĩkĩte mũndũ mweũ nĩ ũtanu. (Aev. 4:24; Aka. 5:22) Ĩla twatata twĩkale twĩ atanu, twĩthĩawa tũtonya kũmĩanĩsya nesa na mathĩna ala tũkomanaa namo.

ALA TŨTONYA KWĨYĨELEKANYʼA NAMO

Yeova endaa kũũ nthĩ kwĩthĩwe maũndũ maseo na ti maũndũ mathũku ala twonaa ũmũnthĩ. Ĩndĩ maũndũ mathũku ala maendeee maitumaa Yeova ekala ate mũtanu. Ndeto ya Ngai yaĩtye atĩĩ: “Vinya na ũtanu syĩ vala ũĩ.” (1 Mav. 16:27) Na eka ũu, maũndũ maseo ala maendeee kwĩanĩwʼa nĩ athũkũmi ma Yeova ‘nĩmatanĩthasya ngoo yake.’—Nth. 27:11.

No twĩyĩelekanyʼe na Yeova kwa kũema kũthĩnĩka mũno ĩla maũndũ maema kũthi ũndũ tũkwendaa. Vandũ va kũtinda tũimakwʼa nĩ maũndũ ala matonya kũtuma twĩkala tũte atanu, no tũsũanĩe maũndũ ala maseo twĩ namo ĩvindanĩ yĩĩ na tũyĩkala tũmĩĩsye, tweteele maũndũ maseo ala mokĩte.a

Twasoma Mbivilia nĩtwĩmanyĩasya ĩũlũ wa andũ aingĩ mekalile me atanu o na kũtwʼĩka maĩ na mathĩna. Ũmwe weekiwe maũndũ o na malikilye thayũ wake mũisyonĩ nĩ Avalaamu. (Mwa. 12:10-20; 14:8-16; 16:4, 5; 20:1-18; 21:8, 9) Ĩndĩ ndaaĩsa kwĩkala ate mũtanu. Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye? Nĩ kwĩkalaa aisũanĩa wĩkwatyo ũla waĩ nawʼo wa kwĩkala nthĩ nzaũ e ungu wa ũsumbĩki wa Masia. (Mwa. 22:15-18; Aevl. 11:10) Yesũ aisye atĩĩ: “Ĩthe wenyu, Avalaamu, nĩwatanie nũndũ wa kwona mũthenya wakwa.” (Yoa. 8:56) No twĩyĩelekanyʼe na Avalaamu kwa kũsũanĩaa motanu ala me mbee witũ.—Alo. 8:21.

Mũtũmwa Vaulo na mũnyanyae Sila nĩmekalaa maisũanĩa mawatho ma Ngai o ta Avalaamu. Maĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu na nĩmekalaa me atanu o na kũtwʼĩka nĩmakwatiwe nĩ mathĩna. Kwa ngelekanyʼo, mũthenya ũmwe nĩmakũniwe mũno na mekwʼa yela, ĩndĩ ta “ũtukũ katĩ Vaulo na Sila meethĩwa maimũvoya Ngai na ũmwinĩa mbathi sya ũmũkatha.” (Meko 16:23-25) Nĩmeekĩiwe vinya nĩ wĩkwatyo ũla maĩ nawʼo, na kĩngĩ kyatumie methĩwa me atanu nĩ kũmanya kana methĩna kwondũ wa ĩsyĩtwa ya Klĩsto. No tũatĩĩe ngelekanyʼo yoo kwa kwĩkalaa tũisũanĩa ũseo ũla tũkwataa twamũthũkũma Ngai twĩ aĩkĩĩku.—Avi. 1:12-14.

Ũmũnthĩ twĩ na ana-a-asa aingĩ mekalile me atanu ĩvinda maĩ na thĩna mwingĩ. Kwa ngelekanyʼo, Mwei wa 11, 2013, kĩuutani kĩmwe kĩthũku kyeetiwe Super Typhoon Haiyan nĩkyaanangie nyũmba sya Ngũsĩ mbee wa 1,000 nthĩ ya Philippines. Mũsyĩ wa mwana-a-asa ũmwe wĩtawa George, ũla wekalaa taoninĩ ya Tacloban, nĩwaanangiwe vyũ. Aisye atĩĩ: “Ana-a-asa nĩ atanu o na kũtwʼĩka ũu nĩwĩthĩiwe. O na nditonya kũelesya nesa ũtanu ũla twĩ nawʼo.” Ĩla twesa kũkwatwa nĩ maũndũ metu, no twĩkale twĩ atanu kwa kũsũanĩa na kũtũnga mũvea nũndũ wa maũndũ ala Yeova ũtwĩkĩte. Nĩ maũndũ angĩ meva Yeova ũtũnengete matumaa twĩkala twĩ atanu?

MAŨNDŨ ALA MATUMAA TWĨKALA TWĨ ATANU

We nũkwona ta ve kĩndũ kĩngĩ kĩtonya kũtuma twĩkala na ũtanu kwĩ ngwatanĩo yitũ na Ngai? Kwasũanĩa! Twĩthĩawa tũmwĩsĩ nesa Mũsumbĩ Ũla Mũnene Vyũ. Na ũsu nĩwe Ngai witũ, Ĩthe witũ, na Mũnyanyae witũ!—Sav. 71:17, 18.

Kĩndũ kĩngĩ kya vata Ngai ũtũnengete nĩ mũthĩnzĩo wa thayũ na ũtonyi wa kũũtanĩa. (Mũta. 3:12, 13) Nũndũ Yeova nũtũkusĩtye kwake, nĩtũmanyaa atũmbie e na kĩeleelo kĩva. (Ako. 1:9, 10) Kĩu kĩtumaa twĩkala twĩ eanĩe na tũmanya nesa ũndũ twaĩle kũtũmĩa thayũ witũ. Ĩndĩ andũ aingĩ mayĩsĩ nesa ũndũ maĩle kũtũmĩa thayũ woo. Vaulo nĩwawetie kĩvathũkanyʼo kĩu asya kana ve “maũndũ ala itho yĩtaamona, na kũtũ kũtaamewʼa, na ala mataalika ngoonĩ ya mũndũ, maũndũ o na meva ala Ngai wamaseũvĩsye ala mamwendaa. Ĩndĩ Ngai nĩwatũvuanĩsye ithyĩ kwa nzĩa ya Veva.” (1 Ako. 2:9, 10) Vo ve mũndũ ũtatanaa nĩ kũmanya kwenda kwa Yeova na kĩeleelo kyake?

Ve maũndũ angĩ Yeova wĩkĩte andũ make. Ũndũ ũmwe ũtũtanĩthasya nĩ kana no tũekewe naĩ sitũ. (1 Yoa. 2:12) Ũndũ ũngĩ nĩ kana nũndũ wa tei wa Ngai, twĩ na wĩkwatyo mũlũmu kana o mĩtũkĩ nũkũtwʼa nthĩ ĩno nzaũ. (Alo. 12:12) Na ĩngĩ, ũmũnthĩ Yeova nũtũnengete ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ ala tũtanaa namo tũimũthaitha. (Sav. 133:1) Na ve ũndũ ũngĩ. Ndeto ya Ngai nĩtũĩkĩĩthĩtye kana we nũsũvĩaa andũ make maikelelũkwʼe nĩ Satani na ndaimoni syake. (Sav. 91:11) Ethĩwa tũkekalaa tũisũanĩa maũndũ asu maseo Ngai ũtwĩkĩte, ũtanu witũ ũkaendeeaa kwongeleka mũthenya kũthi ũla ũngĩ.—Avi. 4:4.

ŨNDŨ ŨTONYA KWONGELANGA ŨTANU WAKU

Mũklĩsto mũtanu no ongelange ũtanu wake? Yesũ aisye atĩĩ: “Nĩnamũtavya maũndũ aa, nĩ kana ũtanu wakwa wĩthĩwe nthĩnĩ wenyu, na ũtanu wenyu wĩthĩwe wĩ musũu.” (Yoa. 15:11) We wĩona ata? Ũu ti kwonanyʼa kana ũtanu witũ no wongelekange? Ũtanu waku no ũndũ ũmwe na mwaki. No nginya ũkitanyʼe ngũ nĩ kana mwaki wongeleke. O ta ũu, no nginya ũseũvĩĩsye ngwatanĩo yaku na Yeova nĩ kana ũtanu waku wongeleke. Lilikana kana tũkwataa ũtanu nũndũ wa kũtetheewʼa nĩ veva wa Ngai. Kwoou wenda kwĩkalaa wĩ mũtanu mũnango, ĩkalaa ũimũvoya Yeova aũnenge veva wake, na ũisũanĩaa kĩla wasoma Mbivilianĩ, nũndũ ĩveveewe na veva ũsu.—Sav. 1:1, 2; Luka 11:13.

Kĩndũ kĩngĩ kĩtonya kwongelanga ũtanu ũla wĩ nawʼo nĩ kwĩthĩwa na kĩthito maũndũnĩ ala mamwendeeasya Yeova. (Sav. 35:27; 112:1) Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ twoombiwe ‘tũkĩe Ngai, na kũkwata mĩao yake; nũndũ ũu nĩwʼo ũndũ wʼonthe waĩlĩte kwĩkawa nĩ mũndũ.’ (Mũta. 12:13) Kwa ndeto ingĩ, tũmbĩtwe twĩ na wendi wa kwĩka kwenda kwa Ngai. Na nũndũ wa ũu, kũmũthũkũma Yeova nĩkũtumaa tũtanĩa thayũ.b

ŨSEO WA KWĨKALA TWĨ ATANU

Nĩtũtonya kũkwata moseo angĩ maingĩ twongelanga ũtanu witũ. Kwa ngelekanyʼo, kũmũthũkũma Ĩthe witũ wa ĩtunĩ twĩ atanu o na ĩla twakomana na mathĩna no kũtume atana mũno. (Kũt. 16:15; 1 Ath. 5:16-18) O na ĩngĩ, kwĩthĩwa na ũtanu wa wʼo kũkatumaa tũtelikya maũndũnĩ ma kĩ-mwĩĩ, na vandũ va ũu tũkeeyumasya mũnango na ngoo yonthe kwondũ wa Ũsumbĩ wa Ngai. (Mt. 13:44) Ĩla tweyonea ũseo wa kwĩka ũu, tũkongela ũtanu witũ na wa ala angĩ, o na ĩngĩ tũkekalaa twĩ eanĩe.—Meko 20:35; Avi. 1:3-5.

Mũsomi ũmwe wa University of Nebraska ĩla yĩ Amelika aandĩkie ũũ ĩtina wa kwĩka ũkunĩkĩli ĩũlũ wa maũndũ kauta makonetye ũima ma mwĩĩ: “Wekala wĩ mũtanu na wĩ mwĩanĩe, ũu no ũtume wĩthĩwa na ũima wa mwĩĩ ĩvinda yũkĩte.” O na Mbivilia yaĩtye: “Ngoo ndanu nĩ mũiito mũseo.” (Nth. 17:22) Nĩ wʼo ki kana wongelanga ũtanu waku, nũtonya kũolanga mathĩna ma mwĩĩ.

Kwoou o na kau twĩkalaa ĩvindanĩ yĩ na mathĩna maingĩ, no tũkwate ũtanu wa wʼo na ũtathela. Veva mũtheu no ũtũtetheesye kwĩkala twĩ atanu, na nĩ kana tũũkwate twaĩle kũmũvoya Yeova atũnenge ũ veva. O na ĩngĩ nĩtwaĩle kwĩmanyĩsya, na kũvindĩĩsya kĩla tũũsoma Ndetonĩ yake. O na ĩngĩ no twongelange ũtanu witũ kwa kũsũanĩa moathimo ala tũkwatĩte, kwa kwĩyĩelekanyʼa na ala me na mũĩkĩĩo, na kwa kũtata twĩke kwenda kwa Ngai. Tweeka maũndũ asu onthe, tũkeethĩawa tũtonya kwĩtĩkĩlana na ũwʼo ũla wĩ nthĩnĩ wa Savuli 64:10, ĩla yaĩtye: “Ũla mũlũngalu akatanĩaa Yeova, na kwĩvitha nthĩnĩ wake.”