MWBR18 01 Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ kpɛlɩkʋʋ takayaɣ taa tɔm kɩñɩnɩtʋ
1er-7 JANVIER
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | MAATIYEE 1-3
“Ɛsɔdaa Kewiyaɣ [Ñɔtaa]”
(Maatiyee 3:1, 2) Wɛɛ ana a-taa lɛ, Yohanɛɛsɩ lɩm sɔyʋ lɩwa nɛ esusuu Yudee lakʋ taa se: 2 “Ɩpɩsɩ mɩ-laŋa, ɛsɔdaa kewiyaɣ talaa!”
nwtsty, Mat 3:1, 2 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
tɔm susuu: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se “posusi tɔm ɛzɩ samaɣ taa tɔm susuyu yɔ.” Ðɩñɩkɩɣ niye ɛzɩma posusuu tɔm ndʋ yɔ pɩ-yɔɔ na: Ðoŋ ɖoŋ lɛ, posusuu tɔm ɛyaa tɩŋa ɛsɩndaa kpayɩ, pɩtɩkɛ samaɣ cikpelaɣ nakɛyɛ ɛsɩndaa yeke.
Kewiyaɣ: Cɩnɛ pacalɩ yɔɔdʋʋ Grɛɛkɩ tɔm piye ba·si·leiʹa tɔm, ɖɩɖɩ tɔbʋʋ lɛ se komina ŋgʋ wiyaʋ nɔɔyʋ ɖiyiɣ nɛ tɛtʋ nɛ ɛyaa mba wiyaʋ ɛnʋ eɖiyiɣ yɔ. Grɛɛkɩ Masɩ taa panaɣ tɔm piye nɖɩ tam 162, nɛ pɩ-taa lɛ panaɣ-ɖɩ tam 55 Maatiyee takayaɣ taa nɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ɖɩyɔɔdʋʋ kewiyitu ndʋ Ɛsɔ tɔkɩ yɔ tɩ-tɔm. Maatiyee yɔɔdɩ ɛ-tɛ evaŋgilim taa kewiyaɣ tɔm tam sakɩyɛ, pɩtɩla pʋyɔɔ payaɣ ɛ-takayaɣ se Kewiyaɣ tɛ evaŋgilim.
ɛsɔdaa Kewiyaɣ: Pama tɔm loyaɣ kanɛ Maatiyee tɛ evaŋgilim taa tam 30. Maarkɩ nɛ Luka pɛ-tɛ evaŋgilim taa lɛ, pama ka-ɖaɣʋ “Ɛsɔ Kewiyaɣ” na. Nɛ tɔm loyisi nzɩ sɩwɩlɩɣ se “Ɛsɔ Kewiyaɣ” wɛ ɛsɔdaa nɛ peeɖe kalakɩnɩ ka-tʋmɩyɛ.—Mat 21:43; Mark 1:15; Luka 4:43; Dan 2:44; 2Tim 4:18.
ñɔtaa: Cɩnɛ tɔm piye ɖɩnɛ ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se Weyi ɛkaɣ ɖiyuu ɛsɔdaa Kewiyaɣ yɔ, pɩkazɩ pazɩ ɛkaɣ kɔm.
(Maatiyee 3:4)Yohanɛɛsɩ ɛnʋ ɛlɩwa lɛ, ɛtɔɔlɩ aɖaaɖaa hʋndʋ kuyutu nɛ ɛta ɛ-tɩnaɣ taa tɔnɛ, ɛ-tɔɔnaɣ kɛlɛ [nakaŋ] nɛ tɛyɛ tɩŋ num.
nwtsty, Multimédia
Yohanɛɛsɩ lɩm mɩyɩsɩyʋ tokonaa nɛ ɛ-wɛtʋ
Yohanɛɛsɩ suwaɣ toko ŋgʋ palabɩnɩ aɖaaɖaanaa hʋndʋ nɛ ɛta ɛ-tɩnaɣ taa tɔnɛ tambaɖɛ se ɖɩɖɔkɩ toko ŋgʋ. Ɛpɩzaɣ se ɛɖʋ ɖɩ-yɔɔ wondu cikpetu natʋyʋ. Nayʋ Eliya suwaɣ wondu ndʋ tɩ-ɖaɣʋnaa ɖɔɖɔ. (2Aw 1:8) Kʋñɔndɩnaa kaasuwaɣ aɖaaɖaanaa hʋndʋ tokonaa mba, nɛ paawɛ ñaɣyʋʋʋ. Ɛlɛ ñɩm tɩnaa ñosuwaɣ wondu ndʋ palʋnɩ pɩsatʋ nɛ tɩwɛɛ ɖɔfɩɩ yɔ. (Mat 11:7-9) Ðooo palʋlʋʋ Yohanɛɛsɩ yɔ, ɛkɛ Naziireya tʋ, pʋyɔɔ lɛ pɩtɩla patɩhʋ ɛ-ñɔsɩ wiɖiyi. Pɩtɩla e-wondu suu nɛ ɛ-wɛtʋ pawɩlaɣ kpaagbaa se ɛcakɩ wezuu kɛlɛʋ, ɛkpaɣ ɛ-tɩ pilim nɛ ɛcɛlɩ Ɛsɔ se ɛlakɩ ɛ-sɔɔlɩm.
Nakaŋ
Bibl taa lɛ, tɔm piye “nakaŋ” pɩzɩɣ nɛ pɩkɛ wondu ndʋ tɩcakɩ ñɩtʋ yɔɔ nɛ tɩmaɣ tataa sakɩyɛ yɔ, tɩ-ñʋʋ taa nɛ taŋnaa kɩɖaɣlaa cikpema naalɛ. Palabɩ akɔnta nakʋyʋ Yeruzalɛm taa nɛ pana se nakaŋ taa lɛ, nandʋ 75% wɛna. Mba pɔtɔkɩ nakaŋ sɔnɔ yɔ, pɛsɛtɩɣ ɩ-ñʋŋ, ɛ-nɩŋgbanzɩ, ɛ-hʋndʋ nɛ e-lotu. Nɛ mbʋ pɩkazɩɣ yɔ, patɩzɩɣ-pʋ pʋcɔ nɛ pɔtɔɔ yaa pɔtɔkɩ-pʋ lɛŋ. Pɔyɔɔdʋʋ se nakaŋ ɛnɩ ɛwɛ leleŋ ɛzɩ ajanjɛyɩŋ yaa pɩcɛɛ yɔ, nɛ nandʋ wondu ɖɔ pɩ-taa.
Tɛyɛ tʋŋ num
Fotonaa panɛ pawɩlɩɣ 1) tʋwakʋ ŋgʋ tɛyɛ tʋŋ mawa yɔ nɛ 2) tʋŋ sɛnzɛlɩtʋ. Tʋŋ num weyi Yohanɛɛsɩ nezaɣ yɔ, pɩtɩla tʋŋ weyi payaɣ se Apis mellifera syriaca yɔ, ɛnʋ ɖʋnɩ num mbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tʋŋ ɛnʋ ɩwɛnɩ hɔɔlɩŋ ɛnɩ ɩ-taa. Tʋŋ ɛnɩ ɩwɛ kañatʋ nɛ ɛnʋ pɩzɩɣna nɛ ɩcaɣ Yudee kañɩmbusuu hɔɔlʋʋ taa; mbʋ pʋyɔɔ yɔ, soŋaɣ helim mbʋ pɩmakɩ peeɖe yɔ, pɩwɩlɩ kaŋ kaŋ. Ɛlɛ pɩnzɩ 800 waa P.P.Y mbʋ yɔ lɛ, ɛyaa mba paawɛɛ Izrayɛɛlɩ ɛjaɖɛ taa yɔ, pɔɖɔwaɣ tʋŋ ɛnɩ cʋʋ ɖeɣsi nasɩyɩ taa. Pɔkɔm nɛ pana ɖeɣsi nzɩ sɩ-taa sakɩyɛ tɛtʋ sɔsɔtʋ natʋyʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa (peeɖe payaɣ sɔnɔ se Tel Rehov), tɩwɛ Yɔɔrdaŋ pʋŋ hɛɛŋa taa. Tʋŋ weyi ɩɖʋʋ tʋŋ num mbʋ pɩwɛ tɩwakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa yɔ, pɩwɛ ɛzɩ Turkii ɛjaɖɛ taa palɩnɩ-ɩ nɛ pɔkɔna yɔ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Maatiyee 1:3) Yuda kpaɣ Tamaarɩ nɛ ɛlʋlɩ Faarɛɛsɩ nɛ Zaaraa, Faarɛɛsɩ lʋlɩ Ɛsrɔm, Ɛsrɔm lʋlɩ Aram.
nwtsty, Mat 1:3 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Tamaarɩ: Halaa kagbanzɩ waa mba pama pa-hɩla Maatiyee takayaɣ taa se pɛwɛɛ Mesiya liɖe taa yɔ, pa-taa kajalaɣ tʋ yɔ. Naanza waa mba pakazaa yɔ mba yɔ Rahaabɩ nɛ Ruti (pa-naalɛ pataakɛ Izrayɛɛlɩ piya (kalɩtʋ 5); Batseeba “Uriya halʋ” (kalɩtʋ 6); nɛ Maarɩɩ (kalɩtʋ 16). Pama halaa panɛ pa-hɩla Yesu liɖe tɔm taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ pʋcɔ nɛ pa-taa paa weyi ɛpɩsɩ Yesu neze lɛ, piti lakasɩ nasɩyɩ kaalaba.
(Maatiyee 3:11) Ma yɔ, [mamɩyɩsɩɣ-mɩ] lɩm se ɩpɩsɩ mɩ-laŋa, ɛlɛ weyi ɛkɔŋnɩ ma-wayɩ yɔ, ɛkɩlɩ-m ɖoŋ. Mantɩmʋna se mɔhɔzɩ ɛ-naataŋgbala. Ɛnʋ kaɣnɩ-mɩ lɩm sɔʋ fezuu kiɖeɖeu taa nɛ miŋ taa.
nwtsty, Mat 3:11 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Mamɩyɩsɩɣ-ŋ lɩm: Yaa “mentisiɣ-ŋ lɩm tɛɛ nɛ pihuuzi ñɔ-yɔɔ.” Grɛɛkɩ tɔm piye ba·ptiʹzo tɔbʋʋ lɛ se “petisi nabʋyʋ tɩŋa lɛɛbʋ taa, pasʋzɩ nabʋyʋ, lɛɛbʋ taa nɛ pɩtɛ pɩtɩŋa.” Bibl yɔɔ tɔm lɛɛtʋ wɩlɩɣ se lɩm mɩyɩsʋʋ tɔbʋʋ lɛ se petisi nabʋyʋ lɛɛbʋ taa nɛ pilibi-pʋ pɩtɩŋa su. Alɩwaatʋ natʋyʋ taa Yohanɛɛsɩ kaamɩyɩsaɣ ɛyaa lɩm Yɔɔrdaŋ pʋŋ hɛɛŋa hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa Salɩm cɔlɔ, “mbʋ pʋyɔɔ yɔ lɩm kaatɔyɩ peeɖe.” (Yoh 3:23) Filiipu mɩyɩsaɣ Etiyoopii tʋ lɩm lɛ, ‘petibi pa-naalɛ lɩm taa.’ (Tʋma 8:38) Grɛɛkɩ tɔm piye kʋyʋmɖɩyɛ nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ 2Aw 5:14 taa Septante taa, peeɖe pɔyɔɔdɩ Namaanɩ tɔm se ɛkɔm nɛ “etii nɛ ɛmɩyɩ Yɔɔrdaŋ taa tam lʋbɛ.”
Bibl kalʋʋ
(Maatiyee 1:1-17) Yesu Krɩstʋ liɖe tɔm, Daviid pɩyalʋ, Abraham pɩyalʋ. 2 Abraham lʋlɩ Izaakɩ, Izaakɩ lʋlɩ Yakɔɔb, Yakɔɔb lʋlɩ Yuda nɛ e-koobiya; 3 Yuda kpaɣ Tamaarɩ nɛ ɛlʋlɩ Faarɛɛsɩ nɛ Zaaraa, Faarɛɛsɩ lʋlɩ Ɛsrɔm, Ɛsrɔm lʋlɩ Aram. 4 Aram lʋlɩ Aminaadaabɩ, Aminaadaabɩ lʋlɩ Naasɔɔnɩ, Naasɔɔnɩ lʋlɩ Salomɔɔ. 5 Salomɔɔ kpaɣ Rahaabɩ nɛ ɛlʋlɩ Bowaazɩ, Bowaazɩ kpaɣ Ruti nɛ ɛlʋlɩ Obɛɛdɩ, Obɛɛdɩ lʋlɩ Yesee. 6 Yesee lʋlɩ wiyaʋ Daviid, Daviid lʋlɩnɩ Uriya halʋ Salomɔɔ. 7 Salomɔɔ lʋlɩ Rehabam, Rehabam lʋlɩ Abiya, Abiya lʋlɩ Aaza. 8 Aaza lʋlɩ Yehoram, Yehoram lʋlɩ Uziya. 9 Uziya lʋlɩ Yotam, Yotam lʋlɩ Ahazɩ, Ahazɩ lʋlɩ Ezekiyasɩ. 10 Ezekiyasɩ lʋlɩ Manaasee, Manaasee lʋlɩ Amɔɔnɩ, Amɔɔnɩ lʋlɩ Yoziyaasɩ. 11 Yoziyaasɩ lʋlɩ Yekoniya nɛ e-koobiya tɛtʋ kɛzʋʋ taa Babilɔɔnɩ. 12 Palɩnɩ tɛtʋ kɛzʋʋ Babilooni lɛ, Yekoniya lʋlɩ Salaatɩyɛlɩ, Salaatɩyɛlɩ lʋlɩ Zorobabɛɛlɩ. 13 Zorobabɛɛlɩ lʋlɩ Abiyudi, Abiyudi lʋlɩ Eliyaakim, Eliyaakim lʋlɩ Azɔɔrɩ; 14 Azɔɔrɩ lʋlɩ Sadɔɔkɩ, Sadɔɔkɩ lʋlɩ Akim, Akim lʋlɩ Eliyudi. 15 Eliyudi lʋlɩ Eliyazaarɩ, Eliyazaarɩ lʋlɩ Maatanɩ, Maatanɩ lʋlɩ Yakɔɔb. 16 Yakɔɔb lʋlɩ Yosɛɛfʋ, Maarɩɩ walʋ, Maarɩɩ ɛnʋ ɛlʋlɩnɩ Yesu weyi payaɣ-ɩ se Krɩstʋ yɔ. 17 Liɖe caɖaŋ kpeekpe kpɛndɩ hiu nɛ naanza, pɩkpaɣnɩ Abraham nɛ pɩsɩɩnɩ Daviid yɔ, hiu nɛ naanza pɩkpaɣnɩ Daviid nɛ pɩsɩɩnɩ tɛtʋ kɛzʋʋ Babilooni yɔ, hiu nɛ naanza pɩkpaɣnɩ tɛtʋ kɛzʋʋ Babilooni nɛ pɩsɩɩnɩ Krɩstʋ yɔ.
8-14 JANVIER
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | MAATIYEE 4-5
“Lɔŋ weyi Yesu pʋʋ yɔɔ tɔm yɔɔdʋʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?”
(Maatiyee 5:3) Koboyaɣ tɩnaa kɛlɛ mba [panawa se pɩpɔzʋʋ-wɛ fezuu taa wondu yɔ mba patɩnɩ ɛsɔdaa kewiyaɣ.]
nwtsty, Mat 5:3 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Koboyaɣ: Pɩtɩkɛ taa leleŋ yem, ɛzɩ taa leleŋ weyi aleɣya kɔŋnɩ ɛyʋ yɔ. Ye pɔyɔɔdɩ tɔm tʋnɛ ɛyaa hɔɔlʋʋ taa yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɛyʋ weyi Ɛsɔ wazɩ-ɩ nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ yɔ. Palakɩnɩ tɔm piye nɖɩ tʋmɩyɛ Ɛsɔ nɛ Yesu pɔ-hɔɔlʋʋ taa alɩwaatʋ ndʋ Ɛsɔ haɣaɣ Yesu ɖoŋ ɛsɔdaa yɔ.—1Tim 1:11; 6:15.
mba panawa se pɩpɔzʋʋ-wɛ fezuu taa wondu yɔ: Grɛɛkɩ tɔm piye “mba panawa se” tɔbʋʋ lɛ se “mba pɛkɛ kʋñɔndɩnaa (mba pɛwɛ kɔdɛɖaɣ taa, pɛfɛyɩ nabʋyʋ yaa sʋlʋmɩyaa),” nɛ palabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa se pɔyɔɔdɩ mba pɛwɛnɩ kɩcɛyɩm nabʋyʋ nɛ patɩlɩ-pʋ camɩyɛ yɔ. Palabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm piye nɖɩ Luka 16:20, 22 taa, alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdaɣ “kʋñɔndʋ” Lazaarɩ tɔm yɔ. Tɔm ɖɛzɩyaa nabɛyɛ ɖɛzɩ Grɛɛkɩ tɔm loyaɣ kanɛ se mba “pɛkɛ kʋñɔndɩnaa fezuu taa yɔ” nɛ tɔm ndʋ tɩwɩlɩɣ se ɛyaa mba panawa se fezuu taa wondu tɛɖɩɣ-wɛ nɛ pañɩnɩɣ se pɔñɔtɩnɩ Ɛsɔ ɛlɛ panɩɣ wɩzasɩ pɩ-yɔɔ.
(Maatiyee 5:7) Koboyaɣ tɩnaa kɛlɛ pʋtɔdɩyɛ nayaa, pakaɣ pa-pʋtɔdɩyɛ naʋ.
nwtsty, Mat 5:7 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
pʋtɔdɩyɛ nayaa: Bibl taa tɔm pee wena pɛɖɛzaa se “pʋtɔdɩyɛ nayaa” nɛ “pʋtɔdɩyɛ naʋ” yɔ, pɩtɩkɛ kpaɣʋ nɛ kpeɣu nɛ tɔm natʋyʋ yɔɔ sɔʋ hɔɔlʋʋ taa yeke palakɩnɩ-yɛ tʋmɩyɛ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ayɔɔdʋʋ lalaa siziŋ nɩʋ nɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ mbʋ pituzuu ɛyʋ se ɛkpɛzɩ nɩŋgbaŋaɣ nakɛyɛ nɛ ɛsɩnɩ weyi ɛwɛ kɩcɛyɩm nabʋyʋ taa yɔ.
(Maatiyee 5:9) Koboyaɣ tɩnaa kɛlɛ laŋhɛzɩyɛ [ñɩnɩyaa], pakaɣ-wɛ yaʋ se Ɛsɔ piya.
nwtsty, Mat 5:9 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Laŋhɛzɩyɛ ñɩnɩyaa: Ɛyaa mba patɩkɛ laŋhɛzɩyɛ tɩnaa yem ɛlɛ pañakɩ pana se peyele nɛ laŋhɛzɩyɛ kɔɔ ɖenɖe ɖɩtaawɛɛ yɔ.
w07 1/12 17
Sɩnɩ ña-pɩɣa nɛ kɛkɛ laŋhɛzɩyɛ tʋ
Lʋlɩyaa mba pɛkɛ Krɩstʋ ñɩma yɔ, pɔsɔɔlaa kpem se pafalɩsɩ pe-piya nɛ ‘sɩñɩnɩ laŋhɛzɩyɛ nɛ sɩɖɔkɩ-ɖɩ kpam.’ (1Pɩy 3:11) Ye ɛyʋ ɛkɛ laŋhɛzɩyɛ ñɩnɩyʋ yɔ, pɩkɔŋnɩ koboyaɣ siŋŋ, pʋyɔɔ lɛ pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana kpem nɛ ɖɩlʋbɩnɩ pana lɩmaɣza, ɖɩlʋ nɛ ɖɩtaasɩɩ nɔɔyʋ ɖa-taa nɛ ɖɩtaawɛɛnɩ nɔɔyʋ yɔɔ lɩmaɣza kɩdɛkɛda.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Maatiyee 4:9) Nɛ eheyi-i se: ‘Ye ŋluŋaa nɛ ŋsɛ-m yɔ, mɛncɛlɩɣ-ŋ pɩtɩŋa payɩ.’
nwtsty, Mat 4:9 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Ye ŋluŋaa nɛ ŋsɛ-m yɔ: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzɩ cɩnɛ se “ŋsɛ-m” yɔ, palabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ payaɣ fransɩɩ taa se aoriste yɔ tɩ-taa; nɛ tɩwɩlɩɣ se palakɩ lakasɩ nzɩ tam kʋyʋm na. Ye mbʋ, Eleeu yɔɔdʋʋ se “Ye ŋluŋaa nɛ ŋsɛ-m yɔ,” ɛtaañɩnɩɣ se Yesu ɛwɛɛ-ɩ sɛʋ yɔɔ, ɛñɩnaɣ se Yesu ‘ɛsɛɛ-ɩ’ tam kʋyʋm koŋ.
(Maatiyee 4:23) Ɛcɔwaɣ Galilee kpeekpe, ɛwɩlɩɣ-wɛ tɔm Ɛsɔ kuduyuŋ tɛɛ, esusuu Ɛsɔ kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ nɛ ɛkʋsʋʋ paa kʋdɔndʋ weyi nɛ paa ɛjam weyi, ɛyaa samaɣ taa.
nwtsty, Mat 4:23 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ɛwɩlɩɣ tɔm . . . esusuu: Tɔm wɩlʋʋ wɛ ndɩ nɛ tɔm susuu; wɩlɩyʋ ɛɛyɔɔdʋʋ yem, ɛwɩlɩɣ lɔŋ, ɛlɩzɩ pɩ-taa, ɛcɔlʋʋ ɛyaa lɩmaɣza camɩyɛ nɛ ɛwɩlɩɣ-wɛ mbʋ pʋyɔɔ tɔm natʋyʋ kɛ toovenim yɔ.
Bibl kalʋʋ
(Maatiyee 5:31-48) Paatɔm se: Weyi ɛɖɔɔnʋʋ ɛ-halʋ yɔ, ɛha-ɩ ɖɔɔnʋʋ takayaɣ. 32 Ma yɔ meheyiɣ-mɩ se weyi ɛɖɔɔnʋʋ ɛ-halʋ yɔ, ye pɩtɩkɛ halʋ kɩlɛlʋ kɔyɔ, ɛwɩlɩɣ-ɩ acɛyɛ nʋmɔʋ. Nɛ weyi ɛkpakɩɣ halʋ weyi pɔɖɔɔnɩ-ɩ yɔ, ɛkɛ acɛyɛ tʋ. 33 Ɩnɩwa ɖɔɖɔ peheyi lɔndaa mba se: Taaɖuu cɛtɩm ɖuutu, ɛlɛ ŋɖuu ndʋ nɛ Kɩbaɣlʋ yɔ, la tɩ-yɔɔ. 34 Ma yɔ meheyiɣ-mɩ se itaaɖuu kaaʋ, taaɖuuni ɛsɔdaa, pɩkɛ Ɛsɔ kewiyaɣ kpelaɣ, 35 taaɖuuni ɖɔɖɔ tɛtʋ, pɩkɛ Ɛsɔ nɩŋgbanzɩ ɖɩɖʋyɛ, taaɖuuni Yerusalɛm, pɩkɛ wiyaʋ sɔsɔ Tɛtʋ. 36 Taaɖuuni ña-ñʋʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋŋpɩzɩɣ ŋpisi yaa ŋhʋlʋnzɩ paa ñɔ-ñɔyaɣ kʋyʋmaɣ. 37 Ɩtɔma ‘ɛɛɛ’ kɔyɔ, pɩkɛ ‘ɛɛɛ’, ɩtɔma ‘aayɩ’ kɔyɔ, pɩkɛ ɖɔɖɔ ‘aayɩ’. Mbʋ pɩtasɩ sɔzʋʋ yɔ, pɩlɩnɩ kɩdɛkɛdɩtʋ cɔlɔ. 38 Ɩnɩ paatɔm se: Nɔɔyʋ ɛyɔkɩ ñɛ-ɛzɩyɛ yɔ, yɔkɩ ɖɔɖɔ ɛ-ɛzɩyɛ. Nɔɔyʋ ɛkpɛzɩ ñe-keɖe yɔ, kpɛzɩ ɖɔɖɔ e-keɖe. 39 Ma yɔ, meheyiɣ-mɩ se ɩtaakpa kañatʋ tʋ kɩmɩyɛ, ye nɔɔyʋ ɛcɛbɩ ña-lɩkpaɣzaɣ nɩwaŋ ŋga kadaŋa yɔ, wɛlɩ lɩkpaɣzaɣ lɛɛka nɛ ɛcɛ-kɛ ɖɔɖɔ kadaŋa. 40 Ɛyaɣ-ŋ tɩŋ se ɛlɛɣ-ŋ ño-toko yɔ, tɛzɩ-ɩ ño-toko lɛɛkʋ yebinau. 41 Ɛpɔzʋʋ-ŋ se ña nɛ ɩ ɩkpɛndɩ ise nɩŋgbanzɩ ɛgbɔʋ kɔyɔ, sɩnɩ-ɩ seu akpaba naalɛ. 42 Ha weyi eteɣziɣ-ŋ nandaka yɔ, kɩndɩ weyi ɛcaɣ se ŋkɩndɩ-ɩ yɔ. 43 Ɩnɩ paatɔm se: Sɔɔlɩ ño-koobu nɛ ŋpaɖɩ ño-koyindu. 44 Ma yɔ, meheyiɣ-mɩ se ɩsɔɔlɩ mi-koyindinaa, ɩwazɩ mba papaɖɩɣ-mɩ yɔ pɔ-yɔɔ, nɛ ɩtɩmɩ mba palɩɣ mɩ-wayɩ nɛ pɛcɛtɩɣ mɩ-yɔɔ tɔm yɔ, pɔ-yɔɔ. 45 Nɛ ɩkɛ mɩ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ e-piya, ɛnʋ weyi ɛlakɩ nɛ wɩsɩ lɩɣ kɩbama nɛ kɩdɛkɛdaa yɔɔ yɔ, nɛ tɛʋ nɩɣ ɛyaa kiɖeɖema nɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa yɔɔ yɔ. 46 Ye ɩsɔɔlʋʋ mba pɔsɔɔlɩ-mɩ yɔ na, kɩhɛyʋʋ ŋgʋ ɩkaɣ hiɣu? Ɛzɩ hulisinaa ɩɩlakɩ ɖɔɖɔ mbʋ? 47 Nɛ ye ɩsɛɣ mi-koobiya yeke na, ɛbɛ ɩlakɩ nɛ pɩkɩlɩɣ? Ɛzɩ sɩɩnaa layaa ɩɩlakɩ mbʋ? 48 Mbʋ lɛ iɖe nɛ ɩtɛ mɩ-taa ɛzɩ mɩ-Caa ɖeu nɛ ɛtɛ ɛ-taa yɔ
15-21 JANVIER
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | MAATIYEE 6-7
“Iwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɩcalɩnɩ ñɩnʋʋ Kewiyaɣ”
(Maatiyee 6:10) Ñe-kewiyaɣ ɛkɔɔ, ñɔ-sɔɔlɩm ɛla tataa ɛzɩ ɛsɔdaa yɔ.
Adɩma labʋ waɖɛ
12 Ɛbɛ pɩwɛɛ se pɩ-tɔm ɛkɩlɩ cɛyʋʋ ɖa-adɩma taa? Yehowa nɛ ɛ-sɔɔlɩm. Pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɩmnɩ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim nɛ ɖɩsɛɛ-ɩ mbʋ payɩ ɛlabɩ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ. (3 Awiya 29:10-13) Ðɩnawa se pɩcɛyaa se ɖɩla mbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɛwɩlɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa ɛzɩma patɩmɩ yɔ. (Kalɩ Maatiyee 6:9-13.) Eheyi-wɛ se kajalaɣ lɛ pɩwɛɛ se patɩmɩ se Ɛsɔ hɩɖɛ ɛsɛɛ; pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɖɩwɛɛ kele kele nɛ ɛyaa wɛɛnɩ ñamtʋ ɖɩ-yɔɔ. Pʋwayɩ lɛ, Yesu heyi-wɛ se pɩpɔzʋʋ se patɩmɩ se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɛkɔɔ nɛ pala Yehowa sɔɔlɩm tataa ɛzɩ ɛsɔdaa yɔ. Pɩpɔzʋʋ se patɩmɩ wondu kɩcɛyɩtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ pʋcɔ nɛ patɩmɩ pa-maɣmaɣ pa-kɩcɛyɩm yɔɔ. Ye ɖɩsɩɣ Yehowa nɛ ɛ-sɔɔlɩm kajalaɣ ɖeɖe ɖa-adɩma taa kɔyɔ, ɖɩwɩlɩɣ se pɩ-tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ ɖɛ-ɛsɩndaa.
(Maatiyee 6:24) Nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ ɛwɛɛnɩ caanaa naalɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, yaa ɛsɔɔlʋʋ lɛlʋ nɛ ɛpaɖɩ lɛlʋ, yaa ɛmalɩɣnɩ lɛlʋ nɛ ese lɛlʋ. Ɩɩpɩzɩɣ ɩla Ɛsɔ nɛ liidiye pa-tʋmɩyɛ.
nwtsty, Mat 6:24 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
yom: Grɛɛkɩ taa lɛ, yom wɛɣnɩ caa kʋyʋm na. Yesu ñɩnɩɣ yɔɔdʋʋ cɩnɛ se Krɩstʋ tʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛcɛlɩ Ɛsɔ sɛtʋ ndʋ tɩmʋnɩ-ɩ yɔ nɛ ekpeɣliɣ ɛ-tɩ ɖɔɖɔ tomnaɣ yɔɔ ñɩm alɩwaatʋ kʋyʋmtʋ ndʋ tɩ-taa.
(Maatiyee 6:33) [Iwolo pɩ-yɔɔ nɛ] ɩcalɩnɩ ñɩnʋʋ Ɛsɔ kewiyaɣ nɛ ɛ-tɔm kiɖeɖetu, nɛ pʋwayɩ lɛ, Ɛsɔ kaakpaɣ pɩtɩŋa mbʋ yɔ nɛ ɛsɛɛ-mɩ kɛzɛɣa.
nwtsty, Mat 6:33 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Iwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɩcalɩnɩ ñɩnʋʋ: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se palakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ tam nɛ papɩzɩɣ nɛ patasɩ-ɖɩ ɖɛzʋʋ se “ɩwɛɛ ñɩnʋʋ yɔɔ.” Yesu wayɩ tɩŋɩyaa ɩɩpɩzɩɣ nɛ pañɩnɩ Kewiyaɣ alɩwaatʋ pazɩ nɛ pʋwayɩ lɛ pɛɖɛɛ nɛ pɛwɛɛ wondu lɛɛtʋ ñɩnʋʋ yɔɔ. Ɛlɛ pɩwɛɛ se pasɩɩ-kɛ kajalaɣ lone taa pe-wezuu caɣʋ kpeekpe taa.
Kewiyaɣ: Grɛɛkɩ mba takayɩsɩ kɩbɩnzɩ nasɩyɩ taa lɛ, pamawa se “Ɛsɔ Kewiyaɣ.”
E-: Ɛsɔ tɔm pañɩnɩɣ yɔɔdʋʋ, ɛnʋ payaɣ Maatiyee 6:32 taa “Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ.”
siɣsiɣ wɛtʋ: Mba pañɩnɩɣ Ɛsɔ siɣsiɣ wɛtʋ yɔ, paɖaŋ kpam se pala ɛ-sɔɔlɩm nɛ pɔɖɔŋ lɩmaɣza wena ɛwɛnɩ kɩbam nɛ kɩdɛkɛdɩm yɔɔ yɔ, a-yɔɔ. Wɩlɩtʋ tʋnɛ tɩwɛ ndɩ kpem nɛ Farɩsɩ mba wɩlɩtʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ paba ñañɩnaɣ se paɖʋ pa-maɣmaɣ pe-siɣsiɣ wɛtʋ.—Mat 5:20.
18 Kalɩ Maatiyee 6:33. Pɩwɛɛ se paa ɛzɩmtaa lɛ, Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa ɩsɩɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ kajalaɣ ɖeɖe pe-wezuu caɣʋ taa. Ɛzɩ Yesu yɔɔdʋʋ yɔ, ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ‘Ɛsɔ kaɣ kpaɣʋ pɩtɩŋa mbʋ yɔ nɛ ɛsɛɛ-ɖʋ kɛzɛɣa.’ Ɛbɛ yɔɔ Yesu yɔɔdɩ mbʋ? Pʋcɔ nɛ ɛyɔɔdɩ tɔm ndʋ lɛ, ɛɛlɩzɩ pɩ-taa kalɩtʋ 32 taa se: “Mɩ-Caa sɩm mbʋ se ɩwɛnɩ pɩtɩŋa mbʋ yɔ kɛdɛɖaɣ,” pʋ-tɔbʋʋ lɛ se mbʋ pɩcɛyɩɣ-ɖʋ ɖe-wezuu caɣʋ taa yɔ. Yehowa sɩm mbʋ pɩkɛ ɖa-kɩcɛyɩm yɔ pʋcɔ nɛ ɖa-maɣmaɣ ɖɩnaɣ se pɩwɛ-ɖʋ kɛdɛɖaɣ. (Fil. 4:19) Ɛsɩm ɖo-wondu ndʋ tɩkaɣ cadʋʋ nɛ ɛzɩdaa yɔ. Ɛsɩm tɔɔnaɣ nɛ ɖɩɣa ŋga pɩpɔzʋʋ se ɖa nɛ ɖɔ-hɔʋ ɖɩwɛɛna yɔ. Yehowa kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩwɛɛnɩ mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩpɔzʋʋ-ɖʋ yɔ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Maatiyee 7:12) Mbʋ lɛ ɩsɔɔlaa se lalaa ɩlabɩ-mɩ mbʋ yɔ, mɩ ɖɔɖɔ ɩlabɩ-wɛ pʋ, paɣtʋ sɔsɔtʋ lɛ, nɛ nayaa wɩlɩ tɔm ndʋ lɛ lɛ.
w14 1/5 14-15 § 14-16
14 Kpaɣ se kɩyakʋ nakʋyʋ nɔɔyʋ ya-ŋ kaŋgalaafu yɔɔ, ɛlɛ ŋŋsɩŋ se anɩ. Ŋŋsɩŋ pʋdʋ ɛnʋ, ɛlɛ ɛpɔzʋʋ-ŋ se tɔɔnaɣ ŋga ŋsɔɔlaa. Nɛ ŋwɛɛ nɛ ŋpɔzʋʋ ña-tɩ se ɛzɩ anɩ pʋdʋ lɛ mbʋ yɔ, nɛ ɛbɛ ɖeyi ɖeyi ɛñɩnɩɣ. Pʋtɔma ñamtʋ yɔɔ lɛ, ŋyɔɔdʋʋnɩ-ɩ pazɩ, ɛlɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋheyiɣ-i pʋwayɩ se pɩmaɣ mbʋ. Ɛlɛ kpaɣ se pʋdʋ ɛnʋ, eheyi-ŋ weyi ɛkɛnaa yɔ nɛ ɛtɔ se ɛlakɩ tʋmɩyɛ tɔɔnaɣ yɔɔ cɔnʋʋ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ taa, nɛ eheyi-ŋ nɛ nɔɔ kɩbaŋa se ɛnʋ wɛnɩ tɔm kɩbandʋ natʋyʋ ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩwazɩ-ŋ yɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋtasɩɣ kʋm nɩŋgbaaŋ camɩyɛ nɛ ŋwelisini-i. Ye mbʋ, ɖa-taa lakɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa heyiɣ-ɖʋ kpayɩ ɛyaa mba pɛkɛnaa yɔ. Ɛzɩma tɩyɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ ɛyaa wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ ɖɔ-tɔm susuu taa?
15 Kookasɩ sakɩyɛ taa, pɩwɛɛ se ɖiyele nɛ ɖɩɣdʋ na mbʋ pʋyɔɔ ɖɩkɔm ɛ-tɛ yɔ kpayɩ kpayɩ. Toovenim se ɖɩkɔnɩ ɖɩɣdʋ tɔm kɩbandʋ; ɛlɛ ɖɩkpaɣ se ɖɩtalaa lɛ, ɖitiheyi-i ɛyʋ weyi ɖɩkɛnaa nɛ mbʋ pʋyɔɔ ɖɩkɔm ɛ-tɛ yɔ, ɛlɛ ɖɩpaɣzɩ-ɩ pɔzʋʋ tɔm kpaagbaa se: “Ye ŋŋwɛnɩ ɖoŋ se ŋñɔɔzɩ nabʋyʋ ɛjaɖɛ yɔɔ, ɛbɛ ŋŋñɔɔzaa?” Toovenim se ɖɩpɔzʋʋ tɔm ndʋ se pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ ndʋ ɛmaɣzɩɣ yɔ, nɛ ɖa nɛ ɩ ɖɩpɩzɩ nɛ ɖɩla faawɩyɛ Bibl yɔɔ. Ɛlɛ ɖɩɣdʋ ɛnʋ, ɛpɩzɩɣ ɛpɔzɩ ɛ-tɩ se: ‘Ɛyʋ ɛnɛ ɛlɩnɩ le tɛ? Ɛbɛ laba nɛ ɛpɔzʋʋ-m tɔm ndʋ? Tɔm ndʋ ɛñɩnɩɣ se eheyi-m?’ Ye mbʋ, pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖiyele nɛ ɖɩɣdʋ laŋɩyɛ hɛɛ. (Fil. 2:3, 4) Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla mbʋ?
16 Ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ nʋmɔɖɔnʋ nɔɔyʋ tɩŋɩɣnɩ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ kʋnɛ kɩ-yɔɔ. Ɛ nɛ ɖɩɣdʋ pɛsɛɣ ɖama nɛ pɩtɛ lɛ, ɛcɛlɩ-ɩ traktɩ ŋgʋ payaɣ se Ŋsɔɔlaa se ŋtɩlɩ toovenim mbʋ? nɛ ɛtɔ se: “Sɔnɔ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩhaɣ takayaɣ kanɛ paa weyi mi-egeetiye taa cɩnɛ. Kɔyɔɔdʋʋ tɔm loɖo ndʋ ɛyaa sakɩyɛ pɔzʋʋ pa-tɩ yɔ tɩ-tɔm. Ña-ñɩŋga yɔ.” Koobu ɛnʋ ɛkɛdaa se alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa sakɩyɛ ñɩtɩɣ nɛ pana mbʋ pʋyɔɔ ɖɩkɔm pɛ-tɛ yɔ lɛ, pa-laŋa maɣzɩɣ hɛʋ. Pʋbʋ lɛ, pɩwɛɣ kɛlɛʋ se ɖa nɛ wɛ ɖiwolo faawɩyɛ labʋ yɔɔ. Pʋwayɩ lɛ, ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ nʋmɔɖɔnʋ ɛnʋ, ɛpɔzʋʋ ɖɩɣdʋ se: “Tɔm pɔzʋʋ pʋnɛ, wiɖiyi ŋtɛm pɩ-taa nabʋyʋ yɔɔ maɣzʋʋ nɛ ŋna?” Ye ɖɩɣdʋ ɛlɩzɩ tɔm pɔzʋʋ nabʋyʋ yɔ, koobu ɛnʋ ekuluu traktɩ nɛ ɛ nɛ ɩ patazɩ ɛzɩma Bibl cosi tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ. Yaa ɛ-maɣmaɣ ɛlɩzɩɣ tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩɩcɛyɩɣ ɖɩɣdʋ yɔ nɛ ɛ nɛ ɩ patazɩ pɩ-taa. Toovenim taa lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩŋnɩ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ ɖa nɛ ɛyaa ɖɩpaɣzɩ faawɩyɛ labʋ. Ageeta naayɛ taa lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩsɛɛ ɛyaa ɛzɩ palakʋʋ peeɖe yɔ pʋcɔ nɛ ɖɩpɩzɩ nɛ ɖiheyi ɖɩɣdʋ mbʋ pʋyɔɔ ɖɩkɔma yɔ. Lɩmaɣzɩyɛ sɔsɔɖɛ yɔ lɛ se ɖiyele nɛ ɖa-faawɩyɛ labʋ mʋnɩ ɛzɩma ɖe-egeetiye taa ɛyaa sɔɔlaa se pɔyɔɔdɩnɩ-wɛ yɔ.
(Maatiyee 7:28, 29) Nɛ Yesu tɛm yɔɔdʋʋ mbʋ lɛ, ɛ-tɔm sʋʋ ɛyaa nɩŋgbaaŋ taa camɩyɛ pɩŋŋ, 29 mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛwɩlaɣ-wɛ ɛzɩ ɛyʋ weyi ɛwɛ yuŋ yɔ, pɩfɛyɩ ɛzɩ pa-takayɩsɩ mayaa wɩlʋʋ yɔ.
nwtsty, Mat 7:28, 29 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
pɩɖɩɣzɩ ɛyaa: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, papɩzɩɣ nɛ paɖaɣnɩ ɖɩ-taa lɩzʋʋ se “pɩlabɩ ɛyʋ piti kpem nɛ pɩcɛzɩ, halɩ pɩwɛ ɛzɩ pɩcaɣ-ɩ kɩlʋʋ kpem yɔ.” Nɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa palabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ yɔ, pɩwɩlɩɣ se tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa yɔ, tɩlakɩ ɛyaa yɔɔ tʋmɩyɛ nɛ pileɖi.
ɛwɩlaɣ tɔm ɛzɩ: Tɔm loyaɣ kanɛ kawɩlɩɣ ɛzɩma Yesu wɩlaɣ tɔm yɔ: nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɛtɩŋaɣ nɛ ɛwɩlɩ tɔm yɔ, nɛ pɩkpɛndɩnɩ mbʋ ɛwɩlaɣ yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ lɛ tɔm ndʋ ɛyɔɔdɩ pʋʋ nakʋyʋ yɔɔ yɔ.
ɛtaawɩlɩɣ ɛzɩ pɛ-tɛ paɣtʋ wɩlɩyaa yɔ: Yesu taayɔɔdʋʋ tɔm ndʋ paɣtʋ wɩlɩyaa sɔsaa kaayɔɔdaa ɛzɩ tɩ-taa ɛ-wɩlɩtʋ lɩɣna yɔ; ɛlɛ mbʋ paɣtʋ wɩlɩyaa nabɛyɛ ñalakaɣ ɖoŋ ɖoŋ; Yesu ñɔyɔɔdaɣ ɛzɩ Yehowa lone taa caɣyʋ, ɛzɩ ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ ɖoŋ yɔ, ɛñɩkaɣ ɛ-tɔm wɩlʋʋ Bibl yɔɔ na.—Yoh 7:16.
Bibl kalʋʋ
(Maatiyee 6:1-18) Ɩtaale mɩ-lakasɩ kiɖeɖesi ɛyaa ɛzɩdaa se pana-sɩ, ɖɩnɛ ɛlɛ ilesiɣ kɩhɛyʋʋ kpeekpe ɛsɔdaa mɩ-Caa cɔlɔ. 2 Mbʋ lɛ, ye ŋlakɩ kʋjɔʋ kɔyɔ, taasɩŋ ɛsɔdaa se ŋyaa ɛgandɩyɛ ñɛ-ɛzɩdaa kiŋ ɛzɩ nɔsɩ naalɛ tɩnaa lakɩɣ Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ nɛ nʋmɔŋ taa se ɛyaa ɩna-wɛ yɔ. Tʋtʋyɛ taa meheyiɣ-mɩ se pamʋ pa-kɩhɛyʋʋ kpaagbaa. 3 Ña yɔ, ŋlakɩ kʋjɔʋ lɛ, ña-nɩmɩyɛ ɛtaana mbʋ ña-nɩwaŋ lakɩ yɔ, 4 nɛ ña-kʋjɔʋ wɛɛ mɛsaɣ tɛɛ nɛ ña-Caa weyi ɛnaɣ mɛsaɣ tɛɛ yɔ, ɛɛhɛyɩ-ŋ. 5 Nɛ ɩtɩmɩɣ lɛ, ɩtaala ɛzɩ nɔsɩ naalɛ tɩnaa yɔ: Pasɩŋɩɣ Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ nɛ nʋmayasa taa se pana-wɛ. Tʋtʋyɛ taa meheyiɣ-mɩ se pamʋ pa-kɩhɛyʋʋ kpaagbaa. 6 Ña yɔ, ŋtɩmɩɣ lɛ, sʋʋ ño-kuduyuu tɛɛ, ɖɩɣ taya nɛ ŋtɩmnɩ ña-Caa weyi ɛwɛ mɛsaɣ tɛɛ yɔ, nɛ ña-Caa weyi ɛnaɣ mɛsaɣ tɛɛ yɔ, ɛɛhɛyɩ-ŋ. 7 Mɩ-adɩma taa lɛ, iyele yɔɔdʋʋ nɛ luuzuu ɛzɩ sɩɩnaa layaa yɔ, pa-taa se pɔyɔɔdʋʋ sakɩyɛ lɛ, panɩɣnɩ-wɛ camɩyɛ. 8 Ɩtaala ɛzɩ mba yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ mɩ-Caa tɛm sɩm mɩ-kɛdɛɖaɣ nɛ pʋcɔ ɩpɔzʋʋ-ɩ. 9 Mɩ yɔ, ɩtɩmɩ se: Ða-Caa ña weyi ŋwɛ ɛsɔdaa yɔ, ña-hɩɖɛ ɛsɛɛ, 10 ñe-kewiyaɣ ɛkɔɔ, ñɔ-sɔɔlɩm ɛla tataa ɛzɩ ɛsɔdaa yɔ. 11 Ha-ɖʋ sɔnɔ ɖa-kɩyakʋ tɔɔnaɣ. 12 Kpeɣ-ɖʋ ɖa-kɩma ɛzɩ ɖikpeɣu ɖa-kɩndɩnaa yɔ, 13 Taayele pɩcɛzɩ-ɖʋ, ɛlɛ lɩzɩ-ɖʋ kɩdɛkɛdɩm taa. 14 Tɩtɩm taa ye ikpeɣ ɛyaa pa-kɩwɛɛkɩm kɔyɔ, ɛsɔdaa mɩ-Caa kpeɣ-mɩ ɖɔɖɔ. 15 Ɛlɛ ye iikpeɣ ɛyaa pa-kɩwɛɛkɩm kɔyɔ, mɩ-Caa ɖɔɖɔ eekpeɣ-mɩ mɩ-kɩwɛɛkɩm. 16 Ye ɩhɔkʋʋ nɔɔ lɛ, ɩtaañɩŋ ɛzɩdaa ɛzɩ nɔsɩ naalɛ tɩnaa yɔ, pɔmɔnʋʋ pɛ-ɛzɩdaa se ɛyaa ɩna se pɔhɔkʋʋ nɔɔ. Tʋtʋyɛ taa meheyiɣ-mɩ se pamʋ pa-kɩhɛyʋʋ kpaagbaa. 17 Ña yɔ, ŋhɔkʋʋ nɔɔ lɛ, kɔ ñɛ-ɛzɩdaa lɩm nɛ ŋtaa ña-ñʋʋ sɔzɩŋ num, 18 nɛ ɛyaa ɩtaana ñɔ-nɔɔ hɔkʋtʋ, ɛlɛ ña-Caa weyi ɛnaɣ mɛsaɣ tɛɛ yɔ, e-yeke ɛɛnaana, nɛ ña-Caa weyi ɛnaɣ mɛsaɣ tɛɛ yɔ, ɛɛhɛyɩ-ŋ.
22-28 JANVIER
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | MAATIYEE 8-9
“Yesu kaasɔɔlɩ ɛyaa”
(Maatiyee 8:1-3) Ɛlɩ pʋʋ taa nɛ etii mbʋ lɛ, ɛyaa sakɩyɛ tɩŋɩɣ ɛ-wayɩ. 2 Canaɣ nakɛyɛ kɔɔ koluŋ ɛ-tɛɛ mbʋ yɔ se: “Kɩbaɣlʋ, ye ŋsɔɔlaa kɔyɔ, ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ mɔ-yɔɔ cɛ.” 3 Esezi e-nesi nɛ etukuni-i mbʋ yɔ se: “Mɔnsɔɔlaa, ñɔ-yɔɔ ɛcɛ”. Kpaagbaa mbʋ lɛ ɛ-yɔɔ canatʋ mʋʋ kpɛ.
nwtsty, Mat 8:3 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
etukuni-kɛ: Moyizi paɣtʋ kaayɔɔdaa se pɩwɛɛ se pasɩɩ canasɩ nɛ hɔɔlʋʋ nɛ sɩ-kʋdɔŋ ɛtaaɖɛɛ lalaa. (Lev 13:45, 46; Kɩg 5:1-4) Ɛlɛ, Yuuda Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa tasɩ paɣtʋ lɛɛtʋ ɖʋʋ. Paɖʋ paɣtʋ se ye pɩkɩlaa yɔ, pɩwɛɛ se paa weyi eposini canaɣ ɛzɩ 1,8 m mbʋ yɔ; ɛlɛ ye helim ɛmakɩ yɔ, pɩwɛɛ se eposini-kɛ ɛzɩ 45 m mbʋ yɔ. Paɣtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ lɛ, palakaɣ canasɩ kañatʋ siŋŋ. Pɔyɔɔdaɣ paɣtʋ wɩlɩyʋ nɔɔyʋ tɔm camɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛnaɣaɣ canasɩ nɛ ɛmɛlɩɣ; nɛ lɛlʋ lɛ, ye ɛna canaɣ nakɛyɛ yɔ, ɛyakɩ-kɛ pɛɛ se kataañɔtɩnɩ-ɩ. Ɛlɛ, alɩwaatʋ ndʋ canaɣ nakɛyɛ tendi Yesu yɔ, pɩlabɩ-ɩ pʋtɔdɩyɛ, pʋyɔɔ ɛlabɩ mbʋ Yuuda ñɩma maɣzaɣ se paapɩzɩɣ nɛ pala yɔ—etukuni abalʋ ɛnʋ. Etukuni canaɣ ŋga, ɛlɛ ɖɩnawa se Yesu kaapɩzaɣ se ɛyɔɔdɩ tɔm yem nɛ canaɣ ŋga kɔ-yɔɔ cɛ.—Mat 8:5-12.
Mɔnsɔɔlaa: Yesu welisi tɔm ndʋ canaɣ yɔɔdaa yɔ, ɛlɛ ɛwɩlɩ ɖɔɖɔ ɛzɩma ɛsɔɔlaa se ɛla mbʋ pɔpɔzɩ-ɩ yɔ, ɛñɩnaɣ ɛwɩlɩ se pataakpa-ɩ nɛ ɖoŋ kɩkpaʋ, ɛlɛ ɛsɔɔlaa pʋcɔ nɛ ɛlakɩ mbʋ ɛñɩnaɣ labʋ yɔ.
(Maatiyee 9:9-13) Yesu lɩwa lɛ, ɛna ɛyʋ nɔɔyʋ caɣ nʋmayasa taa, payaɣ-ɩ se Maatiyee. Nɛ eheyi-i se: “Tɩŋ ma-wayɩ.” Nɛ ɛlɛ kʋyɩ nɛ ɛtɩŋ ɛ-wayɩ. 10 Nɛ pɩkɔɔ pɩla se Yesu tɔkaɣ tɔɔnaɣ ɛ-tɛ ɖɩɣa taa lɛ, hulisinaa sakɩyɛ nɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa wolo pa nɛ Yesu nɛ ɛ-tɔm mʋyaa pɔtɔkɩ. 11 Farɩsɩ mba na mbʋ lɛ, pɔtɔŋ ɛ-tɔm mʋyaa se: “Pɩlabɩ ɛzɩma nɛ mɩ-tɔm wɩlɩyʋ nɛ hulisinaa nɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa pɔtɔkɩ?” 12 Ɛlɛ nɩ mbʋ lɛ, ecosi-wɛ se: “Tomnaɣ taa kpeyitaɣ tɩnaa fɛyɩnɩ fɛɖʋ kɛdɛɖaɣ, ɛlɛ kʋdɔndɩnaa. 13 Iwolo ɩkpɛlɩkɩ nɛ ɩnɩɩ tɔm tʋnɛ yɔ tʋ-tɔbʋʋ se: Mancaɣ pʋtɔdɩyɛ naʋ kana, pɩtɩkɛ kɩlaʋ. Mantɩkɔɔ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa yaʋ, ɛlɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa.
nwtsty, Mat 9:10 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
wɛɛ nɛ ɛtɔkɩ tɔɔnaɣ: Yaa “pacaɣ taabɩlɩ yɔɔ.” Pʋcɔ nɛ ña nɛ nɔɔyʋ ɩcaɣ taabɩlɩ yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, pɩwɛɛ se taabalɩyɛ kɩbanɖɛ ɛwɛɛ ña nɛ ɩ mɩ-hɛkʋ taa. Ye mbʋ Yesu alɩwaatʋ taa Yuuda ñɩma taapɩzɩɣ se pa nɛ mba patɩkɛ Yuuda ñɩma yɔ, pacaɣ taabɩlɩ nakʋyʋ yɔɔ se pɔtɔkɩ tɔɔnaɣ.
lambuu mʋyaa: Paakɛ Yuuda ñɩma mba pamʋwaɣ lambuu nɛ pɛcɛlɩɣ Roma awiya yɔ. Ɛyaa taasɔɔlɩ lambuu mʋyaa mba pɔ-tɔm mbʋ pʋyɔɔ yɔ pasɩɣaɣnɩ ɛjaɖɛ nɖɩ Yuuda mba niŋaɣ yɔ nɛ pomuluu ɛyaa nɛ pamʋʋ liidiye nɛ pɩcɛzɩɣ nɖɩ pɩɩmʋnaa yɔ. Yuuda ñɩma taasɔɔlɩ lambuu mʋyaa, pakpakaɣ-wɛ ɛzɩ pɛkɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa nɛ halaa acɛyɛ tɩnaa yɔ.—Mat 11:19; 21:32.
(Maatiyee 9:35-38) Yesu cɔwaɣ tɛtʋ taa nɛ ɖoŋa kpeekpe taa nɛ ɛwɩlɩɣ tɔm Ɛsɔ kuduyuŋ tɛɛ nɛ eheyiɣ kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ nɛ ɛkʋsʋʋ paa kʋdɔndʋ weyi lɛ, nɛ ɛwaɣ paa wɩzasɩ nzɩ lɛ. 36 Ɛna ɛyaa canɖaŋ lɛ, pɩlabɩ-ɩ pʋtɔdɩyɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paawɛɛ nɛ palakɩ kʋñɔŋ nɛ pɔɖɔŋ tɔlʋʋ ɛzɩ wondu ndʋ tɩfɛyɩnɩ ninɖiɣyu yɔ. 37 Ðɩnɛ ɛlɛ eheyi ɛ-tɔm mʋyaa se: “Tɔɔnaɣ kʋkʋmaɣ ɖɔwa pɩŋŋ nɛ ka-kʋnɖaa wɛ ññɩɩ. 38 Mbʋ lɛ ɩtɩmnɩ hayɩm tʋ se etiyi kʋnɖaa ɛ-hayɩm taa.”
nwtsty, Mat 9:36 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
kalabɩ-ɩ pʋtɔdɩyɛ: Grɛɛkɩ tɔm pee splag·khniʹzo·mai wena pɛɖɛzɩ cɩnɛ se kalabɩ-ɩ pʋtɔdɩyɛ yɔ, atukuuni ɛyʋ lotu taa “loyisi” (splagʹkhna), pɩkɛnɩ mbʋ ɛyʋ nɩɣ ɛ-taa ɖooo pɩ-taa pɩ-taa yɔ, nɛ wɩzasɩ nzɩ sɩwɛ ɖoŋ kpem. Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa lɛ, tɔm pee wena palakɩnɩ tʋmɩyɛ siziŋ nɩʋ hɔɔlʋʋ taa yɔ, tɔm piye ɖɩnɛ ɖɩwɛ wena akɩlɩ ɖoŋ yɔ a-taa.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Maatiyee 8:8-10) Kɩbaɣlʋ, mantɩmʋna se ŋsʋʋ man-ɖɩɣa taa, ɛlɛ yɔɔdɩ cɛɛkɛ tɔm nɛ ma-lɩmɖʋyʋ yɔɔ cɛ. 9 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ma ɖɔɖɔ mɛnkɛ ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ ñʋʋdʋ yɔ, sɔɔjanaa nabɛyɛ wɛ mɛn-tɛɛ, mɔntɔm nɔɔyʋ se “Wolo,” ewoki, mɔntɔm lɛlʋ se “Kɔɔ!” ɛkɔŋ. Mɔntɔm ma-lɩmɖʋyʋ se: “La ɛzʋnɔ!” Ɛlakɩ mbʋ ɖɔɖɔ! 10 Yesu nɩ mbʋ lɛ, pɩlabɩ-ɩ leleŋ pɩdɩɩfɛyɩ nɛ eheyi mba patɩŋaɣ ɛ-wayɩ yɔ se “Tɩtɩm taa meheyiɣ-mɩ se mantɩnata tisuu sɔsɔm pʋnɛ yɔ Izrayɛɛlɩ taa.
w02 15/8 13 § 16
“Maha-mɩ kɩɖaʋ”
16 Mbʋ ɖɔɖɔ, alɩwaatʋ natʋyʋ sɔɔjanaa ñʋʋdʋ nɔɔyʋ ñɔtɩnɩ Yesu nɛ etendi-i se ɛwaa e-yom nɔɔyʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩwɩɣ-ɩ. Pɩtɩla sɔɔjanaa ñʋʋdʋ ɛnʋ ɛtɩkɛ Yuuda tʋ ɛlɛ ɛkɛ Roma tʋ. Yesu kaanawa se sɔɔja ɛnʋ ɛkɛ kɩwɛɛkɩm laɖʋ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, pɩtɩla sɔɔjanaa ñʋʋdʋ kaalabɩ puuyaɣ lakasɩ, ɛkpɛdɩ calɩm nɛ ɛla ɖɔɖɔ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ nɛ pɩɖɛɛ. Ɛlɛ Yesu ñaakam ɛ-lɩmaɣza mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ pɩ-yɔɔ na, ɛkam ɛ-lɩmaɣza abalʋ ɛnʋ e-tisuu yɔɔ. (Mat 8:5-13) Pʋwayɩ Yesu yɔɔdaɣnɩ kɩwɛɛkɩm laɖʋ weyi paakam ɖaʋ yɔɔ ɛ-cɔlɔ yɔ lɛ, Yesu tɩkalɩ abalʋ ɛnʋ se pʋyɔɔ ɛɛkʋ ɛyaa nɛ pɩɖɛɛ; ɛlɛ ɛha-ɩ lidaʋ na. (Luka 23:43) Yesu kaanawa se ye ɛyʋ ɛwɛnɩ ɛyaa lalaa yɔɔ lɩmaɣza kɩdɛkɛda yɔ, piyeki nɛ pitibi-i yɔɔɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩtɩkɛ wɛtʋ ndʋ ɛwɛɛna; ɛlɛ ɛñakaɣ pana se ɛna lalaa wɛtʋ kɩbandʋ, pɩkpazɩ sakɩyɛ ɖoŋ pɩdɩɩfɛyɩ.
(Maatiyee 9:16, 17) Paapɛlɩɣ toko kɩfalʋʋ hɔɔlaɣ se pɛñɛyɩ toko kɩbɩnʋʋ yɔɔ, toko kɩfalʋʋ ŋgʋ kɩ-hɔɔlaɣ tɛzɩɣ labʋ nɛ toko kɩbɩnʋʋ tɛzɩ cɛbʋ. 17 Paasuu sʋlʋm kɩfam kokola kɩbɩna taa. Ñazɩ ɛzɩma nɛ aaya nɛ sʋlʋm kpɛdɩ, nɛ kokola le. Ɛlɛ posuu sʋlʋm kɩfam kokola kɩfalɛɛ taa nɛ pɩtɩŋa pɩwɛɛ.
Pɩlabɩ ɛzɩma nɛ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa ɩɩhɔkʋʋ nɔɔ?
Yesu caɣ se Yohanɛɛsɩ Lɩm Mɩyɩsɩyʋ tɔmkpɛlɩkɩyaa ɩnɩɩ pɩ-taa se pɩtɩpɔzɩ se Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa ɩɖɔ Yuda mba sɔnzɩ nzɩ sɩ-alɩwaatʋ ɖɛwa yɔ, sɩ-yɔɔ ɛzɩ nɔɔ hɔkʋʋ sɔnzɩ mbʋ yɔ. Ɛtɩkɔɔ se ɛsɔ Ɛsɔ sɛtʋ nʋmɔʋ kɩbɩnʋʋ ŋgʋ kɩ-alɩwaatʋ ɖɛwa nɛ kɩtɩtasɩ wɛʋ wazaɣ nɛ pɩwɛɛ se kɩsɩɩ tɩnaɣ yɔ, kɩ-nɔɔ taa, ɛzɩ pɔsɔʋ toko kɩfalʋʋ hɔɔlaɣ toko kɩbɩnʋʋ yɔɔ yɔ. Ɛsɔ sɛtʋ nʋmɔʋ ŋgʋ Yesu wɩlɩɣ yɔ, kɩwɛ ndɩ siŋŋ nɛ Yuda mba Ɛsɔ sɛtʋ ndʋ tɩ-taa pakpaɣ ɛyaa sɔnzɩ nɛ pɛɖɛzɩ nɔɔ yɔ. Toovenim lɛ, ɛtaasɔɔlɩ se ɛsɔ toko kɩfalʋʋ hɔɔlaɣ toko kɩbɩnʋʋ yɔɔ yaa ɛtaasɔɔlɩ se esuu sʋlʋm kɩfam kokoɖe kɩbɩnɖɛ taa.
Bibl kalʋʋ
(Maatiyee 8:1-17) Ɛlɩ pʋʋ taa nɛ etii mbʋ lɛ, ɛyaa sakɩyɛ tɩŋɩɣ ɛ-wayɩ. 2 Canaɣ nakɛyɛ kɔɔ koluŋ ɛ-tɛɛ mbʋ yɔ se: “Kɩbaɣlʋ, ye ŋsɔɔlaa kɔyɔ, ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ mɔ-yɔɔ cɛ.” 3 Esezi e-nesi nɛ etukuni-i mbʋ yɔ se: “Mɔnsɔɔlaa, ñɔ-yɔɔ ɛcɛ”. Kpaagbaa mbʋ lɛ ɛ-yɔɔ canatʋ mʋʋ kpɛ. 4 Yesu heyi-i se: “Ðaŋ ña-tɩ, taaheyi nɔɔyʋ kaaʋ’. Ɛlɛ wolo ŋwɩlɩ ña-tɩ layʋ nɛ ŋwoni kileku ŋgʋ Moyizi kaɖʋwa se pɛcɛlɩ yɔ nɛ kɩwɩlɩ se ñɔ-yɔɔ cɛba tɩtɩm taa.” 5 Ɛsʋ Kapɛrnayum tɛtʋ taa lɛ, sɔɔja nɔɔyʋ ñɔtɩnɩ-ɩ nɛ ɛtɩmɩɣnɩ-ɩ se: 6 “Kɩbaɣlʋ, ma-lɩmɖʋyʋ hɩnɩ man-ɖɩɣa taa, e-hola sɩba nɛ ɛnɩɣ siziŋ pɩdɩɩfɛyɩ.” 7 Yesu cosi-i se: “Mowoki mankʋsɩ-ɩ”. Sɔɔja cosi-i se: 8 “Kɩbaɣlʋ, mantɩmʋna se ŋsʋʋ man-ɖɩɣa taa, ɛlɛ yɔɔdɩ cɛɛkɛ tɔm nɛ ma-lɩmɖʋyʋ yɔɔ cɛ. 9 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ma ɖɔɖɔ mɛnkɛ ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ ñʋʋdʋ yɔ, sɔɔjanaa nabɛyɛ wɛ mɛn-tɛɛ, mɔntɔm nɔɔyʋ se “Wolo,” ewoki, mɔntɔm lɛlʋ se “Kɔɔ!” ɛkɔŋ. Mɔntɔm ma-lɩmɖʋyʋ se: “La ɛzʋnɔ!” Ɛlakɩ mbʋ ɖɔɖɔ! 10 Yesu nɩ mbʋ lɛ, pɩlabɩ-ɩ leleŋ pɩdɩɩfɛyɩ nɛ eheyi mba patɩŋaɣ ɛ-wayɩ yɔ se “Tɩtɩm taa meheyiɣ-mɩ se mantɩnata tisuu sɔsɔm pʋnɛ yɔ Izrayɛɛlɩ taa.” 11 Mbʋ meheyiɣ-mɩ se: “Ɛyaa sakɩyɛ kaɣ lɩʋ nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ sɩ-ɖɩɖʋyɛ taa nɛ pacaɣ koboyaɣ taa ɛsɔdaa, pa nɛ Abraham, Izaakɩ nɛ Yakubu, 12 piyele kewiyaɣ taa piya maɣmaɣ yɔ, pakaɣ-sɩ lɔʋ awayɩ cɩkpɛndʋʋ taa ɖenɖe pewiɣ nɛ pasalɩɣ kela yɔ.” 13 Ðɩnɛ ɛlɛ eheyi sɔɔja ɛnʋ se: “Wolo nɛ pɩlabɩ-ŋ ɖɔɖɔ ɛzɩ ŋtisuu yɔ.” Lɩmɖʋyʋ yɔɔ tɩcɛbʋ kpaagbaa ñɩɣyʋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ. 14 Yesu wolo Pɩyɛɛrɩ tɛ ɖɩɣa taa nɛ ɛna ɛ-yɔsɔ kaɖʋ yɔɔ, kɩnamɩyɛ ɖɔkɩ-ɩ, 15 esezi ɛɖɔkɩ e-nesi nɛ ɛ-yɔɔ tɩcɛbʋ nɛ ɛkʋyɩ ɛha-wɛ lɩm. 16 Ðanaɣ ɖanaa lɛ, pɔkɔnɩ-ɩ eliikenaa sakɩyɛ, ɛñazɩ feziŋ ɛnɩ nɛ ɛ-nɔɔ taa tɔm, nɛ ɛkʋsɩ kʋdɔndɩnaa kpeekpe. 17 Ðɩnɛ ɛlɛ Izaayii kɔtɔm ndʋ yɔ, tɩlaba lɛ: “Ɛmʋ ɖɛ-ɛjandʋ nɛ ɛkpɛndɩnɩ ɖa-kʋdɔmɩŋ.”
29 JANVIER–4 FÉVRIER
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | MAATIYEE 10-11
“Yesu hɛzaɣ ɛyaa laŋa”
(Maatiyee 10:29, 30) Ɛzɩ paapɛdɩɣ sumasɩ [cɩʋcɩʋnaa] naalɛ kobo yaa we? Pɩtɛ lɛ sɩ-taa nakɛyɛ ɛɛtɔlʋʋ hadɛ yem nɛ mɩ-Caa tɩsɔɔlɩ. 30 Piyele mɩ yɔ, pakalɩ mɩ-ñʋʋ taa ñɔsɩ kpeekpe.
mwtsty, Mat 10:29, 30 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
cɩʋcɩʋnaa: Grɛɛkɩ tɔm piye strou·thiʹon tɔbʋʋ pɩzɩɣ pɩkɛnɩ paa sumaɣ cikpelaɣ ŋga, ɛlɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se cɩʋcɩʋnaa. Sumasɩ nzɩ pɛpɛdɩɣ se pɩkɛnɩ tɔɔnaɣ yɔ sɩ-taa lɛ, cɩʋcɩʋnaa fɛyɩnɩ liidiye kpem.
liidiye pɔɔyaɣ ŋga katɩlɩɩ pʋyʋ yɔ: Grɛɛkɩ taa lɛ “assariôn kʋyʋm” nɛ liidiye nɖɩ pɛhɛyaɣ abalʋ weyi ɛlakɩ tʋmɩyɛ cɛcɛsɩ 45 yɔ. (Cɔnɩ app. B14 taa) Alɩwaatʋ ndʋ Yesu woba nɛ ɛcɔɔ Galilee tɛtʋ taa tam nabudozo ɖeɖe yɔ, ɛyɔɔdaa se pɛpɛdɩɣ cɩʋcɩʋnaa naalɛ assariôn kʋyʋm. Pɩlakaɣ pɩnaɣ mbʋ yɔ pʋwayɩ lɛ, Yesu yɔɔdaa se papɩzɩɣ nɛ pɛpɛdɩ cɩʋcɩʋnaa kagbanzɩ assariôn waa naalɛ. (Luka 12:6) Ye ɖɩkpaɣ kɛdɛsɩ sɩnɛ nɛ ɖɩkɛdɩnɩ ɖama yɔ, ɖɩnaɣ se cɩʋcɩʋnaa kaawɛ kpaagbaa ññɩɩ pʋyɔɔ papɩzaɣ se pakpaɣ kagbanzɩ ñɩnʋ nɛ pɛsɛɛ kɛzɛɣa.
pakalɩ mɩ-ñʋʋ taa ñɔsɩ kpeekpe: Pɔtɔm se ñɔsɩ nzɩ sɩwɛ ɛyʋ ñʋʋ taa yɔ, sɩpɩzɩɣ nɛ sɩcɛzɩ 100 000 mbʋ yɔ. Yehowa sɩm ɛyʋ sɩm mbʋ yɔ, pɩwɩlɩɣ kpayɩ se ɛmaɣzɩɣ Yesu wayɩ tɩŋɩyʋ paa weyi lɛ ɛ-yɔɔ siŋŋ.
nwtsty, multimédia
Cɩʋcɩʋ
sumasɩ nzɩ pɛpɛdɩɣ se pɩkɛnɩ tɔɔnaɣ yɔ sɩ-taa lɛ, cɩʋcɩʋnaa kɛnɩ sumasɩ nzɩ sɩfɛyɩ liidiye kpem yɔ. Papɩzaɣ se paya naalɛ nɛ cɛcɛsɩ 45 tɛ tʋmɩyɛ liidiye. Grɛɛkɩ tɔm piye ɖɩnɛ, ɖɩ-tɔbʋʋ pɩzɩɣ nɛ pɩkɛ sumasɩ ndɩ ndɩ, pɩkpɛndɩnɩ cɩʋcɩʋnaa mba pɛwɛ ɖɩsɩ yɔ (Passer domesticus biblicus) nɛ Ɛsɩpaañɩ ɛjaɖɛ taa cɩʋcɩʋnaa (Passer hispaniolensis). Cɩʋcɩʋnaa mba pɔtɔyɩ Izrayɛɛlɩ ɛjaɖɛ taa halɩ nɛ sɔnɔ.
(Maatiyee 11:28) Ɩkɔɔ mɔn-cɔlɔ, mba mɩ ɩlakɩ kʋñɔŋ nɛ pɩnɩɣ-mɩ yɔ, nɛ mankaɣ-mɩ labʋ nɛ ɩhɛzɩ.
nwtsty, Mat 11:28 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ɩsɩɣlɩ sʋʋtʋ nɛ pɩnɩɣ-mɩ: Mba Yesu yaɣ se powolo ɛ-cɔlɔ yɔ, nɩɣzɛ nɛ tʋma sakɩyɛ kaayeba nɛ “pɩnɩɣ-wɛ”. Pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kaapɩsɩ-wɛ sʋʋtʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ paasɔzɩ paɣtʋ sakɩyɛ Moyizi paɣtʋ yɔɔ. (Mat 23:4) Halɩ Sabaatɩ maɣmaɣ ŋgʋ pɩɩmʋnaa se kɩhaɣ ɛyaa taa leleŋ yɔ, kɩpɩsɩ-wɛ sʋʋtʋ.—Ejl 23:12; Mark 2:23-28; Luka 6:1-11.
mankaɣ hɛzʋʋ mɩ-laŋa: Grɛɛkɩ tɔm piye “laŋɩyɛ hɛzʋʋ” pɩzɩɣ pɩkɛ hɛzʋʋ yem. (Mat 26:45; Mark 6:31), yaa ɛyʋ lakʋʋ tʋmɩyɛ nɛ pɩnɩɩ-ɩ nɛ ɛhɛzɩɣ se ɛɖaɣnɩ hiɣu ɖoŋ yɔ. (2Kɔr 7:13; File 7) Tɔm ndʋ tɩcɔ tɔm tʋnɛ nɛ tɩta yɔ, tɩwɩlɩɣ se ye pɔtɔm se ɖɩsɩɣlɩ Yesu “sʋʋtʋ ɖaʋ” yɔ (Mat 11:29) pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pɩkɛnɩ tʋmɩyɛ labʋ, pɩtɩkɛ hɛzʋʋ. Lakayaɣ ŋga palabɩnɩ tʋmɩyɛ Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa nɛ pɩwɩlɩ se Yesu lakɩna yɔ, kɔ-tɔbʋʋ lɛ se Yesu yeki nɛ mba pɩnɩ-wɛ yɔ, pɛhɛzɩ nɛ ɛtasɩɣ-wɛ ɖoŋ haʋ se papɩzɩ nɛ pasɩɣlɩ ɛ-sʋʋtʋ ɖaʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ kɩfɛyɩ yuŋ.
(Maatiyee 11:29, 30) Ɩkpaɣ man-sʋʋtʋ nɛ ɩsɩɣlɩ nɛ ɩkpɛlɩkɩ mɔn-cɔlɔ se: Mɛnkɛ laŋɩyɛ kɩbanɖɛ tʋ nɛ hɛɛɛ tʋ; nɛ ihiɣ hɛzʋʋ mi-ciyamnaa taa. 30 Ɛɛɛ, man-sʋʋtʋ wɛ hʋnjaŋ nɛ tɩ-sɩɣlʋʋ fɛyɩ kaɖɛ.
nwtsty, Mat 11:29 yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ɩkpaɣ man-sʋʋtʋ ɖaʋ nɛ ɩhɔɔlɩ: Yesu yɔɔdɩ “sʋʋtʋ ɖaʋ” tɔm se ɛwɩlɩ se pɩwɛɛ se ɖiluzi ɖa-tɩ e-ɖoŋ tɛɛ nɛ ɖɩɖɔ ɛ-nʋmɔʋ taa. Ye ɛɛmaɣzaɣ sʋʋtʋ ɖaʋ ŋgʋ kɩwɛ nabʋlɛ taa yɔ kɩ-yɔɔ na yɔ, pʋ-tɔbʋʋ se ŋgʋ Ɛsɔ ɖʋ Yesu yɔɔ yɔ, pʋbʋ lɛ ɛwɛɛ nɛ ɛyaɣ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se pɔhɔɔlɩ ɛ-sʋʋtʋ ɖaʋ; ɛlɛ ɛwɛɣ pɔ-cɔlɔ nɛ ɛsɩnɩ-wɛ kɩ-hɔɔlʋʋ. Ye pɩkɛ mbʋ yɔ, papɩzɩɣ nɛ pɛɖɛzɩ tɔm ndʋ se “Ma nɛ mɩ ɖɩhɔɔlɩ man-sʋʋtʋ ɖaʋ.” Ye pɩkɛ sʋʋtʋ ɖaʋ ŋgʋ Yesu maɣmaɣ ɖʋʋ lalaa yɔɔ yɔ, pʋbʋ lɛ ɛñɩnɩɣ se ɛyɔɔdɩ se pɩwɛɛ se ɖiluzi ɖa-tɩ Krɩstʋ ɖoŋ tɛɛ nɛ ɖɩɖɔ ɛ-nʋmɔʋ taa.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Maatiyee 11:2, 3) Yohanɛɛsɩ nɩ salaka taa se Yesu lakɩ tʋma. Etiyi ɛ-tɔm mʋyaa naalɛ se pɔpɔzɩ-ɩ se: 3 “Ñɛkɛnɩ weyi ɛkaɣ kɔm yɔ, yaa ɖɩɖaŋ nɔɔyʋ?”
Yohanɛɛsɩ sɔɔlaa se Yesu eheyi-i weyi ɛkɛnaa yɔ
Tɔm tʋnɛ, pɩɩɖɩɣzɩɣ-ɖʋ se Yohanɛɛsɩ pɔzʋʋnɩ-tʋ? Yohanɛɛsɩ sɛɣ Ɛsɔ camɩyɛ. Pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ naalɛ yɔ; ɛmɩyɩsaɣ Yesu lɩm lɛ, ɛ-maɣmaɣ ɛna Ɛsɔ fezuu tibi Yesu yɔɔ nɛ ɛnɩɩ ɖɔɖɔ tɔm ndʋ Ɛsɔ yɔɔdaa se Yesu kɛnɩ weyi ɛsɔɔlɩ-ɩ siŋŋ yɔ. Pɩtasɩ lɛ, nabʋyʋ ɛɛwɩlɩɣ lɛɛlɛɛyɔ se Yohanɛɛsɩ tisuu hɛwa. Ye e-tisuu kaahɛwa yɔ, Yesu taasamɩ-ɩ alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa mbʋ. Ɛlɛ ye Yohanɛɛsɩ ɛtaapɩtɩɣ, ɛbɛ yɔɔ ɛpɔzʋʋ tɔm tʋnɛ Yesu mbʋ?
Tobi lɛ, Yohanɛɛsɩ kaasɔɔlaa se Yesu maɣmaɣ ecosi-i se ɛkɛ Mesiya. Ye ecosi-i mbʋ yɔ, pɩkpazɩɣ-ɩ ɖoŋ salaka taa peeɖe. Pɩtasɩ lɛ, lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ yɔɔ ɖɔɖɔ Yohanɛɛsɩ pɔzɩ tɔm ndʋ mbʋ. Ɛsɩm Bibl taa natʋ tɔm ndʋ tɩyɔɔdʋʋ se Mesiya kaɣ kɛʋ wiyaʋ nɛ ñʋʋ yaɖʋ yɔ. Ɛlɛ pɩlabɩ fenasɩ sakɩyɛ lɛ, pamɩyɩsʋʋ lɩm Yesu yɔ, ɛlɛ Yohanɛɛsɩ wɛ salaka taa mbʋ. Pʋyɔɔ Yohanɛɛsɩ pɔzʋʋ se ɛna se nɔɔyʋ kaɣnɩ kɔm se ɛlɛɣzɩ Yesu lone taa nɛ Mesiya yɔɔ tɔm ndʋ tɩla yaa we.
(Maatiyee 11:16-19) Ɛlɛ mɛnkɛdɩ ɛyaa kpanɖaʋ kʋnɛ yɔ, nɛ anɩ? Pacaɣ ɛzɩ piya taŋayaa mba pacaɣ kajasɩ taa nɛ payaɣ lalaa 17 nɛ pɔtɔŋ se: “Ðɩya hɩlaɣ nɛ ɩtɩpaa! Nɛ ɖiwii leɣa nɛ ɩtɛtɛɣ nandaka!” 18 Yohanɛɛsɩ kɔma, ɛɛtɔkɩ, ɛɛñɔʋ nɛ pɔtɔŋ se: “Ɛkɛ eliikenu.” 19 Ɛyʋ pɩyalʋ ñɔkɔma nɛ ɛlɛ tɔkɩ nɛ ɛñɔʋ nɛ pɔtɔŋ-ɩ se: “Hulisinaa nɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa ɛgbaɣdʋ lɛ. Ɛlɛ peɖezi Lɔŋ tɔm tʋma yɔɔ.”
Pɩtɔɔ kpanɖaʋ ŋgʋ kɩ-ñʋʋ taa wɛ ɖoŋ yɔ
Yesu kaawɛnɩ Yohanɛɛsɩ Lɩm Mɩyɩsɩyʋ yɔɔ ñamtʋ siŋŋ. Ɛlɛ lɩmaɣza wena samaɣ ñaawɛnɩ Yohanɛɛsɩ ɛnʋ ɛ-yɔɔ? Yesu yɔɔdɩ “ɛyaa kpanɖaʋ” ŋgʋ kɩ-tɔm se kɩwɛ “ɛzɩ piya taŋayaa mba pacaɣ kajasɩ taa nɛ payaɣ lalaa” yɔ nɛ pɔtɔŋ se: “Ðɩya hɩlaɣ nɛ ɩtɩpaa! Nɛ ɖiwii leɣa nɛ ɩtɩtaɣ nandaka!”—Maatiyee 11:16, 17.
Yesu tɔm tʋnɛ tɩ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Ɛlɩzɩ pɩ-taa se: “Yohanɛɛsɩ kɔma, ɛɛtɔkɩ, ɛɛñɔʋ nɛ pɔtɔŋ se: ‘Ɛkɛ eliikenu.’ Ɛyʋ Pɩyalʋ ñɔkɔma nɛ ɛlɛ tɔkɩ nɛ ɛñɔʋ nɛ pɔtɔŋ-ɩ se: ‘Hulisinaa nɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa ɛgbaɣdʋ lɛ.’” (Maatiyee 11:18, 19) Yohanɛɛsɩ kaacaɣ wezuu kɛlɛʋ, ɛzɩ Naziireya tʋ yɔ, pɩ-tɔbʋʋ se weyi eɖuwaa se ɛha ɛ-tɩ Ɛsɔ, nɛ ekizi sʋlʋm yɔ, ɛlɛ kpanɖaʋ ŋgʋ kiheyi-i se ɛkɛ eliikenu. (Kɩgalʋʋ 6:2, 3; Luka 1:15) Yesu ñɔkɔma lɛ, e-wezuu caɣʋ ñɛwɛɛ ɛzɩ ɛyaa lalaa yɔ. Ɛtɔkaɣ nɛ ɛñɔʋ nɛ pɩmakɩna, ɛlɛ pakʋyɩ ɛ-yɔɔ se ɛkɛ hiluu tʋ. Ye mbʋ, pɩwɩlɩɣ se paa ɛyʋ kaacaɣ wezuu ɛzɩma yɔ, samaɣ ñɩnaɣ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ natʋyʋ se kɔyɔɔdɩ.
Bibl kalʋʋ
(Maatiyee 11:1-19) Nɛ Yesu tɛm ɛ-tɔmmʋyaa hiu nɛ naalɛ paɣʋ lɛ, ɛcaŋ ɛɖɛɛ pɛ-tɛ tɛtʋ taa tɔm wɩlʋʋ. 2 Yohanɛɛsɩ nɩ salaka taa se Yesu lakɩ tʋma. Etiyi ɛ-tɔm mʋyaa naalɛ se pɔpɔzɩ-ɩ se: 3 “Ñɛkɛnɩ weyi ɛkaɣ kɔm yɔ, yaa ɖɩɖaŋ nɔɔyʋ?” 4 Yesu cosi-wɛ se: “Iwolo iheyi Yohanɛɛsɩ ndʋ ɩnɩwa yɔ: 5 yʋlʋmaa naɣ, kaakalasɩ ɖɔŋ, canasɩ yɔɔ cɛkɩ, tandamaa nɩɣ, sɩɖaa feŋ, kʋñɔndɩnaa hikiɣ tɔm kɩbandʋ. 6 Nɛ koboyaɣ tʋ yɔ weyi maakaɣ-ɩ tuluu se ɛtɔlɩ yɔ. 7 Ɛyaa naalɛ mba pɛɖɛwa lɛ, Yesu heyi ɛyaa samaɣ Yohanɛɛsɩ tɔm mbʋ yɔ se: “Ɛbɛ iwobi naʋ lakʋ taa? Ñɩɣyʋʋ ŋgʋ helim ciɣdiɣ yɔ? 8 Ɛbɛ iwobi naʋ? Ɛyʋ weyi esu tokonaa ɖɔfɩɩ yɔ? Ɛlɛ, mba posuu tokonaa ɖɔfɩɩ yɔ, pɛ-tɛ lɛ awiya ɖɩsɩ taa. 9 Mbʋ lɛ ɛbɛ iwobi naʋ? Nayʋ nɔɔyʋ yaa we? Ɛɛɛ, meheyiɣni-mɩ, pɩtɛ lɛ ɛkɩlɩ mbʋ ɖɔɖɔ. 10 Ɛ-tɔm paamawa se “Mentiyiɣ men-tiyiyu se ɛɖɛ-ŋ nɔɔ nɛ ɛñɔɔzɩ-ŋ nʋmɔʋ ñɛ-ɛzɩdaa, 11 tʋtʋyɛ taa meheyiɣ-mɩ se halaa piya taa lɛ, nakɛyɛ tɩlɩɩ nɛ kakɩlɩ Yohanɛɛsɩ lɩm sɔyʋ, ɛlɛ ɛsɔdaa kewiyaɣ taa ɛjam kɩlɩ-ɩ. 12 Pɩkpaɣʋ nɛ Yohanɛɛsɩ lɩm sɔyʋ nɛ sɔnɔ yɔ, pawɩɣ ɛsɔdaa Kewiyaɣ yɔɔ, nɛ abalɩtʋ tɩnaa hikiɣni-kɛ. 13 Nayaa kpeekpe nɛ paɣtʋ takayaɣ wɩlɩ pɔ-tɔm pɩkɔɔ pɩsɩnɩ Yohanɛɛsɩ. 14 Nɛ ye itisiɣ mɔn-tɔm kɔyɔ, ɛnʋ kɛnɩ Eliya weyi pɔtɔm se ɛkaɣ kɔm yɔ. 15 Weyi ɛwɛnɩ nɩŋgbaaŋ kɔyɔ, ɛnɩɩ.” 16 Ɛlɛ mɛnkɛdɩ ɛyaa kpanɖaʋ kʋnɛ yɔ, nɛ anɩ? Pacaɣ ɛzɩ piya taŋayaa mba pacaɣ kajasɩ taa nɛ payaɣ lalaa 17 nɛ pɔtɔŋ se: “Ðɩya hɩlaɣ nɛ ɩtɩpaa! Nɛ ɖiwii leɣa nɛ ɩtɛtɛɣ nandaka!” 18 Yohanɛɛsɩ kɔma, ɛɛtɔkɩ, ɛɛñɔʋ nɛ pɔtɔŋ se: “Ɛkɛ eliikenu.” 19 Ɛyʋ pɩyalʋ ñɔkɔma nɛ ɛlɛ tɔkɩ nɛ ɛñɔʋ nɛ pɔtɔŋ-ɩ se: “Hulisinaa nɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa ɛgbaɣdʋ lɛ. Ɛlɛ peɖezi Lɔŋ tɔm tʋma yɔɔ.”