Juin

Yehowa sakumunaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete sambu bo yikamaka na bantangu ya mpasi. Bo vandaka kuniokula mingi Bakristu ya mvu-nkama ya ntete. Bantangu ya nkaka bo vandaka kuniokula bo na bantangu yina bo vandaka kuyindula ve. Beto tadila mambu yina kuminaka Barnabasi mpi ntumwa Polo ntangu bo vandaka kulonga nsangu ya mbote na Listre. Ntete, bantu vandaka kuyamba bo mbote mpi kuwa mambu yina bo vandaka kulonga. Kansi bambeni ‘pusaka bimvuka ya bantu’ na kumenga Polo ti Barnabasi mpi bantu ya nkaka na kati ya bantu yina, taka Polo matadi mpi bo bikisaka yandi pene-pene ya lufwa. (Bis. 14:19) Kansi Polo ti Barnabasi landaka kulonga nsangu ya mbote kisika ya nkaka. Inki salamaka? Bo kumisaka “bantu mingi balongoki” mpi mambu yina bo vandaka kutuba mpi kusala pesaka bampangi na bo kikesa. (Bis. 14:21, 22) Bantu mingi bakaka mambote sambu Polo ti Barnabasi yambulaka ve kulonga nsangu ya mbote ata bo kutanaka ti bampasi. Beto mpi ta baka balusakumunu mingi kana beto ke yambula ve kisalu yina Yehowa me pesaka beto. w23.04 16-17 § 13-14

Ntotila Davidi vandaka ti bambeni mingi ya ngolo na luzingu na yandi mpi mbala na mbala yandi vandaka kulomba lusadisu ya Yehowa na kisambu. Yandi vandaka kundima nde Yehowa vandaka kuwa bisambu na yandi mpi yandi vandaka kupesa yandi mvutu. Nge mpi lenda ndima mpidina. Biblia ke ndimisa beto nde Yehowa lenda pesa beto mayele mpi ngolo yina beto kele ti yo mfunu sambu na kukanga ntima. Yandi lenda sadila dibuta na beto ya kimpeve to bantu yina ke sambilaka yandi ve bubu yai sambu na kusadisa beto. Ata ntangu Yehowa ke pesa ve mvutu na bisambu na beto na mutindu yina beto ke yindula, beto fwete ndima nde yandi ta pesa kaka mvutu. Yandi ta pesa beto bima yina beto kele ti yo mfunu mpi na ntangu yina beto kele ti yo mfunu. Yo yina, landa kusamba Yehowa mpi ndima nde yandi ta lungisa bampusa na nge bubu yai mpi yandi ta “lungisa nzala ya konso kima ya kele na luzingu” na nsi-ntoto ya mpa.​—Nk. 145:16. w23.05 8 § 4; 13 § 17-18

Yo kele mbote na kutula dikebi na mambote yina nge ta baka kana nge lungisa lukanu na nge. Inki mambote nge lenda tudila dikebi? Kana lukanu na nge kele ya kutanga Biblia to ya kusamba, yindula mutindu yo ta sadisa nge na kukumisa kinduku na nge ti Yehowa ngolo. (Nk. 145:18, 19) Kana lukanu na nge kele ya kukuma ti kikalulu mosi yina Bakristu fwete vanda ti yo, tula dikebi na mambu yina nge lenda sala sambu na kukuma ti kinduku ya mbote ti bampangi. (Bakol. 3:14) Nge lenda sala liste ya bikuma yonso yina ke pusa nge na kulungisa lukanu na nge mpi talaka liste yango mbala na mbala. Diaka, lutisa ntangu ti bantu yina ta sadisa nge na kulungisa lukanu na nge. (Bing. 13:20) Bantangu ya nkaka, beto ke vandaka ve ti mpusa ya ngolo ya kulungisa balukanu yina beto me kuditudila. Keti yo ke tendula nde beto ta kuka ve kulungisa balukanu na beto? Ve. Beto mpi lenda lungisa lukanu na beto ata bantangu ya nkaka beto kele ve ti mpusa ya kulungisa yo. Ya kieleka, yo ta vanda ve pete. Kansi nge ta vanda na kiese kana nge lungisa lukanu na nge. w23.05 27-28 § 5-8

Beto me zaba nde mukumba yina beto ke vandaka ti yo sambu na balukanu yina beto ke bakaka, lenda pusa beto na kutuba masumu yina beto me sala, na kuyidika bifu na beto mpi na kuvutukila yo diaka ve. Kusala mambu yina ta sadisa beto na kulanda kubaka ntinu sambu na luzingu. Kana nge me baka lukanu ya mbi, ndima mambu yina ke kumina nge. Kubebisa ve ntangu mpi ngolo na nge sambu na kudinungisa to sambu na kupesa bantu ya nkaka foti to kudipesa foti nge mosi sambu na balukanu ya mbi yina nge bakaka. Ndima bifu yina nge salaka mpi sala bikesa ya kusala mambu ya mbote ntangu yai. Kana kansansa na nge ke yangisa nge sambu na kima ya mbi yina nge salaka, na kudikulumusa yonso, samba Yehowa, ndima kifu yina mpi lomba yandi na kulolula nge. (Nk. 25:11; 51:3, 4) Kana kima yina nge salaka pesaka bantu ya nkaka mpasi, lomba bo pardo mpi kana mpila kele sosa lusadisu ya bankuluntu. (Yak. 5:14, 15) Baka malongi sambu na bifu yina nge salaka mpi sala yonso sambu na kuvutukila yo diaka ve. Kana nge sala mpidina, ndima nde Yehowa ta wila nge mawa mpi yandi ta pesa nge lusadisu yina nge kele ti yo mfunu.​—Nk. 103:8-13. w23.08 28-29 § 8-9

Yehoyada sadisaka ntotila Yehoashi na kuvanda ntotila ya mbote. Yo yina ntotila yina ya leke vandaka kuzola kusepedisa Yehowa. Kansi ntangu Yehoyada fwaka, ntotila Yehoashi kumaka kulanda bandongisila ya ba-aposta. (2 Bans. 24:4, 17, 18) Yo salaka Yehowa mpasi mingi. Yo yina yandi “landaka kutindila bo bambikudi sambu na kuvutula bo na yandi . . . , kansi bo buyaka kuwa.” Nkutu bo buyaka kuwila Zekaria mwana ya Yehoyada yina vandaka profete mpi nganga-nzambi. Yandi vandaka mpi kisoni ya Yehoashi. Ntotila Yehoashi fwaka Zekaria. (2 Bans. 22:11; 24:19-22) Yehoashi landaka ve kuwa Yehowa boma ya mbote. Yehowa tubaka nde: “Bantu yina ke vweza mono, mono ta vweza bo.” (1 Sam. 2:30) Ata basoda ya Siria vandaka fioti, bo nungaka basoda ya Yehoashi yina vandaka “mingi kibeni” mpi bo ‘lwadisaka yandi ngolo.’ (2 Bans. 24:24, 25) Ntangu bantu ya Siria kwendaka, bansadi ya Yehoashi fwaka yandi sambu yandi fwaka Zekaria. w23.06 18-19 § 16-17

Ntumwa Polo lutisaka mwa ntangu na Efezo sambu na kulonga nsangu ya mbote. (Bis. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Yandi vandaka kuzola bampangi na yandi mingi kibeni mpi yandi vandaka kuzola kusadisa bo na kulanda kusadila Yehowa na mutindu ya mbote. Baefezo yina Polo sonikilaka, vandaka ntete kundima malongi ya mabundu ya luvunu mpi kundima mambu ya mazi. Baefezo vandaka kusala mansoni mingi mpi bo vandaka ve kuwa nsoni ya bikalulu na bo yina ya mbi. Na bisika ya bansaka mpi na bafeti ya mabundu, bo vandaka kutubila mingi masolo ya buzoba. (Baef. 5:3) Baefezo mingi “vidisaka bikalulu yonso ya mbote,” disongidila “bo vandaka kuwa diaka ve mpasi” na ntima kana bo me sala kima mosi ya mbi. (Baef. 4:17-19) Na ntwala nde Baefezo kulonguka bansiku ya Yehowa ya me tala mambu ya mbote mpi mambu ya mbi, kansansa na bo vandaka kuyangisa bo ve ntangu bo vandaka kusala mambu ya mbi. Yo yina Polo tubaka nde bo vandaka ‘na mpimpa na mabanza mpi bo vandaka ntama ti luzingu yina ke katukaka na Nzambi.’ Kansi Baefezo ya nkaka katukaka na mpimpa. w24.03 20 § 2, 4; 21 § 5-6

Yo lombaka nde Gedeoni kusala ngolo sambu na kulungisa mukumba na yandi ya kizuzi. Ntangu bantu ya Madiani tinaka na bitumba yina bo nwanaka na mpimpa, Gedeoni landaka bo banda na muwanda ya Yizreele tii na Nzadi Yordani. (Baz. 7:22) Keti Gedeoni sukaka na Nzadi Yordani? Ve. Ata yandi ti basoda na yandi vandaka ya kulemba, bo sabukaka Nzadi Yordani mpi bo landaka kukula bantu ya Madiani. Nsuka-nsuka, bo kangaka bo mpi bo nungaka bo. (Baz. 8:4-12) Gedeoni ndimaka kibeni nde Yehowa ta pesa yandi ngolo mpi Yehowa salaka yo. (Baz. 6:14, 34) Na dibaku mosi, Gedeoni ti basoda na yandi vandaka kulanda bantotila zole ya Madiani na makulu kansi bantotila yina vandaka na zulu ya bampunda. (Baz. 8:12, 21) Kansi Nzambi sadisaka bo na kukanga bantu ya Madiani mpi na kununga bo. Mutindu mosi mpi, bankuluntu fwete tula ntima na Yehowa, yina “ke lembaka ve ata fioti mpi ngolo na yandi ke manaka ve.” Yandi ta pesa bo ngolo ntangu bo ta vanda ti mfunu na yo.​—Yez. 40:28, 29. w23.06 6 § 14, 16

Beto lenda vanda ti ntima ya ngolo ata beto ke kutana ti bampasi ya nki mutindu. Yo yina, tudila Yehowa ntima. Beto tala mutindu Baraki nungaka sambu yandi sadilaka lutwadisu ya Yehowa. Na ntangu yina, bantu ya Izraele vandaka ve ya kuyilama sambu na bitumba. Nkutu bo vandaka ve ti binwaninu kansi Yehowa songaka Baraki na kukwenda kunwanisa Sisera, mfumu ya basoda ya Kanana yina vandaka ti binwaninu ya ngolo. (Baz. 5:8) Profete ya nkento Debora songaka Baraki na kukulumuka na ngumba sambu na kunwanisa Sisera mpi bapusu-pusu na yandi ya bitumba 900. Na kisika yina ya kukonda ngumba, bapusu-pusu ya bitumba zolaka kutambula mbote mpi yo zolaka kuvanda mpasi sambu bantu ya Izraele kunwanisa bo. Ata mpidina, Baraki lemfukaka kaka. Ntangu basoda ya Izraele kulumukaka na ngumba ya Tabore, Yehowa nokisaka mvula ya ngolo kibeni. Bapusu-pusu ya Sisera kangamaka na poto-poto mpi Yehowa nungisaka Baraki. (Baz. 4:1-7, 10, 13-16) Mutindu mosi mpi, Yehowa ta nungisa beto kana beto ke tudila yandi ntima mpi kana beto ke sadila lutwadisu yina yandi ke pesaka beto na nzila ya organizasio na yandi. w23.07 19 § 17-18

Beto fwete vanda ntima-nda sambu na kuguluka. Bonso bansadi ya kwikama ya Yehowa ya ntangu ya ntama, beto fwete vingila ti ntima-nda yonso nde Yehowa kulungisa balusilu na yandi. (Baeb. 6:11, 12) Biblia ke fwanisa beto ti muntu yina ke salaka bilanga. (Yak. 5:7, 8) Muntu yina ke salaka bilanga ke salaka ngolo sambu na kukuna mpi kulosila bima yina yandi me kuna masa, kansi yandi ke zabaka ve kibeni kilumbu yina bima yango ta yela. Yo yina, yandi ke vingilaka ti ntima-nda yonso mpi yandi ke ndimaka nde yandi ta katula bima yina yandi kunaka. Mutindu mosi mpi beto fwete landa kudipesa na kusala mambu ya kimpeve ata beto “me zaba ve kilumbu yina Mfumu na [beto] ta kwisa.” (Mat. 24:42) Beto ke vingilaka ti ntima-nda yonso mpi beto ke ndimaka nde na ntangu yina Yehowa me tulaka, yandi ta lungisa balusilu yonso yina yandi me silaka beto. Kana beto kele diaka ve ntima-nda, beto lenda lemba kuvingila mpi beto lenda yantika kuyambula Yehowa malembe-malembe. Beto lenda yantika mpi kusosa bima yina ta pesa beto kiese ya ntangu fioti. Kansi kana beto kele ntima-nda, beto ta kanga ntima tii na nsuka mpi beto ta guluka.​—Mika 7:7. w23.08 22 § 7

Kana beto fwanisa profesi yina kele na Daniele 2:41-43 ti baprofesi ya nkaka ya kele na baverse ya nkaka ya mukanda ya Daniele mpi ya Kusonga, beto ke bakisa nde makulu ya kiteki yina ke monisa Anglo-Amerika, ngolo ya ntoto ya mvimba ya ke yala bubu yai. Sambu na ngolo yina ya ntoto ya mvimba, Daniele tubaka nde “kimfumu ta vanda ndambu ngolo mpi ndambu pete-pete.” Sambu na nki yo ta vanda ndambu pete-pete? Sambu bantu yina kele bonso ntoto ya tuma ya masa-masa ke lembisaka ngolo na yo ya kibende. Beto lenda longuka mambu mingi ya mfunu na mambu yina Daniele tubaka sambu na kiteki yina mpi mingi-mingi makulu na yo. Ntete, Anglo-Amerika Ngolo ya Nsi-Ntoto ya Mvimba, me monisaka ngolo na yo na mitindu mingi. Mu mbandu, bo nungaka Bitumba ya Ntete mpi Bitumba ya Zole ya Ntoto ya Mvimba. Kansi, ngolo yina ya ntoto ya mvimba lembaka mpi ke landa kulemba sambu na mavwanga yina bantu ya bansi na bo mosi ke basisaka. Ya zole, ngolo yina ta vanda ngolo ya nsuka ya ntoto ya mvimba yina ta yala na ntwala nde Kimfumu ya Nzambi kufwa bimfumu yonso ya bantu. Ata bantangu ya nkaka bansi ya nkaka ke teleminaka ngolo yina, bo ta yinga yo ve. w23.08 10-11 § 12-13

Bantangu ya nkaka, Davidi vandaka kudiyangisa sambu na mambu ya mpasi yina yandi vandaka kukutana ti yo. (Nk. 18:4, 5) Kansi zola ya Yehowa mpi mutindu yandi vandaka kukeba yandi, pesaka yandi kikesa. Yehowa nataka nduku na yandi Davidi yina lembaka na “banseke yina me fuluka ti matiti” mpi na “bisika ya kupema yina kele ti masa mingi.” Yo yina, Davidi bakaka diaka kikesa mpi landaka kusadila Yehowa na kiese yonso. (Nk. 18:28-32; 23:2) Mutindu mosi mpi bubu yai, “kana beto me mana ve, yo kele sambu na zola ya kwikama ya Yehowa,” ata ntangu beto ke kutana ti bampasi mpi ke nwana ti yo. (Bid. 3:22; Bakol. 1:11) Mbala mingi, luzingu ya Davidi vandaka na kigonsa sambu yandi vandaka ti bambeni mingi ya ngolo. Kansi, zola ya Yehowa vandaka kusala nde yandi kudiwa na lutaninu. Davidi zabaka nde Yehowa vandaka ti yandi konso ntangu yina yandi vandaka kukutana ti bampasi mpi yo vandaka kupesa yandi kikesa. Yo yina yandi yimbaka nde: “[Yehowa] gulusaka mono na mambu yonso yina vandaka kupesa mono boma.” (Nk. 34:4) Ata bantangu ya nkaka Davidi vandaka kuwa boma mingi, yandi vandaka kukatula boma yina sambu yandi zabaka nde Yehowa vandaka kuzola yandi mingi. w24.01 30 § 15-17

Baka malongi na balukanu ya mbi yina Yehoashi bakaka. Na nima ya lufwa ya nganga-nzambi ya nene Yehoyada, Yehoashi bakaka banduku ya mbi. (2 Bans. 24:17, 18) Yandi landaka mambu yina bamfumu ya Yuda, bayina vandaka kuzola ve Yehowa songaka yandi. Yo lombaka nde Yehoashi kukangama ve ti banduku yina ya mbi. Kansi yandi landaka bandongisila na bo. Yo yina, ntangu kisoni na yandi Zekaria sosaka kuvutula yandi na nzila, Yehoashi fwaka yandi. (2 Bans. 24:20, 21; Mat. 23:35) Yo vandaka diambu ya mbi mpi ya buzoba kibeni. Yehoashi yantikaka mbote, kansi na nima yandi kumaka aposta mpi muntu yina ke fwaka bantu. Nsuka-nsuka, bansadi na yandi fwaka yandi. (2 Bans. 24:22-25) Luzingu na yandi zolaka kusuka mutindu ya nkaka kana yandi landaka kuwila Yehowa mpi bantu yina ke zolaka yandi. w23.09 9 § 6

Yezu zabaka nde ntumwa Piere lendaka kulanda kuvanda ya kwikama. Yo yina Yezu songaka yandi na mawete yonso nde “kuwa diaka boma ve.” Yezu tudilaka Piere ntima mpi yo sobaka luzingu na yandi. Na nima, Piere ti mpangi na yandi Andre yambulaka kisalu na bo ya kuloba bambisi mpi bo kumaka balongoki ya Mesia mpi Yehowa sakumunaka bo mingi. (Mar. 1:16-18) Piere kutanaka ti mambu mingi ya mbote ntangu yandi kumaka longoki ya Kristu. Yandi monaka mutindu Yezu vandaka kubelula bambefo, kubasisa bantu bademo mpi nkutu kufutumuna bafwa. (Mat. 8:14-17; Mar. 5:37, 41, 42) Na mbona-meso mosi, yandi monaka mpi Yezu na nkembo ya Kimfumu na yandi yina ta kwisa. Yandi vilaka ve mbona-meso yina ata fioti. (Mar. 9:1-8; 2 Pie. 1:16-18) Ya kieleka, kana Piere kumaka ve longoki ya Yezu, yandi zolaka ve kumona mambu yina yonso. Yandi waka kiese mingi sambu yandi katulaka bangindu ya mbi mpi yandi sepelaka ti mambote yina yandi bakaka. w23.09 21 § 4-5

Na mukanda ya ntete yina ntumwa Piere sonikaka, yandi sadilaka bangogo “zolana ngolo.” Zola ya mutindu yina ke fikaka ve kaka masumu fioti kansi “masumu mingi.” (1 Pie. 4:8) Mbala ya nkaka, Piere yibukaka dilongi ya kulolula yina Yezu longaka yandi bamvula mingi na ntwala. Mbala ya nkaka na ntangu yina, Piere yindulaka nde yandi vandaka muntu ya mbote ntangu yandi songaka Yezu nde yandi lenda lolula mpangi na yandi “mbala nsambwadi.” Kansi Yezu longaka yandi mpi beto yonso nde, beto fwete lolula bampangi na beto “mbala 77,” disongidila kukonda nsuka. (Mat. 18:21) Kulemba ve nitu kana yo ke vandilaka nge mpasi na kusadila dilongi yina. Bantangu ya nkaka, yo ke vandaka mpi mpasi sambu na bansadi yonso ya Yehowa na kulolula sambu bo kele bantu ya kukonda kukuka. Kansi kima ya mfunu sambu na nge ntangu yai kele nde, nge fwete sala yonso sambu na kulolula mpangi na nge mpi kutula ngemba ti yandi. w23.09 29 § 12

Na divumu ya mbisi, Yonasi ndimaka kibeni nde Yehowa ta wa kisambu na yandi ya kudikulumusa yina monisaka nde yandi balulaka ntima mpi yina ndimisaka yandi nde Yehowa ta sadisa yandi. Na nima, Yehowa gulusaka Yonasi mpi yandi ndimaka na kulungisa mukumba yina Yehowa pesaka yandi. (Yon. 2:10–3:4) Kana nge ke kutana ti mpasi mosi, keti nge ke kudiyangisaka mingi mpi nge ke kukaka ve kusonga Yehowa pwelele mambu yina ke yangisa nge? To nge ke lembaka nitu mpi nge ke kukaka ve kulonguka? Kuvila ve nde Yehowa ke bakisaka mbote-mbote mambu yina nge ke kutana ti yo. Yo yina, ntangu nge ke sala ata kisambu ya nkufi, ndima nde Yehowa ta pesa nge kima yina nge kele kibeni ti yo mfunu. (Baef. 3:20) Kana nge ke kutana ti mambu yina ke sala nde nge kuka ve kutanga to kulonguka, nge lenda landa lutangu ya Biblia to ya mikanda na beto ya nkaka yina bo me kotisaka ndinga. Nge lenda landa mpi nkunga na beto mosi to kutala video na jw.org. Kana nge ke samba Yehowa mpi nge ke sosa bamvutu na madia ya kimpeve yina yandi ke pesaka beto, yandi ta pesa nge ngolo. w23.10 13 § 6; 14 § 9

Nzo-tenta mpi batempelo yina bo tungaka na nima na Yeruzalemi vandaka kibeni kiteso mosi na kati. Yo vandaka ti bisika zole, “Kisika ya Santu” mpi “Kisika ya Kuluta Santu” mpi rido mosi kabulaka yo. (Baeb. 9:2-5; Kub. 26:31-33) Na kati ya Kisika ya Santu vandaka ti kima yina bo salaka ti wolo sambu na kutudila mwinda, mesa-kimenga sambu na kuyoka ndumbu mpi mesa ya mampa ya kumonisa. Kaka “banganga-nzambi ya bo tulaka mafuta” mpamba bantu vandaka ti nswa ya kukota na Kisika ya Santu sambu na kusala bisalu na bo ya santu. (Kut. 3:3, 7, 10) Na Kisika ya Kuluta Santu vandaka ti sanduku ya kuwakana yina bo salaka ti wolo yina vandaka kumonisa nde Yehowa kele pana. (Kub. 25:21, 22) Nganga-nzambi ya nene mpamba muntu vandaka ti nswa ya kuluta rido yina sambu na kukota na Kisika ya Kuluta Santu mbala mosi konso mvula na Kilumbu ya Kufika Masumu. (Levi 16:2, 17) Yandi vandaka kukota ti menga ya bambisi sambu na kufika masumu na yandi mosi mpi ya dikanda ya mvimba. Nsuka-nsuka, na nsadisa ya mpeve santu na yandi, Yehowa monisaka pwelele ntendula ya bima yina vandaka na nzo-tenta.​—Baeb. 9:6, 7. w23.10 27 § 12

Ndinga ya Nzambi ke yibusa beto mbala na mbala nde, beto fwete “zolana.” (Yoa. 15:12, 17; Bar. 13:8; 1 Bate. 4:9; 1 Pie. 1:22; 1 Yoa. 4:11) Kansi, zola kele kikalulu mosi na kati ya ntima na beto to kimuntu na beto ya kati, mpi ata muntu mosi ve lenda mona mambu yina kele na ntima na beto. Yo yina, nki mutindu beto lenda monisa nde beto ke zolaka bampangi? Na mambu yina beto ke tuba mpi ke sala. Kele ti mitindu mingi ya kumonisa nde beto ke zolaka bampangi na beto. Yai kele mwa bambandu: “Konso muntu kutubila mpangi na yandi kieleka.” (Zek. 8:16) “Beno vanda na ngemba na kati na beno.” (Mar. 9:50) Beno vanda bantu ya ntete “na yina me tala kupesa bankaka lukumu.” (Bar. 12:10) “Beno yambana.” (Bar. 15:7) “Beno landa kulolulana na ntima ya mvimba.” (Bakol. 3:13) “Beno landa na kunatilana bizitu.” (Bag. 6:2) “Beno landa kupesana kikesa.” (1 Bate. 4:18) “Beno. . landa kutungana.” (1 Bate. 5:11) “Beno samba sambu na bankaka.”​—Yak. 5:16. w23.11 9 § 7-8

Konso kilumbu, beto ke bakaka balukanu yina ke lombaka nde beto vanda ti lukwikilu ya ngolo. Mu mbandu, beto ke bakaka balukanu na mambu ya me tala banduku, bansaka ya kulutisa ntangu, banzo-nkanda, makwela, bana mpi kisalu ya kinsuni. Beto fwete kudiyula nde: ‘Keti balukanu yina mono ke bakaka ke monisaka nde mono ke ndimaka kibeni nde Nzambi ta fwa nsi-ntoto yai ya mbi mpi yandi ta tula nsi-ntoto ya mpa ntama mingi ve? To keti mono ke ponaka na kusala mambu bonso bantu yina ke yindulaka nde lufwa kele nsuka ya mambu yonso?’ (Mat. 6:19, 20; Luka 12:16-21) Beto ta baka balukanu ya kuluta mbote kana beto ke ndima kibeni nde nsi-ntoto ya mpa kele pene-pene. Beto ke kutanaka mpi ti bampasi yina ke lombaka nde beto vanda ti lukwikilu ya ngolo sambu na kukangila yo ntima. Bantu lenda niokula beto, beto lenda vanda ti maladi ya ngolo to beto lenda kutana ti mambu ya nkaka ya mpasi yina lenda lembisa beto nitu. Ntete, beto lenda yindula nde beto ta kuka kukangila bampasi yina ntima. Kansi kana bampasi yango ke mana ve nswalu, yo ta lomba nde beto kumisa lukwikilu na beto ngolo sambu beto kangila yo ntima mpi beto landa kusadila Yehowa na kiese yonso.​—1 Pie. 1:6, 7. w23.04 27 § 4-5

Yehowa ke zola nde beto sala mambu na kuwakana ti bisambu na beto. Mu mbandu, mpangi mosi lenda samba Yehowa sambu mfumu na yandi ya kisalu kundima kupesa yandi konzie sambu yandi kwenda na lukutakanu ya distrike. Inki mutindu Yehowa lenda pesa mvutu na kisambu na yandi? Yehowa lenda pesa mpangi yina kikesa ya kusolula ti mfumu na yandi ya kisalu. Kansi yo ta lomba nde mpangi yango kukwenda na mfumu yina sambu yandi solula ti yandi. Yo lenda lomba mpi nde yandi sala yo mbala na mbala. Yandi lenda songa mpi mfumu yango kana mpila ta vanda sambu yandi sala mpi kilumbu ya nkaka na kisika ya kilumbu yina. Diaka, yandi lenda songa mfumu yango na kuzenga yandi mbongo ya bilumbu yina yandi ta sala ve. Yehowa ke zola nde beto samba mbala na mbala sambu na mambu yina beto kele ti yo mfunu. Mambu yina Yezu tubaka ke monisa nde Yehowa lenda pesa beto ve bima ya nkaka yina beto ke lomba yandi kaka na ntangu yina beto ke lomba yo. (Luka 11:9) Yo yina, kuyambula ve. Samba na ngolo yonso mpi mbala na mbala. (Luka 18:1-7) Kana beto sala mutindu yina, Yehowa ta mona nde beto kele kibeni ti mfunu na yo. Beto ta monisa mpi nde beto ke tula ntima nde yandi ta sadisa beto. w23.11 22 § 10-11

Yehowa silaka nduku na yandi Abrahami nde yandi ta sakumuna makanda yonso na ntoto na nzila ya mwana na yandi. (Kuy. 15:5; 22:18) Abrahami vandaka ti lukwikilu ya ngolo na Nzambi, yo yina yandi ndimaka kibeni nde lusilu yina ta lungana. Ata mpidina, ntangu Abrahami lungisaka bamvula 100 mpi nkento na yandi bamvula 90, bo vandaka kaka ve ti mwana. (Kuy. 21:1-7) Kansi Biblia ke tuba nde: “[Abrahami] tulaka kivuvu mpi yandi vandaka ti lukwikilu nde yandi ta kuma tata ya makanda mingi na kuwakana ti mambu yina bo me tubaka.” (Bar. 4:18) Mutindu beto ke zaba yo, kivuvu ya Abrahami lunganaka. Yandi kumaka tata ya Izaki, mwana yina yandi vingilaka banda bamvula mingi. Inki sadisaka yandi na kundima kibeni nde Yehowa ta lungisa lusilu yina? Abrahami vandaka ti kinduku ya ngolo ti Yehowa, yo yina yandi “vandaka kundima kibeni nde Nzambi ta lungisa mambu yina yandi silaka.” (Bar. 4:21) Yehowa ndimaka Abrahami mpi bingaka yandi muntu ya lunungu sambu na lukwikilu na yandi.​—Yak. 2:23. w23.12 8 § 1-2

Leke ya bakala yina bo lenda tudila ntima ke lungisaka mikumba na yandi yonso ti kikesa. Beto tadila mbandu ya kukuka ya Yezu. Yandi vandaka kutula dikebi na mikumba na yandi mpi yandi vandaka kulungisa yo mbote. Yandi lungisaka mikumba yina Yehowa pesaka yandi ata ntangu yo vandaka mpasi na kusala yo. Yandi vandaka kuzola bantu, mingi-mingi balongoki na yandi mpi yandi ndimaka na luzolo yonso kupesa luzingu na yandi sambu na bo. (Yoa. 13:1) Landa mbandu ya Yezu mpi sala yonso sambu na kulungisa konso mukumba yina bo me pesa nge. Kana nge ke zaba ve mutindu ya kusala yo, kudikulumusa mpi lomba lusadisu na bampangi ya kuyela na kimpeve. Sala yonso sambu na kulungisa mukumba yango tii na nsuka. (Bar. 12:11) Sala yo “sambu na Yehowa, kansi sambu na bantu ve.” (Bakol. 3:23) Ya kieleka, nge kele muntu ya kukonda kukuka. Yo yina, vanda muntu ya kudikulumusa mpi ndima bifu na nge.​—Bing. 11:2. w23.12 26 § 8

Yo kele kiese kibeni na kubaka mbotika mpi na kukota na dibuta ya Yehowa. Bantu yina me bakaka dezia mbotika lenda ndima mambu yai ya muyimbi-bankunga Davidi tubaka: “Kiese na muntu yina nge [Yehowa] me sola mpi yina nge me nata pene-pene sambu yandi zinga na bibansala na nge.” (Nk. 65:4) Yehowa ke nataka ve muntu yonso na bibansala na yandi. Yandi ke kwendaka pene-pene ya bantu yina me monisa kibeni nde bo ke zola kukuma banduku na yandi ya mbote. (Yak. 4:8) Kana nge me kudipesa na Yehowa mpi nge me baka mbotika, ndima kibeni nde na nima ya mbotika, yandi ta ‘nokisila nge lusakumunu bonso mvula tii kuna ata kima mosi ve ta konda.’ (Mal. 3:10; Yer. 17:7, 8) Mbotika kele kaka luyantiku. Nge fwete sala yonso sambu na kulungisa lusilu na nge ya kudipesa na Yehowa, ata ntangu nge ke kutana ti mpukumuna ya kusala diambu ya mbi to nge ke kutana ti bampasi. (Lon. 5:4, 5) Sambu nge kele longoki ya Yezu, nge fwete landa mbandu na yandi mpi nge fwete zitisa bansiku na yandi mbote-mbote.​—Mat. 28:19, 20; 1 Pie. 2:21. w24.03 8 § 1-3

Inki beno lenda sala kana nge ti nkwelani na nge ke sepela ve kulutisa ntangu kumosi? Beto tubila mbandu ya tiya. Yo ke yantikaka ve kupela ngolo na mbala mosi. Yo ke lombaka kuyika bankuni ya nene mbala na mbala na tiya yango sambu yo pela ngolo. Mutindu mosi, beno lenda yantika kulutisa ntangu fioti konso kilumbu. Beno sala kima yina beno zole ke sepela ti yo. (Yak. 3:18) Kana beno yantika kusala yo malembe-malembe, zola na beno ta kuma diaka ngolo. Luzitu kele kima ya mfunu mingi na makwela. Yo kele bonso mupepe yina ke sadisaka tiya na kupela ngolo kibeni. Kana mupepe kele ve, tiya ta fwa nswalu. Mutindu mosi, kana bankwelani ke zitisana ve, zola na bo ta bwa madidi. Kana bakala ti nkento ke sala yonso sambu na kuzitisana, bo ta zolana diaka mingi. Kansi, kutuba ve kaka na munoko nde nge ke zitisaka nkwelani na nge. Yandi mosi fwete bakisa nde nge ke zitisaka yandi. w23.05 22 § 9; 24 § 14-15

Na Biblia, bansadi ya Yehowa tubilaka bantangu yina bo vandaka kuniokwama mpi kuwa boma sambu na bambeni na bo to sambu na mambu yina bantu ya nkaka vandaka kupusa bo na kusala. (Nk. 18:4; 55:1, 5) Mutindu mosi, bo lenda niokula beto na nzo-nkanda to na kisalu. Bantu ya mabuta na beto to bamfumu ya luyalu lenda telemina beto mpi. Nkutu, beto lenda wa boma nde beto ta fwa sambu na maladi mosi yina beto ke bela. Na bantangu ya mutindu yina, beto lenda yindula nde beto me konda lusadisu mpi beto lenda kudiwa bonso mwana-fioti. Inki mutindu Yehowa ke sadisaka beto na bantangu ya mutindu yina? Yandi ke pesaka beto kikesa mpi ke lembikaka beto. Yo yina, lutisa ntangu mbala na mbala ti Yehowa, disongidila samba yandi mpi tanga Ndinga na yandi. (Nk. 77:1, 12-14) Kana nge sala mutindu yina, ntangu nge ke kutana ti bampasi, kima ya ntete yina nge ta sala kele kusosa lusadisu na Tata na nge ya zulu. Songa Yehowa mambu yina ke pesa nge boma mpi ya ke yangisa nge. Bika nde yandi solula ti nge mpi yandi pesa nge kikesa na nzila ya Biblia.​—Nk. 119:28. w24.01 24-25 § 14-16

Yo kele mfunu mingi kibeni na kuvanda ti mpusa ya ngolo sambu na kulungisa lukanu na nge. Kana nge kele ti mpusa ya ngolo ya kulungisa lukanu na nge, nge ta sala yonso sambu na kulungisa yo. Kana beto kele ti mpusa ya ngolo ya kulungisa balukanu na beto, beto ta lungisa yo kukonda mpasi. Ebuna nki nge lenda sala sambu na kuvanda ti mpusa ya ngolo ya kulungisa balukanu na nge? Samba sambu nge vanda ti mpusa ya ngolo. Yehowa lenda sadila mpeve santu na yandi sambu na kusadisa nge na kulungisa balukanu na nge. Bantangu ya nkaka, beto ke kuditudilaka balukanu sambu beto me zaba nde yo kele mfunu na kusala yo mpi yo kele diambu ya mbote. Kansi beto lenda vanda ve kibeni ti mpusa ya kulungisa yo. Yindula mingi mambu yina Yehowa me sadilaka nge. (Nk. 143:5) Ntumwa Polo yindulaka mingi mambu ya mbote yina Yehowa sadilaka yandi. Yo pusaka yandi mpi na kusala ngolo sambu na Yehowa. (1 Bak. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14) Mutindu mosi mpi, kana nge ke yindula mingi mambu yina Yehowa me sadilaka nge, yo ta pusa nge na kulungisa balukanu na nge. (Nk. 116:12) Beto tala mambu yina sadisaka mpangi-nkento mosi na Honduras na kulungisa lukanu na yandi ya kukuma mupasudi-nzila ya ntangu yonso.​—Nk. 116:12. w23.05 27 § 3-5

Beto ke pesaka Tata na beto ya zulu kiese ntangu beto ke kumisaka zina na yandi. (Nk. 119:108) Keti yo ke tendula nde Nzambi nkwa-ngolo yonso kele bonso bantu ya kukonda kukuka yina ke vandaka ti mfunu nde bantu ya nkaka kukumisa bo, sambu bo kele ti mfunu ya kikesa to sambu bo ke kudiwa ve na lutaninu? Ve. Ntangu beto ke kumisaka Tata na beto ya zulu, beto ke monisaka mpi nde Satana tubaka luvunu ya nkaka sambu na konso muntu na kati na beto. Satana ke tubaka nde ata muntu mosi ve lenda nwanina zina ya Nzambi na masonga yonso. Yandi ke tubaka nde ata muntu mosi ve lenda landa kusadila Yehowa na mutindu ya mbote kana yandi ke kutana ti bampasi. Yandi ke tubaka mpi nde bantu yonso ta yambula kusadila Nzambi kana bo ke yindula nde kusadila yandi ta natila bo ve mambote. (Yobi 1:9-11; 2:4) Kansi Yobi monisaka nde Satana kele muntu ya luvunu. Ebuna nge? Beto yonso lenda pona kunwanina zina ya Tata na beto mpi kupesa yandi kiese, kana beto ke sadila yandi na mutindu ya mbote. (Bing. 27:11) Yo kele kibeni dibaku mosi ya mbote sambu na beto. w24.02 8-9 § 3-5

Na nima ya bilumbu ya Moize mpi ya Yozue, Yehowa tulaka bazuzi sambu na kutwadisa bantu na yandi. Na nima, na ntangu ya bantotila, Yehowa tulaka baprofete sambu na kutwadisa bantu na yandi. Bantotila yina vandaka kusadila Yehowa na mutindu ya mbote, vandaka kulanda bandongisila ya Baprofete. Mu mbandu, ntotila Davidi ndimaka na kudikulumusa yonso mambu yina profete Natani tubaka sambu na kuvutula yandi na nzila. (2 Sam. 12:7, 13; 1 Bans. 17:3, 4) Ntotila Yehoshafati landaka lutwadisu yina profete Yahaziele pesaka mpi yandi songaka bantu ya Yuda na ‘kukwikila na baprofete ya Nzambi.’ (2 Bans. 20:14, 15) Ntangu ntotila Ezekiasi kutanaka ti diambu mosi ya mpasi, yandi lombaka profete Yezaya lusadisu. (Yez. 37:1-6) Konso ntangu yina bantotila vandaka kulanda lutwadisu ya Yehowa, yandi vandaka kusakumuna bo mpi kutanina bantu na yandi. (2 Bans. 20:29, 30; 32:22) Yo monanaka pwelele nde Yehowa kusadila baprofete sambu na kutwadisa bantu na yandi. w24.02 21 § 8

Satana ke zolaka nde beto kangama ti bantu yina ta pusa beto na kuzitisa ve bansiku ya Yehowa. Bubu yai, beto lenda lutisa ntangu ti bantu kimuntu-kimuntu mpi na Internet. Beto fwete nwana ti bangindu ya nsi-ntoto yai ya ke pusaka bantu na kuyindula nde kusala mansoni kele ve mbi. Yo kele ve mutindu yina. (Baef. 4:19, 20) Beto fwete kudiyula nde: ‘Keti mono ke salaka yonso sambu na kukangama ve ti bantu yina mono ke salaka ti bo, ti bana ya nzo-nkanda na beto to ti bantu ya nkaka yina ke zitisaka ve bansiku ya lunungu ya Yehowa? Keti mono ke zitisaka bansiku ya Yehowa na kikesa yonso ata kana bantu ya nkaka ke tuba nde mono kele makambu ngolo?’ Mutindu 2 Timoteo 2:20-22 ke monisa yo, beto fwete pona mpi na dikebi yonso banduku na beto na dibundu. Beto fwete vila ve nde bankaka lenda sadisa beto ve na kulanda kusadila Yehowa na mutindu ya mbote. w24.03 22-23 § 11-12

Keti nge me yindulaka dezia mutindu Yehowa ke vandaka? Ata beto ke monaka ve Yehowa, Biblia ke tubilaka yandi na mitindu ya kuswaswana. Yo ke bingaka yandi nde “ntangu mpi kitaninu” mpi “tiya ya ke yokaka.” (Nk. 84:11; Baeb. 12:29) Ezekiele monaka Yehowa na mbona-meso bonso ditadi ya safire, kibende ya ke sema mpi nkongolo ya ke sema. (Ezek. 1:26-28) Beto ke monaka ve Yehowa, yo yina yo lenda vanda mpasi na kundima nde yandi ke zolaka beto. Bantu ya nkaka ke yindulaka nde Yehowa lenda zola bo ve ata fioti sambu na mambu ya mpasi yina bo me kutanaka ti yo na luzingu. Yehowa ke bakisaka mutindu beto ke waka mpi yandi ke zabaka nde yo lenda vandila beto mpasi na kupusana pene-pene na yandi. Yo yina, yandi ke songa beto na Ndinga na yandi nde yandi kele Nzambi ya lutondo mingi. Zola kele ngogo yina ke tendulaka Yehowa mbote-mbote kibeni. (1 Yoa. 4:8) Yehowa kele zola, yandi ke salaka mambu yonso na zola. Zola ya Yehowa kele ya kieleka mpi yo kele ngolo kibeni. Yo yina, yandi ke monisilaka yo ata bantu yina ke zolaka yandi ve.​—Mat. 5:44, 45. w24.01 26 § 1-3

Yehowa ponaka Moize sambu na kubasisa bantu ya Izraele na Ezipte mpi sambu na kumonisa yo, yandi vandaka kutula dikunzi ya dituti sambu na kutwadisa bo na ntangu mpi dikunzi ya tiya sambu na kutwadisa bo na mpimpa. (Kub. 13:21) Moize vandaka kulanda dikunzi yina mpi yo nataka yandi ti bantu ya Izraele na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki. Kansi basoda ya Ezipte vandaka kulanda bo mpi bantu waka boma mingi sambu bo yindulaka nde bo ta fwa bo. Kansi yo vandaka ve kifu. Yehowa muntu sadilaka Moize sambu na kunata bantu ya Izraele kuna. (Kub. 14:2) Na nima, yandi gulusaka bo na mutindu mosi ya kuyituka. (Kub. 14:26-28) Kiteso ya bamvula 40 yina landaka na nima, Moize vandaka kulanda dikunzi ya dituti yina, sambu na kutwadisa bansadi ya Nzambi na ntoto ya zelo na zelo. (Kub. 33:7, 9, 10) Na dikunzi yina, Yehowa vandaka kusolula ti Moize mpi Moize vandaka kusonga bantu ya Izraele mambu yina Yehowa vandaka kusonga yandi. Bantu ya Izraele vandaka kumona na pwelele yonso nde Yehowa vandaka kusadila Moize sambu na kutwadisa bo. w24.02 21 § 4-5