Août

Tula dikebi na mambu zole ya mfunu ya kele na nkunga yina: (1) Bantu ya lunungu ke kutanaka ti bampasi. (2) Yehowa ke sadisaka beto na kukanga ntima na bampasi. Inki mutindu Yehowa ke sadisaka beto? Yandi ke sadisaka beto na kutadila luzingu na mutindu ya mbote na nsi-ntoto yai. Ntangu Yehowa ke sila beto nde beto ta vanda na kiese kana beto ke sadila yandi, yo ke tendula ve nde beto ta kutana ve ti bampasi bubu yai. (Yez. 66:14) Yandi ke siamisa beto na kutula mabanza na beto na bilumbu ke kwisa, disongidila na ntangu yina Yehowa ke zolaka nde beto zinga mvula na mvula. (2 Bak. 4:16-18) Kansi bubu yai, yandi ke sadisaka beto na kulanda kusadila yandi. (Bid. 3:22-24) Inki mambu beto lenda longuka na bambandu ya bansadi ya Yehowa ya ntangu ya ntama mpi na bambandu ya bansadi na yandi ya bilumbu na beto? Beto lenda kutana ti bampasi ya kukonda kukana. Kansi kana beto ke tudila Yehowa ntima, yandi ta landa kusadisa beto.​—Nk. 55:22. w23.04 14-15 § 3-4

Beto lenda baka malongi na mbandu ya Yozefi mpi ya Maria. Bo vandaka ya kuyilama na kulemfukila bamfumu ya luyalu ata ntangu yo vandaka mpasi. (Luka 2:1-6) Ntangu Maria vandaka ti divumu ya bangonda kiteso ya uvwa, yandi ti Yozefi kutanaka ti diambu mosi yina mekaka bulemfu na bo. Auguste, mfumu ya Roma basisaka nsiku mosi nde bantu yonso yina vandaka kuzinga na nsi ya luyalu ya Roma fwete vutuka na babwala na bo sambu na kusonikisa bazina. Yo lombaka nde Yozefi ti Maria kusala voyage ya bakilometre kiteso ya 150 sambu na kukwenda na Betelemi. Bo zolaka kumata mpi kukita bangumba mingi. Voyage yina zolaka kuvanda mpasi, mingi-mingi sambu na Maria. Bo lendaka kudiyangisa sambu na lutaninu ya Maria mpi ya mwana yina vandaka na divumu. Ebuna kana yandi zolaka kuwa mpasi ya kubuta na nzila? Yandi vandaka ti Mesia ya lusilu na divumu na yandi. Keti yo salaka nde bo lemfuka ve na nsiku yina Auguste basisaka? Yozefi mpi Maria bikaka ve nde mambu yina kukanga bo nzila ya kulemfuka na nsiku yina Auguste basisaka. Yehowa sakumunaka bo sambu bo lemfukaka na nsiku yina. Maria kumaka mbote na Betelemi, yandi butaka mwana yina vandaka ti sante ya mbote mpi nkutu yandi lungisaka profesi ya Biblia.​—Mika 5:2. w23.10 8 § 9; 9 § 11-12

Inki nge lenda sala kana nge ke wa boma na kupesa bamvutu na balukutakanu? Kuyilama mbote ta sadisa nge mingi. (Bing. 21:5) Kana nge yidika mbote disolo yina beno ta longuka na lukutakanu, yo ta sadisa nge na kupesa bamvutu kukonda mpasi. Pesa bamvutu ya nkufi. (Bing. 15:23; 17:27) Mvutu ya nkufi ta sadisa nge na kuwa ve boma. Kana nge pesa mvutu ya nkufi na bangogo na nge mosi, yo ta monisa nde nge yilamaka mbote mpi nde nge ke bakisa mbote disolo yina beno ke longuka. Ebuna, nki nge lenda sala kana nge sadila mambu yina beto me katuka kutubila kansi nge ke wa kaka boma ya kupesa bamvutu? Ndima nde Yehowa ta sepela ti bikesa yina nge ke sala na masonga yonso sambu na kupesa bamvutu. (Luka 21:1-4) Yehowa ke lombaka beto ve na kusala mambu yina beto ta kuka ve kusala. (Bafil. 4:5) Tadila mambu yina nge lenda sala, tula lukanu ya kusala yo mpi samba sambu Yehowa kupesa nge ntima ya madidi. Nge lenda kuditudila ntete lukanu ya kupesa mvutu ya nkufi. w23.04 21 § 6-8

Ntumwa Polo fwanisaka beto ti basoda yina me yilama mbote mpi me lwata sambu na bitumba. Soda fwete vanda ya kuyilama na kunwana konso ntangu yina bitumba ta basika. Yo kele mpi mutindu mosi ti beto. Beto ke lwataka kitaninu-ntulu ya lukwikilu, zola mpi mpu ya kivuvu sambu na kulanda kuvanda ya kuyilama sambu na kilumbu ya Yehowa. Kitaninu-ntulu ke taninaka ntima ya soda. Lukwikilu mpi zola ke taninaka ntima na beto ya kifwani. Yo ta sadisa beto na kulanda kusadila Yehowa mpi na kulanda Yezu. Lukwikilu ke ndimisaka beto nde Yehowa ta sadisa beto kana beto ke sosa yandi na ntima na beto ya mvimba. (Baeb. 11:6) Yo ta pusa beto na kubikala ya kwikama na mfumu na beto Yezu ata beto ke kutana ti bampasi ya ngolo. Beto ta kumisa lukwikilu na beto ngolo sambu yo sadisa beto na kukanga ntima na bampasi kana beto ke longuka bambandu ya bansadi ya Yehowa ya bilumbu na beto, bayina sadilaka yandi na mutindu ya mbote ata bantu vandaka kuniokula bo to ata bo kutanaka ti bampasi ya ngolo. Beto ta tina mpi kigonsa ya kuzola mbongo mingi mpi bima ya kinsuni kana beto ke landa mbandu ya bantu yina kumisaka luzingu na bo ya kukonda mindondo sambu na kutula mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete. w23.06 10 § 8-9

Kudiyala kele kikalulu yina ke sadisaka muntu na kuyala mawi na yandi mpi mambu yina yandi ke sala. yo ke lombaka nde beto kudiyala sambu na kulungisa balukanu na beto, mingi-mingi kana lukanu yina beto ke zola kulungisa kele mpasi to kana beto kele ve ti mpusa ya kulungisa yo. Kuvila ve nde, kudiyala kele mbuma ya mpeve. Yo yina, lomba Yehowa mpeve santu na yandi sambu yo sadisa nge na kuyedisa kikalulu yina ya mfunu mingi. (Luka 11:13; Bag. 5:22, 23) Kuvingila ve nde mambu yonso kukuma mbote. Na nsi-ntoto yai, kele ve ata ti ntangu yina mambu yonso ta vanda mbote. Kana beto ke vingila nde mambu yonso kukuma mbote, beto ta lungisa ve ata fioti balukanu na beto. Kana beto ke mona nde lukanu yina beto me kuditudila kele mpasi, yo lenda sala nde beto vanda ve ti mpusa ya kulungisa yo. Kana mpidina, nge lenda kuditudila ntete balukanu ya fioti-fioti sambu na kulungisa lukanu na nge yina. Kana nge me kuditudila lukanu ya kuyedisa kikalulu mosi, nge lenda yantika kumonisa yo na mambu ya fioti-fioti. Kana lukanu na nge kele ya kutanga Biblia ya mvimba, nge lenda yantika kutanga yo ndambu-ndambu. w23.05 29 § 11-13

Na bilumbu yai ya nsuka, Yehowa ke sadila organizasio na yandi sambu na kupesa beto madia mingi ya kimpeve sambu yo sadisa beto na kulanda kutambula na “Nzila ya Busantu.” (Yez. 35:8; 48:17; 60:17) Beto lenda tuba nde kana muntu me ndima kulonguka Biblia, yandi me yantika kutambula na “Nzila ya Busantu.” Bantu ya nkaka ke tambulaka kaka mwa bantangu fioti mpi na nima bo ke yambulaka nzila yina. Bankaka ke vandaka ti lukanu ya kutambula na nzila yina tii ntangu bo ta kuma na nsuka. Inki kele nsuka yango? Sambu na Bakristu yina kele ti kivuvu ya kuzinga na zulu, “Nzila ya Busantu” ta nata bo “na paladisu ya Nzambi” na zulu. (Kus. 2:7) Sambu na bayina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto, nzila yina ta nata bo na luzingu ya kukuka na nsuka ya bamvula 1000 ya Luyalu ya Kristu. Bubu yai kana nge ke tambula na nzila yina, kutala diaka ve na nima. Kuyambula ve tii ntangu nge ta manisa voyage na nge ya kukwenda na nsi-ntoto ya mpa. w23.05 17 § 15; 19 § 16-18

Kana nge yindula mambu yonso yina Yehowa me salaka sambu na nge, yo ta pusa nge na kumonisila yandi ntonda mpi yo ta pesa nge nzala ya kudipesa na yandi. (Nk. 116:12-14) Biblia ke tubaka nde Yehowa kele Muntu ya ke pesaka “konso dikabu ya mbote mpi konso kado ya kukuka.” (Yak. 1:17) Kado ya kuluta mbote yina yandi me pesaka beto kele kimenga ya Mwana na yandi, Yezu. Yindula fioti: Kimenga ya Yezu me pesaka nge dibaku ya kuvanda ti kinduku ya ngolo ti Yehowa. Diaka, Yehowa me pesaka nge kivuvu ya kuzinga mvula na mvula. (1 Yoa. 4:9, 10) Kudipesa na Yehowa kele mutindu ya kumonisila yandi ntonda sambu na zola na yandi ya kuluta nene yina yandi me monisilaka nge mpi sambu na mambu ya nkaka ya mbote yina yandi me sadilaka nge.​—Kul. 16:17; 2 Bak. 5:15. w24.03 5 § 8

Ntangu beto ke monaka bikalulu ya mbi ya bantu na nsi-ntoto yai, beto ke waka bonso Loti. Yandi “vandaka kudiyangisa mingi sambu na mambu ya mbi ya kukonda nsoni yina bantu ya ke fwaka nsiku vandaka kusala,” sambu yandi zabaka nde Tata na beto ya zulu ke mengaka bikalulu ya mbi. (2 Pie. 2:7, 8) Loti vandaka kuzola Nzambi mpi kuwa yandi boma, yo yina yandi vandaka kusala ve mambu ya mbi yina bantu ya nkaka vandaka kusala. Beto mpi ke zingaka na kati ya bantu yina ke zitisaka ve bansiku ya Yehowa na yina me tala bikalulu ya mbote. Ata mpidina, beto ta landa kuvanda ti bikalulu ya bunkete kana beto ke landa kuzola Yehowa mpi ke wa yandi boma ya mbote. Yehowa ke sadisaka beto na kusala yo na nzila ya mambu yina kele na mukanda ya Bingana. Bandongisila yina kele na mukanda ya Bingana lenda sadisa Bakristu yonso, babakala mpi bankento, baleke mpi bambuta. Kana beto ke wa Yehowa boma, beto ta kuma ve banduku ya bantu yina ke salaka mambu ya mbi. w23.06 20 § 1-2; 21 § 5

Mbala ya nkaka bantu ya dibuta na nge me teleminaka nge, to nge me yambulaka dibaku ya kukuma ti mbongo mingi to mbala ya nkaka diaka, nge me yambulaka bima ya nkaka ya kinsuni sambu na kutula mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete. (Mat. 6:33) Kana mpidina, ndima kibeni nde Yehowa ke zaba mambu yonso yina nge me salaka sambu na yandi. (Baeb. 6:10) Ntembe kele ve nde nge me monaka nde mambu yai ya Yezu tubaka kele ya kieleka: “Ya kieleka mono ke tubila beno nde, ata muntu mosi ve me bikisaka nzo to bampangi ya babakala to bampangi ya bankento to mama to tata to bana to bilanga sambu na mono mpi sambu na nsangu ya mbote yina ta baka ve ntangu yai mbala 100 kuluta na nsungi yai ya ntangu​—banzo, bampangi ya babakala, bampangi ya bankento, bamama, bana, mpi bilanga, ti mbangika​—mpi na ngidika ya bima yina ke kwisa, luzingu ya mvula na mvula.” (Mar. 10:29, 30) Mambote yina nge me bakaka kele mingi kibeni kuluta bima yonso yina nge me yambulaka sambu na Yehowa.​—Nk. 37:4. w24.03 9 § 5

Bakristu ya Yudea kutanaka ti nzala ya ngolo. Bampangi ya dibundu ya Antioshe “bakaka lukanu nde konso muntu kutinda lusadisu na bampangi yina vandaka kuzinga na Yudea na kutadila bima yina yandi lenda pesa.” (Bis. 11:27-30) Ata Bakristu ya Antioshe vandaka kuzinga ntama ti Bakristu yina vandaka kuniokwama sambu na nzala ya ngolo, bo salaka yonso sambu na kusadisa bo. (1 Yoa. 3:17, 18) Beto mpi ke monisaka nde beto ke wilaka bampangi mawa bubu yai kana beto me wa nde bo me kutana ti kisumbula. Beto ke salaka nswalu sambu na kusadisa bo. Mu mbandu, beto ke songaka bankuluntu kana yo ta lomba nde beto pesa maboko na kisalu ya kusadisa bampangi yina me bwila kisumbula. Beto ke pesaka makabu sambu na kisalu na beto ya ke salamaka na ntoto ya mvimba to beto ke sambaka sambu na bampangi yina me bwila kisumbula. Bampangi na beto mpi lenda vanda ti mfunu ya lusadisu sambu na kuzwa bima yina bo kele ti yo mfunu. Ntangu Ntotila na beto Yezu Kristu ta kwisa sambu na kusambisa bantu, beto ke zola nde yandi kuta beto ke monisa nde beto ke wila bantu mawa sambu yandi binga beto na ‘kubaka Kimfumu.’​—Mat. 25:34-40. w23.07 4 § 9-10; 6 § 12

Yezu landaka mbandu ya Yehowa ya kuvanda ve makambu ngolo. Yehowa tindaka yandi na ntoto sambu na kulonga “mameme ya me vilaka ya nzo ya Izraele.” Kansi yandi monisaka nde yandi vandaka ve makambu ngolo ntangu yandi vandaka kulungisa mukumba yina. Kilumbu mosi, nkento mosi yina vandaka ve muntu ya Izraele bondilaka yandi sambu yandi belula mwana na yandi ya nkento yina ‘vandaka ti demo mosi yina vandaka kuniokula yandi ngolo.’ Yezu wilaka nkento yina mawa mpi yandi belulaka mwana na yandi. (Mat. 15:21-28) Beto tadila mbandu ya nkaka. Na luyantiku ya kisalu ya Yezu ya kulonga nsangu ya mbote, yandi tubaka nde: “Konso muntu yina ke buya mono . . . , mono mpi ta buya yandi.” (Mat. 10:33) Keti yandi buyaka Piere ata Piere buyaka yandi mbala tatu? Ve. Yezu zabaka nde Piere waka mpasi sambu na mambu yina yandi salaka mpi yandi vandaka ti lukwikilu. Ntangu Yezu futumukaka, yandi kutanaka ti Piere mpi ntembe kele ve nde yandi ndimisaka Piere nde yandi lolulaka yandi mpi nde yandi ke zolaka yandi. (Luka 24:33, 34) Beto me mona nde Yehowa Nzambi mpi Yezu Kristu ke vandaka ve makambu ngolo. Ebuna beto? Yehowa ke zolaka nde beto mpi kuvanda ve makambu ngolo. w23.07 21 § 6-7

Inki beto lenda songa bantu ya nkaka sambu na kundimisa bo mpi mambu yina? Ya ntete, Yehowa yandi mosi muntu ke sila. Mukanda ya Kusonga ke tuba nde: “Muntu yina me vanda na kiti ya kimfumu tubaka nde: ‘Tala! Mono ke sala bima yonso ya mpa.’” Yandi kele ti mayele, ngolo mpi nzala ya kulungisa lusilu na yandi. Ya zole, Yehowa ke zaba nde mambu yina yandi tubaka, ta lungana kibeni. Yo yina yandi tubaka nde: “Mambu yai kele ya kwikama mpi ya kieleka. . . . Yo me lungana!” Ya tatu, ata kima mosi ve lenda kanga Yehowa nzila ya kumanisa kima yina yandi yantikaka. Yo yina yandi tubaka nde: “Mono kele Alfa mpi Omega.” (Kus. 21:6) Yehowa ta monisa kibeni nde Satana kele muntu ya luvunu mpi nde yandi lenda kanga yandi ve nzila ya kulungisa lukanu na yandi. Yo yina, muntu mosi lenda tuba nde: “Yo ta lungana ve ata fioti.” Nge lenda tanga mpi kutendudila yandi Kusonga 21:5, 6. Monisa mutindu Yehowa me tulaka signature na yandi sambu na kundimisa beto nde lusilu na yandi ta lungana. Yo kele bonso nde yandi me tula signature yango na diboko na yandi mosi.​—Yez. 65:16. w23.11 7 § 18-19

Yehowa silaka Abrahami mambu yina ntangu vandaka ti bamvula 75 mpi yandi vandaka ve ti mwana. Keti Abrahami monaka kulungana ya mambu yina? Yandi monaka ve kulungana na yo yonso. Ntangu yandi sabukaka Nzadi ya Efrate, bamvula 25 na nima, yandi butaka Izaki mpi yo vandaka kima ya kuyituka. Diaka, bamvula 60 na nima, bantekolo na yandi Ezau ti Yakobi butukaka. (Baeb. 6:15) Kansi Abrahami monaka ve mutindu bana na yandi kumaka dikanda ya nene mpi bakaka Ntoto ya Lusilu. Ata mpidina, yandi vandaka ti kinduku ya ngolo ti Ngangi na yandi. (Yak. 2:23) Ntangu Abrahami ta futumuka, yandi ta sepela mingi kibeni ntangu yandi ta bakisa nde lukwikilu mpi ntima-nda na yandi natilaka makanda yonso mambote. (Kuy. 22:18) Yo ke longa beto nki? Mbala ya nkaka, beto lenda mona ve kulungana ya balusilu yonso ya Yehowa bubu yai. Kansi kana beto kele ntima-nda bonso Abrahami, beto ke ndima nde Yehowa ta sakumuna beto bubu yai mpi yandi ta sakumuna beto diaka mingi na nsi-ntoto ya mpa yina yandi me silaka beto.​—Mar. 10:29, 30. w23.08 24 § 14

Ntotila Uziya vandaka muntu ya kudikulumusa ntangu yandi vandaka leke. Bo longaka yandi na “kuwa Nzambi ya kieleka boma.” Yandi zingaka bamvula 68 mpi Yehowa sakumunaka yandi mingi. (2 Bans. 26:1-4) Uziya bedisaka bambeni na yandi mingi mpi yandi salaka yonso sambu Yeruzalemi kuvanda na lutaninu. (2 Bans. 26:6-15) Ya kieleka, Uziya sepelaka mingi mutindu Nzambi sadisaka yandi. (Lon. 3:12, 13) Ntotila Uziya vandaka kusonga bantu ya nkaka mambu yina bo fwete sala. Keti yo pusaka yandi na kuyindula nde yandi lenda sala konso kima yina yandi ke zola? Kilumbu mosi, yandi kotaka na tempelo ya Yehowa mpi ti lulendo yonso, yandi sosaka kuyoka ndumbu na mesa-kimenga. Kansi bantotila vandaka ve ti nswa ya kusala yo. (2 Bans. 26:16-18) Nganga-nzambi ya nene Azaria buyisaka yandi na kusala yo, kansi Uziya waka makasi mingi. Diambu ya mawa kele nde, yandi bikalaka ve ya kwikama na Yehowa mpi Yehowa pesaka yandi ndola. Yandi belaka maladi ya lepre. (2 Bans. 26:19-21) Luzingu na yandi zolaka kusuka mutindu ya nkaka kana yandi landaka kuvanda muntu ya kudikulumusa. w23.09 10 § 9-10

Ata na nima ya kukuma Mukristu yina bo me tulaka mafuta, ntumwa Piere landaka kaka kunwana ti bifu na yandi. Na mvu 36 ya ntangu na beto, Piere vandaka pana ntangu Korneye, Muntu ya Makanda yina bo yotisaka ve bakaka mpeve santu. Yo ndimisaka kibeni Piere nde “Nzambi ke pona-ponaka ve” mpi nde Bantu ya Makanda lenda vanda na dibundu ya Bukristu. (Bis. 10:34, 44, 45) Na nima, Piere yantikaka kudia ti Bantu ya Makanda, kima yina yandi vandaka kusala ve ata fioti. Kansi Bakristu ya nkaka yina vandaka Bayuda vandaka kuyindula nde Bayuda ti Bantu ya Makanda fwete dia ve kisika mosi. Ntangu Bayuda ya nkaka yina vandaka kuyindula mpi mutindu yina kwisaka na Antioshe, Piere yambulaka kudia ti bampangi na yandi Bantu ya Makanda, sambu yandi vandaka kuwa boma ya kubudisa Bakristu ya Bayuda dibaku. Ntangu ntumwa Polo monaka yo, yandi nganinaka Piere na meso ya bantu. (Bag. 2:13, 14) Ata Piere salaka kifu yina, yandi landaka kaka kusala bikesa. w23.09 22 § 8

Kuditadila na masonga yonso. Kana nge me mona nde kele ti mambu yina nge fwete yidika, kulemba ve nitu. “Mfumu kele ntima ya mbote” mpi yandi ta sadisa nge na kuyidika mambu yina yo ke lomba nde nge yidika. (1 Pie. 2:3) Ntumwa Piere ke ndimisa beto nde: “Nzambi . . . yandi mosi ta manisa kulonga beno. Yandi ta kumisa beno kikesa.” Ntete, Piere vandaka kuyindula nde yandi me fwana ve na kuvanda ti Mwana ya Nzambi. (Luka 5:8) Kansi Yehowa mpi Yezu sadisaka Piere mingi sambu yandi landa kusala bikesa ya kuvanda longoki ya Kristu. Yo yina, Yehowa pesaka Piere nswa ya “kukota na Kimfumu ya mvula na mvula ya Mfumu mpi Ngulusi na beto Yezu Kristu.” (2 Pie. 1:11) Yo vandaka lusakumunu ya nene kibeni. Kana nge landa mpi kusala bikesa bonso Piere mpi nge bika nde Yehowa kulonga nge, nge mpi ta zinga mvula na mvula. Nge ta ‘lungisa lukanu ya lukwikilu na nge, luguluku na nge.’​—1 Pie. 1:9. w23.09 31 § 16-17

Nzo-tenta vandaka ti kibansala mosi. Yo vandaka kisika mosi ya nene yina bo kangaka ti lupangu na nziunga na yo mpi banganga-nzambi vandaka kusala bisalu na bo na kati. Mesa-kimenga ya nene ya kwivre ya dikabu ya kuyoka vandaka na kibansala. Dilonga mosi ya nene ya masa ya bo salaka na kwivre yina banganga-nzambi vandaka kusadila sambu na kuyobila to kudikumisa bunkete na ntwala ya kusala bisalu na bo ya santu, vandaka mpi na kati ya kibansala yango. (Kub. 30:17-20; 40:6-8) Bubu yai, bampangi ya Kristu yina bo me tulaka mafuta ya kele ntete awa na ntoto, ke sadilaka Yehowa na kwikama yonso na kibansala ya kati ya tempelo ya kimpeve. Dilonga ya nene ya masa yina vandaka na nzo-tenta mpi na batempelo, vandaka mfunu mingi sambu yo vandaka kuyibusa bo ti Bakristu yonso nde bo fwete landa kuvanda ti bikalulu ya bunkete mpi kimpeve ya mbote. Ebuna na wapi ‘kimvuka ya nene’ a ke sambilaka Nzambi? Ntumwa Yoane monaka bo “me telama na ntwala ya kiti ya kimfumu.” Yo ke monisa nde bo me telama na ntoto na kibansala ya nganda, kisika yina “bo ke sadilaka [Nzambi] kisalu ya santu mpimpa ti mwini na tempelo na yandi.” (Kus. 7:9, 13-15) Beto ke sepelaka mingi mutindu Yehowa me pesaka beto dibaku ya kusadila yandi na tempelo na yandi ya nene ya kimpeve. w23.10 28 § 15-16

Yehowa ke sadilaka mpi bankuluntu sambu na kupesa beto ngolo. (Yez. 32:1, 2) Yo yina kana nge kele ti basusi, songa bankuluntu mambu yina ke yangisa nge. Kana bo ke pesa nge lusadisu, ndima yo ti kiese yonso. Yehowa lenda pesa nge ngolo na nzila na bo. Kivuvu yina Biblia ke pesaka beto ya kuzinga mvula na mvula na Paladisu awa na ntoto to na Kimfumu ya Nzambi na zulu lenda pesa beto mpi ngolo. (Bar. 4:3, 18, 19) Kivuvu na beto ke pesaka beto ngolo yina beto kele ti yo mfunu sambu na kukanga ntima na bampasi, kulonga nsangu ya mbote mpi kulungisa mikumba yina beto kele ti yo na dibundu. (1 Bate. 1:3) Kivuvu yina pesaka mpi ntumwa Polo ngolo. Polo bakaka ngolo ya kukanga ntima sambu yandi vandaka kutula dikebi na kivuvu na yandi. (2 Bak. 4:16-18) Yandi vandaka kutula dikebi na kivuvu na yandi sambu na bilumbu ke kwisa, kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na zulu. Yandi vandaka kuyindula kivuvu yina, yo yina yandi vandaka ‘kukuma ya mpa konso kilumbu.’ w23.10 15-16 § 14-17

Kana nge ke samba, tala kana yo kele ntangu ya mbote sambu Yehowa kupesa nge kima yina nge ke lomba. Beto lenda yindula nde Yehowa fwete pesa beto nswalu kima yina beto ke lomba yandi. Ya kieleka, beto ke ndima kibeni nde Yehowa ke zaba ntangu ya mbote ya kusadisa beto. (Baeb. 4:16) Kansi, kana beto me baka ve kima yina beto lombaka Yehowa, beto lenda yindula nde yandi me buya kupesa beto yo. Mbala ya nkaka mvutu na yandi kele nde yandi ta pesa beto yo na nima. Beto tadila mbandu ya mpangi-bakala yina ya leke ya vandaka kusamba sambu Yehowa kubelula yandi na maladi na yandi. Kansi yandi belukaka ve. Kana Yehowa belulaka yandi na mutindu ya kuyituka, Satana lendaka kutuba nde mpangi yina ke landa kusambila Yehowa kaka sambu yandi belulaka yandi. (Yobi 1:9-11; 2:4) Diaka, Yehowa me tulaka dezia ntangu yina yandi ta katula bamaladi yonso. (Yez. 33:24; Kus. 21:3, 4) Beto lenda yindula ve nde yandi ta belula beto na mutindu ya kuyituka bubu yai. Yo yina, mpangi yina lendaka kulomba Yehowa na kupesa yandi ngolo mpi ngemba ya mabanza sambu na kukanga ntima na maladi yina mpi kulanda kusadila yandi na mutindu ya mbote. w23.11 24 § 13

Samsoni salaka kifu mosi ya nene, kansi yandi landaka kusadila Yehowa. Yandi sosaka dibaku ya kulungisa mukumba yina Nzambi pesaka yandi, ya kunwanisa bantu ya Filistia. (Baz. 16:28-30) Samsoni bondilaka Yehowa nde: “Bika nde mono vutula mbi na bantu ya Filistia.” Nzambi ya kieleka waka bidilu ya Samsoni mpi yandi vutudilaka yandi diaka ngolo na yandi na mutindu ya kuyituka. Yo yina Samsoni fwaka bantu mingi ya Filistia kilumbu yina, kuluta bantu yina yandi fwaka ntete. Ata Samsoni kutanaka ti bampasi ya ngolo yina kifu na yandi natilaka yandi, yandi yambulaka ve kusala luzolo ya Yehowa. Ata beto me sala kifu mpi yo ke lomba nde bo sungika beto to beto vidisa mukumba yina beto vandaka ti yo, beto fwete yambula ve kusadila Yehowa. Beto fwete vila ve nde Yehowa ke vandaka ya kuyilama na kulolula beto. (Nk. 103:8, 9) Ata beto ke sala bifu, Yehowa ta landa kupesa beto ngolo ya kusadila yandi mutindu yandi pesaka Samsoni. w23.09 6 § 15-16

Yo ke tendula ve nde Yehowa ke vandaka na kiese ntangu nge ke kutanaka ti bampasi, kansi yandi ke sepelaka ti nge sambu nge ke kangaka ntima. Yo ke pesa kibeni kikesa na kuzaba nde ntangu beto ke kangaka ntima na bampasi, beto ke sepedisaka Yehowa. Yo kele kibeni lusakumunu. (Nk. 5:12) Kuvila ve nde Abrahami kangaka ntima na bampasi mpi Nzambi ndimaka yandi. Yehowa taka kinduku ti yandi mpi yandi bingaka yandi muntu ya lunungu. (Kuy. 15:6; Bar. 4:13, 22) Yehowa lenda sala mpi mutindu mosi sambu na beto. Yandi ke ndimaka beto ve sambu na bisalu yina beto ke sadilaka yandi to sambu na mikumba yina beto kele ti yo, kansi yandi ke ndimaka beto kana beto ke kanga ntima na bampasi. Yo vanda beto kele bambuta to baleke, beto ke kutana ti mambu ya nki mutindu to beto kele ti makuki ya nki mutindu, beto yonso lenda kanga ntima na bampasi. Keti nge ke kanga ntima na mpasi mosi yina nge ke kutana ti yo mpi nge ke landa kusadila Yehowa na mutindu ya mbote? Kana mpidina, zaba nde nge ke sepedisa Yehowa. Beto ta baka kikesa kana beto ke zaba nde beto ke sepedisa Nzambi. Yo lenda kumisa kivuvu na beto ngolo. w23.12 11 § 13-14

Mukristu ya bakala fwete longuka na kusolula mbote. Bakala yina ke solulaka mbote ke widikilaka bangindu ya bantu ya nkaka mpi ke bakisaka mutindu bo ke kudiwa. (Bing. 20:5) Mutindu muntu ke tuba, luse na yandi mpi mambu ya nkaka yina yandi ke sala na nitu na yandi lenda sadisa yandi na kubakisa mutindu muntu yango ke wa. Nge ta zaba ve mambu yina kana nge ke lutisa ve ntangu ti bantu. Kana ntangu yonso nge ke sadila ba-apareyi sambu na kusolula ti bantu, mu mbandu na nzila ya ba message, yo lenda sala nde nge kuka ve kusolula mbote ti bo kimuntu-kimuntu. Yo yina, sosa mabaku ya kusolula ti bantu kimuntu-kimuntu. (2 Yoa. 12) Mukristu ya bakala ya kuyela na kimpeve fwete lungisa mpi bampusa na yandi mosi mpi ya dibuta na yandi. (1 Tim. 5:8) Yo kele mbote na kulonguka kima yina ta sadisa nge na kuzwa kisalu. (Bis. 18:2, 3; 20:34; Baef. 4:28) Vanda muntu yina ke salaka ngolo mpi ya ke manisaka kima yina yandi ke sala. Kana nge sala mutindu yina, bantu ya nkaka mpi ta mona yo. Yo ta sadisa nge na kuzwa kisalu mpi na kutanina yo. w23.12 27 § 12-13

Ntangu Biblia ke tubilaka “kilumbu ya Yehowa,” yo ke tubilaka kilumbu yina Yehowa ta fwa bambeni na yandi mpi ta gulusa bantu na yandi. Na ntangu ya ntama, Yehowa vandaka kupesa makanda ya nkaka ndola. (Yez. 13:1, 6; Ezek. 13:5; Sef. 1:8) Na bilumbu na beto, kilumbu ya Yehowa ta yantika ntangu bo ta fwa Babilone ya Nene mpi yo ta suka ti bitumba ya Armagedoni. Beto fwete yilama banda bubu yai sambu na kuguluka na “kilumbu” yina. Yezu tubaka nde beto fwete vanda ya kuyilama sambu na “mpasi ya nene” mpi ‘kulanda kuvanda ya kuyilama’ sambu na yo. (Mat. 24:21; Luka 12:40) Na mukanda ya ntete yina ntumwa Polo sonikilaka Bakristu ya Tesalonika, yandi sadilaka bambandu mingi sambu na kusadisa bo na kulanda kuvanda ya kuyilama sambu na kilumbu ya nene yina Yehowa ta sambisa bantu. Polo zabaka mbote nde kilumbu ya Yehowa ta kwisa ve na ntangu yina. (2 Bate. 2:1-3) Kansi, yandi songaka bampangi na yandi na kuyilama bonso nde kilumbu yango ta kwisa mbasi. Beto mpi fwete sadila ndongisila yina. w23.06 8 § 1-2

Bo tungaka nzo mosi ya nda kibeni na 1978, na Tokyo na Japon. Bantu vandaka kudiyula kana nzo yango ta bwa ve na kunikana ya ntoto yina vandaka kusalama mbala na mbala na Tokyo. Inki salaka nde yo bwa ve? Bantu yina tungaka yo, tungaka yo ngolo kibeni sambu kana kunikana ya ntoto me salama, yo nikana mwa fioti kansi yo bwa ve. Bakristu kele bonso nzo yina. Inki mutindu? Mukristu fwete vanda ti bukati-kati na yina me tala kukangama ngolo mpi kuvanda ve makambu ngolo. Yandi fwete vanda ngolo mpi yandi fwete nikana ve na yina me tala kuzitisa bansiku mpi minsiku ya Yehowa. Yandi fwete vanda ya “kuyilama na kulemfuka” mpi yandi fwete fwa ve bansiku ya Nzambi. Kansi yandi fwete vanda ‘ve makambu ngolo’ na diambu yina yo ke lomba nde yandi vanda ve makambu ngolo. (Yak. 3:17) Mukristu fwete vanda ti bukati-kati, yandi fwete vanda ve makambu ngolo kibeni to kukanga meso na mambu ya mbi. w23.07 14 § 1-2

Yo lombaka nde Yezu kutelemina Satana Diabulu yina sosaka kupusa yandi na kusala disumu mpi yina songaka yandi na pwelele yonso nde yandi yambula kukangama kaka na Yehowa. (Mat. 4:1-11) Satana vandaka kaka kuzola kupusa Yezu na kusala disumu sambu yandi kuka diaka ve kupesa luzingu na yandi bonso kimenga. Ntangu Yezu vandaka kusala kisalu ya kulonga nsangu ya mbote awa na ntoto, yandi kutanaka diaka ti bampasi ya nkaka. Bambeni na yandi vandaka kuniokula yandi mpi bo sosaka kufwa yandi. (Luka 4:28, 29; 13:31) Yo lombaka nde yandi kanga ntima na bifu ya balongoki na yandi. (Mar. 9:33, 34) Ntangu bo vandaka kusambisa yandi, bo bulaka yandi mpi bo sekaka yandi. Na nima, bo fwaka yandi bonso muntu ya mbi mpi yandi monaka mpasi mingi kibeni. (Baeb. 12:1-3) Yo lombaka nde yandi mosi kukanga ntima na bampasi ya nsuka yina yandi kutanaka ti yo na zulu ya nti ya mpasi, kukonda lutaninu ya Yehowa. (Mat. 27:46) Ya kieleka, Yezu niokwamaka mingi kibeni sambu na kupesa luzingu na yandi bonso kimenga. Kana beto ke yindula mambu yonso yina Yezu salaka sambu na beto, yo ke pusaka beto na kuzola yandi diaka mingi. w24.01 10-11 § 7-9

Beto fwete vanda ntima-nda sambu na kuzinga mbote ti bantu ya nkaka. Yo ta sadisa beto na kuwidikila bantu ya nkaka ti dikebi yonso ntangu bo ke tuba. (Yak. 1:19) Ntima-nda ke sadisaka beto mpi na kuzinga na ngemba ti bantu. Yo ke sadisaka beto na kusala ve mambu nswalu mpi na kutuba ve kima mosi ya mbi kana kima mosi ke yangisa beto. Diaka, kana beto kele ntima-nda, beto ta wa ve makasi nswalu kana muntu mosi me sala kima yina me pesa beto mpasi mingi. Beto ta vutula ve mbi na mbi kansi beto ta ‘landa kukanga-ntima na mambu ya bantu ya nkaka mpi beto ta landa kulolulana na ntima ya mvimba.’ (Bakol. 3:12, 13) Ntima-nda ta sadisa beto mpi na kubaka balukanu ya mbote. Na kisika ya kubaka lukanu nswalu, beto ta baka ntangu ya kusala bansosa mpi ya kutala mbote-mbote lukanu yina kele mbote kuluta. Mu mbandu kana beto ke sosa kisalu, beto lenda ndima kisalu ya ntete yina beto ke zwa. Kansi kana beto kele ntima-nda, beto ta baka ntangu ya kutadila mambu yai: kisika yina kisalu yango kele, bangunga yina yo ta baka mpi bupusi yina yo lenda vanda ti yo na dibuta na beto mpi na kimpeve na beto. Ntima-nda ta sadisa beto na kubaka ve lukanu ya mbi. w23.08 22 § 8-9

Kana nge me lemba nitu sambu nge ke nwana ti banzala ya mbi, kuyindula mambu yina nge songaka Yehowa ntangu nge kudipesaka na yandi, ta pesa nge ngolo ya kunwana ti banzala yina ya kusala disumu. Inki mutindu? Ntangu nge me kudipesa na Yehowa, yo ke tendula nde nge me kudibuya. Yo ke tendula nde nge me buya kulungisa banzala na nge mpi balukanu na nge yina ta sepedisa ve Yehowa. (Mat. 16:24) Yo yina kana nge me kutana ti diambu yina ke meka nge, nge ta lutisa ve ntangu ya kuyindula mambu yina nge fwete sala sambu nge bakaka dezia lukanu ya mambu yina nge ta sala, disongidila lukanu ya kulanda kusadila Yehowa na mutindu ya mbote. Nge ta sala yonso sambu na kusepedisa Yehowa. Nge ta vanda bonso Yobi. Ata yandi kutanaka ti bampasi ya ngolo kibeni, yandi tubaka ti kundima yonso nde: “Mono ta yambula ve kwikama na mono!”​—Yobi 27:5. w24.03 9 § 6-7

Yehowa, “Nzambi ya zola,” kele ti beto. (2 Bak. 13:11) Yandi ke tudilaka konso muntu na kati na beto dikebi. Beto ke ndima nde “zola na yandi ya kwikama ke ziungaka” beto. (Nk. 32:10) Kana beto ke yindula mingi mutindu yandi ke monisaka nde yandi ke zolaka beto, beto ta bakisa kibeni nde yandi ke zolaka beto mingi mpi beto ta ta kinduku ya ngolo ti yandi. Beto ta samba yandi kukonda mpasi mpi beto ta songa yandi nde beto ke vandaka kibeni ti mfunu ya zola na yandi. Beto ta songa yandi mambu yonso yina ke yangisa beto mpi beto ta ndima kibeni nde yandi ke bakisaka beto mpi yandi ke vandaka ti nzala ya ngolo ya kusadisa beto. (Nk. 145:18, 19) Kaka mutindu beto ke zolaka kuyotila tiya na kilumbu ya madidi, beto ke vandaka mpi ti mfunu ya zola ya Yehowa. Yehowa ke zolaka beto mingi kibeni mpi yandi ke vandaka lutondo. Yo yina, vanda na kiese sambu Yehowa ke zolaka nge. Mpi beto yonso lenda tuba mutindu yai sambu na zola ya Yehowa: “Mono ke zolaka Yehowa.”​—Nk. 116:1. w24.01 31 § 19-20

Yezu songaka kaka ve bantu nde zina ya Nzambi kele Yehowa, kansi yandi salaka mpi mambu mingi ya nkaka. Bayuda yina Yezu vandaka kulonga, vandaka dezia kuzaba zina ya Nzambi. Kansi Yezu “muntu tendulaka yandi.” (Yoa. 1:17, 18) Mu mbandu, Masonuku ya Kiebreo ke tubaka nde Yehowa kele Nzambi yina ke lolulaka bantu mpi ke wilaka bo mawa. (Kub. 34:5-7) Yezu monisaka kieleka yina na pwelele yonso, ntangu yandi tubaka kingana ya tata mosi ti mwana na yandi yina vilaka. Ntangu beto ke tangaka mutindu tata yina monaka mwana na yandi yina balulaka ntima “ntangu yandi vandaka kaka mwa ntama,” mutindu yandi bakaka ntinu sambu na kukutana ti yandi, mutindu yandi yambaka yandi mpi mutindu yandi lolulaka yandi na ntima ya mvimba, yo ke sadisaka beto na kubakisa mbote-mbote mutindu Yehowa kele Nzambi ya ke lolulaka bantu mpi ya ke wilaka bo mawa. (Luka 15:11-32) Yezu sadisaka bantu na kubakisa mutindu Yehowa ke vandaka kibeni. w24.02 10 § 8-9

Yehowa ke lembikaka mpi ke pesaka kikesa na bantu yina ke kutana ti bampasi. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yehowa ya kuwila bantu mawa mpi ya kupesa bo kikesa? Mutindu mosi ya kusala yo, kele ya kuyedisa bikalulu ya mbote yina ta pusa beto na kuwila bantu mawa mpi na kupesa bo kikesa. Inki kele mwa bikalulu yango? Inki ta sadisa beto na kulanda kuzolana mpi na “kulanda kupesana kikesa” konso kilumbu? (1 Bate. 4:18) Beto fwete yedisa bikalulu ya mbote, mu mbandu kikalulu ya kuditula na kisika ya bantu ya nkaka, zola ya kimpangi mpi ntima ya mbote. (Bakol. 3:12; 1 Pie. 3:8) Inki mutindu bikalulu yina ta sadisa beto? Kana beto ke wila bampangi mawa ya ngolo mpi ke kudibanza sambu na bo, beto ta vanda ti nzala ya ngolo ya kupesa bo kikesa ntangu bo ke kutana ti bampasi. Mutindu Yezu tubaka yo “munoko ke tubaka mambu yina me fuluka na ntima. Muntu ya mbote ke tubaka mambu ya mbote sambu yandi kele ti mambu ya mbote na ntima na yandi.” (Mat. 12:34, 35) Kupesa bampangi kikesa ntangu bo ke kutana ti bampasi kele kibeni mutindu ya mbote ya kumonisa nde beto ke zolaka bo. w23.11 10 § 10-11

Beto fwete lomba lusadisu sambu na kubakisa baprofesi ya Biblia. Beto tadila mbandu yai. Yindula nde beno me kwenda kutala kisika mosi yina nge ke zaba ve, kansi nduku yina ke kwenda ti nge me zaba kisika yango mbote-mbote. Yandi ke zaba mbote-mbote kisika yina beno kele mpi kisika konso nzila ke nata. Ya kieleka, nge ta sepela mutindu nduku yina me ndima kukwenda ti nge. Yehowa kele bonso nduku yina me ndima kusadisa beto. Yandi ke zaba mbote-mbote mambu yina ta salama na bilumbu ke kwisa. Yo yina, sambu na kubakisa baprofesi ya Biblia, beto fwete vanda ya kudikulumusa mpi kulomba Yehowa na kusadisa beto. (Dan. 2:28; 2 Pie. 1:19, 20) Yehowa kele kibuti ya mbote yina ke zodilaka bana na yandi luzingu ya kiese na bilumbu ke kwisa. (Yer. 29:11) Yehowa lenda songa beto mbote-mbote mambu yina lenda salama na bilumbu ke kwisa mpi yo salama kaka mutindu yina. Kansi kibuti ya kukonda kukuka lenda sala yo ve. Yehowa ponaka bantu sambu bo sonika baprofesi na Ndinga na yandi sambu beto zaba mambu ya mfunu na ntwala nde yo salama. Yez. 46:10. w23.08 8 § 3-4