Kyese Ya Yehowa Kele Kisika Na Beto Ya Ngolo

“Kilumbu yai kele ya santu sambu na Mfumu na beno, mpi beno kuvanda ve na kyadi, sambu kyese ya Yehowa kele kisika na beno ya ngolo.”​—⁠NEHEMIA 8:​10, NW.

YEHOWA kele kisika ya ngolo ya lenda kutesama ve. Ebuna kisika ya ngolo kele inki? Yau kele kisika ya mekumisama ngolo, kisika ya lutaninu to ya luguluku. Davidi muntu ya Izraele ya ntama vandaka kutadila Yehowa bonso kisika na yandi ya ngolo. Mu mbandu, tadila nkunga ya yandi yimbidilaka Nkwa-zulu “kilumbu ya Yehowa kugulusaka yandi na kikanzu ya bambeni na yandi mpi na diboko ya Saule,” mfumu ya Izraele.​—⁠Nkunga 18, nsonama

² Davidi kuyantikaka nkunga yai ya keyangidika na bangogo yai: “Mono tazola nge, oh Yehowa ngolo na mono. Yehowa kele ditadi na mono ya ngolo mpi kisika na mono ya ngolo mpi ntanini na mono. Nzambi na mono kele ditadi na mono. Mono tatinina na yandi, nkaku na mono mpi musengu na mono ya luguluku, ngumba na mono ya kyeleka.” (Bankunga 18:​1, 2, NW) Ya kutulama na nganda ya nsiku kukonda kikuma mpi ya kulandama na Mfumu Saule, Davidi muntu ya mbote kutinaka na Yehowa, kaka bonso muntu lenda kutina ntinu na kisika ya ngolo sambu na kuguluka na dyambu mosi ya mpasi.

³ Kyese ya Yehowa kepesa kele kisika ya ngolo ya kefwaka ve sambu na bayina ketambulaka na nzila na yandi bonso bantu ya kwikama. (Bingana 2:​6-8; 10:29) Ya kyeleka, sambu na kuvanda na kyese ya Nzambi kepesaka, bantu fwete kusala luzolo ya Nzambi. Sambu na yau, beto tadila mambu ya kusalamaka na Yeruzalemi na 468 N.T.B. Nsekudi Esdrasi ti bantu ya nkaka kupesaka mbakisa na bantu na nsadisa ya lutangu ya mosi ya mbote ya Nsiku. Na nima bantu kutumamaka nde: “Beno kwenda, beno kudya bima ya mafuta mpi beno nwa bima ya sukadi, mpi beno tinda bandambu na yina bau lambilaka ata kima mosi ve; sambu kilumbu yai kele ya santu sambu na Mfumu na beto, mpi beno kuvanda na kyadi ve, sambu kyese ya Yehowa kele kisika na beno ya ngolo.” “Mayangalala mingi” kumonanaka ntangu Bayuda vandaka kusadila nzayilu ya bau kubakaka mpi bau kusalaka feti ya kyese ya bisasa. (Nehemia 8:​1-12, NW) Bayina kuvandaka na ‘kyese ya Yehowa bonso kisika na bau ya ngolo’ kubakaka dyaka ngolo sambu na lusambu na yandi ti kisalu na yandi. Sambu kyese ya Yehowa kuvandaka kisika na bau ya ngolo, beto fwete kutula kivuvu nde bansadi ya Nzambi bubu yai fwete kuvanda mpi na kyese. Ebuna, inki kele mwa bikuma ya kyese na bau bubu yai?

“Nge Fwete Kuvanda Kaka na Kyese”

⁴ Kikuma ya ngolo ya kuyangalala kele ngidika ya Yehowa mebakaka sambu na balukutakanu na beto. Balukutakanu ti balukutakanu ya nene ya Bambangi ya Yehowa kepesaka bau kyese bubu yai, kaka mutindu bankinzi ya bantu ya Izraele ya konso mvula vandaka kupesa bau kyese na bantima na bau. Bantu ya Izraele kutubilamaka nde: “Bilumbu nsambwadi nge tasala feti [ya bisasa] sambu na Yehowa Nzambi na nge na kisika yina Yehowa tapona, sambu Yehowa Nzambi na nge tasambula nge na bambutu na nge yonso mpi na kisalu ya maboko na nge, mpi nge fwete kuvanda kaka na kyese.” (Kulonga 16:​13-15, NW) Ee, Nzambi kuzolaka nde bau kuvanda “kaka na kyese.” Yau kele kiteso mosi sambu na Bakristu ya kyeleka, sambu ntumwa Polo kusyamisaka bankundi na yandi bankwikidi nde: “Beno yangalala na Mfumu. Mono ketuba dyaka, beno yangalala!”​—⁠Filipi 4:​4, NW.

⁵ Sambu Yehowa kezola nde beto kuvanda na kyese, yandi kepesa beto kyese bonso mosi ya bambuma ya mpeve santu na yandi. (Galatia 5:​22, 23) Ebuna kyese kele inki? Yau kele mawi ya mbote ya kebutukaka na mvingu to na mbakulu ya kima mosi ya mbote. Kyese kele nkadilu ya mambote ya kyeleka, ata nkutu mayangalala. Mbuma yai ya mpeve ya Nzambi kesyamisaka beto na mumekamu. “Sambu na kyese yina kutulamaka na ntwala na yandi [Yezu] kuvibidilaka nti ya mpasi, kuwaka ve nsoni, mpi kuvandaka na diboko ya kibakala ya kiti ya kimfumu ya Nzambi.” (Baebreo 12:​2, NW) Longoki Yakobo kusonikaka nde: “Bampangi na mono, beno tadila yau bonso kyese, ntangu beno kekutana ti mimekamu ya mutindu na mutindu, na kuzabaka nde mbalu ya kumekama ya lukwikilu na beno kebutaka mvibudulu.” Kansi inki beto fwete kusala kana beto kezaba ve kima ya beto fwete kusala na ntwala ya mumekamu? Na yau, beto lenda kusamba ngolo na kutulaka ntima na mayele ya Yehowa sambu na kununga yau. Beto fwete kusala na kuwakana ti mayele ya zulu, mpila yina beto takuka kumanisa makambu yango to kununga mimekamu ya kekingaka mingi nkatu kuvidisa kyese ya Yehowa.​—⁠Yakobo 1:​2-8, NW.

⁶ Kyese ya Yehowa kesyamisaka beto sambu lusambu ya kyeleka kukwenda na ntwala. Yau yina kusalamaka na ntangu ya Nehemia ti Esdrasi. Bayuda ya ntangu yina, kuvandaka na kyese ya Yehowa bonso kisika na bau ya ngolo, kusyamisamaka na kutula mambu ya lusambu ya kyeleka na kisika ya ntete. Mpi mutindu bau vandaka kutula lusambu ya Yehowa na ntwala, kyese na bau kuyelaka. Yau kele kiteso mosi bubu yai. Bonso Basambidi ya Yehowa, beto kele na bikuma ya kuyangalala. Bika beto kutadila ntangu yai bikuma ya nkaka ya beto kele na yau sambu na kuyangalala.

Luwisanu ti Nzambi na Nsadisa ya Kristu

⁷ Luwisanu na beto ya ngolo ti Yehowa kekumisa beto dibuta ya kuluta kyese na zulu ya ntoto. Na ntwala ya kukuma Bakristu, beto vandaka kuvukana ti kibuka ya bantu ya kukonda lunungu yina kele “na tombe na mabanza mpi ntama na luzingu ya Nzambi.” (Efezo 4:​18, NW) Inki kyese beto kele na yau na kuvanda dyaka ve ntama na Yehowa! Ya kyeleka, yau kelombaka kusala ngolo sambu na kusikila na nlemvo na yandi. Beto fwete “kufula na lukwikilu, yina metulamaka na lufulu mpi ngwi, kukonda kukatulama na kivuvu ya nsangu ya mbote.” (Kolosai 1:​21-23, NW) Beto lenda kuyangalala na mpila Yehowa mebendaka beto na Mwana na yandi na kuwakana ti bangogo ya yandi mosi Yezu nde: “Ata muntu mosi ve lenda kwisa na mono kana Tata yina tindaka mono [kubenda yandi ve, NW].” (Yoane 6:44) Kana ya kyeleka beto keyangalalaka na luwisanu na beto ya kuluta mbote ti Nzambi na nsadisa ya Kristu, beto lenda kununga konso kima yina lenda kufwa yau.

⁸ Ndolula ya masumu na nsadisa ya lukwikilu na kimenga ya lugulusu ya Yezu kele kikuma ya nene ya kyese sambu yau yina kesala nde luwisanu na beto ti Yehowa kuvanda. Na nzila ya disumu na yandi ya luzolo, nkaka na beto Adami kunataka lufwa na bantu yonso. Kansi, ntumwa Polo ketendula nde: “Kansi Nzambi songaka beto mutindu yandi ke zolaka beto: Kristo fwaka sambu na beto ntangu beto vandaka kaka bantu ya masumu.” Polo kuyikaka dyaka nde: “Mpidina, mutindu Nzambi pesaka bantu yonso ndola sambu na mbi ya muntu mosi yai Adami, mpidina mpi Nzambi ke ndimaka bantu yonso, yandi ke pesaka bo mpi moyo sambu na mambu ya mbote ya muntu mosi yai Yezu Kristo salaka.” (Roma 5:​8, 18, 19) Inki kyese beto lenda kuvanda na yau na mpila Yehowa Nzambi kele na luzolo ya kusumba bana ya Adami yina kendima ngidika ya zola ya mutindu yai!

Kimpwanza ya Lusambu ti Lutemono

⁹ Kimpwanza ya kubasika na Babiloni ya nene, kintinu ya nza ya mvimba ya lusambu ya luvunu, kele kikuma ya nkaka ya kuvanda na kyese. Kele kyeleka ya Nzambi yina mekatulaka beto na kimpika. (Yoane 8:32) Mpi kimpwanza ya kukatuka na lusambu yai ya ndumba ketendula nde beto kekabula ve masumu na yandi, beto kemona ve bampasi na yandi, mpi beto tasuka ve na mbungulu ti yandi. (Kusonga 18:​1-8) Ata dyambu mosi ya kyadi kele ve na kutina mambu yina yonso!

¹⁰ Mbakisa ti kusadila Ndinga ya Nzambi na luzingu kele bikuma ya kyese mingi. Ya kukatulama na kimpika ya dibundu ya luvunu, beto kebaka ntonina ya kimpeve ya kele na kukumaka malembemalembe pwelele mpenza, yina Tata na beto ya zulu kepesa na nsadisa ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” (Matayo 24:​45-47) Na bantu yonso ya kezinga na ntoto, kaka bayina mekudipesa mvimba na Yehowa kele na mpeve santu na yandi mpi mbakisa ya kusambulama ya Ndinga na yandi mpi luzolo na yandi. Yau kele mutindu Polo kutubaka nde: “Kele sambu na beto Nzambi kuzabisaka yau [mambu ya yandi yidikaka sambu na bayina kezolaka yandi] na nsadisa ya mpeve na yandi, sambu mpeve kefimpaka mambu yonso, ata mambu ya mudindu ya Nzambi.” (1 Korinto 2:​9, 10, NW) Beto lenda kuvanda na ntonda mpi na kyese na mpila beto keyangalala na mbakisa ya kekwenda na kukuma pwelele mpenza yina memonisama na bangogo ya Bingana 4:18 (NW) nde: “Nzila ya bantu ya lunungu kele bonso nsemo ya kesema na kukumaka pwelele kuluta tii kuna ntongo kutana mpenza.”

Kivuvu ya Kimfumu mpi Luzingu ya Mvula na Mvula

¹¹ Kivuvu na beto ya Kimfumu mpi kepesaka beto kyese. (Matayo 6:​9, 10) Bonso beto kele Bambangi ya Yehowa, beto kesamunaka yantika ntama nde Kimfumu ya Nzambi kele kivuvu mosi kaka sambu na bantu yonso. Mu mbandu, beto tadila mvula 1931, ntangu beto bakaka zina ya Bambangi ya Yehowa na lukanu ya kyese ya bau kubudilaka maboko na balukutakanu ya nene 51 na ntoto ya mvimba. (Yezaya 43:​10-12) Lukanu yina ti disolo ya kuluta mfunu ya kusalamaka na J. F. Rutherford (prezida ya la Société Watch Tower) kubasisamaka na kamukanda le Royaume, l’espérance du monde. Kuvandaka dyaka ti lukanu ya nkaka ya kubakamaka na lukutakanu yango, kele yina ya kumonisaka mambi ya Kikristu na mpila yau meyambulaka lukwikilu mpi yau mevwezaka ndongisila ya Yehowa. Yau kusamunaka dyaka nde: “Kivuvu ya nza kele kimfumu ya Nzambi, mpi kivuvu ya nkaka kele ve.” Na bangonda fyoti mpamba, Bambangi ya Yehowa kukabulaka bansononono kuluta mafuku tanu ya kamukanda yango na bandambu yonso ya ntoto. Kubanda ntangu yina beto mendimaka mpi mbala na mbala nde Kimfumu kele kivuvu mosi kaka ya bantu yonso.

¹² Beto keyangalalaka, mpi, na makwisa ya luzingu ya mvula na mvula na nsi ya luyalu ya Kimfumu. “Kibuka ya fyoti” ya Bakristu ya kusolama keyangalala na kivuvu ya zulu. Ntumwa Piere kusonikaka nde: “Bika Nzambi mpi Tata ya Mfumu na beto Yezu Kristu kubaka lukumu, sambu na nkenda na yandi ya mingi, yandi pesaka beto mbutuka ya mpa, sambu na kivuvu ya moyo, na nsadisa ya lufutumuku ya Yezu Kristu na kati ya bafwa, sambu na difwa ya kukonda masumu, ya kugedila mpi ya kukonda kubebisama. Yau mebumbamaka na mazulu sambu na beno.” (Luka 12:32; 1 Piere 1:​3, 4, NW) Bubu yai, Bambangi ya Yehowa mingi kevingila na mpwisa yonso luzingu ya mvula na mvula na paladisu ya ntoto na nsi ya luyalu ya Kimfumu. (Luka 23:43; Joane 17:⁠3) Ata dibuta ya nkaka ve awa na ntoto kele na kima ya kutesa ti makwisa na beto ya kyese. Beto fwete kuzola mpenza bivuvu yango!

Dibuta ya Kusambulama ya Bampangi

¹³ Kuvanda na kati ya dibuta mosi kaka ya bampangi ya nza ya mvimba, ya Nzambi kendimaka kele kikuma ya kyese mingi. Na kyese yonso, beto kele na banduku ya melutaka kuzola na zulu ya ntoto. Yehowa Nzambi yandi mosi kutulaka mpenza dikebi na bilumbu na beto mpi kutubaka nde: “Mono ke nikisa bantu yonso ya nsi-ntoto, ebuna bo ta kwisa kunata bimvwama na bo awa, [mono tafulusa nzo yai na nkembo, NW].” Ya kyeleka, Bakristu yonso kele ya kukonda kukuka. Kansi, Yehowa mebendaka bantu ya mutindu yina na yandi mosi na nsadisa ya Yezu. (Yoane 14:⁠6) Mutindu Yehowa yandi mosi mebendaka bantu na yandi kemonaka nde bantu ya mbote, kyese na beto takuma mingi kana beto kemonisa bau zola ya bumpangi, kuzola bau mingi, kusala kumosi ti bau na bisalu ya Nzambi, kusadisa bau na mimekamu na bau, mpi kusamba sambu na mambote na bau.

¹⁴ Yonso yai keyika kyese na beto. Ya kyeleka, kisika ya ngolo ya dibuta ya bampangi na beto ya kimpeve na ntoto ya mvimba kele kyese ya Yehowa. Ee, beto yonso kekutanaka na minyoku mpi na bampasi ya nkaka. Kansi mambu yai fwete kubenda beto kumosi mpi kupesa beto mawi ya bumosi mutindu beto kele kimvuka ya kyeleka ya Nzambi na zulu ya ntoto. Bonso Piere kutubaka yau, beto fwete kubatalala beto mosi na nsi ya diboko ya ngolo ya Nzambi, na kupesaka mayindu na beto yonso na yandi na kuzabaka nde yandi kesungiminaka beto. Beto kele na mfunu ya kutomatala sambu Dyabulu kesosa kumina beto, kansi na mambu yina yonso, beto kele ve beto mosi, sambu Piere kuyikaka nde: “Beno buya yandi, ngolo na lukwikilu, na kuzabaka nde mambu ya mutindu mosi na nzila ya bampasi kelungana na dibuta ya bampangi na beno na nza ya mvimba.” Mpi dibuta yai ya nza ya mvimba ya bampangi tapanzana ve ata fyoti, sambu beto kele na kivuvu nde ‘na nima ya kumona mpasi na ntangu fyoti, Nzambi tamanisa ndongolo na beto mpi tasyamisa beto mpi takumisa beto ngolo.’ (1 Piere 5:​5-11, NW) Yindula yau. Dibuta na beto ya bampangi ya kyese tabikala kimakulu.

Luzingu Mosi ya Kele na Lukanu

¹⁵ Beto kele na kyese na nsi yai ya mubulu sambu beto kele na luzingu mosi ya kele na lukanu. Beto mepesamaka kisalu mosi ya kepesaka beto ti bantu ya nkaka kyese. (Roma 10:10) Ya kyeleka yau kele dibaku ya kyese na kuvanda bansadi kisika mosi ti Nzambi. Sambu na yau, Polo kusonikaka nde: “Apolo . . . kele inki? Ee, Polo kele inki? Bau kele bansadi ya kusadisaka beno na kukuma bankwikidi, muntu na muntu bonso Mfumu kupesaka yandi. Mono kukunaka, Apolo kulosilaka masa, kansi Nzambi kuyedisaka; na mpila nde kele ve yina ya kekuna kele kima , ata nkutu yina ya kelosa masa, kansi Nzambi ya keyedisa. Ebuna yina ya kekuna ti ya kelosila masa kele muntu mosi, kansi konso muntu tabaka nsendo na yandi na kiteso ya kisalu na yandi. Kadi beto kele bansadi kisika mosi ti Nzambi. Beno kele kilanga ya Nzambi ya kedimama, ntungulu ya Nzambi.”​—⁠1 Korinto 3:​5-9, NW.

¹⁶ Beto lendaka kutanga bambandu mingi na kumonisa nde kusadila Yehowa na kwikama kepesaka luzingu ya kele na lukanu yina kefulusa beto ti kyese. Yau kemonana na ntela yai nde: “Mono talaka Nzo ya Kimfumu ya kufuluka ti bantu [na kilumbu ya luzibulu na yau] mpi mono monaka bamambere nana ya dibuta na mono kuvandaka pana, mono mosi ti nkento na mono mpi bana na beto tatu ti bankwelani na bau. . . . Ya kyeleka, nkento na mono ti mono, beto kuvandaka na luzingu ya kyese, ya kele ti lukanu na kisalu ya Nzambi.”

¹⁷ Yau kele mpi nsyamisa na kubakisa nde ata muntu kele na bamvula ikwa, yandi lenda kukota na luzingu ya kyese ya kele na lukanu ya kyeleka na kisalu ya Yehowa. Mu mbandu, nkento mosi ya kulongukaka Biblia na nzo mosi ya bau ketulaka minunu, kubakaka mbotika mpi kukumaka Mbangi ya Yehowa ti bamvula 102. Yandi kumanisaka mpi luzingu na yandi ti lukanu ya kyese, ‘na kubangaka Nzambi ya kyeleka mpi na kulundaka bantuma na yandi.’​—⁠Longi 12:​13, NW.

Kisika ya Ngolo ya Kekete

¹⁸ Kyese ya Yehowa kele kisika ya ngolo ya kekete sambu na bantu ya kwikama. Kansi, kuvanda na kyese yai ketendula ve nde beto tamona ve ata inki mutindu bampasi bonso yina ya kunataka Yezu na kutuba na Getesemane nde: “Moyo na mono kele ya kufuluka na ntantu, nkutu tii na lufwa.” (Marko 14:​32-34, NW) Beto yindula fyoti kana beto mekuma na bulembu sambu beto kutulaka na ntwala bampwisa na beto ya mbwimi. Kana yau kele mpila yina, bika beto kusoba mutindu na beto ya kuzinga. Kana kyese na beto mekulumuka sambu na kudipesa na beto, beto mebaka mikumba mingi ya Masonuku na mpila nde yau mekuminaka beto kilo, mbala ya nkaka yau tavanda mfunu na kusala bansobana yina talembika mayindu na beto mpi tavutula mpeve na beto ya kyese. Dyaka, Yehowa tasambula beto ti kyese kana beto kusosa na kuyangidika yandi na kunungaka na kikesa yonso kinsuni na beto ya masumu, nza ya mbi, ti Dyabulu.​—⁠Galatia 5:24; 6:14; Yakobo 4:⁠7.

¹⁹ Sambu na bikuma ya beto mekatuka kumona, mpi sambu na bikuma ya nkaka mingi, beto kele na kyese mingi. Ata beto kuvanda bansamuni na dibundu to na mutindu mosi ya kisalu ya ntangu yonso, beto yonso kele na mambu mingi ya kusala na kisalu ya Mfumu, mpi ya kyeleka yau kesadisa na kuyika kyese na beto. (1 Korinto 15:58) Ata konso mukumba yina beto lenda kuvanda na yau na kimvuka ya Yehowa, bika beto kuvanda na ntonda sambu na yau mpi beto kulanda na kupesa na kyese yonso kisalu ya busantu na Nzambi na beto ya zola mpi ya kyese.​—⁠1 Timoteo 1:⁠11.

²⁰ Mingimingi, beto kele na kikuma ya kuvanda na kyese sambu na dibaku ya kunata zina ya nene ya Yehowa bonso Bambangi na yandi. Ee, beto kele bantu ya kukonda kukuka mpi kekutanaka na mimekamu mingi, kansi bika beto kuvila ve balusakumunu na beto ya kuluta kitoko ya beto kele na yau bonso Bambangi ya Yehowa. Mpi beto kuyibuka nde, Tata na beto ya zola ya zulu tapesa beto nsoni ve ata fyoti. Beto lenda kundima nde beto tasambulama ntangu yonso kana kyese ya Yehowa kele kisika na beto ya ngolo.

[Study Questions]

1, 2. (a) Kisika ya ngolo kele inki? (b) Inki mutindu Davidi kumonisaka nde yandi kutinaka na Yehowa?

3. Sambu na inki Bayuda ya ntangu ya Yezaya kuvandaka na “mayangalala mingi”?

4. Inki kele kikuma ya kuluta ngolo ya kyese ya bansadi ya Yehowa?

5. (a) Kyese kele inki, mpi inki mutindu Bakristu lenda kubaka yau? (b) Inki mutindu beto lenda kubaka kyese ata na kati ya mimekamu?

6. Inki kuwakana kele kati na kyese ti lusambu ya kyeleka?

7. Na yina metala Yehowa, inki kikuma ya kuwila kyese Bakristu kele na yau?

8. Inki mutindu Yezu kunataka lusadisu na nkadilu na beto ya kyese?

9. Sambu na inki beto kele na kyese na yina metadila lusambu?

10. Inki lusengumunu Bambangi ya Yehowa keyangalala na yau?

11. Inki mutindu kivuvu ya kyese ya Kimfumu mesamunamaka na bantu ya nkaka?

12. Inki makwisa ya luzingu metulamaka na ntwala ya bayina kesadilaka Yehowa?

13. Inki mutindu beto fwete kutadila dibuta ya bampangi na beto ya nza ya mvimba?

14. Inki nsyamisa beto lenda kubaka na 1 Piere 5:​5-11?

15. Sambu na inki beto lenda kutuba nde Bambangi ya Yehowa kele na luzingu mosi ya kele na lukanu?

16, 17. Inki bambandu lenda kupesama na kumonisa nde Bambangi ya Yehowa kele na luzingu ya kyese yina kele na lukanu?

18. Inki beto lenda kusala na kununga bulembu mpi kuyedisa kyese na beto?

19. Inki mutindu beto fwete kutadila konso mukumba yina ya beto kele na yau na kimvuka ya Nzambi?

20. Inki kele dibaku na beto ya kuluta nene, mpi inki dyambu beto fwete kundima?

[Caption on page 1]

[Bangyufula]

[Caption on page 1]

Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?

◻ “Kyese ya Yehowa” kele inki?

◻ Inki mutindu Bakristu kebakaka kyese ya kyeleka?

◻ Inki kele mwa bikuma ya Bambangi ya Yehowa kewilaka kyese?

◻ Sambu na inki kyese ya Yehowa kele kisika ya ngolo ya kekete?