Lusilu ya Nza Mosi ya Kukonda Mbebisa

MBEBISA mekotaka na banivo yonso ya kimvuka ya bantu. Yau kuvanda na luyalu, na siansi, na bansaka, na mabundu, to na mumbongo, mbebisa kemonika bonso yau kelangidilamaka ve.

Na nza ya mvimba, bansangu ya mawa ya mbebisa kebasika na bisadilu ya bansangu. Bamingi ya kubakaka mukumba ya kusungimina bampusa ya bantu kekwisa kuzabana bonso bantu ya kesungiminaka ntete bampusa na bau mosi na kubakaka avoka ti matabisi. Kima ya bau kebingaka nde muyibi ya mbongo ya kompani kebebisa kaka. Bantu mingi ya nene na biyeka to na mbongo kele na mukumba na kufwa nsiku ti nku na kati ya bisalu na bau ya bilumbu yonso.

Kuyela ya yina zulunalu mosi ya mputu kubingaka nde “ ‘mbebisa ya bantu ya nene’ kemonana mingi​—⁠nsadilu ya bansadi ya nene, baminisitele mpi, mbala na mbala, bamfumu ya luyalu kelombaka avoka mpi matabisi na ntwala ya kundima kusumbama ya bima mingi to kukanguka ya kisalu.” Zulunalu The Economist ya Grande-Bretagne ketuba nde, na nsi mosi “bamvula zole ya bansosa ya bapolisi mpi ya kukanga bantu mfinama na konso kilumbu, kusongisaka ve bantu ya mbi.”

Sambu mbebisa meyalumukaka mutindu yai, bantu mingi, bubu yai, kemonaka nde kele ti muntu mosi ve ya bau lenda kutudila ntima. Bau kemonisaka mawi ya nsoniki ya Biblia Davidi ntangu yandi kutubaka nde: “Kansi bo yonso me vilaka nzila ya Nzambi, bo yonso kele bantu ya mbi mutindu mosi; ata muntu mosi ve ke salaka mambu ya mbote, ata mosi ve.”​—⁠Nkunga 14:⁠3.

Inki mutindu nge kenungaka dyambu ya mbebisa ya meyalumukaka? Bantu mingi bubu yai kevilaka yau. Kansi ata nkutu nge kevila mbebisa, yau talwadisa nge kaka. Inki mutindu?

Mbebisa Metadila Nge

Mbebisa ya mingi to ya fyoti, bubu yai, kekumisa luzingu ntalu ya kuluta, kekitisa mbalu ya bima, mpi mbutu na yau kele bisalu ti balufutu ya fyoti. Mu mbandu, yau mezabanaka nde ntalu ya nku bonso kubotula ti luvunu keluta mbala kumi ntalu ya mitindu ya muyibi yonso na kimvuka. Mukanda The New Encyclopædia Britannica (1992) ketuba nde “ntalu ya muyibi ya bantu ya mumbongo ya nene to kompani mosi na Etats-Unis kutesamaka na kiteso ya badolar 200000000000 na mvula mosi​—⁠kuluta mbala tatu ntalu ya nku yina ya bau keyitaka kubongisa.” Nto yai kemonisa nde ata malanda lenda kumonana ve nswalunswalu, “nku ya mutindu yina kele na kiyeka mosi ya ngolo na zulu ya lutaninu ya bansadi, basumbi ti nzyunga.”

Mbutu ya mpasi ya mbebisa keyibusa beto bangogo ya Ntotila Solomo yai: “Ebuna mono yindulaka diaka ntoto yai. Bantu ya bo kepesa mpasi bo ke dila, kansi muntu ya kusadisa bo kele ve. Muntu ya kusadisa bo kele ve sambu bantu yina ke pesa bo mpasi kele ngolo mingi.”​—⁠Longi 4:⁠1.

Kansi, keti beto fwete kudibika beto mosi na kati ya mbebisa? Keti mpila ya kutina yau kele ve? Keti nza ya kukonda mbebisa kele kaka ndosi ya lenda kusalama ve? Na kyese yonso, mvutu kele nde ve! Biblia kelonga beto nde kubika fyoti nkadilu ya kukonda lunungu ti kufwa nsiku takatulama.

Inki Biblia Kesonga Beto

Biblia kesonga beto nde mbebisa kubandaka ntangu wanzyo mosi ya ngolo kubendumukaka na Nzambi mpi kubendaka bankwelani ya ntete na kuvukana ti yandi. (Kuyantika 3:​1-6) Ata kima mosi ya mbote kubasikaka ve na nzila na bau ya disumu. Kansi, banda kilumbu ya Adami ti Eva kusumukaka na ntwala ya Yehowa Nzambi, bau bandaka kumona mpasi ya malanda ya mbi ya mbebisa. Nitu na bau kubandaka na kufwa malembemalembe, na kunataka bau na lufwa ya bau lendaka kutina ve. (Kuyantika 3:​16-19) Banda pana, nkenda mefulukaka ti bambandu ya avoka, luvunu, mpi muyibi. Kansi, bantu mingi ya keyalumunaka yau kekwisaka kutina ndola ya mfundusu ya melombama.

Na nsobana ti bantu ya nku ya kele na biyeka ve, bamfumu ya kubeba ti bantu ya politiki kekwendaka kibeni ve na boloko to kevutulaka kima ve sambu na bima ya bau kezwaka na muyibi. Sambu na nkadilu ya kinsweki ya bavoka, bamatabisi, ti kulomba mfutu ya kinsweki, yau kevandaka mbala mingi mpasi na kupesa nzikisa ya mbebisa ya nivo ya zulu. Kansi yau kesongidila ve nde nza ya kukonda mbebisa kele ndosi ya lenda kusalama ve.

Kuguluka na mbebisa takwisa na nsadisa ya Ngangi ya bantu, Yehowa Nzambi. Nsukilu kele kaka kukota ya Nzambi na makambu ya bantu. Sambu na inki? Sambu mbeni ya bantu ya kemonikaka ve, Satana Dyabulu, kelanda kukusa bantu. Mutindu beto ketanga na 1 Yoane 5:​19, “[nza ya mvimba, NW] kele na maboko ya muntu ya mbi.” Inki ya nkaka lenda kuvanda ntendula ya mbebisa ya keyela​—⁠mingi na kati na yau kelolamaka ve?

Kele ve ti kimvuka ya ngolo ya bantu yina lenda kuluta Satana ti bampeve na yandi ya mbi. Kaka kukota ya Nzambi na makambu ya bantu lenda kupesa bantu ya bulemfu “dipanda ya lukumu yina ya bana ya Nzambi ta baka.” (Roma 8:21) Yehowa kesila nde kubika fyoti nswa ya Satana kebotulama na mpila nde yandi kukusa dyaka ve bantu. (Kusonga 20:⁠3) Na ntangu yai, kana nde beto kezola kuzinga na nza ya Yehowa ya konda mbebisa, beto fwete kulosa banzila ya kubeba ya nza yai.

Bantu Lenda Kusoba

Na bilumbu ya Yezu Kristu, kuvandaka ti bayina kusadilaka kiyeka na bau na mutindu mosi ya mbi ye kunyokulaka bankundi na bau bantu. Mu mbandu, bakalaki ya mpaku kuzabanaka na mutindu ya mbi sambu na bisalu na bau ya kubeba. Bau kusalaka yau ata nkutu nsiku ya Nzambi yai ya pwelele kuvandaka: “Kundima kubaka avoka ve, sambu yo ke fwaka meso ya bantu yina ke bakaka yo; yo ke bebisaka makambu ya bantu yina ke na raison.” (Kubasika 23:⁠8) Zasheo, mfumu ya bakalaki ya mpaku, kundimaka nde yandi kuyiba na nzila ya kufunda ya luvunu. Kansi, na kisika ya kusyamisa kubaluka ya bantu mingi na kimvuka, Yezu kudodokilaka muntu na muntu na kubalula ntima mpi na kuyambula banzila na yandi ya mbi. Mbutu kuvandaka nde, bakalaki ya mpaku ya kuluta kubeba bonso Matayo ti Zasheo kuyambulaka mutindu na bau ya kuzinga ya ntama.​—⁠Matayo 4:17; 9:​9-13; Luka 19:​1-10.

Bayina mekudikotisaka na bisalu ya kukonda masonga bubu yai lenda mpi kulosa mbebisa na kulwataka “kimuntu ya mpa ya kusalamaka na luzolo ya Nzambi na lunungu mpi na kwikama ya kyeleka.” (Efezo 4:​24, NW) Yau lenda kuvanda pete ve na kufuta mpaku na masonga to na kubika kukota na bapula ya mayele ya mbi. Na yau, mambote kelomba ngolo ya mingi.

Bayina kebebisama dyaka ve na nza yai ya kubeba, kansi keyibuka mambote ya bankaka, keyangalalaka na ngemba ya kati. Bau kele ve ti boma ya kukangama sambu na bisalu ya mbi. Kansi, bau kele na kansansa ya mbote. Bau kelanda mbandu ya Biblia ya mbikudi Daniele. Nkenda ya Biblia ketuba nde bamfumu ya nene vandaka kusosa ntangu yonso na kuzwa ndambu ya bifu na Daniele. “Kansi kuvandaka ve ti kifu to kima ya kubeba ya bau lendaka kuzwa, sambu yandi kuvandaka muntu ya kutudila ntima, kuvilakana to kima ya kubeba ata mosi ve kumonanaka na yandi.”​—⁠Daniele 6:​4, NW.

Lusilu ya Yehowa

Yehowa kusilaka nde “muntu ya masumu lenda sala mbi ata mbala nkama, kansi yandi kele kaka na moyo. Mono zaba nki bo ke tubaka: ‘Kana nge zitisa Nzambi mambu yonso ta kwenda mbote, kansi bantu ya mbi ta vanda kiese ve. Luzingu na bo kele bonso madidi ya nti; bo ta fwa na kileki sambu bo ke zitisaka Nzambi ve.’ ”​—⁠Longi 8:​12, 13.

Kupema ya inki mutindu yau tavanda ntangu mbebisa tanata dyaka mawa ve! Inki lusakumunu na kuzinga mvula na mvula na zulu ya ntoto ya kukonda mbebisa! Yau lenda kusalama. Biblia ketubila “[kivuvu ya, NW] moyo ya mvula na mvula. Nzambi yina ke tubaka luvunu ve me silaka beto moyo yina ntama mpenza.” (Tito 1:⁠2) Kana nge meyina mbebisa mpi mezola lunungu, nge lenda kumona mbotembote ndungisa ya lusilu ya Nzambi ya nza yina ya kukonda mbebisa.

[Caption on page 4]

[Ntendula ya Bifwanisu ya lutiti 4]

Mbebisa meyala na kati ya luyalu ti na banzyunga ya mumbongo

[Caption on page 5]

[Ntendula ya Bifwanisu ya lutiti 5]

Mbebisa kele na bupusi na zulu ya dyambu ya kuwakana ti bansadi ya meponamaka