Nzila Ya Nene Ti Kimpwanza Ya Fyoti

Dibuta mosi ya bantu tatu​—⁠tata, mama, ti kamwana ya nkento​—⁠kuvandaka na nzo na Sydney, Australie, ntangu nzo kuyokamaka tiya. Bau kumekaka na kubasika na bafenetre, kansi yau kuvandaka ya kukangisa ti bibende. Sambu na bibende ya lutaninu, bantu ya kutulaka tiya lendaka kugulusa bau ve. Tata ti mama kufwaka na midinga ti ludimi ya tiya. Mwana kwendaka kufwa na lopitalu.

MAWA ya inki mutindu na dibuta yai ya kufwaka sambu na bibende ya bau vandaka kuyindula nde yau tatanina bau! Yau kele kyeleka nde kele ve dibuta yai mosi, na ntangu na beto, metaninaka nzo na bau na kusalaka bibende ti bansapi ya lutaninu. Bamfinangani mingi mpi kele ti banzo mpi balupangu yina mefwanana na bisika ya ngolo. Sambu na inki? Bau kesosa lutaninu ti ngemba ya mabanza. Mpasi ya inki mutindu yau kele kana na kimvuka mosi ya “kimpwanza,” bantu kekudiwa ya kutaninama kaka kana bau mekangama na banzo na bau bonso bantu ya boloko! Na banzyunga mingi ya bantu, bana lenda ve kusakana ti lutaninu na kisika mosi ya mfinama to kukwenda na nzo-nkanda nkatu bibuti to mbuta ya nkaka kuvanda na lweka sambu na kufidisa bau. Na mambu mingi ya luzingu, kimpwanza kele na kuwaluka bonso lubungi ya menemene.

Nsobana ya Mutindu ya Kuzinga

Bilumbu ya bankaka na beto kuvandaka mutindu ya nkaka. Baleke lendaka kusakana mbala mingi kisika ya bau vandaka kuzola nkatu boma. Bambuta vandaka kuditungisa ve na kusala bansapi to bibende ya lutaninu. Bau vandaka kudiwa na kimpwanza, ye na kiteso yina bau vandaka na kimpwanza. Kansi bankaka na beto memonaka mpeve ya bantu kesoba na luzingu na bau. Nzala ya bantu ya nkaka memanaka, bantu mekumaka kuluta bwimi; na bisika mingi, boma ya mfinangani meyingaka zola ya mfinangani, ye yau mebutaka dyambu ya mawa ya meyita kutubilama. Kukonda kimpwanza yai keyela kumosi ti kufwa ya bikalulu ya mbote. Bantu mekumaka kuzola mingi “bikalulu ya mbote ya mpa,” kansi kyeleka kele nde bantu mekumaka na kisika mosi ya kele ata ti kikalulu ya mbote dyaka ve.

Mutubi mosi ya ntama ya ndongolo ya Université ya Queensland, Dr. Rupert Goodman kusonikaka nde: “Ntangu yai, batoko kele na bupusi ya mutindu mosi ya kuzinga ya kuswaswana, ya kusosa kyese . . . mutindu ya kuzinga ya metungama na zulu ya ‘mono ntete’: kudikumisa, kudizaba, kudifulusa, kudikeba.” Yandi kutubaka mpi nde: “Bantoma bonso, kudikangisa, kudipimisa, kusala ngolo, kudyakubanza, luzitu sambu na kiyeka, zola mpi lukumu ya bibuti . . . kele mambu ya kukonda kuzabana na bantu mingi.”

Ya Kyeleka Nzila ya Nene

Bantu yina meyikanaka ti bambikudulu ya Biblia keyitukaka ve sambu na kuyalumuka ya mambu yai ya kudibanza ntete, sambu Yezu Kristu kukebisaka bawi na yandi nde: “Nzila ya nene kenataka na mbungula, ye bantu mingi kekwendaka na kati na yau; kansi kyelo ya fyoti ti nzila ya fyoti kenataka na luzingu, ye bantu fyoti kemonaka yau.” (Matayo 7:​13, 14, NW) Nzila ya ntete ti kisika ya mingi sambu na bantu yina ketambula na yau kele “nene” sambu yau mekangama ve na kuvanda ti bansiku ya Biblia yina ketadila bikalulu ti luzingu ya lumbu na lumbu. Yau keyangidikaka bayina yonso kezolaka kuyindula mutindu bau mezola, mpi kuzinga mutindu ya bau mezola​—⁠kukonda bansiku, kukonda mikumba.

Ya kyeleka, bantu mingi ya mesolaka nzila ya nene ketubaka nde bau kele na kimpwanza. Kansi mingi na kati na bau kepusama na mpeve ya bwimi ya keyala. Biblia ketuba nde bau keyalama na “mpeve [yina] ke yalaka ntangu yai bantu yina ke lemfukaka na Nzambi ve.” Mpeve yina kepusaka bau na kuzinga na “kulanda nzala . . . ya kimuntu; [na] kusala bima ya nitu . . . [kezola],” yau kuvanda kusala mansoni, kunwa dyamba, to kukula bimvwana, nkembo ti kiyeka.​—⁠Efezo 2:​2, 3.

Nzila ya Nene Kenataka na Mbungulu

Simba nde bayina ketambula na nzila ya nene kenatama na kusala “bima ya nitu ke zola.” Yau kemonisa nde bau kele mpenza na kimpwanza ve​—⁠bau kele ti mfumu. Bau kele bampika ya nsuni. Ebuna kusadila mfumu yina lenda kunata nge na makambu mingi​—⁠maladi ya kekabulamaka na bizumba, kufwa mabuta to kukabwana, nitu ti mabanza ya kebelaka sambu na dyamba mpi kulauka malafu, na kutanga kaka ndambu. Yau kuvanda bisalu ya nku ya muyibi, ya kubotula, nto na yau kele mabanza ya kudibanza ntete yina keyela na nzila yina ya nene. Mpi, ntangu “nzila yai ya kenataka na mbungulu” kefula na kuzinga kaka, bambuma na yau takuma ya kuluta mpasi.​—⁠Bingana 1:​22, 23; Galatia 5:​19-21; 6:⁠7.

Tadila bambandu zole ya luzingu ya kyeleka yina mekatuka na Australia. Marie kubwaka na mpukumuna, yandi bandaka kunwa dyamba ti kusala pite.a Kansi kyese ya yandi vandaka kusosa kutinaka yandi. Nkutu ata na nima ya kubuta bana zole, luzingu na yandi vandaka kumonika kaka ya mpamba. Yandi kumaka na nsuka na yandi kibeni ntangu yandi kuwaka nde yandi mebakaka SIDA.

Tom kubakaka mpasi na mutindu ya nkaka. Yandi kesonika nde: “Mono kuyelaka na misio mosi na nordi ya Queensland. Ntangu mono kukumaka na bamvula 16, mono bandaka kunwa malafu mingi. Tata na mono, bangwasi na mono mpi banduku na mono yonso kuvandaka binwi-malafu ya ngolo, yau yina yau kumonanaka bonso kima ya mbote na kusala. Mono kumaka na nivo mosi ya kunwa konso kima kubanda na biere tii kabondo yina ya ngolo. Mono mpi bandaka kusakana na zulu ya bapunda na kuyonikaka ntangu ya nkaka mbongo na mono, ya mono vandaka kumonina mpasi. Yau kuvandaka mbongo ya fyoti ve, sambu kisalu na mono ya kuzenga mikuku vandaka kufutama mbote.

“Na nima mono kubalaka mpi beto kubutaka bana. Na kisika ya kulungisa mikumba na mono, mono kusalaka mambu ya banduku na mono vandaka kusala​—⁠kunwa, kusakana, mpi kunwana. Mbala mingi bau vandaka kukangisa mono na boloko. Kansi yau mpi kuvandaka ve ti ngolo na zulu na mono. Luzingu na mono bandaka kubeba. Yau kufulukaka na makambu.”

Ee, na kulandaka bampusa ya mbi, Tom ti Marie kudipesaka mpasi mpi bau kupesaka mpasi na mabuta na bau. Na mawa yonso, batoko ya nkaka mingi kesosa kupukumunama na kimpwanza, lutwadisu ya mbi ya mpeve ya kimpwanza ya kepesama na nzila ya nene. Kana baleke lendaka kumona inki mambu mebumbama na nima. Kana nde bau lendaka kuzaba mambu yonso ya nzila ya nene​—⁠lufutu ya mbi ya bayina yonso ketambula na yau tafutama nsukansuka. Ya kyeleka, yau kele ya nene mpi mpasi kele ve na kukota na yau. Kansi, bunene na yau kele bisalu na yau. Bisalu ya mayele kele kutula na ntima dyambu yai ya lenda kubuyama ve “muntu yina ke kunaka bambuma ya kimuntu, yandi ta katula bambuma ya lufwa.”​—⁠Galatia 6:⁠8.

Kansi, ata mpila yina, kele ti nsola ya mbote. Yau kele nzila ya fyoti. Kansi nzila yango kele na bansiku ya inki mutindu, yau kele fyoti inki mutindu? Na wapi yau kenata?

[Footnote]

[Caption on page 1]

[Noti]