Nto-Kimvuka Meswaswana ti Kimvuka ya Mezabana na Nsiku ya Leta
BALUKUTAKANU ya nsuka ya mvula yina Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania kesalaka konso mvula bo meyantikaka kusala yo banda na Yanuari ya mvu 1885. Ntangu bo vandaka kuvukisa dyaka Bakristu ya kupakulama na kitini ya nsuka ya mvu-nkama ya 19, kimvuka ya bantwadisi ya la Société yai vandaka bantu yina kuvandaka ti kivuvu ya kuzinga na zulu. Ya kyeleka, yo kevandaka kaka mutindu yina banda na ntangu yina.
Na kati na bo, Mpangi mosi mpamba kuvandaka ve na kivuvu ya kuzinga na zulu. Na mvu 1940, bo votaka Hayden C. Covington—yina kuvandaka na ntangu yina conseiller juridique ya la Société mpi mosi na kati ya “mameme ya nkaka” yina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto—na kukuma mosi na kati ya bantwadisi ya la Société. (Yoane 10:16) Yandi vandaka kilandi ya prezida ya la Société banda na mvu 1942 tii na mvu 1945. Kansi na nima, Mpangi Covington kuyambulaka kisika ya direktere sambu na kulemfuka na bansiku yina kumonanaka na ntangu yina bonso luzolo ya Yehowa—nde bantwadisi yonso ya la Société fwete vanda Bakristu ya kupakulama. Lyman A. Swingle kuyingaka Hayden C. Covington na kimvuka ya bantwadisi, ebuna bo ponaka Frederick W. Franz na kuvanda kilandi ya prezida.
Sambu na nki bansadi ya Yehowa vandaka kukwikila nde bantwadisi ya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania fwete vanda kaka Bakristu ya kupakulama? Sambu na ntangu yina, bo vandaka kubaka bantwadisi ya la Société bonso Nto-Kimvuka ya Bambangi ya Yehowa, yina kevandaka kaka ti babakala yina mepakulamaka na mpeve.
Lukutakanu mosi ya mfunu mingi
Na lukutakanu ya nsuka ya mvula yina kusalamaka na Oktobri 2, 1944, na Pittsburgh, bantwadisi ya la Société kubakaka balukanu sambanu yina vandaka kusoba mambu yina kele na mukanda ya bansiku yina ketwadisaka yo. Mukanda ya bansiku yango vandaka kutuba nde kaka bantu yina vandaka kupesa mbongo sambu na kisalu ya la Société bantu fwete vanda na nswa ya kuvote, kansi nsiku ya tatu ya mpa kubuyaka dyambu yina. Lapolo mosi ya lukutakanu ya nsuka ya mvula yina kutubaka nde: “Bamambre ya la Société fwete luta ve 500 . . . Konso muntu yina bo tapona fwete vanda nsadi ya ntangu yonso to ya ntangu ndambu ya kimvuka [dibundu] mosi ya Bambangi ya Yehowa mpi yandi fwete monisa mpeve ya Mfumu.”
Na nima, bantu yina fwete vote bantwadisi ya la Société fwete vanda bantu yina mekudipesaka mpenza na Yehowa. Bo vandaka kulanda dyaka ve ntalu ya mbongo ya bo vandaka kupesa sambu kisalu ya Kimfumu kukwenda na ntwala. Dyambu yai vandaka kuwakana ti kutoma yina zolaka kusalama malembe-malembe ya bo ketubila na Yezaya 60:17, kisika beto ketanga nde: “Na kisika ya bronze mono ta tindila nge wolo, na kisika ya bibende mono ta tindila nge arza, na kisika ya banti mono ta tindila nge bronze, na kisika ya matadi mono ta tindila nge bibende. Bamfumu [“bankengi,” NW] na nge ta monisa nge diaka mpasi ve, [bantu yina kele na nswa ya kupesa mikumba, NW] ta yala nge na ngemba ti na masonga.” Na ntangu yo vandaka kutubila “bankengi” ti “bantu yina kele na nswa ya kupesa mikumba,” mbikudulu yai kutubilaka bansiku ya mpa yina zolaka kutomisa mutindu organizasio fwete tambula na kati ya bantu ya Yehowa.
Dyambu yai ya mfunu ya bo salaka sambu na kutula organizasio na kulanda bansiku ya teokrasi kusalamaka na nsuka ya “bilumbu mile mosi nkama mosi makumi tanu . . . ya nkokila ti ya suka,” yina bo ketubila na Daniele 8:14. Na ntangu yina, “kisika ya santu” (NW) vandaka me “kwisa diaka mbote.”
Kansi, na nima ya lukutakanu ya nsuka ya mvula ya mvu 1944 yina beto tavila ve, bangyufula yankaka ya mfunu mingi kubikalaka. Mutindu bo vandaka kubaka bantu nsambwadi yina vandaka na kimvuka ya bantwadisi ya la Société bonso Nto-Kimvuka, keti yo vandaka kutendula nde Nto-Kimvuka lenda vanda ve na Bakristu ya kupakulama kuluta nsambwadi? Dyaka, sambu bamambre ya kimvuka yai bantu vandaka kupona bantwadisi, keti bantu ya kimvuka yina vandaka na nswa ya kupona mpi bamambre ya Nto-Kimvuka na lukutakanu ya nsuka ya mvula? Keti kimvuka ya bantwadisi ya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania ti bamambre ya Nto-Kimvuka bo yonso vandaka kiteso mosi, to bo vandaka ya kuswaswana?
Lukutakanu ya Nsuka ya Mvula yankaka ya beto tavila ve
Bangyufula yai kubakaka bamvutu na lukutakanu ya nsuka ya mvula yina kusalamaka na Oktobri 1, 1971. Na lukutakanu yango, mutubi mosi kutubaka nde nto-kimvuka ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele” kubutukaka bamvula mingi na ntwala ya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. (Matayo 24:45-47, NW) Na Pantekoti ya mvu 33 ya T.B., bo salaka nto-kimvuka mosi, bamvu-nkama kuluta 18 na ntwala ya kusala la Société. Na luyantiku, nto-kimvuka kuvandaka ve ti bantu 7, kansi bantumwa 12. Yo ke pwelele nde bo yikaka bantu yankaka na nima, sambu ‘bantumwa ti bambuta ya dibundu yina vandaka na Yeruzalemi’ vandaka kutwadisa makambu yonso.—Bisalu 15:2.
Na mvu 1971 mutubi yango kutendulaka nde bamambre ya la Société Watch Tower lenda vote ve bamambre ya kupakulama ya Nto-Kimvuka. Sambu na nki? Yandi tubaka nde “sambu ata muntu mosi ve keponaka nto-kimvuka ya kimvuka ya ‘mpika.’ Kele Yezu Kristu, Mfumu ya dibundu ya Bukristu ya kyeleka mpi Mfumu ya kimvuka ya ‘mpika ya kwikama mpi ya mayele,’ muntu keponaka bo.” Yo yina, yo kele pwelele nde, ata kimvuka mosi ve ya mezabana na nsiku ya leta kele na nswa ya kupona bamambre ya Nto-Kimvuka.
Na nima, mutubi kutubaka dyaka dyambu yai ya mfunu mpenza: “Nto-kimvuka kele ve ti kimvuka ya bantwadisi bonso la Société, disongidila yo kele ve ti prezida, kilandi ya prezida, sekretere yina ketalaka mambu ya mbongo ti kilandi na yandi. Kansi yo kele kaka ti prezida. Bamvula mingi meluta, prezida ya la Société kuvandaka mambre ya Nto-Kimvuka yina vandaka ti kiyeka mingi. Dyambu yai zolaka kuvanda dyaka ve mutindu yina. Ata bo kele ve ti eksperiansi to mayele kiteso mosi, bamambre ya Nto-Kimvuka zolaka kuvanda ti mikumba kiteso mosi. Mutubi kuyikaka nde: “Konso mambre ya nto-kimvuka lenda vanda prezida ata yandi kele ve prezida ya . . . la Société . . . Mambu yonso kelandaka mutindu bo kelutisaka muntu na muntu na kuvanda prezida ya nto-kimvuka.”
Na lukutakanu ya nsuka ya mvula ya 1971 yina beto tavila ve, bo salaka luswaswanu mosi ya pwelele na kati ya bamambre ya kupakulama ya Nto-Kimvuka ti kimvuka ya bantwadisi ya la Société. Ata mpidina, bamambre ya Nto-Kimvuka vandaka kusala kaka bonso bantwadisi ya la Société. Kansi, bubu yai, ngyufula yai kebasika: Keti kele ti kikuma yina kekatukaka na Masonuku ya ketuba nde bantwadisi ya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania fwete vanda kaka bamambre ya Nto-Kimvuka?
Mvutu kele nde ve. Kimvuka ya Pennsylvanie kele ve kaka yo mosi mpamba ya mezabana na nsiku ya leta ya Bambangi ya Yehowa kesadilaka. Bimvuka yankaka mpi kele. Kimvuka yankaka kele Watchtower Bible and Tract Society of New York, Incorporated. Yo kesadisaka beto sambu kisalu na beto kusalama kukonda mpasi na États-Unis. Yehowa mesakumunaka kimvuka yai mingi, ata kimvuka ya bantwadisi na yo mingi kele na kati ya “mameme ya nkaka.” Na Angleterre bo kesadilaka Kimvuka ya bo kebingaka nde The International Bible Students Association. Na bansi yankaka bo kesadilaka bimvuka yankaka yina mezabanaka na nsiku ya leta sambu mambote ya Kimfumu kukwenda na ntwala. Bimvuka yai yonso kesalaka na bumosi mpi kesadisaka mingi sambu yo kesalaka kisalu ya mfunu mpenza sambu nsangu ya mbote kumwangana na ntoto ya mvimba. Ata yo vanda na nki kisika to banani kele bantwadisi na yo, kima ketwadisaka bimvuka yai kele bansiku ya teokrasi mpi Nto-Kimvuka kesadilaka yo. Yo yina, bo mepesaka bimvuka yai bisalu mingi ya kusala sambu na kuyedisa mambote ya Kimfumu.
Beto kele na mfunu ya bimvuka yina mezabana na nsiku ya leta. Yo kesadisaka beto na kuwakana ti bansiku ya babwala ti ya bansi, mutindu Ndinga ya Nzambi kelombaka yo. (Yeremia 32:11; Roma 13:1) Bimvuka yina mezabana na nsiku ya leta kesadisaka kisalu na beto ya kumwanga nsangu ya Kimfumu na nsadisa ya ba Biblia, mikanda, bazulunalu, tumikanda, ti bima yankaka yina beto kebasisaka. Bimvuka ya mutindu yina kesadisaka beto mpi bonso bisadilu ya mezabana na nsiku sambu na kubaka mikanda ya kesonga banswa ya beto kele na yo na bima na beto, bikesa ya beto kesalaka sambu na kusadisa bantu yina ke na mpasi, bakontra yina kesadisaka beto na kuzwa bisika ya kusala balukutakanu ya nene, mpi buna na buna. Beto kepesa matondo mingi sambu na bisalu yina bimvuka yai kesalaka.
Zina ya Yehowa mebaka kisika ya ntete
Na mvu 1944, bo tomisaka Artikle II ya mukanda ya bansiku ya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania sambu na kumonisa mbotembote balukanu ya kimvuka yai. Mukanda yango ya bansiku kutubaka nde, “Kuzabisa evanzile ya kimfumu ya Nzambi yina kele na nsi ya luyalu ya Kristu Yezu na makanda yonso bonso kimbangi na zina, na Ndinga mpi na kisika ya ntete ya YEHOWA Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso” kele lukanu ya ntetentete na kati ya balukanu yonso ya la Société kele na yo.
Banda na mvu 1926 ‘mpika ya kwikama’ metulaka zina ya Nzambi na kisika ya ntete. Yo monanaka mpenza pwelele na mvu 1931 ntangu Balongoki ya Biblia kubakaka zina ya Bambangi ya Yehowa. (Yezaya 43:10-12) Mikanda ya la Société yina kutubilaka mingi zina ya Nzambi kele Jéhovah (1937), “Que ton nom soit sanctifié” (1964), mpi “Les nations sauront que je suis Jéhovah”—Comment? (1974).
Beto fwete tubila mpi mingi Les Saintes Écritures—Traduction du monde nouveau, yina kubasikaka ya mvimba na Kingelesi na mvu 1960 mpi na 1974 na Kifalansa. Yo kesadilaka zina Yehowa na bisika yonso yina bisono iya ya zina ya Nzambi kemonana na Masonuku ya Kiebreo. Mbalula yai kele mpi ti zina ya Nzambi na bisika 237 na Masonuku ya Kigreki ya Bukristu na bisika yo lombaka kuvutula zina yina na nima ya kutadila yo mbotembote. Beto kepesa matondo mingi, sambu na mitindu ya kuswaswana, Yehowa mepesaka nzila nde “mpika” ti Nto-Kimvuka kusadila mikanda ya bo kebasisaka ti bimvuka yina mezabana na nsiku ya leta sambu na kuzabisa zina na yandi na ntoto ya mvimba!
Kisalu ya kukabula Ndinga ya Nzambi kekwenda na ntwala
Bantu ya Yehowa ketaka kimbangi na zina na yandi mpi bo kezabisaka Ndinga na yandi na mpila bo kebasisaka mpi kekabulaka ba Biblia ti mikanda yina ketendulaka yo. Na luyantiku ya bamvu 1900, la Société Watch Tower kubakaka nswa ya kubasisa Biblia The Emphatic Diaglott. Biblia yai kele mbalula ya Masonuku ya Kigreki ya Bukristu ya Benjamin Wilson yina yandi balulaka ngogo mosi-mosi ya Kigreki na Kingelesi. La Société kubasisaka mbalula ya Balongoki ya Biblia ya King James Version, yina kele ti appendice ya balutiti 500. Na mvu 1942 la Société kubasisaka dyaka King James Version yina kele ti bareferanse na katikati. Ebuna na mvu 1944, la Société yantikaka kubasisa American Standard Version ya 1901, yina kesadilaka zina ya Nzambi. Zina ya Yehowa vandaka dyaka dyambu ya nene na The Bible in Living English, ya Stephen T. Byington, yina la Société kubasisaka na mvu 1972.
Bimvuka ya mezabana na nsiku ya leta yina Bambangi ya Yehowa kesadilaka mesadisaka bo na kubasisa mpi kukabula bambalula ya ba Biblia yai yonso. Kansi, kima ya kuyituka vandaka kuwakana ya ngolo na kati ya la Société Watch Tower ti kimvuka ya Bambangi ya kupakulama ya Yehowa yina kukumaka Komite Sambu na Kubalula Traduction du monde nouveau. Beto kele na kyese, sambu yo vanda ya mvimba to ya ndambu, bubu yai, bo mebasisaka mbalula yai na bakopi kuluta 106 400 000 na bandinga 38. Kimvuka ya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania kele mpenza société ya Biblia!
Mfumu mepesaka ‘mpika ya kwikama kiyeka ya kutalaka bima na yandi yonso.’ Na kati ya bima yango beto lenda tanga banzo ya ntu-mbanza yina kele na New-York, na États-Unis, ti babiro ya bafiliale 110 yina ke na kusala bisalu ntangu yai na inza ya mvimba. Bamambre ya kimvuka ya mpika mezaba nde bo tabinga bo sambu na kutuba mutindu bo sadilaka bima yina bo pesaka bo. (Matayo 25:14-30) Kansi, yo kezola kutuba ve nde ‘mpika’ kele ve na nswa ya kupesa bankengi yina mefwana ya kele na kati ya “mameme ya nkaka” bisalu ya metala bansiku ya leta ti bisalu yankaka ya kutwadisa babiro. Na kuta masonga, kusala mpidina kesadisaka bamambre ya Nto-Kimvuka na kupesa ntangu mingi na “kusamba Nzambi ti na kuzabisa Nsangu ya Mbote.”—Bisalu 6:4.
Na kiteso ya mambu ya inza tapesa nzila, Nto-Kimvuka yina kele mumonisi ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele,” tasadilaka kaka bimvuka yina mezabana na nsiku ya leta. Bimvuka yai kele mfunu mingi, kansi beto lenda tuba ve nde kana yo kele ve kisalu mpi mekangama. Kana nsiku ya luyalu mosi mefwa kimvuka mosi ya mezabana na leta, kisalu ya kuzabisa nsangu ya mbote talanda kaka na kusalama. Ata na ntangu yai, kele ti bansi yina bo mebuyisaka kisalu mpi beto kesadilaka ve ata kimvuka mosi ya mezabana na nsiku ya leta, kansi bampangi ke na kuzabisa nsangu ya Kimfumu, bantu ke na kukuma balongoki, mpi kisalu ya Nzambi keyela mbote. Yo kesalama mpidina sambu Bambangi ya Yehowa kekuna mpi kulosila masa, mpi ‘Nzambi ke yedisaka yo.’—1 Korinto 3:6, 7.
Kana beto tala luzingu ya bilumbu kekwisa na ntwala, beto ketula ntima nde Yehowa tasungimina kaka bampusa ya kimpeve ti ya kinsuni ya bantu na yandi. Yandi ti Mwana na yandi, Yezu Kristu, talanda na kupesa beto lutwadisu yina kekatuka na zulu mpi lusadisu yina beto kele na yo mfunu sambu na kusala kisalu ya Kimfumu. Ya kyeleka, konso kisalu yina ya beto bansadi ya Nzambi kesalaka, beto kesalaka yo ve ‘na ngolo ya basoda to na ngolo na beto mosi, kansi na ngolo ya Mpeve ya Mfumu Nzambi, [Yehowa].’ (Zakaria 4:6) Yo yina, beto kesamba Nzambi kusadisa beto, sambu beto kezaba nde na ngolo yina Yehowa kepesa beto, beto takuka kumanisa kisalu ya yandi mepesaka beto na kusala na ntangu yai ya nsuka!