Beno Kangula Meso Bubu Yai Kuluta Bilumbu Yina Meluta!
“Beto fweti lala mpongi ve bonso bantu ya nkaka, kansi beto fweti kangula meso na beto, beto fweti mpi kudiyala.”—1 TESALONIKA 5:6.
1, 2. (a) Pompéi ti Herculanum kuvandaka bambanza ya nki mutindu? (b) Inki lukebisu bantu mingi ya Pompéi ti ya Herculanum kutudilaka ve dikebi, mpi nki mambu kubwilaka bo?
NA MVU-NKAMA ya ntete ya Ntangu na Beto, Pompéi ti Herculanum kuvandaka bambanza ya Roma yina vandaka ti kimvwama mingi yina vandaka penepene na Ngumba ya Vésuve. Bamvwama ya Roma kuvandaka na bisika mingi ya kulutisila ntangu. Bisika na bo ya teyatre kuvandaka ti bisika ya kufwana sambu na bantu kuluta funda mosi, mpi na Pompéi, bo vandaka ti kisika ya teyatre ya nene yina kuvandaka na bisika ya kufonga ya lendaka kulunga mbanza ya mvimba. Bantu ya Pompéi yina ketimunaka na nsi ya ntoto sambu na kusosa bima ya ntama kutangaka babare 118, yankaka na kati na yo kuvandaka ya kusadila bansaka ya mbongo to kindumba. Mansoni ti nzala ya bima ya kinsuni kuvandaka mingi kibeni, mutindu bafoto ya kuvandaka na bibaka ti bima yankaka ya bo sengumunaka kemonisa yo.
2 Na Augusti 24, ya mvu 79 ya T.B., Ngumba ya Vésuve yantikaka na kubasisa potopoto ya tiya. Bantu ya ntangu yina ya vandaka kulonguka mambu ya metala bavolkan kuyindulaka nde ziku bantu ya bambanza yina yonso zole zolaka kutina ntangu potopoto yina ya tiya yantikaka kubasika mbala ya ntete mpi ntangu yo vandaka kukulumuka bonso masa na bambanza yango, mpi bamingi kutinaka mpenza. Kansi, bantu yankaka ya kumonaka kigonsa yango mpamba to ya kutulaka ve dikebi na bidimbu ya kusongaka nde kigonsa tavanda kubikalaka kwa bo. Ebuna, penepene na katikati ya mpimpa, mupepe ya tiya ya ngolo mpi ya ndikila, ya potopoto ya tiya ya volkan, ti kunikana ya ntoto kunikisaka mpenza Herculanum, mpi yo fwaka bantu yonso ya vandaka kuzinga na diboko ya kimama ya mbanza yina. Na suka-suka ya kilumbu yina kulandaka, mupepe ya tiya ya ngolo ya mutindu mosi kufwaka mpi bantu yonso ya mbanza ya Pompéi. Bantu yai kufwaka mpenza sambu bo tulaka ve dikebi na bidimbu ya kukebisaka bo!
Nsuka ya Ngidika ya Bima ya Bayuda
3. Inki mambu ya kufwanana kemonana na lufwa ya Yeruzalemi mpi ya Pompéi ti ya Herculanum?
3 Lufwa ya mpasi ya mbanza ya Pompéi ti Herculanum kusalamaka bamvula uvwa na nima ya kufwa ya Yeruzalemi, ata kufwa ya bwala yai kukatukaka na bantu. Bantu kebingaka yo “mosi na kati ya bitumba ya kuluta ngolo ya mesalamaka na luzingu ya bantu,” mpi bo ketubaka nde yo fwaka Bayuda mingi kibeni. Kansi, bonso kisumbula yina kufwaka bantu ya Pompéi ti ya Herculanum, bantu ya Yeruzalemi mpi bo kebisaka bo na ntwala nde bwala yina kumonikila lufwa.
4. Inki kidimbu ya mbikudulu Yezu kupesaka sambu na kukebisa balongoki na yandi nde nsuka ya ngidika ya bima kuvandaka penepene, mpi nki mutindu yo lunganaka mbala ya ntete na mvu-nkama ya ntete?
4 Yezu Kristu yitaka kutubila mambu yina tasalama na ntwala nde bwala yina kufwa. Mu mbandu, bitumba, nzala, kunikana ya ntoto, mpi kukonda kuzitisa nsiku. Baprofete ya luvunu zolaka kukuma mingi, kansi nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi zolaka kulongama mpi na ntoto ya mvimba. (Matayo 24:4-7, 11-14) Ata mambu ya Yezu kutubaka kelungana mpenza mingi na ntangu na beto, yo lunganaka na kiteso mosi ya fyoti na ntangu ya ntama. Istware kemonisa nde nzala kukotaka mingi na Yudea. (Bisalu 11:28) Josèphe, Muyuda mosi ya kelongukaka luzingu ya bantu ya ntangu ya ntama, ketuba nde ntoto kunikanaka na Yeruzalemi ntangu fyoti na ntwala nde mbanza yai kufwa. Ntangu lufwa ya Yeruzalemi kufinamaka, barebelio, bitumba na kati ya bimvuka ya politiki ya Bayuda, mpi kufwa bantu na bambanza ya Bayuda ti ya Bantu ya Makanda kukumaka mingi. Ata mpidina, nsangu ya mbote ya Kimfumu vandaka kulongama na “bantu yonso.”—Kolosai 1:23.
5, 6. (a) Inki bangogo ya mbikudulu ya Yezu kulunganaka na mvu 66 ya T.B.? (b) Sambu na nki bantu kufwaka mingi ntangu Yeruzalemi kubwaka na mvu 70 ya T.B.?
5 Nsukansuka, na mvu 66 ya T.B., Bayuda kubendumukilaka Roma. Ntangu Cestius Gallus kutwadisaka basoda sambu na kuzyunga Yeruzalemi, balongoki ya Yezu kuyibukaka bangogo yai ya Yezu: “Ntangu beno ta mona basoda me kwisa kuziunga bwala Yerusalemi, beno ta zaba nde me bika fioti Yerusalemi ke fwa. Na ntangu yina, bantu yina ta vanda na ntoto ya Yudea, mbote bo tina na ndambu yina kele bangumba; bantu yina ta vanda na kati ya Yerusalemi, mbote bo kubasika sambu na kutina ntama; ebuna bayina ta vanda na nseke, bo kwisa ve sambu na kukota na Yerusalemi.” (Luka 21:20, 21) Ntangu ya kubasika na Yeruzalemi kulungaka, kansi nki mutindu? Na kintulumukina, Gallus kukatulaka basoda na yandi, ebuna Bakristu ya kuvandaka na Yeruzalemi ti na Yudea kumonaka mpila ya kulemfuka na bangogo ya Yezu yina kulombaka bo na kutina na bangumba.—Matayo 24:15, 16.
6 Bamvula iya na nima, na nsungi ya Paki, Basoda ya Roma kuvutukaka ti Generale Titus, yina kuvandaka mpenza na lukanu ya kusukisa kimakulu rebelio ya Bayuda. Basoda na yandi kuzyungaka Yeruzalemi mpi bo tungaka “bamwa-ngumba ya ntoto penepene na bibaka [ti banti ya kusongula],” na mpila nde mpila ya kutina kuvanda ve. (Luka 19:43, 44) Ata yo vandaka kumonana nde bitumba tasalama, Bayuda yonso ya vandaka kuzinga na Kimfumu ya Roma kwendaka na Yeruzalemi na kuta nkinsi ya Paki. Ntangu yai bo kangamaka na mutambu. Josèphe ketuba nde, yo vandaka mawa kibeni sambu banzenza yai bo fwaka bo mingi kibeni na basoda ya Roma yina kuzyungaka Yeruzalemi.a Nsukansuka, ntangu Yeruzalemi kubwaka, kiteso ya Bayuda 1 100 000 kufwaka na kati ya bantu 7 000 000 yina vandaka kuzinga na Kimfumu ya Roma. Lufwa ya Yeruzalemi ti tempelo na yo kutendulaka kufwa ya mbanza ya Bayuda ti lusambu na yo yina vandaka kulanda Nsiku ya Moize.b—Marko 13:1, 2.
7. Sambu na nki Bakristu ya kwikama kugulukaka ntangu Yeruzalemi kufwaka?
7 Na mvu 70 ya T.B. ziku Bayuda yina vandaka Bakristu bo fwaka bo to bo nataka bo na kimpika ti bantu yankaka yonso ya Yeruzalemi. Kansi, mambu ya kusalamaka na ntangu yina kumonisaka nde bo zitisaka lukebisu ya Yezu kupesaka bamvula 37 na ntwala. Bo katukaka na mbanza yina mpi bo vutukaka ve.
Balukebisu ya Bantumwa na Ntangu ya Mbote
8. Inki mambu Piere kubakisaka, mpi ziku yandi vandaka kuyindula nki bangogo ya Yezu?
8 Bubu yai, lufwa ya kuluta ngolo mekuma penepene mpenza. Lufwa yango tasukisa kimakulu ngidika ya bima yai yonso. Bamvula sambanu na ntwala nde Yeruzalemi kufwa, ntumwa Piere kupesaka ndongisila mosi ya nswalunswalu, ya kukumaka na ntangu ya mbote mpi ya ketadila mpenza Bakristu ya bilumbu na beto: Beno lala mpongi ve! Piere kubakisaka nde yo vandaka mfunu nde Bakristu kutedimisa “mabanza na bo” na mpila nde bo vila ve ‘nsiku ya Mfumu’ Yezu Kristu. (2 Piere 3:1, 2) Ntangu yandi longisilaka Bakristu na kukonda kulala mpongi, ziku Piere vandaka kuyindula mambu yai ya yandi waka Yezu ketubila balongoki na Yandi bilumbu fyoti na ntwala ya lufwa na yandi: “Beno keba, beno kangula meso, sambu beno zaba ve kana nki ntangu yo ta bwa.”—Marko 13:33.
9. (a) Inki mabanza ya kigonsa bantu yankaka lenda yedisa? (b) Sambu na nki badute kele kigonsa ya ngolo?
9 Bubu yai, bankaka keyulaka na kuseka nde: “Mfumu Yesu silaka nde yandi ta [monana, NW] si! Ebuna wapi yandi ko?” (2 Piere 3:3, 4) Ntembe kele ve nde bantu yina keyindulaka nde mambu tasoba ve ata nki mutindu kansi yo tavandaka kaka mutindu yo kesalamaka banda inza megangamaka. Dute ya mutindu yina kele kigonsa. Badute lenda katula beto mayele ya kuzaba nde ntangu kekwenda nswalunswalu, mpi kupusa beto na kusosa kaka bampusa na beto mosi. (Luka 21:34) Dyaka, mutindu Piere kutubaka, bantu ya kuvweza ya mutindu yina kevilaka Mvula ya ngolo ya ntangu ya Noa, yina kufwaka ngidika ya inza ya mvimba ya ntangu yina. Ya kyeleka, inza kubalukaka!—Kuyantika 6:13, 17; 2 Piere 3:5, 6.
10. Inki bangogo Piere kesadila sambu na kupesa kikesa na bantu yina kemona bonso nde bo kekuka dyaka ve kukanga ntima?
10 Piere kesadisa batangi na yandi na kuyedisa kukanga ntima mpi yandi keyibusa bo kikuma yina kesalaka nde mbala mingi Nzambi kelungisaka ve desizio na yandi na mbala mosi. Ntete, Piere ketuba nde: “Na meso ya Mfumu Nzambi kilumbu mosi kele bonso bamvula mile mosi, bamvula mile mosi mpi kele bonso kilumbu mosi.” (2 Piere 3:8) Sambu Yehowa kezingaka kukonda nsuka, yandi lenda tadila mambu yonso mpi kupona ntangu ya yandi kemona mbote mingi na kusala dyambu ya yandi kekana. Na nima, Piere kemonisa nde mpusa ya Yehowa kele nde bantu yonso kubalula ntima. Kukanga ntima ya Nzambi tasadisa bantu mingi yina zolaka kufwa kana Nzambi kulungisaka lukanu na yandi nswalunswalu. (1 Timoteo 2:3, 4; 2 Piere 3:9) Kansi, kukanga ntima ya Yehowa ketendula ve nde yandi tasala ve ata kima mosi. Piere ketuba nde: “Kilumbu ya [Yehowa] ta kwisa . . . mutindu muyibi ke kwisaka.”—2 Piere 3:10.
11. Inki tasadisa beto na kubikala meso ya kukangula na kimpeve, mpi na mutindu ya kifwani, inki mutindu kilumbu ya Yehowa lenda ‘kwisa nswalu’?
11 Kufwanisa ya Piere kele mfunu mingi. Yo kevandaka ve pete na kukanga muyibi, kansi santinele yina kekangulaka meso mpimpa ya mvimba lenda kanga muyibi kuluta yina kelala-lalaka bantangu yankaka. Inki mutindu santinele lenda vanda kaka meso ya kukangula? Kutambula-tambula kesadisaka muntu na kukonda kulala, kansi kana yandi mevanda kaka kisika mosi, yandi lenda lala. Mutindu mosi mpi, kuvanda na mambu ya kusala na kimpeve kesadisaka beto Bakristu na kukangula meso. Yo yina, Piere kelongisila beto na kudipesa na bisalu “ya bikalulu ya santu mpi bisalu ya kemonisa nde beto kekangamaka na Nzambi.” (2 Piere 3:11, NW) Bisalu ya mutindu yai tasadisa beto na kulanda “kuvila ve ata fyoti kilumbu ya Yehowa.” Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula awa nde “kukonda kuvila ata fyoti” bo lenda balula yo mpi nde “kusalama nswalu.” (2 Piere 3:12, NW; noti na nsi ya lutiti) Ya kyeleka, beto lenda balula ve manaka ya Yehowa. Kilumbu na yandi takwisa na ntangu ya yandi metulaka. Kansi banda ntangu yai tii kuna ya yo takwisa, beto tamona nde ntangu keluta nswalu kibeni kana beto kekudipesa mingi na kisalu na yandi.—1 Korinto 15:58.
12. Inki mutindu mosimosi na kati na beto lenda baka mambote ya kukanga ntima ya Yehowa?
12 Yo yina, beto kesyamisa konso muntu yina keyindula nde kilumbu ya Yehowa kesukinina na kulanda ndongisila ya Piere yina kelomba beto na kuvingila na kukanga ntima yonso ntangu yina Yehowa metulaka. Ya kyeleka, beto lenda sadila na mayele yonso ntangu ya mebikala yina kukanga ntima ya Nzambi kebikila beto. Mu mbandu, beto lenda landa na kuyedisa bikalulu ya mfunu ya Bukristu mpi kuzabisa nsangu ya mbote na bantu yankaka mingi. Kana beto kekangula meso, Yehowa takuta beto ‘bantu ya mbote ti ya kukonda kifu mpi ya kezinga na ngemba’ na nsuka ya ngidika ya bima yai. (2 Piere 3:14, 15) Ya kyeleka, yo tavanda lusakumunu ya nene!
13. Inki bangogo Polo kusonikilaka Bakristu ya Tesalonika mefwana mpenza sambu na ntangu na beto?
13 Polo, na mukanda na yandi ya ntete na Bakristu ya Tesalonika, kutubilaka mpi mfunu ya kukangula meso. Yandi longisilaka nde: “Beto fweti lala mpongi ve bonso bantu ya nkaka, kansi beto fweti kangula meso na beto, beto fweti mpi kudiyala.” (1 Tesalonika 5:2, 6) Bubu yai, mutindu lufwa ya ngidika ya bima ya inza yai yonso kefinama, yo kele mpenza mfunu na kulanda ndongisila yina! Bansambidi ya Yehowa kezinga na inza mosi ya bantu kezolaka ve mambu ya kimpeve, mpi kikalulu yai kepesaka bo mawa. Yo yina, Polo kelongisila nde: “Beto fweti kudiyala. Kazaka ya beto fweti lwata kele lukwikilu ti kuzola, ebuna mpu ya beto fweti lwata kele kuguluka yina ya beto ke tulaka ntima nde beto ta guluka.” (1 Tesalonika 5:8) Kulonguka Ndinga ya Nzambi mbala na mbala mpi kuvukana ntangu yonso na balukutakanu ti bampangi na beto tasadisa beto na kulanda ndongisila ya Polo mpi na kukonda kuvila nde ntangu kekwenda nswalu mpenza.—Matayo 16:1-3.
Bantu Mingi Kekangula Meso
14. Inki bantalu kesonga nde bantu mingi bubu yai kelandaka ndongisila ya Piere kupesaka nde beno kangula meso?
14 Keti bubu yai kele ti bantu mingi kesadilaka ndongisila yina ya kukonda kulala mpongi? Ee. Na mvula ya kisalu 2002, ntalu ya kuluta nene ya bansamuni 6 304 645, disongidila, kuyela ya 3,1% kuluta na mvu 2001, kumonisaka pwelele nde bo kelala ve na kimpeve sambu bo salaka bangunga 1 202 381 302 na kuzabisa bantu yankaka mambu ya metala Kimfumu ya Nzambi. Sambu na bantu yai, kisalu yai kele mfunu mpenza. Bo vandaka kutula yo na kisika ya ntete na luzingu na bo. Kikalulu ya bamingi na kati na bo kemonana na mbandu ya Eduardo ti Noemi ya kezingaka na El Salvador.
15. Inki eksperiansi ya mekatuka na El Salvador kemonisa nde bantu mingi kelala ve mpongi na kimpeve?
15 Bamvula mingi meluta, Eduardo ti Noemi kubakisaka bangogo yai ya Polo: “Nsonga ya inza yai kele na kubaluka.” (1 Korinto 7:31, NW) Bo kumisaka luzingu na bo petepete mpi bo yantikaka kusala kisalu ya kimupasudi-nzila ya ntangu yonso. Na nima ya bamvula, bo bakaka lusakumunu na mitindu mingi mpi bo salaka nkutu kisalu ya kinkengi ya nzyunga ti ya distrike. Ata bo kutanaka na bampasi mingi, Eduardo ti Noemi kendimaka mpenza nde bo bakaka lukanu ya mbote ntangu bo tambikaka kimvwama na bo ya kinsuni sambu na kusala kisalu ya ntangu yonso. Bansamuni mingi na kati ya 29 269, yika mpi bapasudi-nzila 2 454, ya El Salvador kumonisaka mpeve ya kuditambika ya mutindu mosi. Yo yina, insi yai kukumaka ti kuyela ya 2% na zulu ya ntalu ya bansamuni ya mvula meluta.
16. Inki mabanza leke mosi ya bakala kumonisaka na Côte d’Ivoire?
16 Na Côte d’Ivoire, mwana-bakala mosi ya kele Mukristu kusonikilaka biro ya filiale na bo sambu na kumonisa bo dibanza ya mutindu mosi: “Mu kele nsadi ya kisalu. Kansi mu kekukaka ve kusonga bampangi nde bo sala kisalu ya kimupasudi-nzila sambu munu mosi kepesaka ve mbandu ya mbote. Yo yina mu meyambula kisalu ya kefutaka mono mbongo mingi mpi ntangu yai mu kesalaka kisalu ya mono mosi, yina kepesa munu ntangu mingi ya kusala kisalu ya kusamuna.” Leke yai kukumaka mosi na kati ya bapasudi-nzila 983 ya Côte d’Ivoire. Rapore na bo ya mvula meluta kesonga nde bo vandaka bansamuni 6 701. Ntalu yai kemonisa kuyela ya 5%.
17. Inki mutindu leke mosi ya nkento yina kele Mbangi na Belgique kumonisaka nde yandi ketitaka ve bangindu ya mbi yina bantu kebakilaka beto?
17 Kubuya mabanza ya bantu yankaka, kubakila bankaka mabanza ya mbi, kukabula-kabula bantu kelanda na kupesa mpasi na bansamuni ya Kimfumu 24 961 ya Belgique. Ata mpidina, bo kele na kikesa mpi bo kevandaka ve na boma. Ntangu Mbangi mosi ya bamvula 16 kuwaka bantu ya nzo-nkanda na bo ketuba nde dibundu ya Bambangi ya Yehowa kele sekti na ntangu ya dilongi ya Morale, mpangi-nkento yai kulombaka nzila ya kutendudila bana ya nzo-nkanda na bo mutindu Bambangi ya Yehowa ketadilaka mambu. Na nsadisa ya bande video Les Témoins de Jéhovah : un nom, une organization mpi ya kamukanda Bambangi ya Yehowa—Bo Kele Banani?, yandi tendulaka kana Bambangi ya Yehowa kele mpenza banani. Bo sepelaka mingi na mambu ya yandi zabisaka bo, mpi na mposo ya kulandaka longi kupesaka bana ya nzo-nkanda interrogation mosi ya kuvandaka kaka ti bangyufula ya metala dibundu ya Bukristu yina bo kebingaka nde Bambangi ya Yehowa.
18. Inki kidimbu kemonisa nde mpasi ya mbongo kukangisaka ve bansamuni ya Argentine ti ya Mozambique nzila na kusadila Yehowa?
18 Bakristu mingi kekutanaka na mambu ya mpasi na bilumbu yai ya nsuka. Ata mpidina, bo kesalaka ngolo na kukonda kudyengisa mabanza. Ata yo mezabanaka mbote nde mpasi ya mbongo kele ngolo na Argentine, na mvula meluta, rapore na bo ya mpa kumonisaka nde bo mekuma bansamuni 126 709. Kinsukami kele kaka ngolo na Mozambique. Kansi, rapore kumonisaka nde bansamuni 37 563 kusalaka kisalu ya kuta kimbangi, kuyela kuvandaka ya 4 %. Bantu mingi kezinga na mpasi na Albanie, kansi insi yai kupesaka rapore ya kemonisa kuyela mosi ya mbote ya 12 %, ntalu ya mpa ya bansamuni na bo mekuma 2 708. Yo kemonana pwelele nde mpeve ya Yehowa kelandaka na kusala kisalu na yo ata mpasi kele na ntangu bansadi na yandi ketula mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete.—Matayo 6:33.
19. (a) Inki kesonga nde bantu mingi ya kufwanana na mameme kele kaka na nzala ya kyeleka ya Biblia? (b) Inki mambu yankaka ya kele na rapore ya nsuka ya mvula yina kesonga nde Bansadi ya Yehowa kele meso ya kukangula na kimpeve? (Tala lupangu yina kele na balutiti 22-25.)
19 Rapore ya konso ngonda ya bantu 15 597 746 ya beto longukaka ti bo Biblia na mvula meluta kemonisa nde bantu ya mefwanana na mameme yina kele na nzala ya kyeleka ya Biblia kele dyaka mingi. Kana beto tala ntalu ya mpa ya bantu 15 597 746 yina kuvandaka na Lusungiminu ya mvula meluta, beto kemona nde mingi na kati na bo mekudipesaka ntete ve na kusadila Yehowa. Bika bo landa na kuyedisa nzayilu na bo mpi na kuzola Yehowa ti dibuta ya bampangi. Yo kele kyese mingi na kumona nde “kibuka ya nene” ya “mameme ya nkaka” kelanda na kubuta bambuta na kisalu ya bo kesadila Ngangi “mpimpa ti mwini na nzo na yandi” kumosi ti bampangi na bo ya kupakulama na mpeve.—Kusonga 7:9, 15; Yoane 10:16.
Beto Baka Dilongi na Mbandu ya Loti
20. Inki mambu beto kelonguka na mbandu ya Loti ti nkento na yandi?
20 Ya kyeleka, bansadi ya kwikama ya Nzambi mpi lenda vilana bantangu yankaka nde mambu kekwenda nswalu mpenza. Yindula Loti, mwana-mpangi ya Abrahami. Bawanzio zole yina kwisaka kutala yandi kuzabisaka yandi nde kubika fyoti Nzambi kefwa Sodome ti Gomore. Loti kuyitukaka ve na kuwa nsangu yai, sambu “mabanza na yandi vandaka me kuma kisakasaka sambu na pite ya bantu ya mbi vandaka kusala.” (2 Piere 2:7) Kansi, ntangu bawanzio yina zole kwisaka kubasisa yandi na Sodome, yandi “sukininaka mingi na kubasika.” Yo lombaka nde bawanzio kusimba yandi na diboko kumosi ti dibuta na yandi sambu na kubasisa bo na mbanza. Kansi, nkento ya Loti kumonaka mpamba lukebisu yina bawanzio kupesaka bo nde bo tala ve na nima. Kikalulu na yandi yai ya kukonda kubaka mambu na valere kunataka yandi na lufwa. (Kuyantika 19:14-17, 26) Yezu kukebisaka nde, “Beno yindula fioti mambu yina bwilaka nkento ya Loti.”—Luka 17:32.
21. Sambu na nki yo kele mfunu na kukangula meso bubu yai kuluta mutindu beto vandaka kusala yo ntete?
21 Mpasi yina kubwilaka mbanza ya Pompéi ti ya Herculanum mpi mambu yina kunataka na lufwa Yeruzalemi, yika mpi bambandu ya Mvula ya Ngolo ya ntangu ya Noa ti ya Loti, kemonisa mfunu ya kutula mpenza dikebi na balukebisu. Beto bansadi ya Yehowa, beto kendimaka kidimbu ya kesongaka nde beto kele na ntangu ya nsuka. (Matayo 24:3) Beto mebasikaka na dibundu ya luvunu. (Kusonga 18:4) Bonso Bakristu ya mvu-nkama ya ntete, beto fwete ‘vila ve ata fyoti nde kilumbu ya Yehowa kekwisa.’ (2 Piere 3:12) Ya kyeleka, beto fwete kangula meso kuluta mutindu beto vandaka kusala yo ntete, beto fwete lala ve! Inki mambu mosimosi na kati na beto lenda sala, mpi nki bikalulu beto lenda yedisa sambu na kuvanda kaka meso ya kukangula? Disolo ya kelanda tatadila mambu yango.
[Banoti na nsi ya lutiti]
a Ziku bantu ya vandaka kuzinga na Yeruzalemi kuvandaka 120 000. Eusebius kutangaka bantalu nde bantu 300 000 kukatukaka na provense ya Yudea sambu na kwisa na Yeruzalemi na Paki ya mvu 70 ya T.B. Yo fwete vanda nde bantu yankaka yina kufwaka kukatukaka na bandambu yankaka ya kimfumu ya Roma.
b Yo ke pwelele nde Yehowa kuyingisaka Nsiku ya Moize na kuwakana ya mpa ya yandi salaka na mvu 33 ya T.B.—Efezo 2:15.
Inki Mutindu Nge Tavutula?
• Inki mambu kusadisaka Bakristu yina kuvandaka Bayuda na kuguluka ntangu Yeruzalemi kufwaka?
• Inki mutindu ndongisila yina kele na mikanda ya bantumwa Piere ti Polo kesadisa beto na kukangula meso?
• Banani bubu yai kemonisaka nde bo kekangulaka mpenza meso?
• Inki dilongi beto kebaka na disolo ya Loti ti nkento na yandi?
[Tablo ya kele na lutiti 22-25]
LAPOLO YA BAMBANGI YA YEHOWA YA INZA YA MVIMBA YA MVULA YA KISALU 2002
(Tala Nzozulu ya Nkengi ya papie)
[Bifwanisu ya kele na lutiti 26]
Kudipesa na bisalu kesadisaka Bakristu na kuvanda meso ya kukangula