Zola ya Nzambi Kemonanaka na Zola Yina Mama Kevandaka na Yo
“Keti mama lenda vila mwana ya yandi ke nwisa mabele? Keti yandi lenda wa mawa ve sambu na mwana yina me basika na divumu na yandi? Ata mama kuvila mwana na yandi, kansi mono, mono ta vila beno ve ata fioti!”—YEZAYA 49:15.
MWANA ya mekatuka kubutuka mevanda mbote na maboko ya mama na yandi ntangu mama kenwisa yandi mabele. Dyambu yai kemonisaka zola. Mama mosi na zina ya Pam ketuba nde: “Ntangu mu simbaka na mbala ya ntete mwana na mono na maboko, mu waka mawi ya ngolo ya zola mpi mu bakisaka mukumba na mono sambu na mwana yai.”
Ata yo kemonana nde yo kele dyambu ya kyeleka, kansi bansosa mendimisaka nde zola ya mama kevandaka na bupusi ya ngolo na kuyela ya mwana. Mukanda mosi yina kimvuka mosi (Organisation mondiale de la santé) kubasisaka na yina metala mavimpi ya mabanza ketuba nde: “Bansosa memonisaka nde bana yina bo keyambulaka mpi kekabulaka ti bamama na bo kekumaka kukonda kyese, kenyokwamaka na mabanza, mpi bantangu yankaka bo kekumaka ti basusi mingi to boma-boma.” Mukanda yina mosi ketubila nsosa mosi yina kemonisa nde bana yina bo vandaka kuzola mpi kutudila dikebi banda na kileki na bo, kevandaka mayele mingi kuluta bana yina bo vandaka kuzola ve mpi kutudila ve dikebi.
Na yina metala mfunu ya zola ya mama, Alan Schore, profesere ya mambu ya metala mabanza na École de médecine ya iniversite ya Californie, na Etats-Unis, ketuba nde: “Kinduku ya ntete ya mwana, yina yandi kesalaka ti mama, kevandaka bonso modele, sambu yo keyidikaka kimakulu mayele ya muntu ya kusala konso kinduku yankaka ya mawi na nima.”
Yo ke mawa na kumona nde kunyokwama ya mabanza, maladi, to bampasi yankaka lenda pusa mama na kutudila ve mwana na yandi dikebi to nkutu na ‘kuvila mwana ya yandi kenwisa mabele.’ (Yezaya 49:15) Kansi yo kesalamaka ve mbala mingi. Na kutuba ya mbote, yo kemonana nde Nzambi meyidikaka bamama sambu na kuzola bana na bo. Bantu ya kesalaka bansosa mesengumunaka nde na ntangu ya kubuta, nivo ya hormone mosi ya bo kebingaka ocytocine ya bamama ketombukaka. Hormone yina kesadisaka matrice na kubasisa mwana mpi na nima kesadisaka nitu na kusala mabele. Bantu ketubaka nde kaka hormone yina mosi, yina babakala ti bankento kesalaka, kesadisaka mama na kusadila mwana mambu na zola yonso.
Zola Mekatukaka na Wapi?
Bantu yina kesyamisaka dilongi ya evolisio kelongaka nde zola ya kukonda bwimi, bonso yina kevandaka na kati ya mama ti mwana, kubasikaka yo mosi mpi yo metaninamaka sambu yo vandaka kunata mambote na bantu yina vandaka kusadila yo. Mu mbandu, zulunalu mosi (Mothering Magazine) ketuba mutindu yai na site Internet na yo: “Katula kitini ya butomfu yina beto bakaka na bankaka na beto ya vandaka bambisi ya kele ti bampusu (reptile), kitini ya ntete ya butomfu na beto yina kuyeleka kele système limbique, kisika mawi kevandaka. Kele kitini yai ya butomfu kima kesadisaka bamama ti bana na bo na kusala kinduku ya ngolo.”
Ya kyeleka, bansosa memonisaka nde système limbique kevandaka na kisalu ya nene na mawi na beto. Kansi, keti nge kemona nde yo mefwana na kuyindula nde zola ya mama sambu na mwana na yandi kele dyambu ya kesalamaka na nima ya kuyela ya butomfu ya mbisi mosi buna ya vandaka ti bampusu?
Tadila ntendula yai yankaka. Biblia ketubaka nde Nzambi kugangaka bantu na kifwani na yandi, disongidila ti mayele ya kumonisa bikalulu na yandi. (Kuyantika 1:27) Kikalulu ya kuluta nene ya Nzambi kele zola. Ntumwa Yoane kusonikaka nde: “Muntu yina kezolaka ve mezaba Nzambi ve.” Sambu na nki? “Sambu Nzambi kele zola.” (1 Yoane 4:8, NW) Simba nde verse yai ya Biblia ketuba ve nde Nzambi kele ti zola. Kansi, yo ketuba nde Nzambi kele zola. Yandi kele Nto ya zola.
Biblia ketendula zola mutindu yai: “Muntu yina ke na kuzola yandi ke kangaka ntima, yandi kele muntu ya mbote, yandi ke na kimpala ve, yandi ke kudisongaka ve, yandi ke na lulendo mpi ve. Muntu yina ke na kuzola yandi ke salaka ve mambu ya nsoni, yandi ke sosaka ve mambote na yandi mosi, yandi ke waka makasi ve, yandi mpi ke yindulaka ve mambu ya mbi ya bantu ya nkaka me sala yandi. Muntu yina ke na kuzola yandi ke monaka kiese ve sambu na mambu ya mbi, kansi yandi ke monaka kiese sambu na mambu ya kieleka. Na mambu yonso, muntu yina ke na kuzola na ntima yandi ke lembaka ve, yandi ke kwikilaka, yandi ke tulaka ntima, yandi ke kangaka ntima. Kuzola ke manaka ve.” (1 Korinto 13:4-8) Keti yo mefwana na kukwikila nde kikalulu yai ya mbote kuluta bikalulu yankaka ya mebasikaka yo mosi?
Inki Mutindu Nge Kekudiwaka?
Ntangu nge metanga ntendula ya zola na paragrafe yina meluta, keti nge mewa mpusa ya ngolo na ntima nde muntu mosi kumonisila nge zola ya mutindu yai? Yo mefwana nde nge wa mpusa ya mutindu yai. Sambu na nki? Sambu ‘beto kele bana ya Nzambi.’ (Bisalu 17:29) Nzambi kugangaka beto sambu na kubaka mpi kumonisa zola ya mutindu yai. Mpi beto lenda ndima nde Nzambi kezolaka beto mingi kibeni. (Yoane 3:10; 1 Piere 5:6, 7) Verse yina kele na luyantiku ya disolo yai ketuba nde zola ya Nzambi sambu na beto kele nkutu ngolo mingi mpi kezingaka mingi, kuluta zola yina mama kevandaka na yo sambu na mwana na yandi!
Kansi, nge lenda yula nde: ‘Kana Nzambi kele mayele, ngolo mpi kezolaka bantu, sambu na nki yandi memanisaka ve bampasi? Sambu na nki yandi kepesaka nzila nde bana kufwa, bantu kulanda na kumonisa bankaka mpasi, mpi ntoto kubebisama na bantu yina kesadila yo na mutindu ya mbi mpi kesosa kaka mambote na bo mosi?’ Yai kele bangyufula ya mbote yina mefwana na kubaka bamvutu ya mbote.
Ata bantu yina ketubaka nde mpila kele ve ya kuzaba kana Nzambi kele to ve kutuba konso dyambu yina, beto lenda zwa bamvutu ya mbote na bangyufula yina. Bamilio ya bantu na bansi mingi mezwaka bamvutu na bangyufula ya mutindu yai na nzila ya kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa. Bambasisi ya zulunalu yai kelomba nge na kusala mutindu mosi. Ntangu nzayilu na nge ya Nzambi tayela na nsadisa ya kulonguka ya Ndinga na yandi mpi ya bima ya yandi megangaka, nge tabakisa nde yandi kele ve ntama mpi nde nge lenda zaba yandi. Dyaka, nge tandima nde Nzambi kele “ntama ve na konso muntu awa na kati na beto.”—Bisalu 17:27.
[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 8]
Zola ya Nzambi sambu na beto kezingaka mingi kuluta zola ya mama sambu na mwana na yandi