Baka Mambote ya Mingi na Lutangu ya Biblia

1-3. Inki mambote beto ta baka kana beto ke tanga Biblia mpi ke sadila malongi na yo?

“KONSO suka, mono ke pesaka Yehowa mersi na mutindu yandi me sadisaka mono na kubakisa Biblia.” Mpangi-nkento mosi ya mununu yina tubaka bangogo yai, me tangaka Biblia ya mvimba mbala kuluta 40, mpi yandi ke landa kutanga yo. Mpangi-nkento mosi ya toko sonikaka nde, lutangu ya Biblia me sadisaka yandi na kumona nde Yehowa kele muntu ya kieleka. Mpidina yandi ke kudiwaka pene-pene ya Tata na yandi ya zulu. Yandi ke tuba nde: “Ntangu yai mono kele na kiese ya mingi na luzingu na mono!”

² Ntumwa Piere siamisaka Bakristu yonso na kuvanda “ti nzala ya ngolo ya mabele ya mpembe ya ndinga ya Nzambi.” (1 Pie. 2:2) Bantu yina ke lungisaka nzala yina na nzila ya kulonguka ya Biblia mpi ke sadilaka malongi na yo ke vandaka ti kansansa ya bunkete mpi luzingu yina kele ti lukanu. Bo ke kumaka banduku ya ngolo ya bantu ya nkaka yina ke zolaka Nzambi ya kieleka mpi ke sadilaka yandi. Mambu yina yonso kele bikuma ya me fwana ya fwete pusa beto na ‘kumona kiese na nsiku ya Nzambi.’ (Bar. 7:22) Kansi, kele mpi ti mambote mingi ya nkaka yina beto lenda baka. Inki kele mambote yango?

³ Kana nge ke longuka mambu mingi ya me tala Yehowa mpi Mwana na yandi, zola na nge sambu na bo mpi sambu na bantu yankaka ta yela. Kuvanda ti nzayilu ya siki-siki ya Masonuku ta sadisa nge na kumona mutindu ntama mingi ve, Nzambi ta gulusa bantu ya bulemfu na nsi-ntoto yai ya mbi. Nge kele ti nsangu mosi ya mbote ya kuzabisa bantu na kisalu ya kusamuna. Yehowa ta sakumuna nge kana nge ke longa bankaka mambu yina nge longukaka na lutangu na nge ya Ndinga ya Nzambi.

TANGA MPI YINDULULA

4. Kutanga Biblia na ‘ndinga ya nsi’ ke tendula nki?

⁴ Yehowa ke zolaka ve nde bansadi na yandi kutanga Ndinga na yandi ntinu-ntinu. Yandi zabisaka Yozue nde: ‘Mukanda yai ya bansiku fwete katuka ve na munoko na nge, mpi nge fwete tanga yo na ndinga ya nsi mpimpa ti mwini.’ (Yoz. 1:8; Nk. 1:2) Keti ntuma yai ke lomba nde nge fwete basisa na ndinga ya nsi bangogo yonso yina nge ke tanga banda na Kuyantika tii na Kusonga? Ve. Yo ke tendula nde nge fwete tanga ve nswalu-nswalu kansi nge fwete tanga na vitesi yina ke pesa nge nzila ya kuyindulula. Kana nge ke tanga Biblia na ‘ndinga ya nsi,’ yo ta sadisa nge na kutula dikebi na bitini yina lenda sadisa nge mingi mpi kupesa nge kikesa na ntangu yina. Kana nge me zwa bansa, baverse, to na masolo ya mutindu yina, tanga yo malembe, mbala ya nkaka nge lenda sadila ludimi mpi bikobo sambu na kutuba yo. Mbala ya nkaka nge lenda mona nde, verse yina nge me tanga me benda mpenza dikebi na nge. Sambu na nki yo kele mfunu? Sambu kubakisa mfunu ya bandongisila ya Nzambi ta pusa nge na kusadila yo.

5-7. Pesa mbandu ya ke monisa mutindu kutanga Ndinga ya Nzambi na ndinga ya nsi lenda sadisa nge na (a) kuvanda ti bikalulu ya bunkete; (b) kumonisila bankaka ntima-nda mpi ntima ya mbote; (c) kutudila Yehowa ntima ata na bantangu ya mpasi.

⁵ Kutanga na ndinga ya nsi ke sadisaka mingi ntangu nge ke tanga mikanda ya Biblia yina nge me yikanaka ve ti yo. Bambandu tatu yina ke landa, ke ndimisa diambu yango. Ya ntete, yindula nde na lutangu na yandi ya Biblia, mpangi-bakala mosi ya toko me kuma na mbikudulu ya Ozea. Yandi me pema fioti na nima ya kutanga baverse 11 tii na 13 na ndinga ya nsi. (Tanga Ozea 4:11-13.) Sambu na nki? Ba verse yina me benda dikebi na yandi sambu yandi ke nwana ti bupusi ya banduku na yandi ya nzo-nkanda na yina me tala kusala mansoni. Yandi me yindulula baverse yina mpi me yindula mutindu yai: ‘Yehowa ke monaka mambu ya mbi yina bantu ke salaka ata na kinsweki. Mono ke zola ve kupesa yandi makasi.’ Mpangi-bakala yango me baka lukanu ya kuvanda ntangu yonso ti bikalulu ya bunkete na meso ya Nzambi.

⁶ Na mbandu ya zole, yindula nde na lutangu na yandi ya Biblia mpangi-nkento mosi me kuma na mbikudulu ya Yoele kapu ya 2 verse ya 13. (Tanga Yoele 2:13.) Ntangu yandi ke tanga verse yina na ndinga ya nsi, yandi ke yindulula na mutindu yandi lenda landa mbandu ya Yehowa, yina ‘ke wilaka bantu mawa, ke waka makasi nswalu ve mpi ke monisaka ntima ya mbote.’ Yandi me baka lukanu ya kuyambula bangogo ya kuvweza mpi ya makasi yina bantangu ya nkaka yandi ke basisaka ntangu yandi ke tubaka na bakala na yandi to na bantu ya nkaka.

⁷ Na mbandu ya tatu, yindula nde tata mosi me vidisa kisalu na yandi mpi ke kudiyangisa sambu na mambote ya nkento na yandi mpi ya bana na yandi. Na lutangu na yandi ya Biblia yandi me kuma na Nahumi 1:7 mpi ke tanga yo na ndinga ya nsi nde, Yehowa ‘ke zabaka bantu yina ke kwisaka kutina na yandi’ mpi yandi ke taninaka bo bonso ‘kisika ya ngolo na ntangu ya mpasi.’ Dibanza yina me lembika yandi. Yandi me bakisa nde Yehowa ke tudilaka yandi dikebi ya zola mpi yandi me yambula kudiyangisa kuluta ndilu. Na nima yandi me tanga kapu ya 1 verse ya 15 na ndinga ya nsi. (Tanga Nahumi 1:15.) Tata yai me bakisa nde kana yandi ke samuna nsangu ya mbote na bantangu ya mpasi, yandi ta monisa mpenza nde Yehowa kele kisika na yandi ya ngolo. Ata yandi ke landa kusosa kisalu ya kinsuni, yandi me bakisa nde yandi fwete sala mpi bikesa sambu na kupesa maboko na kisalu ya kusamuna na bilumbu ya nkaka ya mposo.

8. Tubila na bunkufi ditadi mosi ya kimpeve yina nge me sengumunaka na lutangu na nge ya Biblia?

⁸ Bangindu ya mfunu yina beto me tubila me katuka na mikanda ya Biblia yina bampangi ya nkaka ke monaka nde yo kele mpasi na kubakisa. Kana nge ke tanga mukanda ya Ozea, ya Yoele mpi ya Nahumi ti mpusa ya kulonguka, nge ta sepela na kutanga baverse ya nkaka ya mikanda yina na ndinga ya nsi. Yindula mayele mpi ndembikilu ya mingi yina nge ta baka na masonama ya baprofete yina! Ebuna, nki beto lenda tuba sambu na mikanda ya nkaka ya Biblia? Ndinga ya Nzambi kele bonso kisika yina bo ke timunaka diama. Timuna mbote-mbote kisika yango! Tangaka Biblia ya mvimba ti lukanu ya kuzwa lutwadisu mpi kikesa yina ke katukaka na Nzambi, ya kele bonso matadi ya ntalu.

SALA BIKESA SAMBU NA KUBAKISA

9. Inki mutindu beto lenda tomisa nzayilu na beto ya kusala luzolo ya Nzambi?

⁹ Yo kele mfunu na kutanga Biblia konso kilumbu, kansi nge fwete sosa mpi kubakisa mambu yina nge ke tanga. Yo yina, sadila mbote mikanda ya organizasio ya Yehowa sambu na kusala bansosa sambu na kuzaba bansangu ya kisina ya bantu yina bo ke tubila, bisika mpi mambu yina nge ke tanga. To, kana nge ke zola kuzaba mutindu dilongi mosi ya Biblia lenda sadisa nge na luzingu, nge lenda lomba lusadisu na nkuluntu mosi to na mpangi ya nkaka ya kuyela na dibundu. Sambu na kumonisa mfunu ya kutomisa nzayilu na beto, bika beto tadila mbandu ya Mukristu mosi ya mvu-nkama ya ntete yina salaka bikesa sambu na kusala mpidina. Zina na yandi Apolo.

10, 11. (a) Inki mutindu bo sadisaka Apolo sambu na kutomisa kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote? (b) Inki dilongi beto lenda baka na disolo ya Apolo? (Tala lupangu “Keti Nge Ke Longaka Malongi ya Mpa?)

¹⁰ Apolo vandaka Mukristu mosi ya Muyuda yina “zabaka Masonuku mbote-mbote” mpi yandi vandaka “na kikesa mingi na nsadisa ya mpeve santu.” Mukanda ya Bisalu ke tuba sambu na yandi nde: “Yandi vandaka kutuba mpi kulonga mambu ya me tala Yezu kukonda kifu, kansi yandi zabaka kaka mbotika ya Yoane.” Kukonda kuzaba, Apolo vandaka kulonga malongi ya ntama na yina me tala ntendula ya mbotika. Na nima ya kuwa mutindu yina yandi vandaka kulonga na Efezo, bankwelani mosi Akilasi mpi Prisila “tendudilaka yandi nzila ya Nzambi na busikisiki kibeni.” (Bis. 18:24-26) Inki mutindu diambu yai sadisaka Apolo?

¹¹ Na nima ya kusamuna na Efezo, Apolo kwendaka na Akaya. “Ntangu yandi kumaka kuna, yandi sadisaka mingi bantu yina kumaka kukwikila sambu na ntima ya mbote ya nene ya Nzambi; sambu, na ntwala ya bantu yonso mpi ti kikesa ya mingi, yandi vandaka kumonisa mbote-mbote nde Bayuda vandaka na kifu, mpi yandi vandaka kumonisa na nzila ya Masonuku nde Yezu kele Kristu.” (Bis. 18:27, 28) Yantika ntangu yina, Apolo lendaka kulonga mbote-mbote ntendula ya mbotika ya Bukristu. Sambu nzayilu na yandi yelaka, yandi “sadisaka mingi” bantu ya mpa na kuyela na lusambu ya kieleka. Inki dilongi beto lenda baka na disolo yai? Bonso Apolo, beto fwete sala bikesa sambu na kubakisa mambu yina beto ke tanga na Biblia. Kansi, kana Mukristu mosi ya kuyela me pesa beto ndongisila na mutindu yina beto lenda tomisa kulonga na beto, beto fwete ndima lusadisu na yandi na kudikulumusa yonso mpi kumonisa ntonda. Kana beto sala mpidina, beto ta sala mbote-mbote kisalu na beto ya santu.

SADILA MAMBU YINA NGE KE LONGUKA SAMBU NA KUSADISA BANKAKA

12, 13. Pesa mbandu ya ke monisa mutindu kusadila Masonuku na mayele yonso lenda sadisa longoki ya Biblia na kuyela.

¹² Bonso Prisila, Akilasi mpi Apolo, beto lenda vanda lusakumunu sambu na bankaka. Inki mutindu nge ke kudiwaka ntangu bangogo na nge ya kikesa me sadisa mpangi mosi na kununga mumekamu mosi na yina me tala kuyela na yandi ya kimpeve? To kana nge kele nkuluntu, nki mutindu nge ke kudiwaka kana mpangi mosi me pesa nge mersi sambu ndongisila ya Masonuku yina nge pesaka yandi, sadisaka yandi na ntangu ya mpasi? Ntembe kele ve nde, kusadila Ndinga ya Nzambi sambu na kusadisa bankaka na kutomisa luzingu na bo kele nto ya kiese mingi.a Tala mutindu nge lenda sala yo.

¹³ Na bilumbu ya Elia, bantu mingi ya Izraele vandaka ti keti-keti sambu na kubaka lukanu na yina me tala lusambu ya kieleka to ya luvunu. Ndongisila yina Elia pesaka bo lenda sadisa longoki ya Biblia yina ke kuka ve kubaka lukanu sambu na kuyela na kimpeve. (Tanga 1 Bantotila 18:21.) Beto tadila mbandu ya nkaka: Kana muntu mosi yina ke sepela ti malongi ya Biblia ke wa boma na mambu yina banduku to bantu ya dibuta lenda tuba, nge lenda siamisa yandi na kukangama na lukanu na yandi ya kusambila Yehowa kana nge tadila ti yandi Yezaya 51:12, 13.​—Tanga.

14. Inki ta sadisa nge na kuyibuka baverse ya Biblia ntangu nge kele na mfunu na yo sambu na kusadisa bankaka?

¹⁴ Yo kele pwelele nde, Biblia kele ti bangogo mingi yina lenda siamisa muntu yina ke tanga yo, kusungika yandi mpi kupesa yandi kikesa. Kansi, nge lenda kudiyula nde: ‘Inki mutindu mono lenda zwa baverse ntangu mono kele na mfunu na yo?’ Tangaka Biblia mpi yindululaka mabanza ya Nzambi konso kilumbu. Mpidina, nge ta zaba mambu mingi ya Nzambi, yina mpeve ya Yehowa ta sadisa nge na kuyibuka ntangu nge kele na mfunu na yo.​—Mar. 13:11; tanga Yoane 14:26.b

15. Inki ta sadisa nge na kuzaba mbote-mbote Ndinga ya Nzambi?

¹⁵ Bonso Ntotila Salomo, samba Yehowa sambu na kupesa nge mayele ya kulungisa mikumba ya dibundu. (2 Bans. 1:7-10) Mutindu baprofete ya ntama salaka, ‘yula bangiufula ti kikesa yonso mpi sala bansosa mbote-mbote’ na Ndinga ya Nzambi sambu na kuzaba Yehowa mpi lukanu na yandi. (1 Pie. 1:10-12) Ntumwa Polo siamisaka Timoteo na kudisa mabanza na yandi “ti bangogo ya lukwikilu mpi malongi ya mbote.” (1 Tim. 4:6) Kana nge sala mpidina, nge ta vanda ti makuki ya kufwana sambu na kusadisa bankaka na kimpeve. Diaka, nge ta tunga mpi lukwikilu na nge.

NDINGA YA NZAMBI KE TANINAKA MPENZA

16. (a) Inki mutindu ‘kufimpa Masonuku mbote-mbote konso kilumbu’ sadisaka bantu ya Berea? (b) Sambu na nki lutangu ya Biblia ya konso kilumbu kele mfunu mingi sambu na beto bubu yai?

¹⁶ Bayuda yina vandaka na Berea mbanza mosi ya Masedonia, vandaka ti kikalulu ya ‘kufimpa Masonuku mbote-mbote konso kilumbu.’ Ntangu Polo zabisaka Bayuda yina nsangu ya mbote, bo vandaka kufwanisa bangogo na yandi ti nzayilu na bo ya Masonuku. Inki mbutu basikaka? Mingi na bo ndimaka nde yandi vandaka kulonga kieleka mpi bo “kumaka kukwikila.” (Bis. 17:10-12) Yo ke monisa nde, kutanga Biblia konso kilumbu ke sadisaka muntu na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo na Yehowa. Mpi kana beto ke zola kukota na nsi-ntoto ya mpa ya Nzambi beto fwete monisaka lukwikilu ya mutindu yina, disongidila “kivuvu ya kieleka nde mambu yina nge ke vingila ta lungana.”​—Baeb. 11:1.

17, 18. (a) Inki mutindu lukwikilu ya ngolo mpi zola ke taninaka ntima ya kifwani ya Mukristu? (b) Inki mutindu kivuvu ke taninaka beto na bigonsa?

¹⁷ Polo vandaka mpenza ti bikuma ya mbote ya kusonika nde: “Beto bantu yina kele bantu ya mwini, bika nde beto tanina mabanza na beto mpi beto lwata kitaninu-ntulu ya lukwikilu mpi zola mpi kivuvu ya luguluku bonso mpu.” (1 Bate. 5:8) Soda fwete tanina ntima na yandi na ntwala ya mbeni. Mutindu mosi, Mukristu fwete tanina ntima na yandi ya kifwani na bupusi ya disumu. Inki ta salama kana nsadi mosi ya Yehowa ke monisa lukwikilu ya ngolo na balusilu ya Nzambi mpi ke zola Nzambi mpi bamfinangani na yandi? Yo ta vanda bonso nde nsadi yango me lwata kinkutu ya kibende ya kimpeve sambu na kutanina ntima na yandi. Mpidina, yo ta vanda mpasi sambu nde yandi sala diambu mosi yina ta sala nde Nzambi kundima yandi diaka ve.

¹⁸ Polo tubilaka mpi mpu, disongidila “kivuvu ya luguluku.” Na ntangu ya ntama, kana soda me tanina ve ntu na yandi, yandi lendaka kufwa na mvita kukonda mpasi. Kansi kana yandi me lwata mpu ya mbote, yandi lenda lwala na batolo-tolo yina ke bula yandi na ntu, kansi bamputa ya fioti. Mutindu mosi, beto ke tulaka kivuvu na ngolo ya Yehowa ya kugulusa beto ntangu beto ke longukaka Ndinga na yandi. Kivuvu ya ngolo ke sadisaka beto na kutelamina baaposta mpi “bituba-tuba ya mpamba” ya ke mwanganaka bonso mputa yina ke diaka nitu. (2 Tim. 2:16-19) Diaka, kivuvu na beto ta pesa beto ngolo ya kubuya kulanda bantu yina lenda pusa beto na kusala mambu yina Yehowa ke mengaka.

NSAPI SAMBU NA KUGULUKA

19, 20. Sambu na nki beto ke bakaka Ndinga ya Nzambi na mbalu, mpi nki mutindu beto ke monisaka ntonda na beto sambu na yo? (Tala lupangu “Yehowa Ke Pesaka Mono Kaka Yina Mono Ke Vandaka na Yo Mfunu.”)

¹⁹ Sambu beto ke finama na ntangu ya nsuka, beto fwete tudila Ndinga ya Yehowa ntima ya mingi. Bandongisila na yo ke sadisaka beto na kuyambula bikalulu ya mbi mpi kuyala bampusa na beto ya kusala masumu. Bansiamisa na yo mpi ta sadisa beto na kununga mumekamu yina Satana ti nsi-ntoto na yandi ta basisila beto. Lutwadisu yina Yehowa ke pesaka beto na Ndinga na yandi ta sadisa beto na kubikala na nzila ya luzingu.

²⁰ Kuvila ve nde, luzolo ya Nzambi kele nde “bantu ya mitindu yonso kuguluka.” Bansadi ya Yehowa kele mpi na kati ya “bantu ya mitindu yonso.” Yo kele mpi mutindu mosi sambu na bantu yina beto ke sadisaka na nzila ya kisalu na beto ya kusamuna mpi ya kulonga. Kansi, bantu yonso yina ke zola kuguluka fwete baka “nzayilu ya sikisiki ya kieleka.” (1 Tim. 2:4) Yo yina sambu na kuguluka na bilumbu yai ya nsuka, beto fwete tangaka Biblia mpi kusadila bantuma na yo ya kupemama. Ya kieleka, kana beto ke tanga Biblia konso kilumbu, beto ta monisa nde beto ke bakaka Ndinga ya kieleka ya Yehowa na mbalu.​—Yoa. 17:17.