Mono Kele na Lutaninu Sambu Mono Ke Tudilaka Yehowa Ntima

MUTINDU MONO ZABAKA YEHOWA MPI TUDILALAKA YANDI NTIMA

Mono butukaka na 1948 na bwala mosi ya fioti na Sudi-Westi ya Nigeria. Na ntangu yina, papa-leki Moustapha ti yaya na beto ya ntete ya bakala Wahabi, bakaka mbotika mpi bo kumaka Bambangi ya Yehowa. Papa na mono fwaka ntangu mono vandaka ti bamvula 9. Yo pesaka mono mpasi mingi kibeni. Wahabi songaka mono nde beto lenda mona diaka papa na lufutumuku. Mambu yina pesaka mono kikesa mpi pusaka mono na kulonguka Biblia. Mono bakaka mbotika na 1963. Bampangi na mono tatu ya babakala bakaka mpi mbotika.

Na 1965, mono kwendaka na Lagos na yaya na mono Wilson mpi mono sepelaka kuta kinduku ti bapasudi-nzila ya ntangu yonso na dibundu ya Igbobi. Kiese mpi kikesa na bo pusaka mono na kukuma mpi mupasudi-nzila ya ntangu yonso na janvier 1968.

Mpangi Albert Olugbebi yina vandaka kusala na Betele, salaka lukutakanu mosi ya spesiali ti beto baleke mpi yandi monisaka nde mpusa ya bapasudi-nzila ya nene vandaka mingi na nordi ya Nigeria. Mono ke landaka kuyibuka mambu ya ke pesa kikesa yina mpangi Olugbebi tubaka. Yandi tubaka nde: “Beno kele baleke, mpi beno lenda sadila ntangu mpi ngolo na beno sambu na Yehowa. Kuna, kisalu kele mingi sambu na beno.” Mono zolaka kuvanda bonso Yezaya mpi kukwenda konso kisika yina Yehowa ke zola. Yo yina mono fulusaka formilere sambu na kukuma mupasudi-nzila ya nene.​—Yez. 6:8.

Na mai 1968, bo tindaka mono mupasudi-nzila ya nene na mbanza Kano na nordi ya Nigeria. Yo salamaka na nsungi ya Bitumba ya Biafra yina yantikaka na 1967 tii na 1970. Bitumba yina nataka bampasi mpi lufwa mingi na nordi ya Nigeria mpi na nima yo kumaka tii na esti ya Nigeria. Mpangi-bakala mosi sosaka kundimisa mono na kukwenda ve na nordi ya Nigeria sambu yandi zolaka nde mono kutana ve ti bampasi yina. Kansi mono songaka yandi nde: “Mersi na ngindu na nge, kansi kana Yehowa ke zola nde mono sala kisalu yina, mono kele ve ata ti dute nde yandi ta vanda ti mono.”

MONO TUDILAKA YEHOWA NTIMA NA KISIKA YINA BITUMBA VANDAKA MINGI

Kumona mutindu Kano kumaka na ntangu yina ya Bitumba, vandaka kupesa mpasi mingi. Bitumba bebisaka mbanza yina ya nene. Ntangu beto vandaka kulonga nsangu ya mbote, bantangu ya nkaka beto vandaka kumona bamvumbi ya bantu yina bo fwaka na bitumba yina. Ata mabundu vandaka mingi na Kano, bampangi mingi tinaka. Bansamuni fioti, kiteso ya 15 mpamba bikalaka. Bo vandaka kuwa boma mpi bo lembaka nitu. Bampangi yina ya babakala mpi ya bankento vandaka na kiese mingi ntangu beto kumaka. Beto vandaka bapasudi-nzila ya nene 6. Beto pesaka bampangi yina kikesa mpi bo kudiwaka mbote. Beto sadisaka bo na kuyidika diaka balukutakanu mpi kisalu ya kulonga nsangu ya mbote, na kutinda barapore mpi na kulomba mikanda na Betele.

Beto bapasudi-nzila ya nene, yantikaka kulonguka ndinga Hausa. Ntangu beto yantikaka kulonga nsangu ya Kimfumu na ndinga na bo, bantu mingi kumaka kuwidikila beto. Ata mpidina, bantu ya dibundu mosi ya nene ya Kano vandaka kusepela ve mutindu beto vandaka kulonga nsangu ya mbote. Yo yina, yo vandaka kulomba nde beto vanda mayele mingi. Kilumbu mosi, muntu mosi kudikisaka beto ti mbele. Beto bakaka ntinu kuluta yandi mpi yandi kukaka ve kukanga beto. Ata beto vandaka kukutana ti bigonsa, Yehowa sadisaka beto na ‘kuzinga na lutaninu’ mpi ntalu ya bansamuni yantikaka kukuma mingi. (Nk. 4:8) Bubu yai, mabundu kele 11 na Kano mpi bansamuni kele kuluta 500.

BETO KUTANAKA TI MBANGIKA NA NIGER

Na nima ya kusala mwa bangonda na Kano, bo tindaka mono ti bapasudi-nzila ya nene ya nkaka zole na Niamey, nto-mbanza ya République ya Niger. Yo vandaka na août 1968. Ntangu fioti na nima, beto bakisaka nde Niger, na Afrika ya Westi, kele na kati ya bisika yina ntangu ke vandaka mingi kibeni na ntoto ya mvimba. Diaka, yo lombaka nde beto yikama na kulonga nsangu ya mbote ata ntangu vandaka ngolo. Yo lombaka mpi nde beto longuka Kifalansa, ndinga yina bantu vandaka kutuba mingi. Ata yo vandaka mpasi na kusala yo, beto tudilaka Yehowa ntima mpi beto yantikaka kulonga nsangu ya mbote na nto-mbanza yina ti mwa bansamuni yina vandaka pana. Na nima ya ntangu fioti mpamba, bantu yonso yina zabaka kutanga na Niamey, zwaka mukanda La vérité qui conduit à la vie éternelle. Nkutu, bantu vandaka kusosa beto sambu na kulomba mukanda yina.

Beto bakisaka nswalu nde bamfumu ya luyalu vandaka kuzola ve Bambangi ya Yehowa. Na juillet 1969, beto salaka lukutakanu ya ntete ya nziunga na insi yina mpi beto vandaka bantu kiteso ya 20. Beto vandaka kuvingila ti kiese yonso mbotika ya bansamuni zole ya babakala. Kansi na kilumbu ya ntete ya lukutakanu yango, bapolisie kwisaka mpi bo songaka beto na kuzenga lukutakanu. Bo nataka bapasudi-nzila ya nene mpi nkengi ya nziunga na biro ya bapolisie. Na nima ya kusambisa beto, bo songaka beto na kuvutuka na kilumbu ya ke landa. Beto bakisaka nde bamfumu ya luyalu lenda nata mavwanga, yo yina beto salaka diskure ya mbotika na nzo mosi na kinsweki mpi na nima bansamuni yina zole bakaka mbotika na masa mosi.

Na nima mwa bamposo, bamfumu ya luyalu bakaka lukanu nde mono ti bapasudi-nzila ya nene ya nkaka 5 kukatuka na Niger. Bo pesaka beto bangunga 48 sambu beto katuka na Niger mpi yo lombaka nde beto yidika voyage na beto, beto mosi. Beto lemfukaka mpi beto kwendaka mbala mosi na Betele ya Nigeria mpi kuna bo pesaka beto mikumba ya nkaka.

Bo tindaka mono na bwala mosi ya Nigeria, Orisunbare, kisika yina mono vandaka kusepela kulonga nsangu ya mbote mpi kulonguka Biblia ti bantu. Beto vandaka kusala yo ti kimvuka mosi ya fioti ya bansamuni yina vandaka pana. Kansi na nima ya bangonda 6, Betele vutulaka mono na Niger, mono mosi. Ntete, mono yitukaka mpi mono kudiyangisaka mwa mingi. Kansi, mono kumaka ti mpusa ya ngolo ya kukutana diaka ti bampangi na Niger.

Mono vutukaka na Niamey. Ntangu mono kumaka, kilumbu yina landaka, muntu mosi ya mumbongo ya Nigeria yina zabaka nde mono kele Mbangi ya Yehowa yantikaka kuyula mono bangiufula ya me tala Biblia. Beto yantikaka kulonguka Biblia ti yandi. Yandi yambulaka kunwa makaya mpi kunwa malafu mingi mpi yandi bakaka mbotika. Na nima, mono waka kiese mingi ya kulonga nsangu ya mbote ti bampangi na bisika ya kuswaswana ya Niger mpi mono vandaka na kiese ya kumona mutindu bantu vandaka kundima kieleka na nima ya bamvula. Ntangu mono kumaka, bansamuni vandaka kiteso ya 31 na insi yina, kansi ntangu mono katukaka, bo vandaka 69.

“BETO KE ZABA VE MAMBU MINGI YA ME TALA KISALU YA KIMFUMU NA GUINÉE”

Na décembre 1977, mono vutukaka na Nigeria sambu na kubaka formasio. Na nsuka ya formasio yina salaka bamposo tatu, kordinatere ya Komite ya Filiale, mpangi Malcolm Vigo, pesaka mono mukanda mosi yina katukaka na Betele ya Sierra Leone. Bampangi vandaka kusosa mpangi-bakala mosi yina vandaka ti sante ya mbote, yina vandaka me kwela ntete ve, ya vandaka mupasudi-nzila ya nene mpi yina vandaka kutuba Kingelesi mpi Kifalansa sambu na kukuma nkengi ya nziunga na Guinée. Mpangi Vigo songaka mono nde bo pesaka mono formasio sambu na mukumba yina. Yandi songaka mono na pwelele yonso nde yo vandaka ve mukumba ya pete. Yandi songaka mono nde: “Yindula mbote-mbote na ntwala ya kundima yo.” Na mbala mosi mono vutudilaka yandi nde: “Sambu Yehowa muntu ke tinda mono, mono ta kwenda.”

Mono kwendaka na Sierra Leone mpi mono kutanaka ti bampangi na Betele. Mpangi mosi ya komite ya filiale songaka mono nde: “Beto ke zaba ve mambu mingi ya me tala kisalu ya Kimfumu na Guinée.” Ata Betele ya Sierra Leone muntu vandaka kutwadisa kisalu ya kulonga nsangu ya mbote na Guinée, kusolula ti bansamuni vandaka mpasi mingi kibeni sambu na mavwanga ya politiki yina vandaka kuna. Mbala mingi, Betele salaka yonso sambu na kutinda mpangi mosi na kukwenda kutala bampangi ya Guinée, kansi yo vandaka kusimba kaka ve. Yo yina, bo lombaka mono na kukwenda na Conakry, nto-mbanza ya Guinée, sambu na kulomba bamfumu ya luyalu nswa ya kuzinga kuna.

Ntangu mono kumaka na Conakry, mono kwendaka na ambasade ya Nigeria mpi mono kutanaka ti ambasadere. Mono songaka yandi lukanu na mono ya kulonga nsangu ya mbote na Guinée. Yandi sosaka kundimisa mono na kubikala ve na Guinée sambu bo lendaka kukanga mono to kusala mono mbi. Yandi songaka mono nde: “Vutuka na Nigeria mpi longa nsangu ya mbote kuna.” Mono vutudilaka yandi nde: “Mono me baka lukanu ya kubikala awa na Guinée.” Yo yina, yandi sonikilaka mfumu mosi ya nene (ministre de l’Intérieur) ya Guinée na kusadisa mono mpi mfumu yina sadisaka mono.

Ntangu fioti na nima, mono vutukaka na Betele ya Sierra Leone mpi mono songaka bampangi desizio yina ministre yango bakaka. Bampangi waka kiese mingi ntangu bo waka mutindu Yehowa sakumunaka voyage na mono. Bamfumu ya luyalu pesaka mono nswa ya kuzinga na Guinée.

Na 1978 tii na 1989, mono salaka kisalu ya nziunga na Guinée, na Sierra Leone mpi mono vandaka kilandi ya nkengi ya nziunga na Liberia. Ntete, mono vandaka kubela mbala mingi. Bantangu ya nkaka mono vandaka kubela na bisika ya ntama. Kansi bampangi vandaka kusala yonso sambu na kunata mono na opitale.

Na dibaku mosi, mono belaka malaria ya ngolo ti banioka ya divumu. Ntangu mono belukaka, bo songaka mono nde ntangu mono vandaka kubela, bampangi vandaka kusolula sambu na kuzaba kisika yina bo ta zika mono sambu bo vandaka kuyindula nde mono ta fwa. Ata mono kutanaka ti bampasi yina ya ngolo, ngindu kwisilaka mono ve ata fioti na kuyambula mukumba na mono. Mono ke ndimaka kibeni nde lutaninu ya kieleka mpi ya kimakulu ke katukaka na Nzambi yina ta futumuna bafwa.

MONO TI NKENTO NA MONO KE TUDILAKA YEHOWA NTIMA

Na 1988, mono kutanaka ti mpangi-nkento Dorcas. Yandi ke zolaka Yehowa mingi mpi yandi ke vandaka muntu ya kudikulumusa. Beto kwelanaka mpi beto kumaka kusala ti yandi kisalu ya nziunga. Dorcas sadisaka mono mingi na kisalu ya nziunga mpi yandi vandaka kundima kusala bibansa mingi sambu na Yehowa. Beto vandaka kusala ti yandi bakilometre kiteso ya 25 sambu na kutala mabundu mpi beto vandaka kunata bima na beto, beto mosi. Sambu na kutala mabundu yina vandaka ntama mingi kibeni, beto vandaka kusadila konso transpore yina beto vandaka kuzwa sambu na kutambula na banzila yina vandaka ya kufuluka ti poto-poto.

Dorcas ke vandaka kikesa mingi. Mu mbandu, bantangu ya nkaka yo vandaka kulomba nde beto sabuka bamasa yina vandaka ti bangandu. Kilumbu mosi, yo lombaka nde beto sala voyage ya bilumbu 5 mpi yo lombaka nde beto sadila bwatu sambu na kusabuka masa mosi sambu pont na yo bukanaka. Ntangu Dorcas telamaka sambu na kubasika na bwatu, yandi bwaka na masa na kisika mosi ya mudindu. Beto zabaka ve kukasa mpi bangandu vandaka na masa yina. Na mbala mosi, baleke ya nkaka ya babakala kotaka na masa mpi gulusaka yandi. Beto yonso zole vandaka kulala bandosi ya mbi sambu na diambu yina bantangu ya nkaka, kansi beto landaka kulungisa mukumba na beto.

Na luyantiku ya 1992, beto yitukaka mingi na kuzaba nde Dorcas me baka divumu. Keti yo lombaka nde beto zenga kisalu na beto ya ntangu yonso? Beto kuditubilaka nde: “Yehowa me pesa beto dikabu.” Yo yina beto pesaka mwana na beto yina ya nkento zina ya Jahgift (Yo kele na Kingelesi, disongidila nde dikabu ya Yehowa). Bamvula 4 na nima ya kubutuka ya Jahgift, mpangi na yandi ya bakala, Eric, butukaka. Bana na beto yonso zole kele makabu ya kimpeve sambu na beto. Jahgift salaka mwa bantangu na biro ya ke balulaka mikanda na Conakry mpi Eric kele nsadi ya kisalu.

Nsuka-nsuka, Dorcas yambulaka kisalu ya kimupasudi-nzila ya nene, kansi yandi landaka kuvanda mupasudi-nzila ya ntangu yonso ata ntangu beto vandaka kusansa bana na beto. Ti lusadisu ya Yehowa, mono landaka kusala kisalu ya spesiali ya ntangu yonso. Ntangu bana na beto yelaka, Dorcas kumaka diaka mupasudi-nzila ya nene. Bubu yai, mono ti Dorcas kele bamisionere na Conakry.

NTO YA LUTANINU YA KIELEKA

Konso ntangu, mono vandaka kukwenda konso kisika yina Yehowa vandaka kunata mono. Mbala mingi, mono ti nkento na mono me monaka lutaninu ya Yehowa mpi balusakumunu na yandi. Kutudila Yehowa ntima me sadisaka beto na kukutana ve ti bampasi yina bantu yina ke zolaka mingi bima ya kinsuni ke kutanaka ti yo. Mono ti Dorcas me bakisaka nde nto ya lutaninu ya kieleka kele Yehowa “Nzambi ya luguluku na beto.” (1 Bans. 16:35) Mono ke ndima kibeni nde bantu yina ke tudilaka Yehowa ntima, yandi ‘ta kanga mbote-mbote luzingu na bo na saki ya luzingu na yandi.’​—1 Sam. 25:29.