ELFRIEDE URBAN | DISOLO YA LUZINGU
Luzingu ya Mbote na Kisalu ya Kimisionere
Mono kutanaka ti mambu mingi ya mbi na bamvula ya ntete ya luzingu na mono. Mono butukaka na Tchécoslovaquie na le 11 décembre 1939, bangonda tatu na nima ya kuyantika ya Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba. Mama fwaka bamposo zole na nima na maladi yina yandi belaka na nima ya kubuta mono. Na ntwala na yo, papa kumaka kusala na Allemagne. Kansi, bibuti ya mama bakaka mono sambu mono kuma kuzinga ti bo. Na ntangu yina, bo vandaka kusansa baleke tatu ya bankento ya mama na mono.
Ti ba-nkaka na mono
Mvita sukaka na 1945, kansi luzingu vandaka kaka mpasi. Beto vandaka bantu ya Allemagne, yo yina bo kulaka beto na Tchécoslovaquie mpi bo tindaka beto na Allemagne; kuna babwala mingi vandaka mayumbu mpi bantu mingi vandaka bansukami. Bantangu ya nkaka baleke ya mama vandaka kutelama na ndonga kaka sambu na kubaka mwa ndambu ya madia. Na mabaku ya nkaka, beto vandaka kukwenda na mfinda sambu na kubuka bambuma ya bo ke bingaka mûres mpi buboko; beto vandaka kupesa yo bantu sambu bo pesa beto mampa. Yo vandaka mpasi mingi na kuzwa madia yo yina bambisi ya bo ke sansaka na nzo vandaka kuvila, sambu bantu vandaka kuyiba yo sambu na kudia yo. Mbala mingi, beto vandaka kulala nzala.
Mbala ya Ntete Yina Dibuta na Beto Waka Kieleka ya Biblia
Ba-nkaka na mono vandaka bantu ya Katolika ya ngolo, kansi beto vandaka ve ti Biblia. Nganga-nzambi vandaka kubuya kutekila nkaka na mono ya bakala Biblia, yandi vandaka kutuba nde bantu ya dibundu fwete widikila kaka mambu ya bo ke tuba na Messe. Yo yina, nkaka vandaka ti bangiufula mingi ya me tala Nzambi kansi yandi vandaka ve ti bamvutu.
Mono vandaka ti bamvula nsambwadi ntangu Bambangi ya Yehowa zole kwisaka na nzo na beto. Na nsadisa ya Biblia, bo pesaka bamvutu na bangiufula ya nkaka na mono ya bakala na mambu bonso Butatu, bilungi ya tiya, mpi mutindu bafwa ke vandaka. Nkaka na mono ya bakala monaka nde bamvutu ya Biblia vandaka ya pwelele mpi ya mbote. Yandi ndimaka nde yandi me zwa kieleka. Na nima, dibuta na beto ya mvimba ndimaka kulonguka Biblia mbala na mbala ti Mbangi ya Yehowa mosi ti nkento na yandi.
Kuditudila Lukanu na Luzingu
Ata ntangu mono vandaka mwana ya fioti, mono vandaka kuzola Yehowa. Mono vandaka kusepela kutanga masolo ya bamisionere yina kwendaka kusadila Yehowa na bansi ya ntama. Mono vandaka kudiyula, ‘Luzingu na bo kele nki mutindu? Inki mutindu kulonga nsangu na bantu yina me waka ntete ve zina ya Yehowa?’
Ntangu fioti na ntwala ya kuditudila lukanu ya kukuma misionere
Ntangu mono kumaka ti bamvula 12, mono kuditudilaka lukanu ya kukuma misionere, mpi mono yantikaka kusala mambu sambu na kulungisa lukanu yina. Mono salaka ntete ngolo na kukuma longi ya kikesa ya nsangu ya mbote. Na nima, na le 12 decembre 1954, mono bakaka mbotika, mpi na nima mono kumaka mupasudi-nzila. Mono kumaka pene-pene ya kulungisa lukanu na mono!
Mono zabaka nde mono fwete zaba kutuba Anglais sambu na kukota na Nzo-Nkanda ya Gileadi yina bamisionere ke kotaka, yo yina mono salaka ngolo na kulonguka ndinga yina. Mono vandaka kumeka kutuba yo ti basoda ya Amerika yina vandaka na Allemagne na ntangu yina. Kilumbu mosi, mono kwendaka pene-pene ya soda mosi mpi songaka yandi nde, “Mono kele Kristu.” Yandi talaka mono mpi tubaka na mawete nde, “Mono ke yindula nge zolaka kutuba nde ‘Mono kele Mukristu.’” Mono vandaka kuyindula nde mono ke tubaka Anglais mbote, kansi yo vandaka ve mutindu yina!
Ntangu mono katukaka kulungisa bamvula 20, mono kwendaka na Angleterre; kuna mono vandaka ndesi na ba ntwala ya midi na dibuta mosi ya Bambangi ya Yehowa. Na nima ya midi, mono vandaka kusamuna nzo na nzo; yo pesaka mono dibaku ya mbote ya kutomisa Anglais na mono. Na nima ya kusala mvula mosi na Angleterre, mono tomisaka mingi mayele na mono ya kutuba Anglais.
Mono vutukaka na Allemagne, mpi na octobre 1966, bo tindaka mono na kusala bonso mupasudi-nzila ya nene na Mechernich. Kansi bantu ya teritware yai buyaka kuwa nsangu na beto, bo vandaka madidi-madidi kaka bonso climat ya bwala na bo. Bo vandaka kukotisa beto ve ata fioti na banzo na bo ata ntangu madidi vandaka ngolo kibeni. Mono vandaka kubondila Yehowa mbala mingi na kisambu nde, “Kana kilumbu kele nge ndima nde mono kuma misionere, pardo tinda mono na insi yina ntangu ke vandaka ngolo.”
Kulungisa Lukanu na Mono
Na nima ya kusala kisalu ya kimupasudi-nzila ya nene kaka bangonda fioti, Yehowa pesaka mono kima yina mono vandaka kuzola! Bo bingaka mono na kukwenda na Nzo-Nkanda ya Gileadi ya 44, mpi mono bakaka diplome na le 10 septembre 1967. Bo tindaka mono na wapi? Na insi ya kitoko ya Nicaragua, na Amerique centrale! Bamisionere yina vandaka deja kuna yambaka mono ti banduku na mono tatu na ntima ya mvimba. Mono kudiwaka bonso ntumwa Polo, yina “pesaka Nzambi matondo mpi bakaka kikesa” ntangu bampangi kwisaka kukutana ti yandi.—Bisalu 28:15.
Na Nzo-Nkanda ya Gileadi (Mono kele na diboko ya kimama), ti bana ya nkaka ya nzo-nkanda Francis na Margaret Shipley
Bo tindaka mono na León, mbanza mosi ya pima mpi mono bakaka lukanu ya kulonguka Ki-espagnole nswalu. Mono vandaka kukuka ve kuzaba ndinga yina, ata na nsungi ya bangonda zole mono vandaka kulonguka yo bangunga 11 konso kilumbu!
Mono ke yibuka kilumbu mosi, muntu ya mono kwendaka kutala pesaka mono fresco, mutindu bantu ya Nicaragua ke bingaka jus ya bo me sala na bambuma. Mono yindulaka nde mono songaka yandi nde mono ke nwaka kaka “masa ya bo me filtré.” Kansi nkento yina kumaka kisaka-saka. Bilumbu fioti na nima, mono bakisaka nde na Ki-espagnole na mono ya mbi, mono songaka yandi nde mono lenda nwa kaka “masa ya santu”! Yo ke kiese sambu na nima, mono kumaka kutuba Ki-espagnole mbote.
Ti Marguerite, nduku na mono ya misionere na nsungi ya bamvula 17
Mbala mingi, mono vandaka kulonguka Biblia ti mabuta ya mvimba. Sambu mono vandaka kudiwa na lutaninu na León, mono vandaka kusepela kulonguka ti bantu Biblia na bankokila, bantangu ya nkaka tii na 22 heure. Mono zabaka bazina ya bantu yonso ya bwala yina. Ntangu mono vandaka kuvutuka na nzo, mono vandaka kupesa mbote mpi kusolula ti bantu ya kartie yina vandaka ntima-mbote mpi yina vandaka kusepela kubaka mupepe na nkokila, bo me vanda na bakiti na bo ya kitoko na nganda ya banzo na bo.
Mono sadisaka bantu mingi ya León na kulonguka kieleka. Nubia, mama yina vandaka ti bana nana ya fioti vandaka na kati na bo. Bo landaka kulonguka tii ntangu bo tindaka mono na Managua na 1976. Mono vandaka kubaka diaka ve bansangu ya Nubia mpi ya bana na yandi na nsungi ya bamvula 18, tii ntangu mono kwendaka na lukutakanu ya distrike na León. Na ntangu ya kupema, kimvuka mosi ya baleke ya babakala kwisaka kuziunga mono, yo vandaka bana ya Nubia! Mono sepelaka na kumona mutindu Nubia nungaka na kusansa bana na yandi na kieleka.
Kisalu ya Kimisionere na Bantangu ya Mpasi
Na nsuka ya bamvu 1970, bansoba ya ngolo yantikaka kusalama na Nicaragua na mambu ya luzingu mpi ya politiki. Beto landaka kulonga nsangu na kiteso yina beto lendaka kusala. Na teritware yina bo pesaka mono, disongidila na Masaya, na sudi ya nto-mbanza, mbala mingi beto vandaka kukutana ti bankolami yina ke tula makelele mpi bantu ya ke tula mavwanga yina kele ti minduki. Kilumbu mosi na mpimpa, ntangu beto vandaka na lukutakanu, basoda ya Sandinista ti basoda ya guvernema yantikaka kubulana masasi; beto lalaka na ntoto na Nzo ya Kimfumu sambu masasi kubula beto ve.a
Kilumbu ya nkaka, ntangu mono vandaka kusamuna, mono kutanaka ti muntu mosi ya Sandinista ya lwataka masque mpi yina vandaka kubula soda ya guvernema masasi. Mono mekaka kutina, kansi bantu mingi ya vandaka ti bamasque kwisaka kubasika. Mono kwendaka na coin mosi, kansi mpila ya kutina vandaka ve. Masasi yantikaka kubwa bonso mvula, yo vandaka kukatuka na ba avion ya guvernema. Na mbala mosi, muntu mosi kangulaka porte ya nzo na yandi mpi kotisaka mono na kati. Mono bakisaka nde Yehowa gulusaka mono!
Bo Me Kula Mono!
Mono salaka na Masaya tii na le 20 mars 1982, kilumbu yina mono ta vilaka ve. Na suka-suka, mono ti bamisionere tanu zolaka kudia, ebuna beto monaka kimvuka ya basoda ya Sandinista yina vandaka ti minduki ya bo ke bingaka mitrailleuse me kota na lupangu ya nzo ya bamisionere. Bo kotaka na mbala mosi na salle à manger, ebuna soda mosi tubaka na makasi nde: “Beto me pesa beno ngunga mosi sambu konso muntu kukanga valise mosi mpi kukwenda ti beto.”
Basoda nataka beto na ferme mosi; bo kangaka beto kuna bangunga mingi. Na nima, bo nataka bamisionere iya na kati na beto na bisi mosi ya fioti na bandilu ya Costa Rica, mpi bo kulaka bo na Costa Rica. Na nima, bo kulaka bamisionere yonso.
Bampangi ya Costa Rica yambaka beto, mpi na kilumbu yina landaka beto kumaka na Betele na San José. Beto salaka ve bilumbu mingi kuna. Kiteso ya bilumbu kumi na nima, bamisionere nana na kati na beto kwendaka na Honduras, kisika ya mpa yina bo tindaka beto.
Kusala na Honduras
Na Honduras, bo tindaka mono na Tegucigalpa. Na bamvula 33 yina mono salaka na mbanza yai, beto vandaka ti dibundu mosi mpi na nima yo kumaka mabundu nana. Kansi yo kele mawa sambu, na bamvula yina landaka, mubulu kumaka mingi na Tegucigalpa. Miyibi vandaka mingi, mpi bo yibaka bima na mono mbala mingi. Yo vandaka mpi ti babandi yina vandaka kulomba mono mbongo, to “mpaku ya bitumba,” mutindu bo vandaka kubinga yo. Mono vandaka kusonga bo nde, “Mono kele ti kima mosi ya mfunu mingi kuluta mbongo,” ebuna mono vandaka kupesa bo tracte to zulunalu mosi. Bo vandaka kupesa mono nzila ya kukwenda ntangu yonso!
Bantu mingi ya Tegucigalpa vandaka bantu ya ngemba mpi ya ntima-mbote; mono sadisaka bankaka na kati na bo na kulonguka kieleka. Mu mbandu, mono ke yibuka Betty, longoki mosi ya Biblia yina vandaka kuyela mbote kansi kilumbu mosi yandi songaka mono nde yandi ke kuma muntu ya dibundu mosi ya evangelique. Mono lembaka nitu kansi bamvula zole na nima mambu sobaka ntangu Betty yambulaka dibundu yina mpi yantikaka diaka kulonguka Biblia ti mono. Sambu na nki yandi vutukaka? Bo vandaka ve kumonisila Betty zola yina bantu ya dibundu na beto vandaka kumonisila yandi. (Yoane 13:34, 35) Yandi songaka mono nde: “Beno ke yambaka na kiese yonso bantu yonso na balukutakanu na beno, yo vanda yandi kele mvwama to nsukami. Beno me swaswana.” Na nima, Betty bakaka mbotika.
Bo kangaka nzo ya bamisionere na Tegucigalpa na 2014, na nima bo tindaka mono na Panama. Mono ke zingaka sesepi yai na nzo ya bamisionere ti bampangi iya ya nkaka ya me salaka kisalu yai banda bamvula mingi.
Kulungisa Balukanu ya Kimpeve Ke Pesaka Kiese ya Kieleka
Sesepi mono me lungisa bamvula kiteso ya 55 na kisalu ya kimisionere. Mono ke kukaka diaka ve kusala mingi mutindu mono vandaka kusala ntete sambu na bimbefo. Yehowa ke sadisaka mono na kulanda kulonga bantu mambu na yandi.
Keti mono lendaka kudipesa na kisalu ya nkaka na luzingu na mono? Ee. Kana mono salaka yo, mono zolaka ve kubaka balusakumunu mingi! Mono me sadisaka bantu kuluta 50 na kulonguka kieleka mpi bo kele bonso bana na mono ya babakala mpi ya bankento; mono kele mpi ti banduku mingi ya nkaka. Katula “dibuta yai ya nene,” mama-leki Steffi yina ke zingaka na Allemagne ke zolaka mono mingi mpi ke sadisaka mono.
Ata mono me balaka ve, mono ke kudiwaka ve nde mono ke mono mosi. Yehowa ke vandaka ntangu yonso ti mono. Mono kele mpi ti banduku ya mbote kibeni, mu mbandu Marguerite Foster, yina vandaka nduku na mono ya misionere na nsungi ya bamvula 17. Beto kutanaka ti mambu mingi ya mbote kumosi, mpi beto kele kaka banduku ya ngolo tii bubu yai.—Bingana 18:24.
Kima ke pesaka mono kiese mingi kele kuzaba nde mono me sadilaka luzingu na mono na mutindu ya mbote kuluta, disongidila na kusadila Yehowa na kiteso ya me fwana. Mono me lungisaka mambu yina mono vandaka kukana kusala ntangu mono vandaka leke mpi mono me kutanaka ti mambu mingi kibeni ya mbote! Mono me zwaka kiese ya kieleka, mpi mono ke vingila ntangu yina mono ta sadilaka Yehowa mvula na mvula.
a Kimvuka ya Sandinista Sambu na Kimpwanza ya Insi zabanaka mingi na Nicaragua na nsuka ya bamvu 1970 mpi nsuka-nsuka yo bwisaka kimfumu yina vandaka kuyala kuna banda bamvula kuluta 40.