Kubika Ve ata Kima Mosi na Kukanga Nge Nzila ya Kubaka Nkembo

1, 2. (a) Ngogo ya kisina yina bo ke balulaka na “nkembo” ke tendula nki? (b) Inki bangiufula beto ta tadila na disolo yai?

NTANGU nge ke waka ngogo “lukumu” to “nkembo,” nki ke kwisilaka nge na mabanza? Keti nge ke yindulaka kitoko ya bima yina kele na lugangu ya Nzambi? (Nk. 19:2) To nkembo mpi lukumu yina bantu ke pesaka na bayina kele ti kimvwama, mayele, to bantu yina me salaka mambu ya nene na luzingu? Na Masonuku, ngogo ya kisina yina bo ke balulaka na “lukumu” mpi “nkembo” kele kiteso mosi, mpi yo ke pesaka dibanza ya kizitu. Na ntangu ya ntama, bo vandaka kusala mbongo ti bibende ya mbalu, mu mbandu wolo to arza. Kana mbongo ya kibende kele kizitu mingi, mbalu na yo mpi vandaka ya mingi. Na nima, bo kumaka kusadila bangogo yina vandaka kutubila kizitu na mutindu ya kifwani sambu na kutendula diambu mosi ya mbalu mingi, ya kitoko to ya mfunu mingi.

² Ata kiyeka, ngolo to lukumu ya muntu lenda yitukisa beto, Nzambi ke talaka nki na muntu? Masonuku ke tuba nde Nzambi ke pesaka bantu nkembo. Mu mbandu, Bingana 22:4 ke tuba nde: “Zitisa Mfumu Nzambi, kudikulumusa, ebuna nge ta kuma mvwama, nge ta baka lukumu, nge ta vanda mpi na luzingu ya nda.” Mpi longoki Yakobo sonikaka nde: “Beno kudikulumusa na meso ya Yehowa, ebuna yandi ta tombula beno.” (Yak. 4:10) Nkembo yina Yehowa ke pesaka bantu kele nki? Inki lenda kanga beto nzila ya kubaka nkembo yina? Mpi nki mutindu beto lenda sadisa ba nkaka na kubaka nkembo yina?

3-5. Inki mutindu Yehowa ke pesaka beto nkembo?

³ Muyimbi-bankunga vandaka ti kivuvu nde, Yehowa ta simba yandi na diboko ya kitata mpi ta pesa yandi nkembo ya kieleka. (Tanga Nkunga 73:23, 24.) Inki mutindu Yehowa ke salaka yo? Yehowa ke pesaka bansadi na yandi ya kudikulumusa nkembo na mutindu yandi ke pesaka bo lukumu na mitindu mingi. Yandi ke sakumunaka bo na mutindu yandi ke sadisaka bo na kubakisa luzolo na yandi. (1 Bak. 2:7) Yandi ke pesaka bantu yina ke widikilaka Ndinga na yandi mpi ke lemfukilaka yandi lukumu ya kuvanda na bangwisana ya mbote ti yandi.​—Yak. 4:8.

⁴ Yehowa ke pesaka mpi bansadi na yandi nkembo na mutindu yandi me pesaka bo kimvwama mosi ya mbalu, disongidila kisalu ya kusamuna. (2 Bak. 4:1, 7) Kisalu yai ke pesaka beto nkembo. Sambu na bantu yina ke sadila dibaku yai ya kisalu sambu na kukumisa yandi mpi kusadisa bantu ya nkaka, Yehowa ke pesa bo lusilu yai: “Mono ta zitisaka muntu yina ta zitisaka mono.” (1 Sam. 2:30) Bantu yina ke bakaka lukumu na mutindu bo me kudisadilaka zina ya mbote na meso ya Yehowa, mpi ntembe kele ve nde bansadi ya nkaka ke tubaka mambu ya mbote sambu na bo.​—Bing. 11:16; 22:1.

⁵ Bantu yina ‘ke tula ntima na Yehowa mpi ke landa bansiku na yandi,’ ta baka nki mambote? Biblia ke sila nde: ‘Yehowa ta pesa nge ngolo na kubaka ntoto. Mpi nge ta mona ntangu yandi ta fwa bantu ya mbi.’ (Nk. 37:34) Bo ke vingila na mpusa ya ngolo na kubaka lukumu ya kuluta nene, disongidila kubaka luzingu ya mvula na mvula.​—Nk. 37:29.

“MONO KE NDIMAKA VE NKEMBO YA KE KATUKAKA NA BANTU”

6, 7. Sambu na nki bantu mingi buyaka kukwikila Yezu?

⁶ Inki mambu lenda kanga beto nzila ya kubaka nkembo yina Yehowa ke pesaka beto na luzolo yonso? Diambu mosi kele, kupesa mfunu mingi na bangindu ya bantu yina kele ve na bangwisana ya mbote ti Nzambi. Mu mbandu, beto tala mambu yina ntumwa Yoane tubaka sambu na bamfumu ya nkaka ya bilumbu ya Yezu: “Ata na kati ya bamfumu, mingi tulaka kibeni lukwikilu na yandi [Yezu], kansi sambu na Bafarize, bo vandaka kundima yandi ve, sambu bo kula bo ve na sinagoga; sambu bo vandaka kuzola nkembo ya bantu kuluta nkutu nkembo ya Nzambi.” (Yoa. 12:42, 43) Yo zolaka kuvanda mbote mpenza, kana bamfumu yai pesaka ve mfunu mingi na mabanza ya Bafarize.

⁷ Na luyantiku ya kisalu na yandi ya kusamuna, Yezu monisaka na pwelele yonso kikuma yina bantu mingi zolaka kubuya yandi mpi ta monisa ve lukwikilu na yandi. (Tanga Yoane 5:39-44.) Tuka bamvu-nkama mingi, dikanda ya Izraele vandaka kuvingila kukwisa ya Mesia. Ntangu Yezu yantikaka kusamuna, ziku bantu ya nkaka bakisaka na nsadisa ya mbikudulu ya Daniele nde kubika fioti Mesia zolaka kukwisa. Bangonda mingi na ntwala, ntangu Yoane Mbotiki yantikaka kusamuna, bantu mingi vandaka kutuba nde: “Ziku yandi lenda vanda Kristu?” (Luka 3:15) Kansi, Mesia yina bo vandaka kuvingila tuka ntama vandaka kulonga na kati na bo. Ata mpidina, bantu yina zabaka Bansiku mbote-mbote buyaka kundima yandi. Sambu na nki? Yezu monisaka kikuma yina bo ta buya yandi ntangu yandi yulaka bo nde: “Inki mutindu beno lenda kwikila, kana beno ke ndima nkembo yina ke katuka na kati na beno mosi mpi beno ke sosa ve nkembo yina ke katuka na Nzambi mosi kaka?”

8, 9. Sadila mbandu ya nsemo sambu na kumonisa mutindu nkembo yina ke katukaka na bantu lenda kanga muntu nzila ya kubaka nkembo yina ke katukaka na Nzambi.

⁸ Sambu na kuzaba mbote-mbote mutindu nkembo yina ke katukaka na bantu lenda kanga muntu nzila ya kubaka nkembo ya Nzambi, beto fwanisa nkembo ti nsemo. Luyalanganu na beto me fuluka ti nsemo. Keti nge lenda yibuka mbala ya nsuka yina nge talaka zulu na mpimpa mpi monaka mafunda ya bambwetete? “Nkembo ya bambwetete” ke pesaka kiese mingi mpenza. (1 Bak. 15:40, 41) Kansi, kana nge kele na mbanza yina ke vandaka ti minda yina ke pesaka nsemo mingi na babala-bala mpi nge me tala zulu na mpimpa, nki mutindu nge ta mona zulu yina? Nsemo yina kele na mbanza lenda kanga nge nzila ya kumona mbote-mbote nsemo yina ke katukaka na bambwete! Sambu na nki yo ke salamaka mpidina? Keti yo kele sambu nsemo ya minda yina ke vandaka na babala-bala, na ba stade, mpi na banzo ya nda ke vandaka ngolo to kitoko mingi kuluta nsemo ya bambwetete? Ve. Yo ke salamaka mpidina sambu nsemo yina kele na mbanza ke vandaka pene-pene na beto mpi yo ke kangaka beto nzila ya kumona mbote-mbote lugangu ya Yehowa. Sambu na kumona kitoko ya bambwetete na mpimpa, beto fwete fwa minda to kukwenda kisika yina kele ntama ti mbanza sambu minda kukanga beto ve nzila ya kumona nsemo ya bambwetete.

⁹ Mutindu mosi, kana nkembo yina ke katukaka na bantu kele pene-pene ya ntima na beto, yo lenda kanga beto nzila ya kusosa nkembo yina Yehowa ke pesaka beto na luzolo yonso. Bantu mingi ke buyaka kundima nsangu ya Kimfumu sambu bo ke waka boma na mambu yina banduku to bantu ya dibuta lenda yindula sambu na bo. Kansi, yo lenda salama mpi nde nsadi ya Nzambi yina me kudipesaka kukuma ti mpusa ya kubaka nkembo yina ke katukaka na bantu. Mu mbandu, bo lenda pesa Mukristu mosi ya toko mukumba ya kukwenda kusamuna na teritware yina bantu mingi me zaba yandi, kansi bo ke zabaka ve nde yandi kele Mbangi ya Yehowa. Keti yandi ta buya kukwenda sambu yandi ke wa boma? Mbandu ya nkaka; bo ke vwenza mpangi-mosi yina me baka balukanu ya kimpeve. Keti yandi ta bika nde bantu yina ke bakaka ve kisalu ya Yehowa na mbalu kutwadisa bansola na yandi na luzingu? Ebuna nki beto lenda tuba, kana mpangi Mukristu mosi me sala disumu ya nene. Keti yandi ta bumba disumu na yandi sambu yandi ke wa boma ya kuvidisa lukumu na yandi na kati ya dibundu to sambu yandi ke zola ve kupesa bantu ya dibuta to banduku na yandi mpasi? Kana mpangi yina me sala disumu ke zola kuvutula bangwisana na yandi ti Yehowa, yandi ta “binga bankuluntu ya dibundu” mpi ta sosa lusadisu na bo.​—Tanga Yakobo 5:14-16.

10. (a) Inki lenda salama kana beto ke kudiyangisa mingi sambu na mutindu yina ba nkaka ke tadilaka beto? (b) Inki beto fwete vila ve kana beto ke sala mambu ti kudikulumusa?

¹⁰ Yo lenda vanda nde, nge ke sala bikesa ya ngolo sambu na kukuma Mukristu yina me yela na kimpeve, kansi mpangi mosi ke pesa nge bandongisila mbala na mbala. Ndongisila na yandi ya masonga lenda sadisa nge kana nge bika ve nde lulendo, mpusa ya kutanina lukumu na nge, to kusosa kudinungisa kukanga nge nzila ya kundima ndongisila na yandi. To, mbala ya nkaka nge ke sala kisalu ti bampangi Bakristu. Keti nge ta zola nde bo pesa nge lukumu mingi sambu nge kele ti mabanza ya mbote to ke sala kisalu ya ngolo? Kana nge me kutana ti mambu ya mutindu yai, kuvila ve nde ‘muntu ya kudikulumusa ta baka nkembo.’​—Bing. 29:23, NW.

11. Beto fwete kudiwa nki mutindu ntangu bantu ke sikisa beto, mpi sambu na nki?

¹¹ Bankuluntu mpi bampangi yina “ke zola” kubaka mikumba na dibundu fwete keba na kusosa ve nkembo yina ke katukaka na bantu. (1 Tim. 3:1; 1 Bate. 2:6) Mpangi-bakala mosi lenda sala nki kana bo me sikisa yandi na masonga yonso sambu na kisalu ya mbote yina yandi me sala? Ya kieleka, yandi ta kuditungila ve monima, mutindu Ntotila Saule salaka. (1 Sam. 15:12) Kansi, keti yandi fwete ndima ve nde yandi salaka diambu yina kaka sambu Yehowa monisilaka yandi ntima mbote, mpi kana yandi ke zola kulanda kusala mpidina na makwisa yandi fwete tula ntima kaka na lusakumunu mpi lusadisu ya Nzambi? (1 Pie. 4:11) Mutindu yina beto ke waka na ntima ntangu bantu ke pesaka beto nkembo ke monisaka kana beto ke sosaka nkembo yina ke katukaka na bantu to na Nzambi.​—Bing. 27:21.

“BENO KE ZOLA KULUNGISA BANZALA YA TATA NA BENO”

12. Inki kangaka Bayuda ya nkaka nzila ya kuwa Yezu?

¹² Banzala na beto lenda kanga beto mpi nzila ya kubaka nkembo yina ke katukaka na Nzambi. Banzala ya mbi lenda kanga beto nzila ya kuwa malongi ya kieleka. (Tanga Yoane 8:43-47.) Yezu zabisaka Bayuda ya nkaka nde bo waka ve nsangu na yandi sambu ‘bo vandaka kuzola kulungisa banzala ya tata na bo Diabulu.’

13, 14. (a) Bantu yina ke salaka bansosa ke tuba nki na mutindu butomfu na beto ke widikilaka bandinga ya bantu? (b) Inki beto ke tadilaka sambu na kupona muntu yina beto ta widikila?

¹³ Beto ke sepelaka kuwa mambu yina beto ke zolaka. (2 Pie. 3:5) Yehowa me salaka beto ti makuki ya kubuya kutula dikebi na makelele yina beto ke zola ve. Ntangu yai, meka kuvanda pima mpi tula dikebi na makelele ya mutindu na mutindu yina nge ke wa. Ziku, na mwa ntangu mosi buna nge vandaka kuwa yo ve. Sambu na nki? Ata butomfu na beto ke vandaka ti makuki ya kuwa makelele ya mutindu na mutindu, yo ke sadisaka beto na kutula dikebi kaka na diambu mosi. Kansi bantu yina ke salaka bansosa monaka nde, yo ke kumaka mpasi na kutula dikebi na makelele ya mutindu na mutindu kana yo kele makelele ya bandinga ya bantu. Yo ke tendula nde, ntangu nge ke wa ndinga ya bantu zole yina ke tuba na mbala mosi, nge fwete pona muntu yina nge ta tudila dikebi. Ntembe kele ve nde, nge ta pona muntu yina nge ke zola kuwidikila. Bayuda yina vandaka kuzola kusala banzala ya tata na bo, Diabulu, buyaka kuwidikila Yezu.

¹⁴ Biblia ke tuba nde, na mutindu ya kifwani “mayele” mpi “buzoba” ke zola nde beto widikila yo. (Bing. 9:1-5, 13-17) Yo kele bonso nde, mayele ti buzoba ke landa kuboka, mpi beto fwete sala nsola. Beto ta widikila nani? Mvutu ke tadila muntu yina beto ke zola kusala luzolo na yandi. Mameme ya Yezu ke widikilaka ndinga na yandi mpi ke landaka yandi. (Yoa. 10:16, 27) Mameme yina kele “na lweka ya kieleka.” (Yoa. 18:37) “Yo me zaba ve ndinga ya banzenza.” (Yoa. 10:5) Bantu ya kudikulumusa ya mutindu yina ta baka nkembo yina ke katukaka na Nzambi.​—Bing. 3:13, 16; 8:1, 18.

“YO KE TENDULA NKEMBO SAMBU NA BENO”

15. Na nki mutindu bampasi ya Polo ‘tendulaka nkembo’ sambu na ba nkaka?

¹⁵ Kukwamina na beto na kusala luzolo ya Yehowa ke sadisaka ba nkaka na kubaka nkembo. Na mukanda yina Polo sonikilaka dibundu ya Efezo, yandi tubaka nde: “Mono ke lomba beno na kulemba ve sambu na bampasi ya mono ke mona sambu na beno, sambu yo ke tendula nkembo sambu na beno.” (Baef. 3:13) Na nki mutindu bampasi ya Polo ‘tendulaka nkembo’ sambu na Baefezo? Mpusa ya Polo ya kulanda kusadila bo ata na nsi ya bampasi monisaka Baefezo nde, kuvanda Bakristu kele dibaku mosi ya nkembo mpi ya mbalu mingi. Kana Polo lembaka nitu ntangu yandi kutanaka na bampasi, keti yo zolaka ve kumonisa nde bangwisana ya Bakristu yina ti Yehowa, kisalu na bo mpi kivuvu na bo vandaka ve na mbalu? Kukanga ntima ya Polo monisaka nde kuvanda longoki ya Kristu ke lombaka bibansa ya ngolo.

16. Inki bampasi Polo kutanaka ti yo na Listre?

¹⁶ Yindula mutindu kikesa mpi kukanga-ntima ya Polo sadisaka bampangi ya nkaka. Bisalu 14:19, 20 ke tuba nde: “Bayuda yina katukaka na Antioshe mpi na Ikoniumi ndimisaka bibuka ya bantu, mpi bo losilaka Polo matadi mpi bendaka yandi na nganda ya mbanza [Listre], sambu bo vandaka kuyindula nde yandi me fwa. Kansi, ntangu balongoki ziungaka yandi, yandi telamaka mpi kotaka na mbanza. Na kilumbu yina landaka, yandi kwendaka na Derbe ti Barnabasi.” Yindula diambu yai: Bubu bo me yambula Polo pene-pene na lufwa, mpi na kilumbu yina me landa yandi me sala nzietelo ya bakilometre 100 na makulu!

17, 18. (a) Inki mutindu Timoteo landaka mbote-mbote bampasi yina Polo kutanaka ti yo na Listre? (b) Inki mutindu kukanga-ntima ya Polo sadisaka Timoteo?

¹⁷ Keti Timoteo vandaka mosi ya “balongoki” yina sadisaka Polo ntangu bo losaka yandi matadi? Mukanda ya Bisalu ke tuba yo ve na pwelele, kansi yo lenda vanda mpidina. Tala mambu yina Polo sonikaka na mukanda na yandi ya zole na Timoteo: “Nge me landaka mbote-mbote malongi na mono, mutindu na mono ya kuzinga, . . . bampasi bonso yina mono monaka na Antioshe [bo losaka yandi na nganda ya mbanza], na Ikoniumi [bo losilaka yandi matadi], mpi na Listre [bo losilaka Polo matadi]. Mono kangaka ntima na bambangika yai, mpi Mfumu gulusaka mono na bambangika yina yonso.”​—2 Tim. 3:10, 11; Bis. 13:50; 14:5, 19.

¹⁸ Timoteo “landaka mbote-mbote” mambu yina mpi zabaka mbote-mbote mutindu Polo kukanga-ntima. Ntembe kele ve nde, Timoteo longukaka mambu mingi na mbandu ya Polo. Ntangu Polo kwendaka kutala dibundu ya Listre, yandi kutaka Timoteo me kuma Mukristu yina vandaka kupesa mbandu ya mbote na dibundu, “mpi bampangi ya Listre ti ya Ikoniumi vandaka kutuba mambu ya mbote sambu na yandi.” (Bis. 16:1, 2) Na nima, Timoteo lungisaka malombo sambu na kubaka mikumba ya nene.​—Bafi. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3.

19. Kukanga ntima na beto lenda vandaka ti nki bupusi na bampangi ya nkaka?

¹⁹ Kana beto mpi ke kwamina na kusala luzolo ya Nzambi, yo lenda sadisa bampangi ya nkaka, mingi-mingi baleke yina mingi na bo ta kuma bansadi ya Nzambi ya mfunu. Balongoki yina kele baleke ke sukaka kaka ve na kutala beto mpi kulonguka mutindu ya kutuba mbote mpi kusala kisalu ya bilanga mbote-mbote; kansi bo ke talaka mpi mambu yina beto ke salaka ntangu beto ke kutanaka ti bampasi. Polo ‘landaka kukanga ntima na mambu yonso’ na mpila nde bantu yonso yina ta bikala ya kwikama “kubaka luguluku  . . . kumosi ti nkembo ya mvula na mvula.”​—2 Tim. 2:10.

20. Sambu na nki beto fwete landa kusosa nkembo yina ke katukaka Nzambi?

²⁰ Yo yina, keti beto fwete landa ve kusosa “nkembo yina ke katuka na Nzambi mosi kaka?” (Yoa. 5:44; 7:18) Ya kieleka, beto fwete sala mpidina! (Tanga Baroma 2:6, 7.) Yehowa ta pesa ‘luzingu ya mvula na mvula na bantu yina ke sosaka nkembo.’ Diaka, ntangu beto ke sala “mambu ya mbote ti kukanga-ntima yonso” yo ke siamisaka bampangi ya nkaka na kubikala ngolo mpi kubaka mambote ya mvula na mvula. Yo yina, kubika ve ata kima mosi kukanga nge nzila ya kubaka nkembo yina Nzambi ke pesaka.