Mabuku Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata

FEBRUARĨ 3-9

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | KĨAMBĨRĨRIA 12-14

“Kĩrĩkanĩro Gĩkũhutagia”

it-1 522 kĩb. 4

Kĩrĩkanĩro

Kĩrĩkanĩro Hamwe na Iburahimu. Kĩrĩkanĩro kĩa Iburahimu kĩaambĩrĩirie kũruta wĩra rĩrĩa Aburamu (Iburahimu) aaringire Rũũĩ rwa Farati erekeire Kanaani. Kĩrĩkanĩro kĩa Watho gĩathondekirũo mĩaka 430 thutha ũcio. (Ga 3:17) Jehova nĩ aarĩirie Iburahimu rĩrĩa aaikaraga Mesopotamia, thĩinĩ wa Uru ya Akalidei, akĩmwĩra athiĩ bũrũri ũrĩa angĩamuonirie. (Atũ 7:2, 3; Kĩa 11:31; 12:1-3) Rĩandĩko rĩa Thama 12:40, 41 (LXX) rĩtwĩraga atĩ mũthia-inĩ wa mĩaka 430 ĩrĩa Aisiraeli maaikarire Misiri na bũrũri wa Kanaani, ‘mũthenya ũcio’ nĩ mooimire Misiri kũrĩa maakoretwo ũkombo-inĩ. Mooimire Misiri mũthenya wa Nisani 14, 1513 M.M.M., mũthenya ũrĩa warĩ wa Pasaka. (Tham 12:2, 6, 7) Kwoguo ũndũ ũcio ũronania atĩ Iburahimu aaringire Rũũĩ rwa Farati erekeire Kanaani mũthenya wa Nisani 14, 1943 M.M.M., na kwoguo mũthenya ũcio nĩrĩo kĩrĩkanĩro kĩa Iburahimu kĩaambĩrĩirie kũruta wĩra. Ngai nĩ ooimĩrĩire Iburahimu rĩngĩ thutha wa kũingĩra Kanaani agathiĩ nginya Shekemu na agĩtaarĩria kĩĩranĩro kĩu makĩria akĩmwĩra: “Mbeũ yaku nĩ ngaamĩhe bũrũri ũyũ,” na njĩra ĩyo akĩonania ũrĩa kĩrĩkanĩro kĩu gĩakonainie na kĩĩranĩro kĩa mũgũnda wa Edeni, na akĩonania atĩ “mbeũ” ĩyo ĩngĩoimanire na rũciaro rwa andũ. (Kĩa 12:4-7) Jehova nĩ aacokire akĩheana ũhoro makĩria ta ũrĩa honanĩtio thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18.

w89 7/1 3 kĩb. 4

Wagĩrĩirũo Kũmenya Ũhoro wa ma Wĩgiĩ Iburahimu Nĩkĩ?

Kĩu kĩarĩ kĩĩranĩro gĩa kũgegania na Iburahimu nĩ aaiguire gĩkĩranĩrũo maita mangĩ merĩ. (Kĩambĩrĩria 18:18; 22:18) Nĩguo kĩĩranĩro kĩu kĩhinge, Ngai nĩ akaariũkia andũ a famĩlĩ itiganĩte iria ciahukire. Ũtũũro wa andũ acio makaariũkio nĩ ũgaakorũo ũrĩ kĩrathimo tondũ aingĩ ao magaacoka rĩrĩa thĩ ĩgaakorũo ĩhaana Paradiso ĩrĩa andũ maateire. Thutha ũcio nĩ makaarutwo ũrĩa mangĩgĩa na kĩrathimo kĩa muoyo wa tene na tene.—Kĩambĩrĩria 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.

it-2 213 kĩb. 3

Watho

Kũringana na ũira wa maũndũ ma historĩ, athomi amwe metĩkĩtie atĩ andũ makĩendanĩria mũgũnda, mũgũri oonagio mũgũnda ũcio arĩ handũ igũrũ, akonio harĩa mĩhaka ĩkinyĩte. Mũgũri angĩoigire “nĩ ndona,” oonanagia nĩ awĩtĩkĩra kĩĩwatho. Rĩrĩa Jehova aaheire Iburahimu kĩĩranĩro gĩa kũheo bũrũri wa Kanaani, aambire kũmwĩra arore mĩena yothe ĩna. Iburahimu ndoigire “nĩ ndona,” hihi tondũ Ngai ooigĩte atĩ angĩkaahe mbeũ ya Iburahimu Bũrũri wa Kĩĩranĩro thutha ũcio. (Kĩa 13:14, 15) Tondũ Musa nĩwe warũgamĩrĩire Aisiraeli kĩĩwatho, eerirũo ‘arore’ bũrũri ũcio tondũ angĩkorũo mawoni ma athomi acio nĩ ma ma, ũndũ ũcio ũngĩonanirie atĩ bũrũri nĩ waneanwo kĩĩwatho kũrĩ Aisiraeli nĩguo mawĩgwatĩre, magĩtongorio nĩ Joshua. (Gũc 3:27, 28; 34:4; ningĩ rora ũndũ ũrĩa Shaitani eerĩire Jesu thĩinĩ wa Mat 4:8.) Ũndũ ũngĩ wonekaga ta warĩ wa kĩĩwatho nĩ gũkĩrĩra mũgũnda ũcio kana kũingĩra kuo harĩ na muoroto wa kũwĩgwatĩra. (Kĩa 13:17; 28:13) Thĩinĩ wa indo imwe cia tene, mũigana wa mĩtĩ ĩrĩa ĩrĩ thĩinĩ wa mũgũnda nĩ waandĩkagwo rĩrĩa rĩothe mũgũnda wendio.—Ringithania na Kĩa 23:17, 18.

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

it-2 683 kĩb. 1

Mũthĩnjĩri-Ngai

Melikisedeki mũthamaki wa Salemu aarĩ mũthĩnjĩri-Ngai (ko·henʹ) wa mwanya. Bibilia ndĩheanĩte rekondi ciĩgiĩ ndĩra ciake, rĩrĩa aaciarirũo, kana gĩkuũ gĩake. Ti kũgaya aagaire ũthĩnjĩri-Ngai wake, na gũtirĩ mũndũ wamũtigĩire ũtungata ũcio kana we akĩũtigĩra mũndũ ũngĩ. Melikisedeki aarĩ mũthamaki na mũthĩnjĩri-Ngai. Ũthĩnjĩri-Ngai wake warĩ wa gĩkĩro kĩnene gũkĩra wa athĩnjĩri-Ngai a rũciaro rwa Lawii, tondũ nĩ ta Lawii aarĩhire Melikisedeki icunjĩ cia ikũmi, tondũ aarĩ mĩthiimo-inĩ ya Iburahimu rĩrĩa Iburahimu aarutĩire Melikisedeki icunjĩ cia ikũmi na akĩrathimwo nĩwe. (Kĩa 14:18-20; Ahi 7:4-10) Maũndũ-inĩ macio mothe Melikisedeki aarũgamĩrĩire Jesu Kristo ũrĩa nĩwe “mũthĩnjĩri-Ngai tene na tene o ta ũrĩa Melikisedeki aatariĩ.”—Ahi 7:17.

FEBRUARĨ 10-16

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | KĨAMBĨRĨRIA 15-17

“Nĩ kĩĩ Gĩatũmire Jehova ahe Aburamu na Sarai Marĩĩtwa Mangĩ?”

it-1 817

Ũcuke

Ngũrani na ũguo, kaingĩ njĩra cia mũndũ na maũndũ marĩa ekaga makoragwo na mahĩtia. Andũ othe nĩ maagaire mehia kuuma kũrĩ Adamu. (Ro 5:12; Thb 51:5) No Jehova, o na gũtuĩka ndarĩ ũcuke, “nĩ oĩ wega ũrĩa tũmbĩtwo, akaririkana atĩ tũrĩ o rũkũngũ” na nĩ arĩ tha. (Thb 103:13, 14) Oonaga Nuhu ũrĩa warĩ mwĩhokeku na mwathĩki arĩ mũndũ “ũtarĩ ũcuke gatagatĩ-inĩ ka andũ arĩa aatũũranagia nao.” (Kĩa 6:9) Eerire Iburahimu ũũ: “Geragĩra njĩra-inĩ ciakwa na ũkoragwo ũtarĩ na ũcuke.” (Kĩa 17:1) O na gũtuĩka athuri acio erĩ matiarĩ akinyanĩru na nĩ maakuire, Jehova, ũrĩa ‘ũroraga ngoro thĩinĩ’ aamonaga matarĩ ũcuke. (1Sa 16:7; ringithania 2Ath 20:3; 2Ma 16:9.) Eerire Isiraeli ũũ: “Wagĩrĩirũo gũkoragwo ũtarĩ na ũcuke mbere ya Jehova Ngai waku.” (Gũc 18:13; 2Sa 22:24) Aarutire Mũrũ wake ũrĩa ũtaarĩ na ũcuke (Ahi 7:26) atuĩke igongona rĩa ũkũũri, na nĩ ũndũ ũcio arĩa othe monanagia wĩtĩkio na makamwathĩkĩra no amete “athingu,” kana amone matarĩ ũcuke, na o hingo ĩyo akorũo arĩ Mũtuanĩri Ciira mũthingu na ũtarĩ ũcuke.—Ro 3:25, 26.

it-1 31 kĩb. 1

Iburahimu

Mahinda nĩ maahĩtũkire. Na maakoretwo Kanaani kĩndũ mĩaka ta 10, no Sara aarĩ o thata. Kwoguo agĩthuura ndungata yake Hagari ya kuuma Misiri ĩgĩe mwana handũ-inĩ hake. Iburahimu nĩ eetĩkĩrire. Kwoguo mwaka-inĩ wa 1932 M.M.M., rĩrĩa Iburahimu aarĩ na mĩaka 86, Ishumaeli agĩciarũo. (Kĩa 16:3, 15, 16) Ihinda nĩ rĩahĩtũkire. Mwaka-inĩ wa 1919 M.M.M., rĩrĩa Iburahimu aarĩ na mĩaka 99, Jehova nĩ aathanire arũme othe a nyũmba ya Iburahimu maruithio, ũrĩ ta mũhũũri kana rũũri rwa kuonania kĩrĩkanĩro kĩa mwanya kĩrĩa kĩarĩ gatagatĩ-inĩ gake na Iburahimu. Ihinda-inĩ rĩu Jehova nĩ aacenjirie rĩĩtwa rĩa Aburamu akĩmwĩta Iburahimu, akĩmwĩra, “tondũ nĩ ngũgũtua ithe wa ndũrĩrĩ nyingĩ.” (Kĩa 17:5, 9-27; Ro 4:11) Ihinda inini thutha ũcio, araika atatũ arĩa meehumbĩte mĩĩrĩ ya andũ, arĩa Iburahimu aanyitire ũgeni rĩĩtwa-inĩ rĩa Jehova, nĩ meeranĩire atĩ Sara nĩ angĩagĩire nda na aciare kahĩĩ mwaka ũrĩa warũmĩrĩire.—Kĩa 18:1-15.

w09 2/1 13

Rĩĩtwa nĩ Kĩĩ?

Ngai we mwene nĩ aacenjirie marĩĩtwa ma andũ amwe nĩ ũndũ wa maũndũ mahutanĩtie na ũrathi. Kwa ngerekano, nĩ aacenjirie rĩĩtwa rĩa Aburamu, rĩrĩa riugĩte “Ithe wa Gũtũũgĩrio,” akĩmwĩta Iburahimu, rĩĩtwa rĩrĩa riugĩte “Ithe wa Kĩrĩndĩ.” O ta ũguo rĩĩtwa rĩake riugĩte, Iburahimu nĩ aatuĩkire Ithe wa ndũrĩrĩ nyingĩ. (Kĩambĩrĩria 17:5, 6) Ningĩ wĩcirie ũhoro wa rĩĩtwa rĩa mũtumia wa Iburahimu, Sarai, rĩrĩa hihi riugĩte “Ngarari.” No mũhaka akorũo nĩ aakenire mũno rĩrĩa Ngai aamwĩtire “Sara,” rĩĩtwa rĩrĩa riugĩte “Mũtumia wa kwa Mũthamaki,” rĩkĩonania atĩ athamaki aingĩ nĩ mangĩaciarirũo kũgerera harĩ we.—Kĩambĩrĩria 17:15, 16.

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

it-1 460-461

Mahinda

Jehova eerire Aburamu (Iburahimu): “Menya na ma atĩ andũ a mbeũ yaku nĩ magaakorũo marĩ ageni bũrũri-inĩ ũtarĩ wao na andũ a kũu nĩ makaamatua ngombo na mamahinyĩrĩrie mĩaka 400.” (Kĩa 15:13; ningĩ rora Atũ 7:6, 7.) Ũndũ ũcio weranĩirũo mbere ya ũrĩa warĩ atuĩke mũgai kana “mbeũ,” nĩwe Isaaka, aciarĩtwo. Mwaka-inĩ wa 1932 M.M.M. nĩrĩo Iburahimu aaciarĩirũo Ishumaeli nĩ Hagari ũrĩa warĩ ndungata yake kuuma Misiri, narĩo mwaka wa 1918 M.M.M. Isaaka agĩciarũo. (Kĩa 16:16; 21:5) Tũngĩtara mĩaka 400 tũcokete na thutha kuuma hĩndĩ ya Thama, ihinda rĩrĩa rĩarĩ mũthia wa ‘kũhinyĩrĩrio’ (Kĩa 15:14), tũngĩkinya mwaka wa 1913 M.M.M., na hĩndĩ ĩyo Isaaka aarĩ na kĩndũ mĩaka 5. Kũroneka Isaaka nĩ aatigithĩtio kuonga hingo ĩyo na ‘aarĩ mũgeni’ bũrũri-inĩ ũtarĩ wao, na nĩ aambĩrĩirie kũhinyĩrĩrio ta ũrĩa kwarathĩtwo tondũ nĩ ‘aanyũrũragio’ nĩ Ishumaeli ũrĩa hingo ĩyo aarĩ na kĩndũ mĩaka 19. (Kĩa 21:8, 9) O na gũtuĩka kũnyũrũrio kwa Isaaka nĩ Ishumaeli gũtingĩoywo na ũritũ matukũ-inĩ maya, ũguo tiguo kwahaanaga matukũ-inĩ ma tene. Ũndũ ũcio wonekaga wega nĩ ũndũ wa ũrĩa Sara eekire na gũkorũo atĩ Ngai nĩ eetĩkanirie na ũndũ ũcio Sara aatĩtĩrithagia atĩ Hagari na mũrũwe Ishumaeli maingatwo. (Kĩa 21:10-13) Tondũ ũndũ ũcio wekĩkire nĩ waandĩkirũo Bibilia-inĩ na ũgĩtaarĩrio ũrĩa wothe gwathiire, ũndũ ũcio ningĩ nĩ ũronania atĩ nĩguo warĩ kĩambĩrĩria kĩa mĩaka 400 ya kũhinyĩrĩrio ĩrĩa yarathĩtwo, ĩrĩa ĩngĩathirire hĩndĩ ya Thama.—Ga 4:29.

it-1 778 kĩb. 4

Thama

‘Rũciaro-inĩ rwa kana.’ Nĩ twagĩrĩirũo kũririkana atĩ Jehova eerĩte Iburahimu atĩ njiarũa ciake nĩ ingĩacokire Kanaani hingo ya rũciaro rwa kana. (Kĩa 15:16) Ihinda-inĩ rĩa mĩaka 430 kuuma rĩrĩa kĩrĩkanĩro kĩa Iburahimu kĩaambĩrĩirie kũruta wĩra nginya hingo ya Thama kwarĩ na makĩria ma njiaro inya o na akorũo nĩ maaikaraga mĩaka mĩingĩ mahinda-inĩ macio ta ũrĩa rekondi icio cionanagia. No Aisiraeli maaikarire Misiri o mĩaka 215 tu. ‘Njiaro icio inya’ cia thutha wa kũingĩra Misiri no itarũo na njĩra ya kũhũthĩra mũhĩrĩga ũmwe wa Isiraeli, na nĩguo wa Lawii: (1) Lawii, (2) Kohathu, (3) Amuramu, na (4) Musa.—Tham 6:16, 18, 20.

FEBRUARĨ 17-23

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | KĨAMBĨRĨRIA 18-19

“‘Mũtuanĩri Ciira wa Thĩ Yothe’ Kwananga Sodomu na Gomora”

w10 11/15 26 kĩb. 12

Jehova Nĩwe Mwathani Mũnene!

¹² No tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ ekuonania ũnene wake ica ikuhĩ. Ndegũtũũra akirĩrĩirie waganu tene na tene, na nĩ tũĩ atĩ tũratũũra matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria. Jehova nĩ ooire ikinya nĩ ũndũ wa andũ aganu hĩndĩ ya Mũiyũro. Nĩ aaniinire Sodomu na Gomora na Firauni na mbũtũ ciake. Sisera na thigari ciake na Senakeribu na thigari ciake cia Aashuri nĩ maahootirũo nĩ Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno. (Kĩa 7:1, 23; 19:24, 25; Tham 14:30, 31; Ati 4:15, 16; 2Ath 19:35, 36) Nĩ ũndũ ũcio no tũkorũo na ma atĩ Jehova Ngai ndegũtũũra akirĩrĩirie arĩa magagĩra rĩĩtwa rĩake gĩtĩo na mageka Aira ake maũndũ moru. Makĩria ma ũguo, rĩu nĩ tũrona kĩmenyithia gĩa gũkorũo kuo kwa Jesu na kĩa mũthia wa mũtabarĩre ũyũ mũũru wa maũndũ.—Mat 24:3.

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

w88 5/15 23 kĩb. 4-5

Hihi nĩ Kũrĩ Mũndũ Ũrĩ Wona Ngai?

Rĩu no tũhote gũtaũkĩrũo kĩrĩa gĩatũmire Iburahimu arie na mũraika wa Ngai ta arĩ Jehova Ngai aaragia nake. Tondũ mũraika ũcio aaririe o maũndũ marĩa Ngai eendaga Iburahimu erũo na aarũgamĩrĩire Ngai, nĩkĩo Bibilia yugĩte atĩ ‘Jehova nĩ ooimĩrĩire Iburahimu.’—Kĩambĩrĩria 18:1.

Ririkana atĩ araika arĩa maakoragwo marĩ aria a Ngai maakinyagia ndũmĩrĩri ciake na njĩra njega ta ũrĩa thimũ kana redio ĩngĩkinyia ciugo citũ kũrĩ mũndũ ũngĩ. Nĩ ũndũ ũcio, no tũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa Iburahimu, Musa, Manoa, na andũ angĩ maahotaga kwaria na mũraika ũrĩ na mwĩrĩ wa mũndũ ta arĩ Ngai maaragia nake. O na gũtuĩka andũ acio nĩ maahotaga kuona araika acio o hamwe na riri wa Jehova ũrĩa maarĩ naguo, matiahotire kuona Ngai. Nĩ ũndũ ũcio, ũhoro ũcio nĩ ũratwarana na ũndũ ũyũ waandĩkirũo nĩ mũtũmwo Johana: “Gũtirĩ mũndũ ũrĩ wona Ngai o na rĩ.” (Johana 1:18) Andũ acio moonire araika no ti Ngai we mwene.

FEBRUARĨ 24–MACHI 1

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

w89 7/1 20 kĩb. 9

Iburahimu Aarĩ Kĩonereria Harĩ Arĩa Othe Mendaga Kũgĩa Ũrata na Ngai

⁹ Aburamu nĩ oonanirie gĩĩko kĩngĩ kĩa wĩtĩkio. Rũgano rũu rugaga ũũ: “Agĩakĩra Jehova kĩgongona.” (Kĩambĩrĩria 12:7) No kũhoteke ũndũ ũcio wahutĩtie kũruta nyamũ igongona, tondũ kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “kĩgongona” kiugĩte “handũ ha igongona.” Thutha-inĩ Iburahimu nĩ aacokerire ciĩko icio cia wĩtĩkio arĩ kũndũ kũngĩ thĩinĩ wa bũrũri ũcio. Makĩria ma ũguo, nĩ ‘aakaĩire rĩĩtwa rĩa Jehova.’ (Kĩambĩrĩria 12:8; 13:18; 21:33) Ciugo cia Kĩhibirania “gũkaĩra rĩĩtwa” ningĩ no ciuge “kũmenyithania (kũhunjia) rĩĩtwa.” No mũhaka akorũo famĩlĩ ya Aburamu o hamwe na Akanaani nĩ maamũiguaga akĩmenyithania rĩĩtwa rĩa Ngai wake, Jehova, arĩ na ũcamba. (Kĩambĩrĩria 14:22-24) O na ũmũthĩ, arĩa othe mendaga kũgĩa ũrata na Ngai no mũhaka makaĩre rĩĩtwa rĩake marĩ na wĩtĩkio. Ũndũ ũcio ũhutĩtie kũhunjia mbere ya andũ, ‘hingo ciothe na kũrutagĩra Ngai igongona rĩa kũgooca, ũguo nĩ kuuga, maciaro ma mĩromo itũ ĩrĩa yumbũraga rĩĩtwa rĩake mbere ya andũ.’—Ahibirania 13:15; Aroma 10:10.