Mabuku Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata

MĨĨ 4-10

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

it-1 678

Edomu

(Edomu) [Mũtune], Aedomu.

Edomu nĩ rĩĩtwa rĩngĩ rĩrĩa rĩaheetwo Esau, mũrũ wa nyina na Jakubu ũrĩa maarĩ a mahatha. (Kĩa 36:1) Aaheirũo tondũ wa kwendia ũrigithathi wake nĩ ũndũ wa gĩtoero gĩtune. (Kĩa 25:30-34) Ũndũ wa mwanya nĩ atĩ, Esau agĩciarũo aarĩ mũtune mwĩrĩ wothe (Kĩa 25:25), na rangi ũcio mũtune warĩ icigo-inĩ nyingĩ cia bũrũri ũrĩa we na njiaro ciake maacokire kũgaya.

it-1 561-562

Kwĩhokerũo Kĩndũ

Mũrĩithi wa mahiũ angĩoigire atĩ nĩ ekũrangĩra kana agitĩre nyamũ, oonanagia atĩ nĩ etĩkĩra kĩĩwatho gũkorũo na ũigĩrĩrĩki wa nyamũ icio. Aaheaga mwene cio ũũma wa atĩ nĩ angĩacirĩithirie na atigĩrĩre itinaiywo, kwaga ũguo nĩ angĩarĩhire. O na kũrĩ ũguo, watho woonanĩtie atĩ mũrĩithi ũcio ndangĩoririo kũngĩoimĩrire ũndũ atangĩahotire kũgirĩrĩria, ta hihi mahiũ mangĩatharĩkĩirũo nĩ nyamũ cia gĩthaka. No nĩgetha ehererio mahĩtia, no mũhaka angĩonanirie ũira kũrĩ mwene, kwa ngerekano, onanie nyamũ ĩrĩa yoragĩtwo. Thutha wa gũthuthuria ũira ũcio warehwo, mwene nĩ angĩoigire atĩ mũrĩithi ndarĩ na mahĩtia.

Ũndũ o ta ũcio noguo wahũthĩkaga harĩ kĩndũ o gĩothe mũndũ ehokeirũo, nginya thĩinĩ wa famĩlĩ. Kwa ngerekano, mwanake ũrĩa mũkũrũ nĩwe wakoragwo na ũigĩrĩrĩki wa kĩĩwatho wa kũmenyerera ciana ciao iria nini. Nĩ ũndũ ũcio, o ta ũrĩa Kĩambĩrĩria 37:18-30 yonanĩtie, no tũtaũkĩrũo nĩ kĩrĩa gĩatũmaga Rubeni, arĩ mwanake ũrĩa mũkũrũ, atangĩkĩre muoyo wa Jusufu rĩrĩa ariũ acio angĩ a ithe meendaga kũmũũraga. ‘Ooigire: “Rekei twage kũmũruta muoyo.” . . . ‘Mũtigaite thakame. . . . mũtikamwĩke ũũru.’ Muoroto wake warĩ kũmũhonokia kuuma harĩ o nĩgetha amũcokie kũrĩ ithe.’ Thutha ũcio rĩrĩa Rubeni aagire Jusufu, aatangĩkire mũno nginya “agĩtembũra nguo ciake” na akiuga: “Kamwana nĩ gathiire! Na rĩu niĩ—ngwĩka atĩa?” Nĩ aamenyaga atĩ nĩwe ũngĩoririo nĩ ũndũ wa Jusufu kũũra. Nĩguo metheme ũigĩrĩrĩki, ariũ a ithe nĩ maathondekire ũira na wara nĩguo monanie atĩ Jusufu ooragĩtwo nĩ nyamũ ya gĩthaka. Meekire ũguo na njĩra ya kũrikia nguo ya Jusufu thakame-inĩ ya mbũri. Maacokire makĩneana ũira ũcio kũrĩ ithe wao Jakubu, ũrĩa watungataga arĩ mũtuanĩri ciira famĩlĩ-inĩ yake, na akĩehereria Rubeni mahĩtia tondũ thutha wa kuona nguo ĩyo ya Jusufu yarĩ na thakame ĩrĩa ariũ a ithe maarehire ĩrĩ ũira, Jakubu eeciririe atĩ Jusufu nĩ kũũragwo ooragĩtwo.—Kĩa 37:31-33.

w02 10/15 kar. 30-31

Koragwo na Ũiru nĩ Ũndũ wa Jehova

O na kũrĩ ũguo, ũiru wa ũngai nĩ wĩtĩkĩrĩkĩte ũthathaiya-inĩ wa ma. Rĩrĩa tweciria mũno ũhoro wa rĩĩtwa ritũ kana ihooto citũ, ũiru wa ũngai ũtũmaga twerekerie meciria maitũ harĩ Jehova. Ũtũmaga tũcarie njĩra cia kũmenyithania ũhoro wa ma ũmwĩgiĩ, gũtetera njĩra ciake na andũ ake.

Akiko, Mũira wa Jehova ũkoragwo arĩ ndungata ya mahinda mothe, nĩ ookĩrĩirũo mũno nĩ mwene nyũmba warĩ na mawoni matagĩrĩire megiĩ watho wa Ngai wĩgiĩ thakame. Akiko nĩ aateteire Kiugo kĩa Ngai na njĩra ya ũũgĩ, o na akĩgweta mathĩna marĩa moimanaga na gwĩkĩrũo thakame. Nĩ ũndũ wa kwĩrirĩria mũno kwaria ũhoro wĩgiĩ Jehova, eerekeirie ndeereti ĩyo harĩ ũndũ ũrĩa oonaga nĩguo watũmaga mũtumia ũcio akararie—kwaga gwĩtĩkia atĩ nĩ kũrĩ Mũũmbi. Akiko nĩ aateithirie mwene nyũmba gũtaũkĩrũo ũrĩa ũũmbi wonanagia atĩ nĩ kũrĩ Mũũmbi. Nĩ ũndũ wa kũruta ihooto arĩ na ũmĩrĩru, ũndũ ũcio watũmire mũtumia ũcio aniine mũthutũkanio ũrĩa aarĩ naguo na makĩambĩrĩria wĩruti wa Bibilia. Ũmũthĩ, mũtumia ũcio warĩ na marakara nĩ agoocaga Jehova.

Ũiru wa ũngai, kana kĩyo harĩ ũthathaiya wa ma, nĩ ũtũmaga tũkorũo twĩhaarĩirie na tũcarie mĩeke ya kwaria na gũtetera wĩtĩkio witũ tũrĩ wĩra-inĩ, cukuru, tũkĩgũra indo, kana tũrĩ thabarĩ-inĩ. Kwa ngerekano, Midori nĩ atigagĩrĩra atĩ nĩ arĩrĩria ũhoro wa wĩtĩkio wake hamwe na andũ arĩa marutaga wĩra nao. Mũtumia ũmwe maarutaga wĩra nake warĩ na mĩaka 40 na kĩndũ ndeendaga ũhoro wa Aira a Jehova. Thutha-inĩ, nĩ maagĩire na ndeereti, na mũtumia ũcio akiuga atĩ mũirĩtu wake nĩ aakũragia mwerekera ũtarĩ mwega. Midori nĩ aamuonirie ibuku rĩa Maswali Ambayo Vijana Huuliza—Majibu Yafanyayo Kazi, na akĩmwĩra nĩ arĩthiaga makeruta ibuku rĩu na mũirĩtu wake. Nĩ maambĩrĩirie kwĩruta, no mũtumia ũcio ndaanyitanagĩra nao. Midori nĩ aatuire itua rĩa kuonia mũtumia ũcio video ya Jehovah’s Witnesses—The Organization Behind the Name. Ũndũ ũcio nĩ wamũteithirie gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ maingĩ marĩa atooĩ. Maũndũ marĩa oonire maatũmire oige ũũ: “No nyende gũtuĩka ta Aira a Jehova.” Nĩ ũndũ ũcio akĩambĩrĩria kwĩruta Bibilia ta mũirĩtu wake.

Ũiru wa ũngai nĩ wĩtĩkĩrĩkĩte kĩũngano-inĩ gĩa Gĩkristiano. Nĩ ũtũmaga tũgĩe wendo na tũrũmbũyanie na ũgatũma tũregane na maũndũ marĩa mangĩthũkia aarĩ na ariũ a Ithe witũ, ta mũcene mũũru na mwĩcirĩrie wa aregenyũki. Ũiru wa ũngai nĩ ũtũmaga tũnyite mbaru matua ma athuri a kĩũngano, arĩa rĩmwe marũithagia andũ arĩa mehĩtie. (1 Akorintho 5:11-13; 1 Timotheo 5:20) Akĩandĩka ũhoro wĩgiĩ ũiru ũrĩa aarĩ naguo kwerekera arĩa maarĩ kĩũngano-inĩ gĩa Korintho, Paulo ooigire: “Ndĩ na ũiru nĩ ũndũ wanyu, na nĩ ũiru wa ũngai, tondũ niĩ mwene nĩ ndatũmire mũgĩe kĩrĩko gĩa gũkaahikio nĩ mũthuri ũmwe, nĩguo ngaamũneana mũrĩ ta mũirĩtu gathirange na mũtheru kũrĩ Kristo.” (2 Akorintho 11:2) O na ithuĩ, ũiru wa ũngai nĩ ũtũmaga twĩke ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũgitĩre ũtheru wa morutani, wa kĩĩroho, na wa kĩĩmĩtugo wa andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano.

Ũiru wa ũngai nĩ ũhutagia andũ arĩa angĩ na njĩra njega. Ũtũmaga mũndũ etĩkĩrĩke nĩ Jehova, na nĩ ĩmwe ya ngumo iria Akristiano magĩrĩirũo gũkorũo nacio matukũ-inĩ maya.—Johana 2:17.

MĨĨ 11-17

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

it-2 555

Onani

(Onani) [kuuma harĩ kiugo kiugĩte “hinya wa ũciari; hinya mũingĩ”].

Aarĩ mũriũ wa kerĩ wa Juda ũrĩa aaciarĩirũo nĩ mũirĩtu wa Mũkanaani wetagwo Shua. (Kĩa 38:2-4; 1Ma 2:3) Thutha wa Eri mũrũ wa nyina na Onani ũrĩa mũkũrũ kũũragwo nĩ Jehova nĩ ũndũ wa kwĩhia na agĩkua atarĩ mwana, Onani eerirũo nĩ Juda ahikie mũtumia wa ndigwa wa Eri wetagwo Tamaru. Mangĩagĩire mwana wa kahĩĩ, ndangĩatwarithirie na mbere famĩlĩ ya Onani, na igai rĩa mũriũ wa irigithathi rĩngĩatuĩkire rĩa mwana ũcio arĩ mũgai wa Eri; no kũngĩagire mũgai, Onani nĩwe ũngĩamũkĩrire igai rĩu rĩtuĩke rĩake. Onani akoma na Tamaru “aaitaga hinya wake wa ũciari thĩ.” Gĩĩko kĩu Onani eekaga gĩtiarĩ gwĩkina tondũ Bibilia yugaga atĩ “aakoma na mũtumia wa mũrũ wa nyina,” aaitaga hinya wake wa ũciari thĩ. Eekaga ũguo akĩendaga nĩgetha ndagateithie Tamaru kuoha nda. Onani o nake nĩ ooragirũo nĩ Jehova na agĩkua atarĩ mwana, ti tondũ wa gwĩkina no nĩ tondũ wa kwaga gwathĩkĩra ithe, gũcumĩkĩra, na kwaga gũtĩa mũbango wa Ngai wa kĩhiko.—Kĩa 38:6-10; 46:12; Nda 26:19.

w04 1/15 30 kĩb. 4-5

Ciũria Kuuma Kũrĩ Athomi

Juda nĩ aahĩtirie nĩ kwaga kũneana Tamaru ahikio nĩ mũriũ wake Shela ta ũrĩa eeranĩire. Ningĩ nĩ aakomire na mũtumia eeciragia atĩ aarĩ mũmaraya wa hekarũ. Gwĩka ũguo kwarĩ mũgarũ na wendi wa Ngai atĩ mũndũ akome tu na mũtumia ũrĩa mahikanĩtie nake. (Kĩambĩrĩria 2:24) No ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, Juda ndaakomire na mũmaraya. Ithenya rĩa ũguo, aahingirie itemi rĩa mũrũ wake Shela rĩa kũhikia mũtumia wa mũrũ wa nyina atekũmenya, na kwoguo ciana iria maagĩire ciarĩ njĩtĩkĩrĩku kĩĩwatho.

Gĩĩko kĩrĩa Tamaru eekire gĩtiarĩ kĩa waganu. Ariũ ake a mahatha mationagwo marĩ ciana cia ũmaraya. Rĩrĩa Boazu wa kuuma Bethilehemu aahikirie Ruthu, ũrĩa warĩ Mũmoabi, kũringana na mũbango wa mũndũ kũhikia mũtumia wa mũrũ wa nyina, athuri a Bethilehemu nĩ mooigire ũndũ mwega wĩgiĩ Perezu mũrũ wa Tamaru, makĩra Boazu ũũ: “Nyũmba yaku ĩrohaana o ta nyũmba ya Perezu, ũrĩa waciarirũo nĩ Tamaru na Juda, kuumana na rũciaro rũrĩa Jehova agaakũhe kũgerera mũtumia ũyũ mwĩthĩ.” (Ruthu 4:12) Ningĩ Perezu nĩ agwetetwo gatagatĩ-inĩ ka andũ arĩa Jesu Kristo ooimanire nao.—Mathayo 1:1-3; Luka 3:23-33.

MĨĨ 18-24

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

w09 11/15 28 kĩb. 14

Gũkorũo na Mĩtugo Mĩega Tũrĩ Ndungata cia Ngai

¹⁴ Aciari arĩa meetigĩrĩte Ngai mahinda-inĩ ma Bibilia, nĩ maatigagĩrĩra atĩ nĩ maaruta ciana ciao maũndũ ma mũthingi ma kuonania gĩtĩo irĩ o mũciĩ. Ta rora wone ũrĩa Iburahimu na mũriũ wake Isaaka maaranĩirie na njĩra ya gĩtĩo thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 22:7. O na Jusufu nĩ oonanirie atĩ nĩ aamenyeretio wega nĩ aciari ake. Rĩrĩa aarĩ njera nĩ oonanirie gĩtĩo nginya harĩ andũ arĩa moohetwo hamwe nake. (Kĩam. 40:8, 14) Ciugo iria eerire Firauni cionanagia atĩ nĩ eerutĩte njĩra njega ya kwarĩria mũndũ wĩ na ũnene.—Kĩam. 41:16, 33, 34.

MĨĨ 25-31

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | KĨAMBĨRĨRIA 42-43

“Jusufu Kwĩgirĩrĩria”

it-2 108 kĩb. 4

Jusufu

Nĩ ũndũ ũcio, ariũ a ithe na Jusufu makĩambĩrĩria kuona ta arĩ Ngai wamaherithagia nĩ ũndũ wa kũmwendia arĩ ngombo mĩaka mĩingĩ mbere ĩyo. Marĩ mbere ya mũrũ wa ithe wao, ũrĩa mataamenyete gũkinyĩria hĩndĩ ĩyo, makĩambĩrĩria kwarĩrĩria mahĩtia mao. Rĩrĩa Jusufu aaiguire ciugo ciao iria cioonanagia atĩ nĩ meerirĩte, nĩ aahutirio ngoro mũno nginya akĩehera harĩa maarĩ agĩthiĩ kũrĩra. Thutha wa gũcoka, akiuga Simeoni ohwo o nginya rĩrĩa mangĩgaacoka na mũrũ wa ithe wao ũrĩa mũnini.—Kĩa 42:21-24.

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

it-2 795

Rubeni

Ngumo imwe njega cia Rubeni nĩ cioonekire rĩrĩa aathaithire ariũ a ithe kenda maikie Jusufu irima-inĩ rĩtaarĩ na maĩ handũ ha kũmũũraga, arĩ na muoroto wa gũcoka na hitho amũrute irima-inĩ rĩu. (Kĩa 37:18-30) Makĩria ma mĩaka 20 thutha ũcio, rĩrĩa ariũ a ithe acio mooigire atĩ thitango iria maaigĩrĩirũo atĩ maarĩ athigani marĩ Misiri cioimanĩte na ũrĩa maaherithĩtie Jusufu, Rubeni aamaririkanirie atĩ ndaanyitanĩire nao njama-inĩ yao kwerekera Jusufu. (Kĩa 42:9-14, 21, 22) O rĩngĩ, rĩrĩa Jakubu aaregire kũreka Benjamini atwarane na ariũ a ithe magĩthiĩ Misiri riita rĩa kerĩ, Rubeni nĩwe waheanire ariũ ake erĩ mamũrũgamĩrĩre akiuga: “Angĩkorũo ndikũmũcokia kũrĩ wee no ũũrage ariũ akwa eerĩ.”—Kĩa 42:37.

w04 1/15 29 kĩb. 1

Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Kĩambĩrĩria—II

43:32—Nĩkĩ warĩ ũndũ ũrĩ magigi harĩ Amisiri kũrĩanĩra na Ahibirania? No kũhoteke gĩtũmi kĩnene nĩ tondũ wa mũthutũkanio wa kĩndini kana kwĩrahĩra rũrĩrĩ rwao. Ningĩ Amisiri nĩ maanyararĩte arĩithi. (Kĩambĩrĩria 46:34) Nĩkĩ? No kũhoteke arĩithi a ngʼondu nĩo maarĩ a kĩrathi gĩa thĩ biũ mũtaratara-inĩ wa Amisiri. Kana akorũo nĩ tondũ gĩcigo gĩa bũrũri kĩrĩa kĩngĩarĩmirũo kĩarĩ kĩnini, na kwoguo Amisiri nĩ maanyararĩte arĩa meethaga kũndũ gwa kũrĩithĩria ndũũru ciao.