Maũndũ Tũngĩĩruta Kuumana na Ũrathi wa Jakubu—Gĩcunjĩ gĩa 2

1. Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

ARIŨ a Jakubu maamũthiũrũrũkĩirie mathikĩrĩirie na kinyi nĩguo maigue kĩrathimo kĩrĩa ekũhe o ũmwe wao. O ta ũrĩa tuoonire gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩhĩtũku, kwahoteka ariũ a Jakubu nĩ maagegirio nĩ ciugo iria eerire Rubeni, Simeoni, Lawii, na Juda. Kwoguo no mũhaka akorũo nĩ meendaga kũigua ũrĩa angĩerire ariũ acio angĩ anana. Reke tuone maũndũ tũngĩĩruta kuumana na ciugo cia Jakubu kwerekera Zebuluni, Isakaru, Dani, Gadi, Asheri, Nafitali, Jusufu, na Benjamini.a

ZEBULUNI

2. Taarĩria kĩrathimo kĩrĩa Zebuluni aaheirũo na ũrĩa kĩahingire. (Kĩambĩrĩria 49:13) (Ningĩ rora gathandũkũ.)

² Thoma Kĩambĩrĩria 49:13. Jakubu oonanirie atĩ njiarũa cia Zebuluni ingĩatũũrire hũgũrũrũ-inĩ cia iria mwena wa rũgongo wa Bũrũri wa Kĩĩranĩro. Makĩria ma mĩaka 200 thutha ũcio, mũhĩrĩga wa Zebuluni nĩ wagaĩirũo gĩcigo kĩarĩ gatagatĩ ka Iria rĩa Galili na rĩa Mediterenia. Musa aarathĩte ũũ: “Kena wee Zebuluni, ũkiumagara.” (Gũcok. 33:18) Kwahoteka ũndũ ũcio woonanagia atĩ nĩ ũngĩarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ mũhĩrĩga wa Zebuluni kũhũũra biacara na andũ a kuuma icigo ingĩ, tondũ maarĩ hakuhĩ na maria macio merĩ. O ũrĩa kũngĩkorũo kwarĩ, njiarũa cia Zebuluni ciarĩ na gĩtũmi gĩa gũkorũo na gĩkeno.

3. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũkoragwo na gĩkeno?

³ Tũreruta atĩa? Tũrĩ na itũmi nyingĩ cia gũkorũo na gĩkeno gũtekũmakania kũrĩa tũikaraga kana ũrĩa maũndũ maitũ matariĩ. Nĩguo tũtũũrie gĩkeno gitũ, no mũhaka tũiganagĩre na kĩrĩa tũrĩ nakĩo. (Thab. 16:6; 24:5) Nĩ ũndũ mũhũthũ kũiga meciria maitũ harĩ kĩrĩa tũtarĩ nakĩo, handũ ha maũndũ mega marĩa tũkenagĩra. Kwoguo wĩrutanagĩrie kuona maũndũ mega marĩa ũkenagĩra ũtũũro-inĩ.—Gal. 6:4.

ISAKARU

4. Taarĩria kĩrathimo kĩrĩa Isakaru aaheirũo na ũrĩa kĩahingire. (Kĩambĩrĩria 49:​14, 15) (Ningĩ rora gathandũkũ.)

⁴ Thoma Kĩambĩrĩria 49:​14, 15. Jakubu aagathĩrĩirie Isakaru nĩ ũndũ wa gũkorũo arĩ mũruti wĩra wĩ kĩyo, na njĩra ya kũmũringithania na ndigiri ĩrĩ na mahĩndĩ marĩ na hinya, ĩrĩa ĩkuuaga mĩrigo mĩritũ. Ningĩ Jakubu aaugire atĩ Isakaru nĩ angĩagĩire na bũrũri mwega. Ciugo icio cia Jakubu nĩ ciahingire tondũ mũhĩrĩga wa Isakaru waheirũo gĩcigo kĩarĩ kĩnoru hakuhĩ na Rũũĩ rwa Jorodani. (Josh. 19:22) Hatarĩ nganja, nĩ maarutaga wĩra na kĩyo nĩguo marũmbũiye mĩgũnda yao, na ningĩ nĩ meerutanagĩria gũteithia arĩa angĩ. (1 Ath. 4:​7, 17) Kwa ngerekano, mũhĩrĩga wa Isakaru nĩ wakoragwo wĩhaarĩirie kũnyitanĩra mbaara-inĩ iria ciarũagwo nĩ rũrĩrĩ rwa Isiraeli, ta mbaara ĩrĩa yarũirũo hĩndĩ ya Mũtiirĩrĩri Bũrũri Baraki na mũnabii Debora.—Atiir. 5:15.

5. Twagĩrĩirũo gũkoragwo na kĩyo nĩkĩ?

⁵ Tũreruta atĩa? Jehova nĩ akenagio nĩ kĩyo gitũ ũtungata-inĩ wake, o ta ũrĩa aakenagio nĩ kĩyo kĩa mũhĩrĩga wa Isakaru. (Koh. 2:24) Kwa ngerekano, ta wĩcirie ariũ a Ithe witũ arĩa merutanagĩria kũrũmbũiya kĩũngano. (1 Tim. 3:1) O na gũtuĩka matirũaga mbaara ya mwĩrĩ, nĩ meheanaga biũ nĩguo magitĩre andũ a Ngai kuumana na mogwati ma kĩĩroho. (1 Kor. 5:​1, 5; Jud. 17-23) Ningĩ nĩ merutanagĩria kũhaarĩria mĩario na kũmĩruta na njĩra ĩgwaka kĩũngano.—1 Tim. 5:17.

DANI

6. Mũhĩrĩga wa Dani waheirũo wĩra ũrĩkũ? (Kĩambĩrĩria 49:​17, 18) (Ningĩ rora gathandũkũ.)

⁶ Thoma Kĩambĩrĩria 49:​17, 18. Jakubu aaugire atĩ Dani aatariĩ ta nyoka ĩratharĩkĩra nyamũ nene kũmĩkĩra, ta mbarathi ya mbaara. Mũhĩrĩga wa Dani wakoragwo na ũcamba na wĩhaarĩirie gũtharĩkĩra thũ cia Isiraeli. Marĩ rũgendo-inĩ rwa gũthiĩ Bũrũri wa Kĩĩranĩro, mũhĩrĩga wa Dani wakoragwo ũrĩ ‘thutha biũ ũgitĩire’ rũrĩrĩ ruothe rwa Isiraeli. (Ndar. 10:25) Wĩra ũcio maahetwo warĩ wa bata, o na gũtuĩka Aisiraeli arĩa angĩ nĩ mangĩagire kuona kĩyo kĩao.

7. Twagĩrĩirũo gũkorũo na ma na ũndũ ũrĩkũ igũrũ rĩgiĩ wĩra o wothe tũngĩheo ũtungata-inĩ wa Jehova?

⁷ Tũreruta atĩa? Hihi wanaheo wĩra mũna no thutha wa kũũruta ũkona ta hatarĩ mũndũ wona kĩyo gĩaku? No gũkorũo wateithĩrĩirie gũtheria na kũmenyerera Nyũmba ya Ũthamaki, ũkĩĩrutĩra wĩra-inĩ mũna hĩndĩ ya kĩgomano, kana ũkĩruta wĩra ũngĩ waheetwo. Nĩ wekire wega gũteithĩrĩria na njĩra ta icio. Hĩndĩ ciothe ririkanaga atĩ Jehova nĩ onaga ũndũ o wothe wĩkaga nĩ ũndũ wake ũrĩ wa bata. Nĩ akenaga mũno rĩrĩa wamũtungatĩra nĩ ũndũ wa wendo, no ti tondũ wa kwenda kũgaathĩrĩrio nĩ andũ arĩa angĩ.—Mat. 6:​1-4.

GADI

8. Mũhĩrĩga wa Gadi warĩ ũgwati-inĩ wa gũtharĩkĩrũo nĩ thũ nĩkĩ? (Kĩambĩrĩria 49:19) (Ningĩ rora gathandũkũ.)

⁸ Thoma Kĩambĩrĩria 49:19. Jakubu aarathire atĩ Gadi nĩ angĩgaatharĩkĩrũo nĩ gĩkundi kĩa atunyani. Makĩria ma mĩaka 200 thutha ũcio, mũhĩrĩga wa Gadi nĩ wagaĩirũo gĩcigo kĩahakanĩte na thũ cia Aisiraeli, mwena wa irathĩro wa Rũũĩ rwa Jorodani. Kwoguo maarĩ ũgwati-inĩ wa gũtharĩkĩrũo nĩ thũ. O na kũrĩ ũguo, mũhĩrĩga ũcio weendaga gũikara gĩcigo-inĩ kĩu tondũ kĩarĩ kĩega gĩa kũrĩithĩria mahiũ. (Ndar. 32:​1, 5) Hatarĩ nganja, Agadi maarĩ andũ marĩ na ũcamba. Makĩria ma ũguo, nĩ meehokete atĩ Jehova nĩ angĩamateithirie kũgitĩra gĩcigo kĩu aamaheete kuumana na ikundi cia atunyani. Ningĩ nĩ maatũmire mbũtũ ciao kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, igateithĩrĩrie mĩhĩrĩga ĩyo ĩngĩ kwĩgwatĩra gĩcigo kĩrĩa gĩatigarĩte gĩa Bũrũri wa Kĩĩranĩro, kĩrĩa kĩarĩ mwena wa ithũĩro wa Rũũĩ rwa Jorodani. (Ndar. 32:​16-19) Maarĩ na ma atĩ Jehova nĩ angĩagitĩrire atumia ao na ciana ciao hĩndĩ ĩyo arũme maaumagarĩte. Jehova nĩ aamarathimire nĩ ũndũ wa gũkorũo na ũcamba na roho wa kwĩima.—Josh. 22:​1-4.

9. Kwĩhoka Jehova kũngĩtũteithia atĩa tũgĩtua matua ũtũũro-inĩ?

⁹ Tũreruta atĩa? No mũhaka tũthiĩ na mbere kwĩhoka Jehova nĩguo tũhote kũmũtungatĩra o na rĩrĩa tũrĩ na moritũ. (Thab. 37:3) Andũ aingĩ ũmũthĩ nĩ monanĩtie atĩ nĩ mehokete Jehova, na njĩra ya kwĩima maũndũ mamwe ũtũũro-inĩ nĩguo mateithĩrĩrie mĩako-inĩ ya ithondeka, matungate kũndũ kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia, kana mahingie wĩra ũngĩ mehokeirũo. Mekaga ũguo tondũ makoragwo na ma atĩ hĩndĩ ciothe Jehova nĩ arĩmarũmbũyagia.—Thab. 23:1.

ASHERI

10. Mũhĩrĩga wa Asheri wagire gwĩka atĩa? (Kĩambĩrĩria 49:20) (Ningĩ rora gathandũkũ.)

¹⁰ Thoma Kĩambĩrĩria 49:20. Jakubu aarathire atĩ mũhĩrĩga wa Asheri nĩ ũngĩegĩrĩire na ũtonga, na ũguo nĩguo gwathiire. Mũhĩrĩga wa Asheri wagaĩirũo gĩcigo kĩarĩ kĩnoru mũno. (Gũcok. 33:24) Ningĩ gĩcigo kĩu kĩahakanĩte na Iria rĩa Mediterenia, na kĩarĩ na gĩcukĩro kĩa meri gĩa Sidoni kĩrĩa kĩamarehagĩra ũtonga mũnene. No mũhĩrĩga wa Asheri ndweheririe Akanaani arĩa maarĩ gĩcigo-inĩ kĩu. (Atiir. 1:​31, 32) No kũhoteke ũgucania mũũru wa Akanaani hamwe na ũtonga ũrĩa mũhĩrĩga wa Asheri wegĩrĩire naguo, nĩ ciatũmire mũhĩrĩga ũcio ũnyihanyihie kĩyo kĩao harĩ ũthathaiya mũtheru. Kwa ngerekano, rĩrĩa Baraki aahoire ũteithio wa kũrũa na mbũtũ cia Akanaani, mũhĩrĩga wa Asheri ndwerutĩire gũteithia. Nĩ ũndũ ũcio, mũhĩrĩga ũcio nĩ worirũo nĩ mweke wa kwĩyonera ũhootani ũrĩa Aisiraeli maagĩire naguo na njĩra ya kĩama “maĩ-inĩ ma Megido.” (Atiir. 5:​19-21) No mũhaka akorũo mũhĩrĩga ũcio nĩ waconokire rĩrĩa waiguire Baraki na Debora makĩina rwĩmbo rwao rwa ũhootani, rũrĩa rwarĩ na ciugo ici: “Asheri aaikarire o hũgũrũrũ-inĩ cia iria hatarĩ ũndũ areka.”—Atiir. 5:17.

11. Twagĩrĩirũo gũtũũria mawoni maigananĩru megiĩ indo cia kĩĩmwĩrĩ nĩkĩ?

¹¹ Tũreruta atĩa? Twendaga kũhe Jehova kĩrĩa kĩega biũ. Nĩguo tũhote gwĩka ũguo, nĩ tũrabatara kũregana na mawoni ma thĩ ma atĩ nĩguo mũndũ akorũo na ũtũũro mwega, no mũhaka akorũo na mbeca nyingĩ na indo cia kĩĩmwĩrĩ. (Thim. 18:11) Nĩ twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria gũtũũria mawoni maigananĩru megiĩ mbeca. (Koh. 7:12; Ahib. 13:5) Tũtirekaga maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ matũgirĩrĩrie kwĩheana biũ ũtungata-inĩ wa Jehova. Handũ ha ũguo, tũhũthagĩra mahinda na hinya witũ kũhe Jehova kĩrĩa kĩega biũ ihinda-inĩ rĩrĩ, tũkĩmenyaga atĩ Jehova nĩ agaatũrathima na ũtũũro mwega thĩinĩ wa thĩ njerũ.—Thab. 4:8.

NAFITALI

12. Ciugo iria Jakubu eerire Nafitali ingĩkorũo ciahingire atĩa? (Kĩambĩrĩria 49:21) (Ningĩ rora gathandũkũ.)

¹² Thoma Kĩambĩrĩria 49:21. Jakubu aarathire atĩ Nafitali nĩ angĩkaaria “ciugo njega.” Kwahoteka ũndũ ũcio woonanagia ũrutani wa Jesu hĩndĩ ya ũtungata wake gũkũ thĩ. Jesu nĩ oĩkaine atĩ aarĩ mũrutani mwega, na kwa ihinda nĩ aaikarire itũũra-inĩ rĩa Kaperinaumu, rĩrĩa rĩarĩ gĩcigo-inĩ kĩa mũhĩrĩga wa Nafitali. Nĩkĩo itũũra rĩu rĩa Kaperinaumu rĩĩtĩtwo “itũũra rĩa kwao.” (Mat. 4:13; 9:1; Joh. 7:46) Na Isaia nĩ aarathĩte atĩ Jesu nĩ angĩgakorũo arĩ “ũtheri mũnene” harĩ andũ a Zebuluni na Nafitali. (Isa. 9:​1, 2) Kũgerera ũrutani wake, Jesu aarĩ “ũtheri wa ma ũrĩa ũheaga andũ a mĩthemba yothe ũtheri.”—Joh. 1:9.

13. Tũngĩtigĩrĩra atĩa atĩ ciugo citũ nĩ irakenia Jehova?

¹³ Tũreruta atĩa? Jehova nĩ aroraga mũno ciugo iria tũraaria na ũrĩa tũraciaria. Hihi tũngĩka atĩa nĩguo tũkaaragia “ciugo njega” irakenia Jehova? Ũndũ ũmwe nĩ kwaragia ũhoro wa ma. (Thab. 15:​1, 2) Ningĩ no twaragie ciugo cia gwaka arĩa angĩ na njĩra ya kũmagaathĩrĩria na gwĩthema kũmenereria arĩa angĩ kana kũmanugunĩra. (Ef. 4:29) Makĩria ma ũguo, no twĩigĩre muoroto wa kwagagĩria ũhoti witũ wa kwambĩrĩria ndeereti na njĩra ĩgũtũteithia kũhunjĩria mũndũ.

JUSUFU

14. Taarĩria ũrĩa ũrathi wĩgiĩ Jusufu wahingire. (Kĩambĩrĩria 49:​22, 26) (Ningĩ rora gathandũkũ.)

¹⁴ Thoma Kĩambĩrĩria 49:​22, 26. No mũhaka akorũo Jakubu nĩ aakenagio mũno nĩ Jusufu, o we ‘waamũrĩtwo nĩ Jehova kuuma harĩ ariũ a ithe.’ Jakubu aamwĩtire “thuuna ya mũtĩ ũrĩ maciaro.” Jakubu nĩwe warĩ mũtĩ ũcio, nake Jusufu aarĩ thuuna yake. Jusufu aarĩ irigithathi rĩa Jakubu kũgerera Rakeli mũtumia ũrĩa eendete. Jakubu oonanirie atĩ Jusufu nĩwe ũngĩkaheo igai maita merĩ, rĩrĩa Rubeni irigithathi rĩa Jakubu kũgerera Lea oorirũo nĩrĩo. (Kĩam. 48:​5, 6; 1 Maũ. 5:​1, 2) Ũrathi ũcio wahingire rĩrĩa ariũ erĩ a Jusufu, Efiraimu na Manase, maatuĩkire mĩhĩrĩga ĩĩrĩ ya Isiraeli, na o mũhĩrĩga ũkĩgaĩrũo gĩcigo kĩaguo.—Kĩam. 49:25; Josh. 14:4.

15. Jusufu aahiũranirie na wagi wa kĩhooto atĩa?

¹⁵ Ningĩ Jakubu nĩ aaririe ũhoro wa aikia a mĩguĩ arĩa ‘maaikĩirie Jusufu mĩguĩ na magĩikara mamũmenete.’ (Kĩam. 49:23) Aaragĩrĩria ũhoro wĩgiĩ ariũ a ithe na Jusufu, arĩa maaiguĩrĩire Jusufu ũiru na magĩtũma acemanie na maũndũ maingĩ matarĩ ma kĩhooto. No Jusufu ndaamarakarĩire arĩ na marũrũ kana akĩrakarĩra Jehova. Handũ ha ũguo, o ta ũrĩa Jakubu aaugĩte, “ũta [wa Jusufu] waikarire ũrũmĩte wega, na moko make magĩikara marĩ o na hinya na marĩ na mĩtũkĩ.” (Kĩam. 49:24) Kwoguo Jusufu nĩ eehaarĩirie kũhũthĩra ũta wake, no ndaaũhũthĩrire kwĩrĩhĩria harĩ ariũ a ithe. Eehokire Jehova hĩndĩ ĩyo aageragĩra moritũ, akĩohera ariũ a ithe, na akĩrũmbũyania nao na njĩra ya wendo. (Kĩam. 47:​11, 12) Jusufu aarekire moritũ macio mamũteithie gũkũria ngumo njega. (Thab. 105:​17-19) Ũndũ ũcio nĩ watũmire Jehova amũhũthĩre na njĩra nene.

16. Tũngĩĩgerekania na Jusufu atĩa rĩrĩa tũrĩ na moritũ?

¹⁶ Tũreruta atĩa? Tũtibatiĩ kũreka moritũ matũme tũraihĩrĩrie Jehova na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Ririkana atĩ Jehova no etĩkĩrie tũcemanie na moritũ, ĩrĩ njĩra ya gũtũmenyeria. (Ahib. 12:​7, kohoro ka magũrũ-inĩ.) No atũteithie gũkũria na kwagagĩria ngumo cia Gĩkristiano, ta kuonania tha na kuohanĩra. (Ahib. 12:11) Jehova nĩ arĩtũrathimaga nĩ ũndũ wa gũkirĩrĩria, ta ũrĩa aarathimire Jusufu.

BENJAMINI

17. Ũrathi wĩgiĩ Benjamini wahingire atĩa? (Kĩambĩrĩria 49:27) (Ningĩ rora gathandũkũ.)

¹⁷ Thoma Kĩambĩrĩria 49:27. Jakubu aarathire atĩ Abenjamini magaakorũo matariĩ ta njũi, tondũ mangĩgaakorũo marĩ njamba cia ita. (Atiir. 20:​15, 16; 1 Maũ. 12:2) “Rũcinĩ” rũrĩa ũrathi ũcio warĩrĩirie, nĩ rĩrĩa Saulu ũrĩa waumĩte mũhĩrĩga-inĩ wa Benjamini, aatuĩkire mũthamaki wa mbere wa Isiraeli. Nĩ oonanirie atĩ aarĩ njamba ya ita rĩrĩa aarũire na Afilisti. (1 Sam. 9:​15-17, 21) Narĩo “hwaĩ-inĩ” nĩ rĩrĩa Esiteri mũtumia wa mũthamaki marĩ na Moridekai, arĩa maaumĩte mũhĩrĩga-inĩ wa Benjamini, maahonokirie Aisiraeli nĩguo matikoragwo nĩ Aperisia.—Esit. 2:​5-7; 8:3; 10:3.

18. Tũngĩĩgerekania atĩa na Abenjamini harĩ kuonania wĩhokeku?

¹⁸ Tũreruta atĩa? Hatarĩ nganja, Abenjamini nĩ maakenire mũno kuona ũrathi ũcio ũkĩhinga, rĩrĩa ũmwe wao aatuĩkire mũthamaki. O na kũrĩ ũguo, rĩrĩa Jehova aaneanire ũthamaki kũrĩ Daudi ũrĩa warĩ wa mũhĩrĩga wa Juda, mũthia-inĩ Abenjamini nĩ maanyitire mbaru ũgarũrũku ũcio. (2 Sam. 3:​17-19) Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio rĩrĩa mĩhĩrĩga ĩrĩa ĩngĩ yaremire na ĩkĩĩyamũrania na mũhĩrĩga wa Juda, Abenjamini maathiire o na mbere kuonania wĩhokeku harĩ mũhĩrĩga wa Juda na harĩ mũthamaki ũrĩa waamũrĩtwo nĩ Jehova. (1 Ath. 11:​31, 32; 12:​19, 21) Rekei o na ithuĩ tũthiĩ na mbere kũnyita mbaru arĩa Jehova amũrĩte matongorie andũ ake ũmũthĩ.—1 Thes. 5:12.

19. Tũngĩgunĩka atĩa kuumana na ũrathi wa Jakubu?

¹⁹ No tũgunĩke kuumana na ũrathi wa Jakubu. Gũthuthuria ũrĩa wahingire no gũtũteithie gũkorũo na ma biũ atĩ o na morathi marĩa mangĩ marĩ thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai nĩ makaahinga. Na gwĩcũrania ũrĩa ariũ a Jakubu maarathimirũo no gũtũteithie gũtaũkĩrũo wega ũrĩa tũngĩka nĩguo tũkenie Jehova.