Maũndũ Tũngĩĩruta Kuumana na Ũrathi wa Jakubu—Gĩcunjĩ kĩa 1

1-2. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jakubu eekire arĩ hakuhĩ gũkua, na eekire ũguo nĩkĩ? (Ningĩ rora mbica.)

KĨNDŨ mĩaka 17 nĩ yahĩtũkĩte kuuma rĩrĩa Jakubu ũrĩa warĩ ndungata njĩhokeku ya Jehova aaumire Kanaani na agĩthamĩra Misiri hamwe na nyũmba yake. (Kĩam. 47:28) Nĩ aakenete mũno nĩ kuonana rĩngĩ na mũrũwe Jusufu, na kuona famĩlĩ yake yothe ĩrĩ hamwe rĩngĩ. No Jakubu nĩ aamenyaga atĩ aarĩ hakuhĩ gũkua, na kwoguo agĩta ariũ ake othe tondũ harĩ maũndũ ma bata eendaga kũmeera.—Kĩam. 49:28.

² Kaingĩ matukũ-inĩ macio, mũthuri angĩamenyire atĩ arĩ hakuhĩ gũkua, nĩ aacokanagĩrĩria andũ a nyũmba yake akamahe ũtongoria wa mũthia. (Isa. 38:1) Ningĩ hĩndĩ ĩyo nĩ angĩaugire nũũ ũngĩatongoririe maũndũ famĩlĩ-inĩ thutha wake gũkua.

3. Kũringana na Kĩambĩrĩria 49:​1, 2, ciugo cia Jakubu ciarĩ cia bata nĩkĩ?

³ Thoma Kĩambĩrĩria 49:​1, 2. No mũcemanio ũrĩa Jakubu eetire andũ a nyũmba yake warĩ wa mwanya. Tondũ aarĩ mũnabii, Jehova nĩ aamũtongoririe kwaria maũndũ ma bata marĩa mangĩekĩkire thutha ũcio, marĩa mangĩahutirie njiarũa ciake na njĩra nene.

4. Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ? (Ningĩ rora gathandũkũ, “Famĩlĩ ya Jakubu.”)

⁴ Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, tũkwarĩrĩria ciugo iria Jakubu eerire ariũ ake ana, nĩo Rubeni, Simeoni, Lawii, na Juda. Na gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, nĩ tũkaarĩrĩria ciugo iria eerire ariũ acio angĩ ake anana. O ta ũrĩa tũkuona, Jakubu aarĩrĩirie ũhoro wĩgiĩ ariũ ake o hamwe na njiarũa ciao iria ingĩacokire gũtuĩka rũrĩrĩ rwa Isiraeli. Gũthuthuria historĩ ya rũrĩrĩ rũu, nĩ gũgũtũteithia kuona ũrĩa ciugo cia Jakubu ciahingire. Na tũgĩthuthuria ciugo ciake nĩ tũkwĩruta maũndũ ma bata marĩa mangĩtũteithia gũkenia Ithe witũ wa igũrũ Jehova.

RUBENI

5. Nĩ mweke ũrĩkũ Rubeni angĩkorũo eerĩgagĩrĩra gũtigĩrũo nĩ ithe?

⁵ Jakubu aambire kwarĩria Rubeni, akiuga ũũ: “Ũrĩ irigithathi rĩakwa.” (Kĩam. 49:3) Kwahoteka Rubeni nĩ eerĩgagĩrĩra kũheo igai maita merĩ tondũ nĩwe warĩ wa irigithathi. Ningĩ kwahoteka nĩ eerĩgagĩrĩra atĩ nĩwe ũngĩatongoririe maũndũ thutha wa ithe gũkua, na atĩ mweke ũcio nĩ ũngĩathiire ũtiganĩirũo rũciaro-inĩ rwake.

6. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Rubeni orũo nĩ kĩhooto gĩake kĩa ũrigithathi? (Kĩambĩrĩria 49:​3, 4)

⁶ O na kũrĩ ũguo, Rubeni nĩ oorirũo nĩ kĩhooto gĩake kĩa ũrigithathi. (1 Maũ. 5:1) Nĩkĩ? Tondũ mĩaka ĩigana ũna mbere ĩyo, nĩ aakomanĩtie na Biliha ũrĩa warĩ thuriya ya Jakubu. Biliha aarĩ ndungata ya Rakeli, mũtumia wa Jakubu ũrĩa wakuĩte. (Kĩam. 35:​19, 22) Nake Rubeni aarĩ mũriũ wa Lea, mũtumia ũngĩ wa Jakubu. Kwahoteka Rubeni aatongoririo nĩ merirĩria moru gwĩka gĩĩko kĩu, kana akorũo eekire ũguo nĩguo agirĩrĩrie Biliha kwendwo nĩ Jakubu gũkĩra nyina. O ũrĩa kũngĩkorũo kwarĩ, ũndũ ũcio eekĩte ndwakenirie ithe o hamwe na Jehova.—Thoma Kĩambĩrĩria 49:​3, 4.

7. Gwathiire atĩa harĩ Rubeni na njiarũa ciake? (Ningĩ rora gathandũkũ, “Ũrathi wa Jakubu.”)

⁷ Jakubu eerire Rubeni ũũ: “Ndũkagaacĩra.” Ciugo icio nĩ ciahingire tondũ hatirĩ handũ thĩinĩ wa Bibilia honanagia atĩ nĩ harĩ mũndũ wa rũciaro rwa Rubeni watuĩkire mũthamaki, mũthĩnjĩri-Ngai, kana mũnabii. Ĩndĩ Jakubu no aaheire Rubeni igai, na njiarũa cia Rubeni nĩ ciatuĩkire mũhĩrĩga thĩinĩ wa Isiraeli. (Josh. 12:6) Rubeni nĩ oonanĩtie ngumo njega mahinda-inĩ mangĩ, na gũtirĩ handũ honanagia atĩ nĩ eeingĩranirie rĩngĩ na ngomanio itagĩrĩire.—Kĩam. 37:​20-22; 42:37.

8. Tũreruta atĩa kuumana na kĩonereria kĩa Rubeni?

⁸ Tũreruta atĩa? Nĩ tũrabatara kwĩrutanĩria gũkũria ngumo ya kwĩgirĩrĩria na kũregana na ngomanio itagĩrĩire. Tũngĩgekora igerio-inĩ rĩa gwĩka mehia, twagĩrĩirũo gũtithia, na twĩcirie ũrĩa ciĩko citũ ingĩtuurithia Jehova, famĩlĩ itũ, na arĩa angĩ. Ningĩ nĩ twagĩrĩirũo kũririkana atĩ “kĩrĩa gĩothe mũndũ arahanda, kĩu nokĩo akaagetha.” (Gal. 6:7) O na kũrĩ ũguo, ũrĩa gwathiire harĩ Rubeni nĩ gũtũririkanagia tha cia Jehova. O na gũtuĩka Jehova ndatũgitagĩra kuumana na maumĩrĩro ma mahĩtia maitũ, nĩ atũrathimaga twerutanĩria gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire.

SIMEONI NA LAWII

9. Jakubu aagĩte gũkenio nĩ Simeoni na Lawii nĩkĩ? (Kĩambĩrĩria 49:5-7)

⁹ Thoma Kĩambĩrĩria 49:​5-7. Thutha ũcio Jakubu aarĩirie Simeoni na Lawii, akĩmeera ciugo cioonanagia atĩ ndaakenetio nĩo. Mĩaka ĩigana ũna mbere ĩyo, mwarĩ wa Jakubu wetagwo Daina nĩ aanyitirũo kĩa hinya nĩ Shekemu ũrĩa warĩ Mũkanaani. Hatarĩ nganja ariũ othe a Jakubu nĩ maarakaririo mũno nĩ ũndũ ũcio. Maaheenereirie Shekemu na arũme a itũũra rĩao, makĩmeera atĩ nĩ megũthondeka thayũ hamwe nao angĩkorũo arũme othe nĩ mangĩetĩkĩrire kũrua. Arũme acio nĩ meetĩkĩrire kũrua. No o na matahonete, Simeoni na Lawii “[mooire] o mũndũ rũhiũ rwake rwa njora na magĩthiĩ itũũra-inĩ rĩu materĩgĩrĩirũo na makĩũraga arũme othe.”—Kĩam. 34:​25-29.

10. Ũrathi wa Jakubu wĩgiĩ Simeoni na Lawii wahingire atĩa? (Ningĩ rora gathandũkũ, “Ũrathi wa Jakubu.”)

¹⁰ Jakubu nĩ aarakaririo nĩ Simeoni na Lawii mũno nĩ ũndũ wa kũũragana. Aarathire atĩ nĩ mangĩkanyagana na mahurunjũke thĩinĩ wa Isiraeli. Ũrathi ũcio wahingire makĩria ma mĩaka 200 thutha ũcio, rĩrĩa rũrĩrĩ rwa Isiraeli rwaingĩrire Bũrũri wa Kĩĩranĩro. Mũhĩrĩga wa Simeoni wagaĩirũo icigo ciarĩ gatagatĩ-inĩ ka igai rĩa Juda. (Josh. 19:1) Naguo mũhĩrĩga wa Lawii wagaĩirũo matũũra 48 marĩa maanyaganĩte thĩinĩ wa Isiraeli.—Josh. 21:41.

11. Mũhĩrĩga wa Simeoni na wa Lawii wahingirie maũndũ marĩkũ mega?

¹¹ Njiarũa cia Simeoni na Lawii itiacokerire mahĩtia ma maithe mao ma tene. Mũhĩrĩga wa Lawii nĩ woonanirie wĩhokeku mũnene na njĩra ya kũnyita mbaru ũthathaiya mũtheru. Rĩrĩa Musa aathiĩte Kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai kwamũkĩra Watho wa Jehova, Aisiraeli aingĩ nĩ meeingĩranirie na ũthathaiya wa mũhianano wa njaũ, no Alawii matiekire ũguo. Handũ ha ũguo, thutha-inĩ nĩ maateithirie Musa kwananga arĩa maanyitanĩire ũthathaiya-inĩ ũcio. (Tham. 32:​26-29) Jehova nĩ aamũrire mũhĩrĩga ũcio wa Lawii na akĩũhe mweke wa mwanya wa ũthĩnjĩri-Ngai. (Tham. 40:​12-15; Ndar. 3:​11, 12) Thutha ũcio, mũhĩrĩga wa Simeoni nĩ wateithirie mũhĩrĩga wa Juda kũrũa na Akanaani nĩguo megwatĩre Bũrũri wa Kĩĩranĩro.—Atiir. 1:​3, 17.

12. Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na kĩonereria gĩa Simeoni na Lawii?

¹² Tũreruta atĩa? Ndwagĩrĩirũo gũtua matua kana kuoya ikinya ũrĩ na marakara. Ma nĩ atĩ, nĩ tũiguaga ũũru rĩrĩa ithuĩ kana mũndũ twendete ekwo ũndũ ũtarĩ wa kĩhooto. (Thab. 4:4) No nĩ tũbatiĩ kũririkana atĩ Jehova ndakenaga rĩrĩa twaria kana tweka ũndũ tũrĩ na marakara. (Jak. 1:20) Rĩrĩa twekwo ũndũ ũtarĩ wa kĩhooto, akorũo nĩ thĩinĩ kana nja wa kĩũngano, twagĩrĩirũo kũrũmĩrĩra motaaro ma Bibilia nĩguo twĩtheme maumĩrĩro moru ma kwaga kũgirĩrĩria marakara. (Rom. 12:​17, 19; 1 Pet. 3:9) O na angĩkorũo aciari aku nĩ mekaga maũndũ matakenagia Jehova, no ũthuure kwaga kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩao. Ndũgecirie atĩ o nawe ndũngĩhota gũkenia Jehova. Jehova nĩ arĩrathimaga kĩyo gĩaku gĩa gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire.

JUDA

13. Nĩ kĩĩ kĩngĩatũmire Juda atangĩke ihinda rĩake rĩa kwarĩrio nĩ ithe rĩakinya?

¹³ Thutha ũcio, Jakubu aacokire akĩarĩria mũrũwe Juda. No kũhoteke Juda nĩ aatangĩkire aigua ciugo iria Jakubu eerire ariũ a ithe arĩa akũrũ, tondũ o nake nĩ eekĩte mahĩtia maigana ũna maritũ. Nĩ aanyitanĩire harĩ gũtaha itũũra rĩa Shekemu. (Kĩam. 34:27) Ningĩ nĩ aanyitanĩire na ariũ a ithe kwendia Jusufu arĩ ngombo, na kũhitha ithe ũhoro ũcio. (Kĩam. 37:​31-33) Thutha ũcio, nĩ aakomanirie na Tamaru, mũtumia wa mũrũwe, eecirĩtie atĩ nĩ mũmaraya.—Kĩam. 38:​15-18.

14. Nĩ maũndũ marĩkũ mega Juda eekĩte? (Kĩambĩrĩria 49:​8, 9)

¹⁴ O na kũrĩ ũguo, Jakubu nĩ kũgathĩrĩria aagathĩrĩirie Juda na akĩmũrathima. (Thoma Kĩambĩrĩria 49:​8, 9.) Juda nĩ oonanirie atĩ nĩ aarũmbũyagia Jakubu ũkũrũ-inĩ wake. Ningĩ nĩ oonetie Benjamini mũrũ wa ithe ũrĩa mũnini ũcayanĩri mũnene.—Kĩam. 44:​18, 30-34.

15. Juda aarathimirũo na njĩra irĩkũ?

¹⁵ Jakubu aarathire atĩ Juda nĩwe ũngĩgakorũo arĩ mũtongoria gatagatĩ-inĩ ka ariũ a ithe. No ũrathi ũcio wahingire mĩaka mĩingĩ thutha ũcio. Kĩndũ mĩaka 200 thutha ũcio, nĩrĩo Juda aagwetirũo rĩa mbere arĩ mũtongoria, rĩrĩa mũhĩrĩga ũcio wa Juda watongoririe rũrĩrĩ rwa Isiraeli marĩ werũ-inĩ magĩthiĩ Bũrũri wa Kĩĩranĩro. (Ndar. 10:14) Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, Juda nĩ aatongoririe harĩ kwĩgwatĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro. (Atiir. 1:​1, 2) Na Daudi nĩwe warĩ wa mbere gũtuĩka mũthamaki mũhĩrĩga-inĩ ũcio, gatagatĩ-inĩ ka athamaki aingĩ arĩa maaumanire na mũhĩrĩga ũcio. No hihi ũrathi ũcio wĩgiĩ Juda wahingire na njĩra irĩkũ ingĩ?

16. Ũrathi ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 49:10 wahingire atĩa? (Ningĩ rora gathandũkũ, “Ũrathi wa Jakubu.”)

¹⁶ Jakubu nĩ oonanirie atĩ ũrĩa ũngĩgaatuĩka Mũtongoria wa andũ othe, angĩkaumana na rũciaro rwa Juda. (Thoma Kĩambĩrĩria 49:10 na kohoro ka magũrũ-inĩ.) Mũtongoria ũcio nĩ Jesu Kristo, na nĩwe Jakubu eetire Shilo. Mũraika ũmwe aaugire ũũ igũrũ rĩgiĩ Jesu: “Jehova Ngai nĩ akaamũhe gĩtĩ kĩa ũnene gĩa ithe Daudi.” (Luk. 1:​32, 33) Ningĩ Jesu nĩ eetĩtwo “Mũrũthi ũrĩa wa mũhĩrĩga wa Juda.”—Kũg. 5:5.

17. Tũngĩĩgerekania atĩa na Jehova?

¹⁷ Tũreruta atĩa? Jehova nĩ aarathimire Juda o na gũtuĩka nĩ eekĩte mahĩtia maigana ũna maritũ. Kwahoteka ariũ a ithe nĩ meeyũragia kĩrĩa Jehova oonire harĩ Juda nĩguo amũrathime ũguo. O ũrĩa mangĩkorũo meeciragia, tũrĩ na ma atĩ Jehova nĩ oonete ũndũ mwega harĩ Juda na nĩkĩo aamũrathimire. Tũngĩĩgerekania atĩa na Jehova? Rĩrĩa mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ amũkĩra mweke wa mwanya, no twĩkore tũkĩĩyũria nĩ kĩĩ kĩratũmire aheo mweke ũcio, makĩria angĩkorũo nĩ tũĩ mawathe mamwe make. No nĩ wega kũririkana atĩ Jehova nĩ onaga ngumo ciake njega na agakenio nĩcio. Hingo ciothe Jehova aroraga ngumo njega iria athathaiya ake marĩ nacio, na ũguo noguo twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria gwĩka.

18. Tũrabatara gũkorũo na wetereri nĩkĩ?

¹⁸ Ũndũ ũngĩ tũngĩĩruta kuumana na kĩonereria kĩa Juda, nĩ atĩ nĩ tũbatiĩ gũkorũo na wetereri. Hingo ciothe Jehova nĩ ahingagia ciĩranĩro ciake, no rĩmwe no age gwĩka ũguo na njĩra ĩrĩa tũreciria kana ihinda rĩrĩa tũrerĩgĩrĩra. Ũhoro-inĩ wĩgiĩ njiarũa cia Juda, nĩ maabatarire gweterera ihinda iraihu mangĩkambĩrĩria gũtongoria gatagatĩ-inĩ ka andũ a Jehova. Ihinda-inĩ rĩu nĩ maanyitire mbaru marĩ na wĩhokeku arĩa Jehova aamũrĩte matongorie andũ ake, ta Musa ũrĩa warĩ Mũlawii, Joshua ũrĩa warĩ Mũefiraimu, na Mũthamaki Saulu ũrĩa warĩ Mũbenjamini. O na ithuĩ nĩ tũbatiĩ kũnyita mbaru arĩa othe Jehova athuuraga matongorie andũ ake ũmũthĩ.—Ahib. 6:12.

19. Ũrathi ũcio wa Jakubu watũruta atĩa igũrũ rĩgiĩ Jehova?

¹⁹ Gũkinyĩria hau nĩ maũndũ marĩkũ tweruta kuumana na ũrathi wa Jakubu? Nĩ tuona wega atĩ “maũndũ marĩa mũndũ aroraga timo maũndũ marĩa Ngai aroraga.” (1 Sam. 16:7) Jehova nĩ arĩ wetereri mũingĩ na nĩ ohanagĩra. O na gũtuĩka ndetĩkagĩria mĩthiĩre mĩũru, nderĩgagĩrĩra athathaiya ake makorũo marĩ akinyanĩru. O na no arathime mũndũ waneka mahĩtia maritũ angĩkorũo nĩ erirĩte kuuma ngoro, na akambĩrĩria gwĩka maũndũ marĩa magĩrĩire. Gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, nĩ tũkaarĩrĩria ciugo iria Jakubu eerire ariũ acio angĩ ake anana.