Ciũria Ikũmi Ciĩgiĩ Ngomanio Gũcokio

1 Hihi ngomanio nĩyo mehia ma kĩĩmerera marĩa Adamu na Hawa meekire mũgũnda-inĩ wa Edeni?

▪ Macokio: Andũ aingĩ metĩkĩtie atĩ itunda rĩrĩa rĩakananĩtio thĩinĩ wa mũgũnda wa Edeni nĩ ngomanio. Ĩndĩ, ũguo tiguo Bibilia ĩrutanaga.

Ta wĩcirie ũndũ ũyũ: O na mbere ya Hawa kũmbwo, Ngai nĩ aathĩte Adamu ndakanarĩe itunda rĩa “mũtĩ ũrĩa wa kũmenyithania wega o na ũũru.” (Kĩambĩrĩria 2:15-18) Tondũ hĩndĩ ĩyo Adamu aakoragwo arĩ wiki-rĩ, gũtingĩhoteka watho ũcio ũkorũo wegiĩ ngomanio. Makĩria ma ũguo, Ngai aathĩte Adamu na Hawa wega ũũ: “Ciarai mũno, mũthegee, mũiyũre thĩ.” (Kĩambĩrĩria 1:28) Hihi Ngai ũrĩ wendo nĩ angĩaheire Adamu na Hawa watho atĩ ‘maiyũrie thĩ’—ũndũ ũrĩa ũngĩabatarire makomanie, acoke amatuĩre gĩkuũ nĩ ũndũ wa gwathĩkĩra watho wake?—1 Johana 4:8.

Ningĩ, rĩrĩa Hawa ‘aatuire maciaro ma [mũtĩ ũrĩa wakananĩtio] na akĩrĩa,’ matiarĩ na mũthuriwe. Thutha-inĩ ‘akĩhe mũthuriwe o nake akĩrĩa.’—Kĩambĩrĩria 3:6.

Thutha wa Adamu na Hawa gũkomania na magĩciara ciana, Ngai ndaigana kũmarũithia. (Kĩambĩrĩria 4:1, 2) Hatarĩ nganja, itunda rĩrĩa Adamu na Hawa maarĩire ti gũkomania, ĩndĩ rĩarĩ itunda rĩakũrĩte mũtĩ-inĩ.

2 Hihi Bibilia nĩ ĩgirĩtie andũ makenere ngomanio?

▪ Macokio: Ibuku rĩa mbere thĩinĩ wa Bibilia rĩonanagia atĩ Ngai nĩwe wombire andũ marĩ “mũndũ mũrũme na mũndũ mũka.” Ngai oigire atĩ kĩrĩa gĩothe ombĩte kĩarĩ “kĩega mũno.” (Kĩambĩrĩria 1:27, 31) Thutha ũcio, Ngai nĩ aatongoririe mwandĩki ũmwe wa Bibilia andĩkĩre athuri ũũ: ‘Kenagio nĩ mũhiki ũrĩa wa wanake waku, iganagwo nĩ nyondo ciake mahinda mothe.’ (Thimo 5:18, 19) Nĩ ũkuona ta ciugo icio ironania atĩ Bibilia nĩ ĩgirĩtie andũ gũkenera ngomanio?

Ma nĩ atĩ hamwe na gũkorũo Ngai ombĩte ciĩga cia ũciari nĩ ũndũ wa gũciarana, aaciũmbire ũndũ arĩa mahikanĩtie mangĩcihũthĩra kuonania wendo na njĩra ya gĩkeno. Ngomanio ta ĩyo no ĩhingie mabataro ma kĩĩmwĩrĩ na ma ngoro ma mũthuri na mũtumia arĩa marĩ na ũkuruhanu mwega na wa hakuhĩ.

3 Hihi Bibilia nĩ ĩtĩkĩrĩtie mũthuri na mũtumia gũikarania angĩkorũo matihikanĩtie kũringana na watho?

▪ Macokio: Bibilia yugaga ĩtekũhithĩrĩra atĩ “atharania nĩ Ngai ũkamatuĩra ituĩro.” (Ahibirania 13:4) Kiugo gĩa Kĩgiriki por·neiʹa, kĩrĩa gĩtaũrĩtwo ũtharia, kĩonanagia mĩthemba yothe ya kũhũthĩra ũũru ciĩga cia ũciari harĩ andũ matahikanĩtie.a Kwoguo, nĩ ũũru maitho-inĩ ma Ngai mũthuri na mũtumia gũikarania, o na angĩkorũo nĩ mabangĩte gũkahikania thutha-inĩ.

O na andũ erĩ mangĩkorũo mendanĩte atĩa, wendi wa Ngai nĩ mahikanie matanambĩrĩria gũkomania. Ngai nĩwe watũmbire tũrĩ na ũhoti wa kuonania wendo. Ngumo ĩrĩa nene ya Ngai nĩ wendo. Kwoguo, arĩ na gĩtũmi kĩega gĩa gũtĩtĩrithia atĩ andũ arĩa magĩrĩirũo gũkomania no arĩa tu mahikanĩtie, o ta ũrĩa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire gĩtaarĩirie.

4 Bibilia nĩ ĩtĩkĩrĩtie kũhikia atumia aingĩ?

▪ Macokio: Kũrĩ ihinda Ngai aarekereirie mũndũrũme ahikagie mũtumia makĩria ma ũmwe. (Kĩambĩrĩria 4:19; 16:1-4; 29:18–30:24) Ĩndĩ mũtugo ũcio wa kũhikia atumia aingĩ ndwoimanĩte na Ngai. Ngai ombĩire Adamu mũtumia ũmwe tu.

Ngai nĩ aathire Jesu Kristo acokie gĩthimi Gĩake gĩa kĩambĩrĩria kĩa mũndũ kũhikagia mũtumia o ũmwe tu. (Johana 8:28) Rĩrĩa oririo kĩũria kĩgiĩ kĩhiko, Jesu oigire ũũ: ‘Ũrĩa wombire andũ gwata kĩambĩrĩria, aamombire marĩ mũndũ mũrũme na mũndũ mũka, na akiuga atĩrĩ, Nĩ ũndũ ũcio mũndũ nĩ agatigana na ithe na nyina, magwatane na mũtumia wake; nao erĩ matuĩke mwĩrĩ ũmwe.’—Mathayo 19:4, 5.

Thutha-inĩ ũmwe wa arutwo a Jesu aatongoririo nĩ Ngai kwandĩka ũũ: “O mũndũ mũrũme agĩe na mũtumia wake mwene, nake o mũndũ-wa-nja agĩe na mũthuri wake mwene.” (1 Akorintho 7:2) Ningĩ Bibilia yugaga atĩ mũndũ o wothe ũhikanĩtie thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano ũkũheo mĩeke ya mwanya ya ũtungata no mũhaka akorũo arĩ “mũthuri wa mũtumia o ũmwe.”—1 Timotheo 3:2, 12.

5 Hihi nĩ ũũru andũ mahikanĩtie kũhũthĩra njĩra cia kũbanga ũciari?

▪ Macokio: Jesu ndaigana gwatha arũmĩrĩri ake atĩ magĩage ciana. Ningĩ gũtirĩ o na ũmwe wa arutwo ake waheanire ũtongoria ta ũcio. Gũtirĩ handũ Bibilia ĩkananĩtie ĩmwe kwa ĩmwe kũhũthĩra njĩra cia kũbanga ũciari.

Nĩ ũndũ ũcio, arĩa mahikanĩtie nĩo magĩrĩirũo nĩ kwĩyamũrĩra kana nĩ mekwenda kũgĩa ciana kana matikwenda. Ningĩ nĩo magĩrĩirũo kwĩyamũrĩra nĩ ciana cigana mekwenda kũgĩa na nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ mekũgĩa. Mũthuri na mũtumia mangĩthuura kũhũthĩra njĩra cia kũbanga ũciari itarĩ cia kũruta nda, rĩu nĩ itua rĩao ene.b Hatirĩ mũndũ wagĩrĩirũo nĩ kũmacirithia.—Aroma 14:4, 10-13.

6 Hihi nĩ ũũru kũruta nda?

▪ Macokio: Maitho-inĩ ma Ngai muoyo nĩ mũtheru, o na kaana gatarĩ gaciare akonaga karĩ kĩũmbe kĩrĩ muoyo. (Thaburi 139:16) Ngai oigĩte atĩ mũndũ angĩguraria kaana gatarĩ gaciare nĩ agaacirithio. Kwoguo, maitho-inĩ ma Ngai, kũũraga kaana gatarĩ gaciare nĩ ũragani.—Thama 20:13; 21:22, 23.

Ĩ kũngĩgĩa na ũgwati hĩndĩ ya gũciarũo kwa mwana, ũndũ mũthuri na mũtumia marabatara gwĩthuurĩra nyina ahonokio nake mwana akue kana nyina akue mwana ahonoke? Nĩ handũ-inĩ ha mũthuri na mũtumia ũcio kwĩyamũrĩra nĩ muoyo ũrĩkũ mangĩenda ũgerie kũhonokio.c

7 Hihi Bibilia nĩ ĩtĩkĩrĩtie ndigano?

▪ Macokio: Bibilia nĩ ĩtĩkĩrĩtie ndigano. O na kũrĩ ũguo-rĩ, Jesu onanirie gĩtũmi o kĩmwe tu kĩrĩa kĩngĩtũma andũ matigane, rĩrĩa oigire ũũ: ‘Mũndũ o wothe ũngĩte mũtumia, tiga o ũndũ wa ũtharia, na ahikie ũngĩ, gũtharia nĩ atharĩtie: na ũrĩa ũngĩmũhikia, hĩndĩ ĩyo atetwo, ũcio nĩ atharĩtie o nake.’—Mathayo 19:9.

Ngai nĩ athũire arĩa mahũthagĩra maheeni na wara nĩguo matigane. Nĩ agaatuĩra arĩa mahũthagĩra ũrambu nĩguo matige arĩa mahikanĩtie nao, na makĩrĩa arĩa mekaga ũguo marĩ na muoroto wa kũhikania na mũndũ ũngĩ.—Malaki 2:13-16; Mariko 10:9.

8 Hihi Ngai nĩ etĩkĩrĩtie ngomanio cia arũme kwa arũme?

▪ Macokio: Bibilia yugaga ĩtekũhithĩrĩra atĩ ũtharia nĩ mũũru, naguo nĩ hamwe na ngomanio cia arũme kwa arũme. (Aroma 1:26, 27; Agalatia 5:19-21) O na gũtuĩka Bibilia nĩ yonanagia wega atĩ Ngai nĩ athũire mũtugo ũcio-rĩ, nĩ tũĩ atĩ “tondũ wa ũrĩa endete kĩrĩndĩ gĩa gũkũ thĩ, nĩaarutire Mũrũ wake wa mũmwe, nĩ getha mũndũ o wothe ũmwĩhokete ndakore, no agĩe muoyo wa tene na tene.”—Johana 3:16.

O na gũtuĩka Akristiano a ma matinyitaga mbaru ngomanio cia arũme kwa arũme-rĩ, mekagĩra andũ othe maũndũ mega. (Mathayo 7:12) Ngai endaga ‘tũtĩage andũ othe.’ Kwoguo Akristiano a ma matikoragwo na rũmena harĩ arũme arĩa makomanagia na arũme arĩa angĩ.—1 Petero 2:17.

9 Hihi nĩ ũũru kwaria ũhoro wa ngomanio kana gũtũmanĩra mbica cia ũũra-thoni thimũ-inĩ kana Intaneti-inĩ?

▪ Macokio: Ngomanio cia thimũ-inĩ nĩ kwaria maũndũ matagĩrĩire megiĩ ngomanio kana gũthikĩrĩria maũndũ ma ũũra-thoni thimũ-inĩ. Ningĩ ngomanio icio nĩ ihutĩtie kũhũthĩra thimũ gũtũmanĩra mbica cia ũũra-thoni na ndũmĩrĩri ciĩgiĩ ngomanio. Nacio ngomanio cia Intaneti-inĩ nĩ kwaranĩria maũndũ ma ũũra-thoni kũgerera Intaneti.

Bibilia ndĩarĩrĩirie maũndũ ta macio marĩ kuo mahinda-inĩ maya ĩmwe kwa ĩmwe. Ĩndĩ yugaga atĩ: “Ũmaraya, na waganu o wothe, o na kana gũcumĩkĩra indo ciene, macio-rĩ, tigagai o na kũmagweta thiritũ-inĩ yanyu, o ta ũrĩa andũ aamũre maagĩrĩirũo nĩ gwĩka; ningĩ maũndũ ma thoni, na kwaria ũrimũ kana itherũ rĩtarĩ rĩega, macio namo matikanagwetwo, tondũ matiagĩrĩire.” (Aefeso 5:3, 4) Mĩtugo ya kwaria ũhoro wa ngomanio kana gũtũmanĩra mbica cia ũũra-thoni thimũ-inĩ kana Intaneti-inĩ, nĩ ĩtũmaga andũ magĩe na mawoni matagĩrĩire megiĩ ngomanio na kwoguo ĩgatũma andũ makomanie nja ya mũbango wa kĩhiko. Handũ ha gũteithia andũ magirĩrĩrie merirĩria mao ma ngomanio, mĩtugo ĩyo ĩtũmaga andũ makorũo na mĩerekera ya kwĩyenda.

10 Mawoni ma Bibilia megiĩ gwĩkina nĩ marĩkũ?

▪ Macokio: Bibilia ndĩgwetete ĩmwe kwa ĩmwe ũhoro wa gwĩkina—gwĩthugua ciĩga cia ũciari mũndũ arĩ na muoroto wa kũgĩa na gĩkeno kĩrĩa kiumanaga na ngomanio. Ĩndĩ, Kiugo kĩa Ngai gĩathaga Akristiano ũũ: ‘Tuagai ciĩga cianyu iria irĩ gũkũ thĩ ta ikuĩte; nacio nĩ ici, atĩrĩ, ũmaraya, na meciria mathũku, na thuti njũru.’—Akolosai 3:5.

Gwĩkina gũtũmaga mũndũ agĩe na mawoni matagĩrĩire na ma kwĩyenda megiĩ ngomanio. Bibilia ĩtũũmagĩrĩria atĩ Ngai nĩ aheanaga ‘ũhoti mũnene’ kũrĩ arĩa merutanagĩria gũtiga mũtugo ũcio nĩguo mahote kũũtooria.—2 Akorintho 4:7; Afilipi 4:13.

[Ũhoro wa Magũrũ-inĩ]