Kuohanĩra nĩ Kuuga Atĩa?
Macokio ma Bibilia
Kuohanĩra nĩ kũrekera mũndũ ũrĩa ũkũhĩtĩirie. Thĩinĩ wa Bibilia, kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “kuohanĩra” kiugĩte “gũtigana na ũndũ,” ta ũrĩa mũndũ angĩtiga gwĩtia thiirĩ akombanĩire. Jesu nĩ aagwetire ũndũ ta ũcio rĩrĩa aarutaga arũmĩrĩri ake kũhoya, tondũ aameerire mahoyage ũũ: “Ũtuohere mehia maitũ, nĩ gũkorũo o na ithuĩ nĩ tũrekagĩra arĩa othe marĩ na mathiirĩ maitũ.” (Luka 11:4) Ningĩ rĩrĩa Jesu aaheanaga ngerekano ya ngombo ĩmwe ĩtaarĩ na tha, nĩ aaringithanirie kuohanĩra na kũrekanĩra thiirĩ.—Mathayo 18:23-35.
Rĩrĩa tuohera arĩa angĩ, nĩ tweheragia marakara marĩa twĩ namo na tũtiĩrĩgagĩrĩra kũrĩhwo nĩ ũndũ wa gũtuurithio kana nĩ ũndũ wa maũndũ moru marĩa twĩkĩtwo. Bibilia ĩrutanaga atĩ wendo ũtarĩ na mwĩyendo nĩguo mũthingi wa wohanĩri wa ma, nĩ gũkorũo wendo “ndũtaraga maita marĩa ũhĩtĩirio.”—1 Akorintho 13:4, 5.
Kuohanĩra ti kuuga atĩa?
Nĩ ũretĩkania na mahĩtia. Bibilia nĩ ĩreganaga na andũ arĩa maugaga atĩ maũndũ moru nĩ mega kana nĩ metĩkĩrĩku.—Isaia 5:20.
Gũtua atĩ mahĩtia matiĩkĩtwo. O na gũtuĩka Ngai nĩ ooheire Mũthamaki Daudi thutha wa gwĩka mehia maritũ, ndamũgitĩrire kuumana na maumĩrĩro moru ma ciĩko ciake. O na nĩ aandĩkithirie mehia macio ma Daudi nĩguo maririkanagwo nginya ũmũthĩ ũyũ.—2 Samueli 12:9-13.
Nĩ ũretĩkĩria arĩa angĩ makũhũthĩre ũũru. Kwa ngerekano, ta tua atĩ nĩ wakombithia mũndũ mbeca, no agaciitanga na akaaga gũkũrĩha ta ũrĩa aakwĩrĩire. Agacoka akerira mũno na agakwĩra ũmuohere. No ũthuure kũmuohera na njĩra ya kwaga kũiga marakara, kwaga kwaragĩrĩria nake kaingĩ ũhoro ũcio, o na kana hihi ũmwehererie thiirĩ ũcio. No ningĩ no ũtue itua rĩa kwaga gũkaanamũkombera mbeca rĩngĩ.—Thaburi 37:21; Thimo 14:15; 22:3; Agalatia 6:7.
Nĩ ũkũrekanĩra hatarĩ na gĩtũmi kĩega. Ngai ndohagĩra andũ arĩa mehagia makĩendaga, na arĩa maregaga gwĩtĩkĩra mahĩtia mao, kũgarũrĩra mĩthiĩre yao, na kũhoya mũhera arĩa matuurithĩtie. (Thimo 28:13; Atũmwo 26:20; Ahibirania 10:26) Andũ ta acio matarerira matuĩkaga thũ cia Ngai, na Ngai ndendaga tuohere andũ arĩa we atoheire.—Thaburi 139:21, 22.
Ĩ angĩkorũo nĩ wĩkĩtwo ũndũ ũtarĩ mwega nĩ mũndũ na akarega gũkũhoya mũhera kana gwĩtĩkĩra mahĩtia make? Bibilia ĩtũtaaraga ũũ: “Eheria marakara na ũtigane na mathũgũta.” (Thaburi 37:8) O na gũtuĩka ndũkũhũthĩrĩria mahĩtia macio, no ũhote kwĩgirĩrĩria marakara. Wĩhoke atĩ Ngai nĩ agaatuĩra mũndũ ũcio. (Ahibirania 10:30, 31) Ningĩ no ũmĩrĩrio nĩ kũmenya atĩ Ngai nĩ akaarehe ihinda rĩega rĩrĩa tũtagaacoka kũigua ruo rũnene rũrĩa rũngĩkorũo rũgĩtũritũhĩra ihinda-inĩ rĩrĩ.—Isaia 65:17; Kũguũrĩrio 21:4.
“Kũrekanĩra” tũũndũ tũnini tũrona ta tũhĩtĩirio. Rĩmwe handũ ha kuohera mũndũ ũrĩa tũrona ta atũhĩtĩirie, no tũbatare gwĩtĩkĩra atĩ o na tũtiuma na gĩtũmi kĩiganu gĩa kũigua ta tũhĩtĩirio. Bibilia yugaga ũũ: “Ndũkahiũhage kũrakara, tondũ marakara maikaraga gĩthũri-inĩ kĩa irimũ.”—Kohelethu 7:9.
Ũrĩa ũngĩohera mũndũ
Ririkana ũrĩa kuohanĩra kuugĩte. Rĩrĩa wohera mũndũ, ti kuuga atĩ nĩ ũretĩkania na mahĩtia kana ũratua atĩ mahĩtia matiĩkĩtwo, no nĩ gũtigana watigana namo.
Wĩcũranie moguni ma kuohanĩra. Kweheria marakara na muku ngoro-inĩ no gũgũteithie gũikara ũhooreire, kwagagĩria ũgima waku wa mwĩrĩ, na kũgĩa na gĩkeno makĩria. (Thimo 14:30; Mathayo 5:9) Na ũndũ wa bata makĩria nĩ atĩ rĩrĩa tuohera arĩa angĩ, o na ithuĩ nĩ tuohagĩrũo nĩ Ngai.—Mathayo 6:14, 15.
Wĩĩkĩre iratũ-inĩ cia mũndũ ũcio ũngĩ. Ithuothe tũtirĩ akinyanĩru. (Jakubu 3:2) Tondũ nĩ tũkenaga rĩrĩa tuoherũo, o na ithuĩ nĩ twagĩrĩirũo kuohera arĩa angĩ rĩrĩa matũhĩtĩria.—Mathayo 7:12.
Korũo na ũigananĩru. Hĩndĩ ĩrĩa twekwo kaũndũ gatanatũkenia, no tũhũthĩre ũtaaro ũyũ wa Bibilia: “Thiĩi na mbere gũkiranagĩrĩria mũndũ na ũrĩa ũngĩ.”—Akolosai 3:13.
Oya ikinya na ihenya. Wĩrutanĩrie kuohanĩra na ihenya o ũrĩa kwahoteka handũ ha kũreka marakara maingĩhe ngoro-inĩ.—Aefeso 4:26, 27.