Kwagagĩria Ũhoti wa Kwaranĩria

HIHI nĩ wonaga ũrĩ ũndũ mũhũthũ kwaranĩria na andũ? Andũ aingĩ nĩ maiguaga guoya kwaria na mũndũ ũngĩ, makĩria angĩkorũo nĩ mũndũ matoĩ. Andũ ta acio marĩagwo nĩ thoni. Mahota kwĩyũria: ‘Nguuga atĩa? Ingĩambĩrĩria ndeereti atĩa? Ingĩmĩtwarithia na mbere atĩa?’ Arĩa marĩ ũũmĩrĩru na moĩ gũthondeka ũrata narua mahota kwaria mũno. Thĩna wao no ũkorũo arĩ kwaga kũhe arĩa angĩ mweke marie na kwaga kũmathikĩrĩria. Kwoguo ithuothe, arĩa tũrĩ ũmĩrĩru na arĩa tũtarĩ, nĩ tũrabatara gũkũragia ũhoti wa kwaranĩria.

Ambĩrĩria o Mũciĩ

Nĩguo wagagĩrie ũhoti waku wa kwaranĩria, ambĩrĩria o mũciĩ. Kwaranĩria na njĩra ya gwaka no kũrehe gĩkeno famĩlĩ-inĩ.

Hitho ĩrĩa nene ya gũkorũo na mĩario ta ĩyo nĩ kũrũmbũyania biũ mũndũ na ũrĩa ũngĩ. (Gũcok. 6:6, 7; Thim. 4:1-4) Rĩrĩa tũrarũmbũyia arĩa angĩ, twaragia, na tũgathikĩrĩria rĩrĩa mũndũ ũngĩ arenda kuga ũndũ. Ũndũ ũngĩ wa gwĩciria nĩ gũkorũo na ũndũ wa bata wa kuga. Angĩkorũo nĩ tũkoragwo na mũtaratara wa gũthoma na kwĩruta Bibilia tũtegũtĩrĩria, tũrĩkoragwo na maũndũ maingĩ ma kwarĩrĩria. Kũhũthĩra wega kabuku ga Gũthuthuria Maandĩko o Mũthenya no gũtũme tũgĩe na maũndũ mega ma kwaria. Rĩngĩ na rĩngĩ nĩ harĩ maũndũ mega twĩyoneire mũthenya tũrĩ ũtungata-inĩ. No tũthome ũndũ ũrĩ na ũrutani kana wa mathekania. Twagĩrĩirũo kũgĩa na hũthĩra ya kwaragia maũndũ macio na andũ a famĩlĩ rĩrĩa tũrĩ na ndeereti njega nao. Ningĩ ũndũ ũcio no ũtũteithie kwaranĩria na andũ matarĩ a famĩlĩ itũ.

Kwaranĩria na Mũndũ Ũtoĩ

Andũ aingĩ nĩ maiguaga guoya kwambĩrĩria ndeereti na mũndũ matoĩ. No nĩ ũndũ wa wendo wao harĩ Ngai na harĩ andũ, Aira a Jehova nĩ merutanagĩria mũno kwĩruta ũrĩa mangĩaranĩria na andũ nĩguo mahote kũmahunjĩria ma cia Bibilia. Nĩ kĩĩ kĩngĩgũteithia kũgaacĩra ũndũ-inĩ ũcio?

Ũtaaro wa Afilipi 2:4 nĩ wa bata. Twĩkĩragwo ngoro kũroraga to maũndũ ‘maitũ moiki, no makĩria o mũndũ amenyagĩrĩre maũndũ ma andũ arĩa angĩ o namo.’ Ririkana ũndũ ũyũ: Angĩkorũo ndũrĩ wacemania na mũndũ ũcio rĩngĩ-rĩ, arakuona ũrĩ mũgeni. Ũngĩhota atĩa gũtũma age gũgwĩtigĩra? Kũmuonia ũcanjamũku na kũmũgeithia na njĩra ya ũrata no gũteithie. No nĩ harĩ maũndũ mangĩ wagĩrĩirũo nĩ gwĩciria.

No gũkorũo wamũkora arĩ na maũndũ areciria. Ũngĩgeria kwaria nake maũndũ marĩa marĩ meciria-inĩ maku ũtekũrũmbũiya marĩa marĩ meciria-inĩ make-rĩ, hihi nĩ ũkuona ta angĩiyũkia ũhoro ũcio wega? Jesu eekire atĩa acemania na mũtumia Mũsamaria gĩthima-inĩ? Mũtumia ũcio eeciragia ũhoro wa maĩ. Jesu aambĩrĩirie gũtereta na mũtumia ũcio ũhoro wa maĩ, na thutha wa kahinda kanini akĩgarũra ũhoro ũcio ũgĩtuĩka ndeereti njega ya kĩĩroho.—Joh. 4:7-26.

O nawe ũngĩrora wega, no ũhote kũmenya maũndũ marĩa marĩ meciria-inĩ ma andũ. Hihi mũndũ ũcio aroneka arĩ mũkenu kana arĩ na kĩeha? Hihi nĩ mũkũrũ, na rĩngĩ ndarehota? Hihi harĩ maũndũ maronania ta mũciĩ ũcio kwĩ na ciana? Hihi mũndũ ũcio nĩ aroneka ta ehotete kĩĩmbeca kana nĩ mũgiĩki? Hihi indo iria igemetie mũciĩ kana mathaga make nĩ maronania nĩ mũndũ wa ndini? Ũngĩambĩrĩria ndeereti ũrĩ na maũndũ ta macio meciria-inĩ, mũndũ ũcio no one ta mũrĩ na maũndũ mahanaine.

Angĩkorũo mwene nyũmba arakwarĩria ahingĩte mũrango-rĩ, ũngĩciria atĩa? No gũkorũo arĩ na guoya. Hihi no ũhũthĩre ũndũ ũcio kwambĩrĩria ndeereti hau mũrango-inĩ?

Kũndũ kũmwe no wambĩrĩrie ndeereti na mũndũ na njĩra ya kũmwĩra ũndũ ũgũkoniĩ—ũrĩa warerirũo, kĩrĩa gĩatũma ũmũcerere, kĩrĩa gĩtũmĩte wĩtĩkie Ngai, kĩrĩa gĩatũmire wambĩrĩrie kwĩruta Bibilia, na ũrĩa Bibilia ĩgũteithĩtie. (Atũm. 26:4-23) Ma nĩ atĩ, ũndũ ũcio ũrabatara ũũgĩ na ũkorũo na muoroto mũna meciria-inĩ. Ũndũ ũcio wahota gũtũma mũndũ ũcio nake akwĩre ũndũ ũmwĩgiĩ na ũrĩa onaga maũndũ.

Kũringana na ũndũire wa kũndũ kũmwe, gũtuga ageni nĩ mũtugo. Andũ no makũnyite ũgeni ũingĩre nyũmba na ũikare thĩ. Warĩkia gũikara thĩ, ũngĩũria na njĩra ya gĩtĩo ũrĩa famĩlĩ ĩyo ĩtariĩ na ũthikĩrĩrie wega biũ, o nake mwene nyũmba no athikĩrĩrie ũrĩa ũrenda kũmwĩra. Kũndũ kũngĩ andũ nĩ makenagio mũno nĩ ageni, kwoguo ngeithi cia kũmenyana no ikorũo irĩ ndaihu. Mũkĩarangia, mahota kuona mũrĩ na maũndũ mahanaine. Ũndũ ũcio no ũtongorie harĩ ndeereti njega ya kĩĩroho.

Ĩ angĩkorũo kwanyu nĩ kũrĩ andũ aingĩ maragia thiomi ingĩ tiga rũrĩa waragia? Ũngĩmahunjĩria atĩa? Ũngĩĩruta o na akorũo no ngeithi hũthũ cia imwe cia thiomi icio, andũ acio nĩ mekuona atĩ ũrĩ na bata nao. Ũndũ ũcio no ũtũme mũgĩe na ndeereti makĩria.

Ũrĩa Ũngĩtwarithia Ndeereti

Nĩguo ũtwarithie ndeereti, onania ũrĩ na bata na maũndũ marĩa mũndũ ũcio aroiga. Mwĩkĩre ngoro eyarie angĩkorũo nĩ arenda gwĩka ũguo. Ciũria ibarĩrĩirũo wega no ikorũo na moimĩrĩro mega. Ciũria cia mawoni nĩcio njega makĩria tondũ kaingĩ nĩ citũmaga mũndũ eyarie, handũ ha gũcokia ĩĩ kana aca. Kwa ngerekano, thutha wa kũgweta thĩna ũrathumbũra andũ kwanyu, no ũũrie: “Ũgwĩciria nĩ kĩĩ kĩrehete thĩna ũyũ?” kana “Ũgwĩciria kĩhonia nĩ kĩĩ?”

Woria kĩũria, thikĩrĩria macokio na kinyi. Onania nĩ ũrathikĩrĩria biũ na njĩra ya kuga ũndũ, kũinia mũtwe, kana na njĩra ya ciĩko. Ndũkamũtinie na mĩario. Ũrĩ na mwerekera mwega, wĩcirie maũndũ marĩa aroiga. ‘Hiũhaga gũthikĩrĩria, no ndũkahĩke kwaria.’ (Jak. 1:19) Watua kwaria, onania kũna nĩ ũgũthikagĩrĩria ũrĩa ekugaga.

O na kũrĩ ũguo, ririkana ti mũndũ o wothe ũrĩcokagia ciũria ciaku. Njĩra ya andũ amwe ya gũcokia no yonanio tu nĩ ũthiũ wao. Angĩ no moige tu ĩĩ kana aca. Ndũgakue ngoro. Gĩa na wetereri. Ndũkagerie gũtindĩkĩrĩria mũndũ arie. Angĩkorũo mũndũ ũcio nĩ arenda gũgũthikĩrĩria, hũthĩra mweke ũcio kũmwĩra maũndũ ma Kĩĩmandĩko ma kũmwaka. Thutha wa ihinda, mũndũ ũcio no akuone ũrĩ mũrata. Na no kũhoteke agĩe na wendi wa kwaria nawe atarĩ na guoya.

Wĩcirie ũhoro wa gũcokera arĩa ũrahunjĩria rĩrĩa ũraria nao. Mũndũ angĩkũũria ciũria cigana ũna, mũcokerie imwe, no ũtige kĩmwe kana igĩrĩ ũgaacokia rita rĩu rĩngĩ mũgaacemania. Mwĩre nĩ ũgwĩka ũthuthuria, na wacoka nĩ mũkaarĩrĩria ũhoro ũcio. Angĩaga kũũria ciũria, no ũtirihe ndeereti yanyu na kĩũria ũramenya atĩ nĩ gĩkũmũgucĩrĩria. Mwĩre nĩ mũgaakĩarĩrĩria hĩndĩ ĩyo ĩngĩ wacoka. Maũndũ maingĩ marĩa mũngĩarĩrĩria no moneke thĩinĩ wa Bibilia Ĩrutanaga Atĩa Kũna?, Kutoa Sababu kwa Kutumia Maandiko, na ngathĩti cia ica ikuhĩ cia Mũrangĩri na Amkeni!

Rĩrĩa Mũrĩ na Akristiano Arĩa Angĩ

Rĩrĩa mwacemania na Mũira ũngĩ wa Jehova rita rĩa mbere-rĩ, nĩ woyaga ikinya rĩa mbere kũmũmenya? Kana hihi ũikaraga ũkirĩte? Wendo harĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ wagĩrĩirũo gũtũma twende kũmamenya. (Joh. 13:35) Ũngĩambĩrĩria atĩa? No ũmwĩre rĩĩtwa rĩaku ũcoke ũmũũrie ũrĩa etagwo. Ũngĩmũũria ũrĩa eerutire ma, ũndũ ũcio no ũtongorie harĩ ndeereti njega na no ũmũteithie mũmenyane. O na angĩkorũo ndũhotaga kwĩyaria wega, kĩyo gĩaku nĩ gĩkuonia mũndũ ũcio ũngĩ atĩ nĩ ũramũrũmbũiya, na ũcio nĩguo ũndũ ũrĩa wa bata.

Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia mũgĩe na ndeereti njega na Mũkristiano wa kĩũngano kĩanyu? Onania biũ ũrĩ na bata na mũndũ ũcio na famĩlĩ yake. Hihi no hĩndĩ mĩcemanio yarĩka? Gweta maũndũ mega marĩa weruta. Ũndũ ũcio no ũmũgune inyuerĩ. No ũgwete ũndũ ũragũkenirie ngathĩti-inĩ ya ica ikuhĩ ya Mũrangĩri kana Amkeni! Ũndũ ũcio ndwagĩrĩirũo gwĩkwo na muoroto wa kwĩyonania kana kũgeria ũmenyo wa arĩa angĩ. Wagĩrĩirũo gwĩka ũguo ũrĩ na muoroto wa kwarĩrĩria ũndũ ũronire ũrĩ mwega. No mwarĩrĩrie gĩcunjĩ ũmwe wanyu hihi arĩ nakĩo thĩinĩ wa Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi na mũteithanie ũrĩa kĩngĩrutwo. Ningĩ no mwarĩrĩrie maũndũ muonete ũtungata-inĩ.

Hatarĩ nganja, kaingĩ kwenda andũ gũtongoragia harĩ kwaria ũhoro wa andũ. O na mathekania no makorũo marĩ gĩcunjĩ kĩa ndeereti citũ. Hihi ũrĩa tũrenda kuga nĩ wa gwaka? Tũngĩrũmĩrĩra ũtaaro wa Kiugo kĩa Ngai na tũtindĩkagwo nĩ wendo wake, hatarĩ nganja tũrĩaragia maũndũ ma gwaka.—Thim. 16:27, 28; Ef. 4:25, 29; 5:3, 4; Jak. 1:26.

Mbere ya gũthiĩ ũtungata-inĩ, nĩ twĩhaaragĩria. Na githĩ ti wega ũhaarĩrie kaũndũ ga kũgucĩrĩria ũngĩhũthĩra ũkĩaria na arata? Ũngĩthoma kana ũigue maũndũ ũngĩenda kwaria na andũ, maige meciria-inĩ. Thutha wa ihinda, nĩ ũgũkorũo na maũndũ maingĩ ũngĩhũthĩra. Gwĩka ũguo nĩ kũrĩgũteithagia gũkorũo na maũndũ maingĩ ma kwaria, to marĩa ma o mũthenya. Igũrũ rĩa ũguo, reke ndeereti ciaku cionanagie ũrĩa Kiugo kĩa Ngai kĩrĩ kĩa bata harĩ wee.—Thab. 139:17.