Omolwashike twa pumbwa okukonga omayele?

1. Ongahelipi hatu dulu okuninga omatokolo e li pandunge, oo tae tu etele oidjemo iwa? (Omayeletumbulo 13:10; 15:22)

ATUSHE otwa hala okuninga omatokolo e li pandunge, notwa hala eemhangela detu di pondole. Eendjovo daKalunga otadi tu lombwele kutya opo tu ninge ngaho otwa pumbwa okukonga omayele. — Lesha Omayeletumbulo 13:10; 15:22.

2. Jehova okwa udaneka oku tu ningila shike?

² Omunhu oo ta dulu oku tu pa omayele a denga mbada oTate yetu, Jehova. Onghee otwa pumbwa okwiilikana kuye noku mu pula e tu pe ounongo. Okwe tu udanekela kutya ote tu kwafele, eshi a ti: “Ohandi ku pe omayele, neisho lange otali ku pashukile.” (Eps. 32:8) Eendjovo odo oda ulika kutya Jehova oha ningi shihapu shi dulife ashike oku tu pa omayele. Oha yandje elitulemo kufye pauhandimwe nohe tu kwafele tu tule moilonga omayele aye.

3. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

³ Moshitukulwa eshi, Eendjovo daKalunga otadi ke tu kwafela, opo tu mone omanyamukulo omapulo anhe taa shikula: (1) Omaukwatya elipi nda pumbwa okukala ndi na, opo ndi dule okumona ouwa momayele mawa oo handi pewa? (2) Olyelye ta dulu okupa nge omayele mawa? (3) Ongahelipi handi dulu okuulika kutya onda hala shili okupewa omayele? (4) Omolwashike nda pumbwa okuhenuka okupula vamwe va ningile nge ko omatokolo?

OMAUKWATYA ELIPI NDA PUMBWA OKUKALA NDI NA?

4. Omaukwatya elipi twa pumbwa okukala tu na, opo tu dule okumona ouwa momayele mawa oo hatu pewa?

⁴ Otwa pumbwa okukala ovalininipiki notu na ondjele, opo tu dule okumona ouwa momayele mawa oo hatu pewa. Otwa pumbwa okukala tu shii kutya otwa pumbwa ekwafo lavamwe, opo tu dule okuninga etokolo li li pandunge, ngeenge tu li monghalo oyo inatu enda nande onale. Otwa pumbwa yo okudidilika kutya katu shii keshe shimwe. Ngeenge katu na elininipiko nondjele, Jehova ite ke tu kwafela. Oshidjemo, eshi hatu ka lesha Eendjovo daye, itatu ka mona sha fimana okutula moilonga omayele oo te tu pe. (Mika 6:8; 1 Pet. 5:5) Ashike ngeenge otu na elininipiko nondjele, ohatu ka tambula ko diva omayele oo e li mOmbiibeli, nokumona ouwa muo.

5. Oinima ilipi ya li tai dulu okuningifa ohamba David i kale i na ounhwa?

⁵ Natu ka taleni osho hatu lihongo koshihopaenenwa shohamba David. Oinima ihapu, oyo a li a ninga, oya li tai dulu oku mu ningifa a kale e na ounhwa. Ofimbo ina nangekwa po e li ohamba, okwa li e shiivikile e li omushiki dingi womusika. Okwa li nokuli a pulwa a shikile ohamba omusika. (1 Sam. 16:​18, 19) Konima eshi David a vaekwa e li ohamba, oyo tai shikula ko, Jehova okwa li e mu pa omhepo yaYe iyapuki, oyo ya li ye mu ningifa a kale e na eenghono. (1 Sam. 16:​11-13) Ovanhu ova li ve mu tanga, eshi a dipaa ovatondi vavo, mwa kwatelwa Omufilisti omutongolume, Goliat. (1 Sam. 17:​37, 50; 18:7) Ngeno David okwa li e na ounhwa, otashi dulika ngeno a diladile kutya ina pumbwa okupwilikina komayele avamwe. Ashike David okwa li omulininipiki.

6. Otu shi shii ngahelipi kutya David okwa li ha kala a hala okupewa omayele? (Tala yo efano.)

⁶ Konima eshi David a li a nangekwa po e li ohamba, okwa li ha endafana novanhu ovo va li tava dulu oku mu pa omayele. (1 Omaf. 27:​32-34) Osho itashi tu kumwifa, molwaashi David okwa kala ha pwilikine komayele avamwe nofimbo nokuli ina ninga ohamba. Ka li ashike ha tambula ko omayele oo a li ta pewa kovalumenhu, ndele okwa li yo a tambula ko omayele omukainhu wedina Abigail. Abigail okwa li omukulukadi waNabal, omulumenhu oo a li ehe na efimaneko, iha pandula noku na ounhwa. David okwa li a tambula ko nelininipiko omayele mawa aAbigail, noshidjemo, okwa li a dula okuhenuka okuninga epuko la kwata moiti. — 1 Sam. 25:​2, 3, 21-25, 32-34.

7. Oilihongomwa ilipi hatu dulu okulihonga kuDavid? (Omuudifi 4:13) (Tala yo omafano.)

⁷ Ohatu dulu okulihonga oilihongomwa yonhumba kuDavid. Pashihopaenenwa, otashi dulika tu na ounghulungu wonhumba, ile eenghonopangelo donhumba. Ndele nande ongaho, katu na okukala hatu diladila kutya otu shii keshe shimwe, noinatu pumbwa okupewa omayele kuvamwe. Ngaashi David, otwa pumbwa okukala tu na ehalo lokupwilikina komayele avamwe, kashi na nee mbudi kutya ohatu a pewa kulye. (Lesha Omuudifi 4:13.) Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka henuka okuninga omapuko oo tae ke tu nyikifa oluhodi, ile taa ka nyikifa vamwe oluhodi.

OLYELYE TA DULU OKUPA NGE OMAYELE MAWA?

8. Omolwashike Jonatan a li a wana okupa David omayele?

⁸ Natu ka taleni vali koshilihongomwa shimwe osho hatu lihongo moshihopaenenwa shaDavid. Okwa li a pwilikina komayele oo a li a pewa kovanhu, ovo va li ve na ekwatafano liwa naJehova, nove udite ko nawa onghalo, oyo a li ta piti muyo. Pashihopaenenwa, eshi David a li a hala okupanga vali ombili nohamba Saul, David okwa li a pwilikina komayele aJonatan, omonamati waSaul. Omolwashike Jonatan a li a dula oku mu pa omayele mawa? Omolwaashi Jonatan ka li ashike e na ekwatafano liwa naJehova, ndele okwa li yo e shii nawa Saul. (1 Sam. 20:​9-13) Ongahelipi hatu dulu okutula moilonga oshilihongomwa osho?

9. Olyelye twa pumbwa okupopya naye, ngeenge twa pumbwa omayele? Shi yelifa. (Omayeletumbulo 13:20)

⁹ Ngeenge twa pumbwa omayele, otwa pumbwa okupula omunhu oo e na ekwatafano liwa naJehova, noku shii nawa oshinima osho twa pumbwa ekwafo musho.a (Lesha Omayeletumbulo 13:20.) Pashihopaenenwa, natu tye nee omumwatate omunyasha okwa hala okukonga kaume kopahombo oo ta wapalele. Olyelye ta dulu oku mu pa omayele mawa? Ngeenge okwa popi naumwe oo ehe li mohombo, otashi dulika e mu pe omayele mawa a kanghamena komafinamhango Ombiibeli. Ashike omumwatate oo omunyasha otashi dulika a ka pewe omayele a denga mbada, ngeenge okwa popi novalihomboli ovo ve mu shii nawa, nova kala tava longele Jehova pamwe va hafa oule wefimbo lonhumba. Otava dulu oku mu lombwela kondadalunde nghee ta dulu okutula moilonga omayele oo a dja mOmbiibeli, notava dulu yo oku mu lombwela kombinga yaasho ve lihonga mohombo yavo.

10. Oshike hatu ka kundafana paife?

¹⁰ Otwa kundafana kombinga yomaukwatya opavali, oo twa pumbwa okukala tu na nosho yo kombinga yaao ta dulu oku tu pa omayele mawa. Paife natu ka kundafaneni kutya omolwashike twa pumbwa okuulika kutya otwa hala shili okupewa omayele, nongeenge otwa pumbwa okupula vamwe ve tu ningile ko omatokolo.

ONGAHELIPI HANDI DULU OKUULIKA KUTYA ONDA HALA SHILI OKUPEWA OMAYELE?

11-12. (a) Omafimbo amwe otashi dulika tu ninge shike? (b) Ohamba Rehabeam oya li ya ninga po shike, eshi ya li i na okuninga etokolo la fimana?

¹¹ Omafimbo amwe, omunhu otashi dulika a kale ta monika a fa a hala okupewa omayele, ashike paulelalela okwa hala ashike ovanhu va twe kumwe netokolo olo a ninga nale. Omunhu a tya ngaho ina hala shili okupewa omayele. Okwa pumbwa okulihonga kwaasho sha li sha ningilwa ohamba Rehabeam.

¹² Rehabeam okwa li a ninga ohamba yaIsrael, konima eshi xe Salomo a fya. Eshi Rehabeam a ninga ohamba, ovanhu ova li va punapala, ndele ova li ve wete kutya Salomo okwe va ningifa va longe unene. Ovanhu ova li va ya kuRehabeam tave mu pula, opo a pupaleke oilonga yavo. Rehabeam okwa li e va pula, opo ve mu pe efimbo a diladile kutya ota ka ninga po etokolo lilipi. Okwa li a ninga nawa, eshi tete a li a ka pula omayele kovalumenhu ovakulunhu, ovo va li hava longele Salomo. (1 Eeh. 12:​2-7) Ashike, ka li a tambula ko omayele, oo a li a pewa kovalumenhu ovo ovakulunhu. Omolwashike mbela a li ina tambula ko omayele avo? Mbela Rehabeam okwa li nale a tokola kutya ota ka ninga po shike, nokwa li ta kongo ovanhu, ovo tava tu kumwe netokolo laye? Rehabeam okwa li a hokwa osho ookaume kaye va li ve mu lombwela, molwaashi eshi e va pula omayele, ova li va twa kumwe naasho a li a tokola po. (1 Eeh. 12:​8-14) Rehabeam okwa li a lombwela ovanhu naanaa osho a li a lombwelwa kookaume kaye. Oshidjemo, oshiwana osha li sha tukauka, nokudja opo, Rehabeam okwa ka kala a taalela omaupyakadi. — 1 Eeh. 12:​16-19.

13. Ongahelipi hatu dulu okuulika kutya otwa hala shili okupewa omayele kuvamwe?

¹³ Oshike hatu lihongo koshihopaenenwa shaRehabeam? Ngeenge hatu pula vamwe omayele, katu na okukala twa ninga nale etokolo letu. Otwa pumbwa okukala tu na ehalo lokupwilikina komayele avo. Onghee ohatu dulu okulipula kutya: ‘Mbela ohandi pula omayele, ndele handi kala inandi a tula moilonga, molwaashi ashike hao nda li nda hala okuuda?’ Natu ka tale koshihopaenenwa.

14. Otwa pumbwa okudimbuluka shike, ngeenge hatu pewa omayele? Shi faneka. (Tala yo efano.)

¹⁴ Natu tye nee ngeno omumwatate okwa mona oilonga oyo hai futu nawa. Ofimbo ina tambula ko oilonga oyo, okwa ka pula omayele komukulunhuongalo. Omumwatate okwa lombwela omukulunhuongalo kutya oilonga oyo otai ke mu ningifa a kale e li kokule noukwaneumbo waye oule wefimbo. Omukulunhuongalo okwa li a dimbulukifa omumwatate efinamhango lOmbiibeli, olo kutya oshinakuwanifwa sha fimana osho e na osho okuwanifa po eemhumbwe dopamhepo doukwaneumbo waye. (Ef. 6:4; 1 Tim. 5:8) Natu tye nee ngeno omumwatate oo ina twa kumwe nomukulunhuongalo oo, opo nee okwa pula ovamwatate vamwe, fiyo osheshi a mona umwe, oo e mu pa omayele, oo a hala okuuda. Mbela omumwatate a tya ngaho okwa li ngoo shili ta kongo omayele, ile okwa li ashike ta kongo umwe a twe kumwe netokolo olo a ninga nale? Otwa pumbwa okudimbuluka kutya omutima wetu ou na omakoto. (Jer. 17:9) Omafimbo amwe, omayele oo ihatu kala twa hala okuuda oo twa pumbwa unene.

MBELA ONDI NA OKUPULA VAMWE VA NINGILE NGE KO OMATOKOLO?

15. Otwa pumbwa okukala twa lungama tuha ninge shike, nomolwashike?

¹⁵ Keshe umwe womufye oku na oshinakuwanifwa shokuninga omatokolo kuye mwene. (Gal. 6:​4, 5) Ngaashi twa kundafana, omunaendunge oha kongo omayele okudja mEendjovo daKalunga nosho yo kOvakriste va pyokoka, ofimbo ina tokola osho ta ka ninga po. Ashike otwa pumbwa okukala twa lungama, opo tuha pule vamwe ve tu ningile ko omatokolo. Umwe otashi dulika a pule odikilila omunhu, oo e lineekela, ta ti: “Mbela ngeno oto ka ninga po shike, ngeno owa li monghalo ya fa yange?” Ofimbo vamwe, otashi dulika ashike va ninge etokolo la faafana nolaumwe, tave li ningi nopehe na okudiladila moule kombinga yonghalo yavo.

16. Onghalo ilipi ya li ya holoka po muKorinto shi nasha nombelela oyo ya li ya yambelwa oikalunga, nolyelye a li e na oshinakuwanifwa shokutokola kutya na lye ombelela oyo, ile hasho? (1 Ovakorinto 8:7; 10:​25, 26)

¹⁶ Diladila kombinga yetokolo, olo Ovakriste vomuKorinto va li ve na okuninga, li na sha nombelela, oyo ya li ya yambelwa oikalunga. Paulus okwa li a shangela Ovakriste ovo, a ti: “Otu shi shii kutya oikalunga oinima yongaho elela nonokutya oku na ashike Kalunga umwe aeke.” (1 Kor. 8:4) Ve na osho momadiladilo, vamwe meongalo ova li va tokola kutya otava dulu okulya ombelela, oyo tai landifwa pomalandifilo, oyo ya li tashi dulika ya yambelwa oikalunga. Vamwe ova li va tokola kutya itava li ombelela oyo, molwaashi osha li tashi piyaaneke eliudo lavo. (Lesha 1 Ovakorinto 8:7; 10:​25, 26.) Keshe umwe okwa li e na okuninga etokolo kuye mwene. Paulus ka li a ladipika Ovakorinto va ningile ko vamwe omatokolo, ile va hopaenene osho vamwe tava ningi. Keshe umwe womuvo ote ke “lihokolola kuKalunga.” — Rom. 14:​10-12.

17. Oshike tashi dulu okuningwa po, ngeenge otwa hopaenene omatokolo avamwe? Yandja oshihopaenenwa. (Tala yo omafano.)

¹⁷ Ongahelipi oshinima sha faafana tashi dulu okuningwa kunena? Diladila kombinga yoshikundafanwa shi na sha noutukulwa vanininini vohonde. Omukriste keshe oku na okutokola kutya ota ka tambula ko, ile ita ka tambula ko outukulwa ovo.b Otashi dulika shi kale shidjuu okuuda ko oshikundafanwa osho, ashike otwa pumbwa okuninga omatokolo kufye vene e na sha naasho. (Rom. 14:4) Ngeenge otwa hopaenene omatokolo avamwe, otashi dulika tu nghundipaleke eliudo letu. Ohatu ka dula ashike okudeula eliudo letu, ngeenge otwa kala hatu li longifa. (Heb. 5:14) Ndele mbela onaini twa pumbwa okupula omayele kOmukriste a pyokoka? Okonima ngeenge twa ningi omapekapeko kufye vene, ndele natango otwa pumbwa ekwafo, opo tu dule okuuda ko omafinamhango Ombiibeli, oo a pamba onghalo yetu.

TWIKILA OKUKONGA OMAYELE

18. Oshike osho Jehova e tu ningila?

¹⁸ Jehova okwa ulika kutya okwe tu lineekela neenghono, eshi e tu pitika tu kale hatu ningi omatokolo kufye vene. Okwe tu pa Eendjovo daye, Ombiibeli. Okwe tu pa yo ookaume ovanaendunge, ovo tava dulu oku tu kwafela tu ude ko nghee hatu dulu okutula moilonga omafinamhango Ombiibeli. Oinima aishe oyo otai ulike kutya Jehova oku na ko nasha nafye, e li Tate yetu. (Omayel. 3:​21-23) Oshike hatu dulu okuninga, opo tu ulike kutya otwe mu pandula?

19. Ongahelipi hatu dulu okutwikila okuhafifa Jehova?

¹⁹ Diladila kwaashi: Ovadali ohava kala va hafa, eshi ve wete ovana vavo tava kulu, notava ningi ovapiya vaJehova ovanaendunge, ovo hava kwafele vamwe. Sha faafana, Jehova naye oha kala a hafa, eshi e tu wete hatu kulu pamhepo, hatu kongo omayele nohatu ningi omatokolo oo tae mu fimanekifa.