Angajoqqaat kisermaat amerliartuinnartut
TULUIT NUNAANNI ITERITSI!-P ILANNGUTASSIORTUANIT
„TULUIT NUNAANNI ilaqutariit kisermaanik pilersuisullit Europami nunanit allanit tamanit amerlanerupput,“ taama nalunaarpoq Londonimi aviisi The Times. „Tuluit Nunaanni ilaqutariit 18-it inorlugit ukiulinnik meerartallit tallimaagaangata ataatsit kisermaanik pilersuisoqartarput . . . Danmarkimi arfineq-marluugaangata ataatsit kiisalu Tysklandimi Frankrigimilu arfineq-pingasuugaangata ataatsit.“
Tuluit Nunaanni angajoqqaat kisermaat quliugaangata qulingiluat tassaasarput arnat. Qangatut ilaqutariit ataatsimoortut, tassaasut ataataq, anaanaq qitornaallu ’ilaqutariinnik aaqqissuussat’ assigiinngitsorpassuit ilaannarilersimavaat. Soorliuna ilaqutariit kisermaanik pilersuisullit siornatigornit taama nalinginnaatiginerulersimasut?
Tamatumunnga pissutaanerpaapput avinnerit averusernerillu. Matumani Tuluit Nunaat Amerikami pissusiuleriartortunut malinnaaleriartorpoq, tassami Amerikami katinnerit affaat avinnermik kinguneqartarmata. Inuit aappariinnermut ilimasuffiginninnerat aamma allanngorsimavoq. Zelda West-Meads, aappariinnut siunnersuisarfimmit Relate-meersoq, naapertorlugu ukiut 20-30-t matuma siornatigut „arnat angutillu suliassaasa agguataarneqarnerat erseqqinnerujussuusimavoq. Taamanikkut angut pilersuisussaavoq, arnarlu paaqqinnittussaalluni.“ Ullumikkummi? „Ullumikkut aappariinnerit immaqa qiimmassarfiunerugaluarput nuannisaarfiunerugaluarlutillu, taamaattorli suli ajornartorsiorfiunerusinnaallutik. Arnat anaanamik aanamillu ilimasuffiginninnerannit annerusumik aappariinnermut piumasaqalersimapput. Naligiinnissaq, pitsaasumik asaseqarnissaq, pitsaasumik ikinnguteqarnissaq, suliffiup tungaatigut qaffakkiartornissamut periarfissaqarnissaq kiisalu meeraqarnissaq piumasaraat.“
Kikkunnilluunniit atoqateqarsinnaaneq aliikkusersuinerup silarsuaanit saqqummiunneqartartoq qangatut ilaqutariiussusermut asissuinermik kinguneqarpoq. Inuusuttut ukiukitsuararsuullutik atoqatigiinnikkut misilittagaqalersimasut amerlanertigut tamatuma kingunipilugisinnaasaanik soqutigisaqartanngillat. Tamakkununnga aappariinneq tassaavoq naalliunnartoq, inuttut kiffaanngissusermik killilersuisoq, inuuneq pisariaqanngitsumik ajornakusoortoq.
Inuit ilaat namminneq qinikkaminnik angajoqqaatut kisermaajusarput, ilaat pissutsit atukkatik pissutigalugit kisermaanngortarlutik. Katissimagaluarlutik angajoqqaatut kisermaanngortitaasimasut ilarpassuisa kisimiillutik ingerlalernertik aliasuutigisarpaat. Tamakkua ilarpassui tassaapput pilluarlutik aappariinni inuusimasut aapparminnilli toqukkut qimagaasimasut.
Aappaatigullu inoqarpoq aappariinnerminni akerareerujussuarnermik misigisaqarsimasunik. Meeqqaminnik kisimiillutik perorsaalernertik oqiliallaatigisarpaat. Oqartarput meeqqaminnut qaninnerulersimallutik.
Tassa angajoqqaat kisermaat amerliartuinnarnerannut pissutaasut amerlaqaat. Ulluinnarni inuunermi akisussaaffiit unamminiarnartullu angajoqqaanut kisermaanut isumakulunnartorujussuusinnaapput. Tamakkua suuppat? Aamma angajoqqaat kisermaat akisussaaffitik iluatsilluartumik qanoq nammassisinnaavaat? (gD 8/10 95)