Tiinganikkut malersuineq — Qanoq ililluni imminut illersorsinnaaneq

ARNAQ kinaluunniit tiinganiakujulluni tusangiasaarisunit ullut tamaasa kanngusutsinneqartariaqanngilaq,“ aaqqissuisoq Gretchen Morgenson oqarpoq, „aammali ileqqorluttoqanngivissumik suliffeqarsinnaaneq arnat ilimagisinnaanngilaat.“ Sulisitsisut eqqartuussisullu suliffimmi toqqissisimanerunissaq nersornartumik sulissutigisimavaat kinguneqarluartumik. Assersuutigalugu, eqqartuussisunut suliassanngortitsisoqariataarsinnaanera pissutigalugu silarsuarmi tamarmi sulisitsisut sulisullu suliffimmi pissutsinik pitsanngorsaaniartalersimapput. Suliffeqarfiit amerlasuut suliffimmi ileqqorlunnerit pinngitsoorniarlugit suliffiup iluani aaqqissuussisimapput. Sulisut qanoq ileqqoqarnissaannik ilinniartinniarlugit ataatsimiittoqartarpoq pikkorissartitsisoqartarlunilu.

Suliffiup politikkia malittarisassaalu ilisimassallugit maleruassallugillu soorunami silatusaarnerussaaq. (Rûmamiut 13:1; Títuse 2:9) Aammattaaq kristumiut paasisimavaat Biibilip najoqqutassiai maleruassallugit iluaqutaasoq. Biibilip unnersuussutai isumassarsiarititaasut suleqatinut ileqqulersoriaatsikkut maleruarnerisigut, tiinganikkut malersugaanissamut illersortoqarsinnaavoq — namminerlu allanik taamaaliuinissaq pinngitsoorneqarsinnaalluni.

Angutit ileqqussaat eqqortoq

Angutit arnanut qanoq pissuseqartariaqarpat? Immikkut ilisimasalippassuit angutaagaanni arnanut arnaagaannilu angutinut attuinissamut mianersoqqusipput. Uparuarpaat inussiarnersumik tuikkut pattalaarineq paatsoorneqariaannaasoq. „Eqqartuussisut attuisoqarsimanersoq pingaartittarpaat,“ eqqartuussissuserisoq Frank Harty oqarpoq. Siunnersuivoq: „Ilassinermi assannik eqitsinerunngitsut tamaasa ingalakkit.“ Biibili tamatumunnga tunngasumik allanngortitassaanngitsumik najoqqutassiinngilaq, inatsisinulli tunngasut nalitsinnilu ileqqussatigut pissusiusut eqqarsaatigalugit, mianersornissaq pissusissamisuussaaq — ingammik oqaloqatigisaminnik attuinissaminnik pissusissamisoortutut isiginnittunut.a

Nassuerutigisariaqarpoq siunnersuutip tamatuma malittuaannarnissaa ajornarsinnaasoq. Soorlu Glen pissutsini latinamerikamiorpalaartuni alliartorsimasoq oqartoq: „Alliartorfigisanni inuit USA-mi inuit pisarnerannit annermik imminnut eqitaarnerusarput. Uanga ilaquttanni ikinngutivut kunillugit ilassigajuppavut, maanili imaaliallaannaq taamaaliornissamut nangartarneqarpugut.“ Biibililli najoqqutassiai tamatumani iluaqutaasinnaapput. Apustili Paulus Timoteusimut inuusuttumut oqarsimavoq: ’[Angutit] inuusuttut qatanngutitut ilillugit, arnallu utoqqaat anaanattut ilillugit, arnallu inuusuttut qatanngutittut ilillugit tamatigut minguillutit [pisassavatit].’ (1 Timûtiuse 5:1, 2) Tamatuma ileqqorlunnerit, ajuutiginnilluni assuarnartumillu attuualaarinninniarnerit pinngitsoortissannginnerpai?

Najoqqutassiaq tamanna oqalunnermi aamma atorneqarsinnaavoq. Biibili naleqqulluartumik oqarpoq: ’Uersaanerli mingunnartullu nalinginnaat piumatuunerlu taaneqassanngillalluunniit ilissinni, iluartut taama ileqqussaqarmata, kanngunartullu oqaatsillu sianiitsorpallattut quiasaarnipalaallu tamakku atugassaanngitsut.’ (Evfisumiut 5:3, 4) Kathy Chinoy, tiinganikkut malersuinerit pillugit eqqartuussissuserisoq, siunnersuivoq oqalutsinnani apeqqut una eqqarsaatigineqaqqaassasoq: „Anaanaga, qatanngutiga arnaq panigaluunniit taama oqaluffigineqarpat nuannarissavara?“ Kanngunartunik tusangiasarinerit oqaluttumut tusaasumullu nikanarsaataapput.

Qanoq ililluni paamisaarineq pinaveersaartinneqassasoq

Paamisaartinnaveersaarniarluni qanoq iliortoqarsinnaava? Immaqa Jesusip ajoqersukkaminut oqaluussiartoqqaalersunut oqaasii tassani atorneqarsinnaapput: ’Ata, amaqqut akornannut savatut aallartipassi; taamaattumik silassorigitsi pulateriaarsuttut peqqusersuillusilu tuisut.’ (Matîuse 10:16) Kristumiuli ikiortissaqanngivinngilaq. Biibilip ima isumalluarsaarpaatigut: „Ilisimassut uummatinni pigilissagakku . . .. Isumatusaarnerup paarissavaatit, siuneqarnerullu sernigissavaatit.“ (Ussatit 2:10, 11) Taamaattumik Biibilimi najoqqutassiat illersuutaasinnaasut misissoriartigik.

1. Suleqatitit qanoq pissuseqarfiginerlugit sianigiuk. Inussiarniitsumik akeqqersimaartumilluunniit pissuseqartariaqanngilaq, Biibilimmi kajumissaarpaatigut ’noqqaaqqulluta inuit tamaasa eqqissivigeqatigiumallugit’. (Eprîarit 12:14; Rûmamiut 12:18) Biibililli kristumiut kajumissaarmagit ’ilaginngisatik inooqatigissagaat ilisimasutut iliorlutik’, silatusaanerussaaq suliamut tunngarpalaartumik pissuseqarnissaq, ingammik angutaagaanni arnamut arnaagaannilu angummut. (Kulorsamiut 4:5) Talking Back to Sexual Pressure-mi, Elizabeth Powellip atuakkiaani, sulisut kajumissaarneqarput „suliaminnut naleqquttumik iluarinartumik pissuseqarnerup atoqatigiinnermullu ammasuunermik ersersitsisumik inussiarnisaarnerup akornanni killissat ilinniaqqullugit.“

2. Pilimanngitsunik atisaqarit. Atisarisat allanut oqariartuuteqarput. Biibilip nalaani atisat ilaasa inuk ileqqorluttutut tamalikattutulluunniit isigineqartissinnaavaat. (Ussatit 7:10) Ullumikkuttaaq amerlasuutigut taamaappoq; atisat sukangasut, takoqqusaarpaluttut ammavallaartulluunniit eqqunngitsumik maluginiarneqartitsilersinnaapput. Ilaat immaqa isumaqarput qanoq atisaqarnissartik namminneq aalajangertussaallugu. Kisianni Elizabeth Powell oqarpoq: „Tillinnermik ajorinninngitsut akornanni suliguvit, aningaasaatinnik nittarsaannginnissat siunnersuutigissavara. . . . Paasisariaqarpat inuiaqatigiinni ajortumik isumaqartoqarmat . . . eqqugaanissannullu imminut illersortariaqarputit.“ Biibilip siunnersuutai nalitsinnut naleqqulluinnarput. Arnat kajumissaarpai ’assuassasut annorassanik ippinnaatsunik ittoorajullutik piitaajuillutillu’. (1 Timûtiuse 2:9) Pilimanngitsunik atisaqarnikkut immaqa oqaatsinik ileqqunillu kusanaatsunik nalaataqarnissaq pinngitsoorneqarsinnaavoq.

3. Kikkut ilagisarnerlugit sianigiuk. Biibilimi oqaluttuaqarpoq arnamik inuusuttumik Dinamik atilimmik pinngitsaalineqarluni arneriffigineqartumik. Pinerluttuliortup maluginiarsimassavaa Dina ’nunap [Kana’anip] arnartaanut pulaartartoq’ — arnallu taakkua tamalikattutut ilisimaneqarput. (1 Moses 34:1, 2) Suleqatit kanngunartunik eqqartuisartut oqaloqatigikulagukkit, tusarnaartarukkilluunniit, isumaqartoqalersinnaavoq tiinganiarfigineqarnissat ammaffigigit.

Soorunami isumaqanngilaq suleqatinik ajattuissasugut. Oqaloqatigiinnerli kanngunartunut sangutinneqarpat qimagutiinnarsinnaavutit. Soqutiginarpoq Jehovap nalunaajaasuisa amerlasuut misigisimammassuk ileqqussatigut qutsissunik aalajangiusimannittutut ilisimaneqarneq tiinganikkut malersorneqarnissaraluamut illersuutaasoq. — 1 Pîtruse 2:12.

4. Ajornartorsiorfiulersinnaasut nigorsimakkit. Biibilimi oqaluttuarineqarpoq angutip inuusuttup Amnonimik atillip arnaq inuusuttoq Tamarimik atilik kisimeeqatiginiarlugu qanoq pilersaarusioraa, pinngitsaalillugu arneriffiginiassagamiuk. (2 Samuel 13:1-14) Ullumikkut assingusumik pisoqarsinnaavoq, soorlu sulisoq sulereernerup kingorna ittuusup ataasitoqatiginiarlugu qaaqqusinnaavaa pissuteqarpianngitsumilluunniit suliffimmiiginnalaaqqullugu. Qaaqqusissutit taamaattut sianigikkit. Biibili oqarpoq: „Silatuup perluk qanilliartortoq malugisarpaa qimarnguffissarsiortarlunilu.“ — Ussatit 22:3.

Paamisaarneqaruit

Naak arnaq isornaatsumik pissuseqaraluartoq angutit ilaat assuarnartuliornissaminnut tunuarsimaarneq ajorput. Taamatut qaninngoornerit qanoq qisuariarfigineqassappat? Ilaat siunnersuisarput ajuallaatigeqqunagit. ’Allaffimmi qaninniarujoorneq inuunermik nuannernerulersitsisarpoq,’ arnaq oqarpoq. Kristumiulli ilumoortut soqutigineqarneq assuarnartoq nuannersutut tulluusimaarnartutulluunniit isiginngilaat. Iluarinngeqaat. ’Ajortoq uumigaat’ paasisimavaallu qaninniarnerit taamaattut kinguaassiuutitigut kanngunartuliortitsiniutaasut. (Rûmamiut 12:9; naleqqiuguk 2 Timûtiuse 3:6.) Pissusipalaaq tamanna kristumiutut ataqqinassusiannut mitallersuuvoq. (Naleqqiuguk 1 Timûtiuse 4:7, 8.) Pissutsit taamaattut qanoq iliorfigineqarsinnaappat?

1. Aalajangiusimasat erseqqissaruk. Biibilip oqaluttuaraa angutip Guutimik mianerinnittup Josefimik atillip kanngunartuliornissamik kajumissaarneqarnini qanoq qisuariarfigigaa: „Ilaanni naalagaata nuliata kajungerfigilerlugu oqarfigaa: ’Innaatinnga.’“ Qaninngoorniarnera Josefip tusaanngitsuusaaginnarpaa neriullunilu nammineq qaangiukkumaartoq? Naagga, akerlianilli Biibilimi oqaluttuarineqarpoq qaninngoornera paatsuugassaanngitsumik itigartikkaa oqarluni: „Qanoq taama kanngunartigisumik iliussaanga Guutimut ajortuliorlunga?“ — 1 Moses 39:7-9.

Angutinut arnanullu Josef maligassiuilluarpoq. Kanngunartumik oqalunnerit toqqartumilluunniit qaninniarnernik sianiginninngitsuusaarneq — ajornerusumilluunniit, ersilissutiginninneq — ajornartorsiummik aaqqiigajunngilaq; ersinerup nalorninerullu pissutsit ajornerulersiinnarsinnaavai. Martha Langelan, pinngitsaaliilluni arnerinermut piareersimanissamut siunnersorti, mianersoqqusivoq pinngitsaaliillutik arnerisartut tiinganikkut malersuineq „arnaq saassunneqaruni akiuutissanersoq paasiniarlugu atortaraat; qaninngoorneqaruni uniinnarpat ersippallu, isumaqartarput saassunneqaruni aamma uniinnassasoq ersissasorlu.“ Taamaattumik tiinganikkut paamisaarneqarnermik malugisaqarniariarluni aalajangiusimasap erseqqissarnissaa pingaaruteqarluinnarpoq. Atuakkiortoq allappoq: „Sukkasuumik ersarissumillu naaggaarneq paamisaarisup ippinnartumik iliorneranik unitsitsinissamut amerlasuutigut naammattarpoq.“

2. Naaggaarnerit naaggamik isumaqartiguk. Jesus qaqqami oqaluutsimini taama oqarsimavoq. (Matîuse 5:37) Oqaasii eqqartukkatsinnut matumunnga tulluarput, tiinganikkut malersuisartut amerlasuutigut uteriittarmata. Qanoq aalajangersimatigisariaqarpa? Pissutsit qanoq ittuunersut akerlerisarlu qanoq qisuariarnersoq apeqqutaapput. Ima itigartitsitigisariaqarpoq oqaatiginiagaq paasitillugu. Amerlanertigut toqqartumik eqqissisimasumillu nipeqarluni isummamik oqaatiginninneq naammattarpoq. Isaasigut isigiuk. Immikkut ilisimasallit ima siunnersuipput: (a) Isummat oqaatigiuk. („Taamaaliornerit nuannarinngilluinnarpara“) (b) Sunarpiaq iluarinngikkit oqaatigiuk. („. . . oqaatsit kanngunartut, kusananngitsullu atorakkit . . .“) (c) Erseqqissaruk sunissaa naatsorsuutigigit. („Taama oqaluffigisassanngilarma!“

„Isummamilli saqqummiussineq kamanninnguutinngisaannarli,“ Langelan mianersoqqusivoq. „Kamannerit (ajuallatsitsinerit, sioorasaarinerit, oqaasipilunneq, patitsinerit qisersinerilluunniit) kingunerluttarput. Oqaatsikkut nakuuserneq ulorianarsinnaavoq, timikkullu nakuusernissamut pissutissaqanngilaq illersortariaqalerluni timikkut saassunneqanngikkaanni.“ Siunnersuutit atoriaannaasut taamaattut Biibilimi Rûmamiut 12:17-imi allassimasunut naleqquppoq: ’Ajortumik iliortoq ajortumik akileqinasiuk.’

Paamisaarinerimmi ingerlaannarpata naak unitsinniarlugit ilungersuuteqaraluarlutit? Suliffeqarfiit ilaanni tiinganikkut malersuinermik iliuuseqarfiginninnermut tunngasunik aaqqissuussisoqarsimavoq. Unnerluutiginiarlugu siorasaarineq naammakkajuppoq. Immaqali tamatiguunngitsoq. Ajoraluartumik naalagaasut paasinnittuaannanngillat, angutinut arnanulluunniit. Glen sulisumik arnamik tiinganikkut paamisaarneqarsimasoq, unnerluussiniarsimagaluarpoq. Oqaluttuarpoq: „Ittunnut oqarama ikiorneqanngilanga. Pisimasoq tamaat quinartutut isigiinnarpaa. Oqarfigineqaannarpunga arnap sumiinnera sissuiinnaqqullugu nigorsimaniaqqullugulu.“

Ilaat eqqartuussisunut suliassanngortitsisimapput. Eqqartuussinerilli sakkortuut aviisini atuarsinnaasavut, pisartutut amerlanertut inngillat. Aammattaaq atuagaq Talking Back to Sexual Pressure mianersoqqusivoq: „Tiinganikkut malersorneqarneq unitsinniarlugu eqqartuussisunut suliassanngortitsineq piffissarujusssuarmik misigissutsikkullu nukippassuarnik tigusisarpoq; timikkut eqqarsaatikkullu eqqissisimajunnaartitsisinnaavoq.“ Biibilip siunnersuutaa tunngavissaqarluarpoq: „Eqqartuussisunut suliassissutiginiarnissaanut nukingerpallaarniaqinak.“ (Ussatit 25:8) Eqqartuussisunut suliassanngortitsinikkut misigissutsikkut anersaakkullu akigisassat naatsorsoreerlugit, ilaat allamik suliffissarsiuinnartarput.

Tiinganikkut malersuineq peerutivippat

Tiinganikkut malersuineq nutaajunngilaq. Inuup uummataatulli naammalluinnanngitsutut, tatiginanngitsutut piumatuutullu atugaatigaaq. Silarsuarmi inatsisit eqqartuussinerillu tiinganikkut malersuineq inuiannit peersinnaanngilaat. Tamanna aatsaat peerneqarsinnaavoq inuit tunngaviusumik uummatikkut pissusiat allanngorpat.

Ullumikkut Guutip oqaasia anersaavalu inunni silarsuarmi tamaniittuni taama ittumik allanngortitsisarput. Amaqqutut liivitullu ittut savaaqqatut nersuteeqqatullu pissuseqarnissaq ilinniarpaat, soorlu pruffiitip Jesajap siulittuutigisimagaa. (Jesaja 11:6-9) Jehovap nalunaajaasuisa inuit Biibilimik atuaqqissaaqatigisarpaat ukiullu tamaasa ’amaqqut’ tusindilikkuutaat pissutsiminnik annertuumik ataavartumillu allannguinissaannik ilinniartittarlugit. Inuit taakkua Biibilimi peqqussut manna maleruarpaat: ’Inutoqaq siornagut angalaaserisarsi iperarsiuk, taanna pileritsannernik salloqittaataasunik imminik aserorniartoq; inuttaarlu Guuti assilillugu pinngortitaq atisiuk iluartillugu illernartillugulu ilumoornikkut.’ — Evfisumiut 4:22-24.

Ullut ilaanni nunarsuaq angutinik arnanillu Biibilip najoqqutassiaanik maleruaasunik ulikkaassaaq. Inuit Guutimik mianerinnittut pissangallutik ulloq ileqqorlunnerit tamarmik piiagaaffissaat utaqqivaat. Taamanikkornissaatali tungaanut sapinngisartik tamaat inuunermi piviusut mersernartut anigorniartarpaat. (gE 22/5 96)

[Quppernerup ataani ilanngussaq]

[Qupp. 21-mi issuagaq]

Anaanat, qatanngutit arnaq paniilluunniit tamatut oqaluffigineqarpat nuannarissaviuk?

[Qupp. 23-mi assiliartaq]

Suliffimmut tunngarpalaartumik pissuseqarneq pilimanngitsunillu atisaqarneq tiinganikkut malersorneqarnissamut illersuutaasinnaavoq

[Qupp. 24-mi assiliartaq]

Kristumiut ilumoortut ataqqinnittumik iliorfige- qatigiinnissartik ilinniartarpaat