Kitango 8

Bulume bwa Kubwezha Bintu—Yehoba Ubena ‘Kwalula Bintu Byonse ke Bipya’

1, 2. Bintu ka bantu byo babena kutaikilwa lelo jino, kabiji bitulengela kwiumvwa byepi?

UMVWE kintu kyo akaisha mwana kyaeleka nangwa kyaonaika, ufikenatu ponkapo kajile. Uba kalenge ne lusa! Bino abya mwakimonapo kala mwana byo asangalala umvwe nsemi wamubwezhezha kintu kyaji kutayika nyi? Kwi nsemi kyakonsha kupela bingi kutana kyo kyo kintu kya kukaisha kyatayika nangwa kwikilungisha. Bino mwana utemwa ne kukumya bingi. Kintu kyaji kumwekana nobe kyaeleka nangwa konaika kikupu kyabwela jibiji!

² Yehoba, aye Nsemi wakila bonse uji na bulume bwa kubwezha bintu byo bamona baana banji ba panopantanda amba kyapwa byaonaika kechi bikamweka jibiji ne. Pano bino, kechi tubena kutongola bintutu bya kukaisha ne. Mu bino “bimye byakatazha” tubena kutaikilwa bintu byakilamo kunema. (2 Timoti 3:1-5) Bintu byo banemeka bantu nabiji mazubo, bipe, nkito, kubikapotu ne butuntulu bwa mubiji, biji mu kizumba kya konaika. Kabiji twakonsha kuba bingi bulanda umvwe ke tulanguluke pa bibena konaika mapunzha ne bintu byatama bibena kufumamo na mambo a kuzhiya kwa misango yavula ya bintu byumi. Bino pa bino byonse, kafwako kintu kitukozha ku muchima na biji lufu lwa muntu ye twatemwa ne. Twikala bingi ba bulanda ne kulefuka.—2 Samwela 18:33.

3. Luketekelo ka lutekenesha luji mu Byubilo 3:21, kabiji Yehoba ukelufikizha kupichila mu ñanyi jishinda?

³ Byo kisangajikapo kufunda pa bulume bwa Yehoba bwa kubwezha bintu! Byonka byo tusa kumona, kuji bintu bya kukumya Lesa byo akonsha kubwezha kabiji ne byo akabwezhezha baana banji ba panopantanda. Baibolo waamba ne kwamba’mba Yehoba ukeba ‘kubwezha byonse.’ (Byubilo 3:21) Pa kuba’mba a kobe kino, Yehoba ukengijisha Bufumu bwa Bumesiasa, bubena kulamwa na Mwananji, aye Yesu Kilishitu. Kiyukilo kya kumwenako kibena kumwesha’mba buno Bufumu bwatendekele kulama mwiulu mu 1914.a (Mateo 24:3-14) Bi ka bikabwezhiwa? Twayai tumone mingilo imo ikatampe ya Yehoba ya kubwezha bintu. Mwingilo umo wa mu ino mingilo tubena kwimwenaye na meso. Mingilo ikwabo ikobiwa mu kimye kya kulutwe pa kipimo kikatampe.

Kubwezhiwa kwa Bupopweshi bwa Kine

4, 5. Ki ka kyamwekejile bantu ba Lesa mu 607 B.C.E., kabiji luketekelo ka Yehoba lo ebapele?

⁴ Kintu kimo Yehoba kyo abwezha ke bupopweshi bwa kine. Pa kuba’mba tumvwishe bulongo kino mo kyatala, twayai tubalauleko pacheche mwapichile bufumu bwa bena Yuda. Kino kisa kwitusangajika pa kuyuka Yehoba byo abena kwingijisha bulume bwanji bwa kubwezha bintu.—Loma 15:4.

⁵ Akifwanyikizhai Bayudea bakishinka byo beumvwine mu 607 B.C.E. kimye kyaonawinwe Yelusalema. Muzhi wabo ye batemenwe waonawinwe, bibumbulu byanji byapomwenwe. Kabiji kyakijishemo ne kutama kine pa kumona nzubo ya Lesa ya buya yatungile Solomone yajinga mpunzha ya kupopwelamo Yehoba mpopwelo yatoka panopantanda ponse, yashala ke milumbatu. (Masalamo 79:1) Aba bapulukile bebatwajile mu buzha ku Babilona ne ntanda yabo yashajile ke masalatu mwa kupitañena banyama ba mungye. (Yelemiya 9:11) Mu ndangulukilo ya bantu, byonse byamwekele nobe byapwila pa mpuki. (Masalamo 137:1) Bino Yehoba waambijile jimo luno lonaiko, wapaine ne luketekelo lwa kuba’mba kimye kya kubwezha bintu kyajinga kulutwe.

6-8. (a) Ñanyi kishina kyanembwa pavula mu binembelo byanembele bangauzhi ba Kihebelu, kabiji buno bungauzhi bwa kubwezha bintu bwafikizhiwe byepi kimye kitanshi? (b) Mu ano moba etu a lelo, bantu ba Lesa bamona byepi kufikizhiwa kwa bungauzhi bwa kubwezha bintu?

⁶ Kubwezhiwa kwa bintu kyo kyajinga kishina kyanembelwe pavula mu binembelo byanembele bangauzhi ba Kihebelu.b Kupichila mwi abo, Yehoba walayile kubwezha ntanda mwakwikala bantu jibiji, sa iji na mushiji wafuka, kabiji yazhikijilwa ku banyama bakaji ba mungye ne ku balwanyi. Walondolwele ntanda yabo yabwezhiwa amba paladisa mwine! (Isaya 65:25; Ezikyo 34:25; 36:35) Kabiji kyakijile pa byonse, mpopwelo ya kine yaikajikilwe jibiji ne nzubo ya Lesa beishimukulwile. (Mika 4:1-5) Buno bungauzhi bwapele Bayudea bayile mu buzha luketekelo ne kwibakwasha kuchinchika buzha bwabo bwa myaka 70 mu Babilona.

⁷ Kyapeleleko, kimye kya kubwezha bintu kyafikile. Byo balubukile kufuma mu Babilona, Bayudea babwelele ku Yelusalema ne kukashimukulula nzubo ya Yehoba. (Ezela 1:1, 2) Byo bakakachijile ku bupopweshi bwa kine, Yehoba wibashukishe ne kulenga ntanda yabo kwikala na mushiji wafuka wa kumenesha bijimwa. Wibazhikijile ku balwanyi ne ku banyama bakaji ba mungye baangejile ntanda yabo pa myaka yavula. Byo basangalelepo pa kumona Yehoba waingijisha bulume bwanji bwa kubwezha bintu! Nangwa byonkabyo bino bintu byaimenejilengakotu kufikizhiwa kutanshi kucheche kwa bungauzhi bwa kubwezha bintu. Kufikizhiwa kukatampe kwakishilenga ‘mu moba apelako,’ kino kyonka kimye kyotujimo kyoaikajikijilwemo pa bufumu Nswanyi walayilwe kala wa kuswana Mfumu Davida.—Isaya 2:2-4; 9:6, 7.

⁸ Aku Yesu wikajikwatu pa Bufumu mwiulu mu 1914, watajile pa lukatazho lwa ku mupashi lwajingamo bantu ba Lesa bakishinka panopantanda. Byonka Kilusa mwina Pelisha washindañenenga byoakasulwile bashajilepo ba mu Bayudea mu Babilona mu 537 B.C.E., Yesu naye wakasulwile bashajilepo ba mu Bayudea ba ku mupashi—baana banji ba bwanga ku byubilo bya Babilona wa mu ano moba etu a lelo—bufumu bwa ntanda yonse bwa bupopweshi bwa bubela. (Loma 2:29; Lumwekesho 18:1-5) Kutatula mu 1919 kuya ne kulutwe, bupopweshi bwatoka bwabwezhiwa mu mpunzha yabo yafwainwa mu bwikalo bwa bena Kilishitu bakine. (Malakai 3:1-5) Kutatulatu kyo kya kimye, bantu ba Yehoba bamupopwela mu nzubo yanji yazhila ya ku mupashi—ayo iji lunengezho lwa Lesa lwa mpopwelo yatoka. Mambo ka kino o kyanemena kwi atweba mu ano moba etu a lelo?

Ene Mambo Kubwezhiwa kwa ku Mupashi o Kwanemena

9. Panyuma ya kimye kya batumwa, machechi a Kilishitendomu aubile ka ku bupopweshi bwa kupopwela Lesa, bino Yehoba waubapo byepi mu ano moba etu a lelo?

⁹ Akilangulukai pa byo kyajinga kala. Bena Kilishitu mu myaka kitota kitanshi bamwene mashuko avula bingi ku mupashi. Bino Yesu ne batumwa baambijile jimo amba bupopweshi bwa kine bakebutamisha ne kwibuzhimañanya. (Mateo 13:24-30; Byubilo 20:29, 30) Panyuma ya kimye kya batumwa, kwaishile Kilishitendomu. Bantangi ba bupopweshi batendekele kufunjisha mafunjisho ne byubilo bya buntunshi. Balengejile kumusolomoka Lesa kwikala ke kintu kyashupa bingi, mambo bamulumbulwilenga amba Balesa basatu bakukankalwa kuyuka bulongo byo baji, kabiji bafunjishenga bantu amba basololenga mambo abo ku bapulisiti ne kulomba kwi Maliya ne “ku bazhila” bapusana pusana mu kifulo kya kulomba kwi Yehoba. Pano byo papichile myaka yavula ya kuno kutamishiwa kwa bupopweshi bwa kine, nga Yehoba waubilepo byepi? Mu ino ntanda ya lelo—yakumbana na bubela bwa bupopweshi ne kwiitamisha na byubilo byabula moyo wa kwakamwa Lesa, aye watwelamo ne kubwezha bupopweshi bwa kine! Kwakubula kunungako bubela, twakonsha kwamba’mba kuno kubwezhiwa ke kyubilo kimo kikatampe kyaubiwa mu ano moba etu a lelo.

10, 11. (a) Ñanyi mbaji ibiji yalumbulula paladisa wa ku mupashi, kabiji mwakonsha kwikala byepi lubaji lwayo? (b) Bantu ba mutundu ka Yehoba bo akonkenya mu paladisa wa ku mupashi, kabiji bakekala na jishuko ja kumona ka?

¹⁰ Onkao mambo, bena Kilishitu bakine lelo jino baji mu paladisa wa ku mupashi. Nga uno paladisa nanchi walumbulula ka? Walumbulula mbaji ibiji. Patanshi walumbulula bupopweshi bwa kine bwa Lesa wa kine aye Yehoba witupa jishinda ja mpopwelo ya kine yabula bubela ne kutamishiwa. Witupa kajo ka ku mupashi. Kino kitukwasha kufunda pe aye yenka Shetu wa mwiulu, kumutokesha pa muchima, ne kufwenya kwipi ne aye. (Yoano 4:24) Mbaji ya bubiji ya paladisa wa ku mupashi yalumbulula bantu. Byonka byaambijile jimo Isaya, ‘mu ano moba apelako’ Yehoba wafunjisha bapopweshi banji byubilo bya mutende. Wapwisha makondo mukachi ketu. Nangwa kya kuba twibambulwakoloka, witukwasha “kuvwala bumuntu bupya.” Witabizha mingilo yetu yo tuba kupichila mu kwitupa mupashi wanji wazhila usema byubilo byawamisha mwi atweba. (Efisesa 4:22-24; Ngalatiya 5:22, 23) Umvwe ke mwingile mwayila mupashi wa Lesa, ko kuba’mba kine mwi lubaji lwa paladisa wa ku mupashi.

¹¹ Mu uno paladisa wa ku mupashi, Yehoba wakonkenyamo bantu bo atemwa—aba bamutemwa, batemwa mutende, kabiji “ba michima yapelelwa.” (Mateo 5:3) Bantu ba uno mutundu bo bakekala na jishuko ja kumona kubwezhiwa kwa kukumya kwa bantu ne kwa ntanda yonse.

“Tala, Naalula Bintu Byonse ke Bipya”

12, 13. (a) Mambo ka bungauzhi bwa kubwezhiwa kwa bintu o bwafwainwa kufikizhiwa mu jishinda jikwabo? (b) Byonka byo kyaambiwe mu Edena, ñanyi nkebelo ya Yehoba ku ino ntanda, kabiji mambo ka kino o kitupela luketekelo lwa kimye kya kulutwe?

¹² Bungauzhi bwavula bwa kubwezhiwa kwa bintu kechi butongolatu kubwezhiwa kwa ku mupashi konka ne. Kya kumwenako, Isaya wanembele kimye balwazhi, bilema, bampofu, ne bashinka matwi kyo bakabukiwa kabiji ne kuba’mba lufu nalo bakelumina myaka ne myaka. (Isaya 25:8; 35:1-7) Buno bungauzhi kechi bwafikizhiwe ku mubiji mu bena Isalela ba kukala ne. Bino nangwa kya kuba twamona kufikizhiwa kwa ku mupashi kwa ino milaye mu ano moba etu a lelo, tuji na kishinka kya kine kya kuketekela’mba kulutwe na lwendo ikafikizhiwa pakatampe ku mubiji. Twayuka byepi kino?

¹³ Kala mu Edena, Yehoba walumbulwile nkebelo yanji ku ino ntanda: Mwafwainwe kwikala bantu ba lusekelo, baji na butuntulu bwa mubiji bwawama kabiji bakwatankana. Mwanamulume ne mwanamukazhi bafwainwe kulama ino ntanda ne bilengwa byonse bijimo, kwiyalula ke paladisa. (Ntendekelo 1:28) Kino kyapusana bingi na bintu byo biji kino kimye. Bino twaketekela namba nkebelo ya Yehoba kechi ikanyanchijilwapotu nangwa pacheche ne. (Isaya 55:10, 11) Yesu aye Mfumu wa Bumesiasa watongolwa na Yehoba, ukaleta uno Paladisa wa ntanda yonse.—Luka 23:43.

14, 15. (a) Yehoba ‘ukalula byepi bintu byonse ke bipya’? (b) Bwikalo bukekala byepi mu Paladisa, kabiji ñanyi lubaji lo mwamona kuwama?

¹⁴ Akifwanyikizhai kumona ntanda yonse yaaluka ke Paladisa! Yehoba waamba pa mambo a kyo kya kimye’mba: “Tala, naalula bintu byonse ke bipya.” (Lumwekesho 21:5) Langulukai kino mo kikatala. Yehoba byo akapwisha kwingijisha bulume bwanji bwa konauna buno bwikalo bubi bukote, pakashala “bya mwiulu bipya ne ntanda ipya.” Kino kibena kulumbulula’mba kafulumende ipya ya mwiulu ikalamanga jibumba jipya ja bantu ba panopantanda batemwa Yehoba ne kuba kyaswa muchima wanji. (2 Petelo 3:13) Satana pamo ne bademona banji bakebangata ngovu kafwako kyo bakobanga ne. (Lumwekesho 20:3) Kyo kikekala kimye kitanshi pa myaka yavula yapitapo, bantu kyo bakekala bakasuluka ku byubilo byatama bya kwishikwa kabiji byonaunañana. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, kikekala kintu kya kukumya bingi pa kwikala bantu bakabululwa.

¹⁵ Pano po po tukakonsha kusunga bulongo ino ntanda yawamisha byonka byo twakebewenga kuba patanshi. Ino ntanda iji na bulume bwa kwibwezhamo ayo ine. Bizhiba ne mikola byo baonauna byakonsha kwitokesha abyo bine umvwe kya kuba bafumyapo bine bintu bilengela; mushiji waonaunwa wakonsha kwiwamisha mwine jibiji umvwe makondo apwa. Byo kikaletangapo lusekelo pa kwingila mwayila mizhilo ya bilengwa panopantanda, kukwasha kwiyalula ke bujimi bwauba nobe paka, Edena wa ntanda yonse mukekala bichi ne banyama ba misango ne misango! Mu kifulo kya kwikala na nshiji ya kuvizha banyama ne mitundu ya bichi, bantu bakekala mu mutende na bilengwa byonse panopantanda. Nangwatu banyike kechi bakachinanga banyama ba mungye ne.—Isaya 9:6, 7; 11:1-9.

16. Mu Paladisa, ñanyi kubwezhiwa kwa bintu kukasangajika bantu bonse bakishinka?

¹⁶ Kabiji ne atweba bene pa muntu pa muntu tukabwezhiwa. Panyuma ya Amagedonyi aba bakapuluka bakamona lubuko lwa kukumya mwaya ntanda yonse. Byonka byo aubile kimye kyo ajinga panopantanda, Yesu ukengijisha bulume bo bamupa kwi Lesa kulabisha bampofu, kushinkula matwi a bashinka matwi, kabiji ne kupana butuntulu bwa mubiji bwawama ku boba balemana ne bakolwakolwa. (Mateo 15:30) Bakote bakasangalala bingi pa kwikala jibiji na ngovu, butuntulu bwa mubiji bwawama, kabiji ne bulume bwa bunsongwalume. (Yoba 33:25) Mikafi ikapwa, maulu ne maboko a koloka, ne nyama ya mibiji yetu ikatemfukangatu na ngovu ikabwelamo jibiji. Bantu bonse bakishinka bakamona’mba bintu biya na mambo a bundengamambo bibena kuya na kupwa pachepache ne kuzhimañanatu shitashita. Byo tukasanchilapo Yehoba Lesa na mambo a bulume bwanji bwa kukumya bwa kubwezha bintu! Pano twayai tumone pa lubaji lumo lusangajika kya kine kine lwa kino kimye kya lusekelo kya kubwezhiwa kwa bintu.

Kubwezha Bafu ku Bumi

17, 18. (a) Mambo ka Yesu o ebasanzhilemo Basadusea? (b) Ki ka kyalengejile Elaija kulomba Yehoba amba asangule yewa mwana?

¹⁷ Mu myaka kitota kitanshi C.E., bantangi bamo ba bupopweshi batelwanga’mba Basadusea, kechi baitabijile mu lusanguko ne. Yesu wibasanzhilemo na bino byambo bya kuba’mba: “Mwaya mungi, mambo kechi mwayuka binembelo ne, nangwa bulume bwa Lesa ne.” (Mateo 22:29) Ee kine, Binembelo byasolola’mba Yehoba uji na buno bulume bwa kubwezha bintu. Pano mu ñanyi jishinda?

¹⁸ Akifwanyikizhai byaubiwe mu moba a kwa Elaija. Mwanamukazhi wafwilwa walelele mubiji waubatu lekete wa mwananji yenka umotu. Uno kalombwana wafwile. Ngauzhi Elaija wajinga mwenyi wafikijile ku uno mwanamukazhi wafwilwa, kyamweka wakankamenetu. Patanshi wapulwishe uno mwana ku nzala. Kyamweka Elaija wamutemenwe bingi uno kalombwana. Inanji waubile bingi bulanda. Uno kalombwana ye wajinga muntu ye avulukilangako mwata wanji wafwile. Kampepo waketekejile’mba uno mwananji wamulume ye ukamusungangako mu bukote bwanji. Byo akankamenetu, uno mwanamukazhi wafwilwa waubile moyo amba bamukambwilenga na mambo a bubi bo aubile kala. Elaija naye waubile bingi bulanda pa kumona ano malwa akijishemo kutama. Wafumishe uno mufu mu kyaji kya inanji ne kumutwala mu kibamba kyanji kya peulu na kukalomba Yehoba Lesa amba abwezhemo bumi mu uno mwana.—1 Bamfumu 17:8-21.

19, 20. (a) Abalahama wamwesheshe byepi amba wajinga na lwitabilo mu bulume bwa Yehoba bwa kubwezha bintu, kabiji ki ka kyamulengejile kwikala na luno lwitabilo? (b) Nga Yehoba wafwetele byepi lwitabilo lwa kwa Elaija?

¹⁹ Elaija kechi ye wajinga muntu mutanshi waketekejile mu lusanguko ne. Abalahama naye waketekejile’mba Yehoba uji na buno bulume bwa kubwezha bintu, kabiji wajinga na bishinka byamulengejile kwikala na luno lwitabilo. Abalahama byo ajinga na myaka ya kusemwa 100 ne Sala naye byo ajinga na myaka 90, Yehoba wibabwezhejile lusemo lwabo lwafwile, ne kulengela Sala kusema mwana wamulume mu jishinda ja kukumya. (Ntendekelo 17:17; 21:2, 3) Mu kupita kwa kimye, uno kalombwana byo akomene, Yehoba wamulombele Abalahama kulambula mwananji. Abalahama wamwesheshe lwitabilo kulanguluka’mba Yehoba wakonsha kumubwezha ku bumi Izaka ye atemweshe. (Bahebelu 11:17-19) Lwitabilo lukatampe lwa uno mutundu lwakonsha kulumbulula kyalengejile Abalahama saka akyangye kukanjila pa mutumba na kulambula mwananji kumubujila jimo mu bukishinka nsongwalume wanji amba aye ne Izaka basa kubwela bonse.—Ntendekelo 22:5.

²⁰ Yehoba wapulwishe Izaka, onkao mambo kechi kwakebewenga lusanguko pa kyo kya kimye ne. Bino nangwa byonkabyo, kwi Elaija, mwana wa mulume wa yewa mwanamukazhi wafwijilwe, waji wafwa kala bino kechi papichile kimye kikatampe ne. Yehoba wafwetele lwitabilo lwa ngauzhi kupichila mu kusangula yewa mwana! Kepo Elaija amubwezhezhe kalombwana kwi inanji, ne kumwambila bino byambo bya kubula kulubamo amba: “Talai, mwanenu’we, ke mumi”!—1 Bamfumu 17:22-24.

21, 22. (a) Lusanguko lwanembwa mu Binembelo lwajinga lwa nkebelo ka? (b) Mu Paladisa, lusanguko lukabaya byepi, kabiji ñanyi ukelwingila?

²¹ Mu jino jishinda, kimye kitanshi mu mashimikila a mu Baibolo twamona Yehoba byo aingijishe bulume bwanji bwa kubwezha bumi bwa muntu. Mu kupita kwa kimye, Yehoba wapele ba Elisha, Yesu, Paulo, ne Petelo bulume bwa kubwezha bafu ku bumi. Ee bino, aba bo basangwile kulutwe na lwendo bafwile jikwabo. Pano bino, ano mashimikila a mu Baibolo etulengela kuyukila jimo bikobiwa mu kimye kya kulutwe.

²² Mu Paladisa, Yesu ukengila mwingilo wanji byo aji “lusanguko ne bumi.” (Yoano 11:25) Ukasangula bantu bakukankalwa kubala ne kwibapa jishuko ja kwikala myaka ne myaka mu Paladisa panopantanda. (Yoano 5:28, 29) Akifwanyikizhai kukwatankana jibiji kwa balunda ne balongo baabene pa kimye kikatampe na mambo a lufu, byo bakekumbachilamo na lusekelo lukatampe! Bantu bonse bakatota Yehoba na mambo a bulume bwanji bwa kubwezha bintu.

23. Ñanyi kintu kikatampe kyakila byonse Yehoba kyo amweshejilemo bulume bwanji, kabiji kino kitulengela byepi kwikala na luketekelo mu bikobiwa kulutwe?

²³ Yehoba waikajika mulaye wa kine wa kuba’mba luno luketekelo lukobiwa. Pa bintu bikatampe byo aubile mukumwesha bulume bwanji, wasangwile Mwananji, Yesu, kwikala kilengwa kya bulume kya mupashi, ne kumulenga kwikala wa kibiji kwi aye mwine Yehoba. Yesu byo asangwilwe wamwekele ku bantu bavula. (1 Kolinda 15:5, 6) Kino kimwesho kyawana nangwatu ku boba bazhinauka. Yehoba uji na bulume bwa kubwezha bumi.

24. Mambo ka o twafwainwa kuketekela’mba Yehoba ukasangula bafu, kabiji luketekelo ka lo twafwainwa kwikala nalo?

²⁴ Yehoba kechi ujitu na bulume bwa kubwezha bafu ku bumi ne, bino byo byo asaka kuba. Mwanamulume wa kishinka aye Yoba watangijilwe na mupashi kwamba’mba Yehoba usaka kubwezha bafu ku bumi. (Yoba 14:15) Nanchi kechi mwakebulwa kwi Lesa wetu usakisha kwingijisha bulume bwanji bwa kubwezha bintu mu jishinda ja butemwe nenyi? Vulukai’mba, lusanguko ke lubajitu lumo lwa mwingilo mukatampe wa Yehoba uji kulutwe wa kubwezha bintu. Byo mutwajijila kufwenya kwipi ne aye, kimye kyonse ikalai na luketekelo lo muji nalo lwa kuba’mba mukekalako ne kumona Yehoba byo ‘akalula bintu byonse ke bipya.’—Lumwekesho 21:5.

[Tubyambo twa mushi]

Mepuzho a Kulangulukapo

2 Bamfumu 5:1-15 Na mambo a kuba wipelwile, mwanamulume umo mu kimye kyanembejilwengamo Baibolo wamwenejilemo byepi mu bulume bwa Yehoba bwa kubwezha bintu?

Yoba 14:12-15 Yoba wajinga na ñanyi luketekelo, kabiji bino byepelo byakonsha kukosesha byepi luketekelo lwetu lwa kimye kya kulutwe?

Masalamo 126:1-6 Nga bena Kilishitu lelo jino bakonsha kumvwa byepi pa mambo a kubwezhiwa kwa bupopweshi bwa kine kabiji ne byo bajimo na lubaji?

Loma 4:16-25 Mambo ka o kyanemena kwikala na lwitabilo mu bulume bwa Yehoba bwa kubwezha bintu?

[Kipikichala pa peja 84]

“Talai, mwanenu’we, ke mumi”!

[Kipikichala pa peja 85]