BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w05 5/1 pp. 3-8
  • Ketekelai Mu Byambo Bya Yehoba

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Ketekelai Mu Byambo Bya Yehoba
  • Kyamba kya Usopa—2005
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Kokelai Byambo bya Lesa ne Kwikala na Lusekelo
  • Byambo bya Yehoba Bitutokesha
  • Byambo bya Lesa Bikwasha Kwikala ba Kishinka
  • Byambo bya Yehoba Bitulengela Kuchinchika
  • Byambo bya Lesa Bitutekenesha
  • Sanchilainga Yehoba Mambo a Byambo Byanji
  • Itabilai mu Byambo bya Lesa
  • Ketekelainga mwi Yehoba Kikupu
  • Byambo Bya Lesa Bikale Kyeya Kya Mu Jishinda Jenu
    Kyamba kya Usopa—2005
  • ‘Endainga mu Mizhilo ya Yehoba’
    Bwikalo ne Mwingilo Wetu wa Bwina Kilishitu—Kabuku ka Kupwila (2016)
  • “Kine Buku Wenu Wa Mizhilo Byo Namutemwisha!”
    Kyamba kya Usopa—2006
  • Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Butanu wa Masalamo
    Kyamba kya Usopa—2006
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2005
w05 5/1 pp. 3-8

Ketekelai Mu Byambo Bya Yehoba

“Naketekela mu byambo byenu.” —Masalamo 119:42.

1. Wanembele Salamo 119 wafwainwa wajinga ñanyi, kabiji wajinga na muchima wa mutundu ka?

BYAMBO bya Yehoba bebitemenwe bingi ku muntu wanembele Salamo 119. Wafwainwa wajinga Hezekiya mwana mfumu wa Bayudea. Byambo biji mu uno lwimbo wanembeshiwa na mupashi byakwatankana na muchima wa kwa Hezekiya, “wakakachilenga kwi Yehoba” kimye ajinga mfumu wa bena Yuda. (2 Bamfumu 18:3-7) Kishinka ke kya kuba’mba: Wanembele uno lwimbo wateshe bingi muchima ku bintu bya ku mupashi.—Mateo 5:3.

2. Ñanyi kishina kya Salamo 119, kabiji uno lwimbo bamunembela mwepi?

2 Kishina kya Salamo 119 kyaimena pa buneme bwa mambo nangwa amba byambo bya Lesa.a Pa kuba’mba balabijile bino byambo bulongo, nembi wanembele uno lwimbo wa mavesi 176 mu ndonda, kulondela bisopelo bya mafumutulume bya Kihebelu. Mu Kihebelu kine kitanshi, bibaba byonse 22 bya Salamo biji na mikuku ya byambo 8. Kabiji mikuku ya byambo mu kibaba kimo kimo yatatula na kisopelo kya mutundutu umo mu Kihebelu. Uno salamo waamba pa byambo bya Lesa, mizhilo, milaye, mashinda, byatongolwa, mikambizho, mafunde, ne malamuna. Mu uno mutwe ne walondelapo, Salamo 119 waambiwapo monka mwayila byambo bya mu Baibolo bya Kihebelu. Kulanguluka languluka pa bintu byapichilengamo bakalume ba Yehoba ba kala ne ba ano moba kwitulengela kumvwisha uno lwimbo wanembeshiwa na Lesa ne kutwajijila na kusanta pa Baibolo, byambo bya Lesa.

Kokelai Byambo bya Lesa ne Kwikala na Lusekelo

3. Londololai ne kumwesha byo kilumbulula kwikala walumbuluka.

3 Umvwe saka twenda monka mwayila mizhilo ya Lesa tukekala na lusekelo lwa kine. (Masalamo 119:1-8) Kabiji umvwe saka twenda mwayila mizhilo ya Yehoba, ‘jishinda jetu jikalumbuluka.’ (Masalamo 119:1) Kwikala balumbuluka kechi kilumbulula’mba pano twaoloka ne, bino kimwesha’mba tweseka na bulume bwetu bonse kuba kyaswa muchima wa Yehoba. Nowa “wajinga muntu waoloka ne walumbuluka mukachi ka bantu ba mu yoya myaka,” kabiji “waendelenga na Lesa.” Uno mushakulu wa kishinka ne kisemi kyanji bapulukile Muyulo mambo aye walondejile jishinda ja Yehoba. (Ntendekelo 6:9; 1 Petelo 3:20) Po pamotu ne atweba, pa kuba’mba tukapuluke mpelo ya ino ntanda twafwainwa ‘kulamisha byatongolwa bya Lesa,’ ne kuba kyaswa muchima wanji.—Masalamo 119:4.

4. Pa kuba’mba twikale balusekelo ne kumona byawama twafwainwa kuba ka?

4 Umvwe saka ‘tumusanchila na muchima waoloka ne kulama malamuna anji’ Yehoba kechi uketulekelela ne. (Masalamo 119:7, 8) Lesa kechi wamulekelele Yoshua ntangi wa bena Isalela ne, mambo ‘walangulukilenga byambo bya mu buku wa mizhilo mute ne bufuku, amba obenga byonse byanembwamo.’ Kino kyamulengejile kushukwa ne kuba byawama. (Yoshua 1:8) Yoshua byo ajinga pepi na kufwa, watwajijile na kutota Lesa kabiji wavulwileko bena Isalela amba: “Ne anweba mwayuka mu michima yenu ne mu myeo yenu amba kafwako kintu nangwa kimotu kya mu byobya byawama byo emulayile Yehoba Lesa wenu kyabula kumweka ne.” (Yoshua 23:14) Byonka byajinga Yoshua ne nembi wa Salamo 119, netuwa pa kuba’mba twikale balusekelo ne kumona byawama twafwainwa kutotanga Yehoba ne kuketekela mu byambo byanji.

Byambo bya Yehoba Bitutokesha

5. (a) Londololai byo twakonsha kutokeshiwa ku mupashi. (b) Ñanyi bukwasho bwafwainwa nsongwalume walenga mambo akatampe?

5 Twakonsha kutokeshiwa ku mupashi umvwe twatako muchima monka mwayila byambo bya Lesa. (Masalamo 119:9-16) Kino kyakonsheka nangwa kya kuba bansemi betu kechi baji na byubilo byawama ne. Nangwa kya kuba bashanji Hezekiya bapopwelanga bankishi, aye ‘watokeshe jishinda janji,’ kampe kufuma ku byubilo bya bantu babulanga kupopwela Lesa. Umvwe nsongwalume ubena kwingijila Lesa mu ano moba walenga mambo akatampe, lulapilo, lulombelo, bukwasho bwa bansemi, kabiji ne bwa bakulumpe mu kipwilo bwakonsha kumukwasha kwikala nobe Hezekiya ne ‘kutokesha jishinda janji ne kwijita muchima.’—Yakoba 5:13-15.

6. Banabakazhi ka ‘batokeshe mashinda abo ne kwiata muchima monka mwayila byambo bya Lesa’?

6 Nangwa kya kuba ba Lehaba ne Luta baikajile myaka kunyuma Salamo 119 saka akyangye kunembwa, ‘batokeshe mashinda abo.’ Lehaba wajinga mwina Kenana pite, bino waishile kuyukanyikwa na mambo a lwitabilo lwanji lwa kupopwela Yehoba. (Bahebelu 11:30, 31) Luta mwina Moabu walekele balesa banji, watendekele kwingijila Yehoba ne kulondela Mizhilo yo apele bena Isalela. (Luta 1:14-17; 4:9-13) Bano banabakazhi babiji babujile bena Isalela ‘bateleko muchima monka mwayila byambo bya Lesa’ kabiji bajinga na jishuko ja kwikala bashakulu ba kwa Yesu Kilishitu.—Mateo 1:1, 4-6.

7. Danyela ne bakwabo Bahebelu basatu baikala byepi ba kumwenako bawama mu kwitokesha ku mupashi?

7 “Milanguluko ya mu michima ya bantu yo ya bubi kufuma ku bwanyike bwabo,” bino banyike bakonsha kutokesha mashinda abo, nangwa kya kuba baji mu ino ntanda ibi iji mu maboko a kwa Satana. (Ntendekelo 8:21; 1 Yoano 5:19) Danyela ne bansongwalume bakwabo basatu Bahebelu ‘bateleko muchima monka mwayila byambo bya Lesa.’ Kya kumwenako, bakaine kwizhilulula ‘na mutundu wa kajo kawama kajangapo mfumu.’ (Danyela 1:6-10) Bena Babilona bajanga banyama ba muzhilo babujile kuswishiwa na Mizhilo ya Mosesa. (Bena Levi 11:1-31; 20:24-26) Javula bano banyama bajinga bakubula kukingya kabiji kuja bano banyama kwibalengejilenga kulala muzhilo wa Lesa wa mashi. (Ntendekelo 9:3, 4) Kyo kine kintu kyalengejile Bahebelu bana kukana kuja kajo kawama kajangapo mfumu! Bano bansongwalume batwajijile kwikala batoka ku mupashi, onkao mambo baikala ke ba kumwenako bawama.

Byambo bya Lesa Bikwasha Kwikala ba Kishinka

8. Pa kuba’mba tumvwishe ne kwingijisha mizhilo ya Lesa twafwainwa kuba byepi?

8 Kutokeshiwa na byambo bya Lesa kyo kintu kyanema kitulengela kutwajijila ba kishinka kwi Yehoba. (Masalamo 119:17-24) Umvwe twaikala nobe nembi wa lwimbo wanembeshiwa na mupashi, tukekala na muchima wa kusakisha kuyuka “bya kukumya” mu buku wa mizhilo ya Lesa. Kimye kyonse ‘tusakisha mafunde a Yehoba’ ne kumona’mba ‘twatokeshiwa ku muchina na milaye yanji.’ (Masalamo 119:18, 20, 24) Umvwe po po twipana kwi Yehoba, abya ‘tusaka mukaka wa muchima wawamatu wabula bujimbijimbi’ nyi? (1 Petelo 2:1, 2) Twafwainwa kuyuka mafunjisho a mu Baibolo atanshi kuba’mba tukonshe kumvwisha ne kwingijisha mizhilo ya Lesa.

9. Twafwainwa kuba byepi inge kya kuba bikeba bantu byapusana na mizhilo ya Lesa?

9 Kimo kimye twakonsha kutokeshiwa na milaye ya Lesa, pano bino ibyepi umvwe ‘baana ba bamfumu’ betunena bibi pa mambo amo? (Masalamo 119:23, 24) Ano moba bantu baji pa bifulo bya buntangi javula betukanjikizha kunemekako mizhilo ya bantu kukila kunemeka mizhilo ya Lesa. Inge kya kuba byo bakeba byapusana na kyaswa muchima wa Lesa, tukoba byepi? Kutokeshiwa na byambo bya Lesa kuketukwasha kwikala ba kishinka kwi Yehoba. Byonka byo kyajinga ku batumwa ba kwa Yesu Kilishitu bo bamanyikilenga, netuwa tukamba’mba: “Twafwainwa kukokela Lesa kukila bantu.”—Byubilo 5:29.

10, 11. Lumbululai byo twakonsha kulama bulumbuluke bwetu kimye kya meseko.

10 Nangwatu mu kimye kya meseko twakonsha kutwajijila kwikala ba kishinka kwi Yehoba. (Masalamo 119:25-32) Umvwe tukeba kulama bulumbuluke bwetu kwi Lesa, twafwainwa kwikala na muchima wa kufunda mikambizho yanji ne kulomba na mukoyo. Twafwainwa ne kusalulula “jishinda ja bukishinka.”—Masalamo 119:26, 30.

11 Wanembele Salamo 119 wafwainwa kampe wajinga Hezekiya, wasalulwile “jishinda ja bukishinka.” Waubile kino nangwa kya kuba wazhokolokelwe na bapopweshi ba bubela kabiji wafwainwa waendelekelwenga ku bantu ba mu kipango kya mfumu. Kyamweka, ‘muchima wanji wazumbile na mambo a kunemenwa’ na bintu byo apichilengamo. (Masalamo 119:28) Bino Hezekiya waketekejile mwi Lesa, wajinga mfumu wawama, kabiji “waubilenga byaoloka ku meso a Yehoba.” (2 Bamfumu 18:1-5) Umvwe twakinka manungo mwi Lesa, netuwa tukachinchika meseko ne kulama bulumbuluke bwetu.—Yakoba 1:5-8.

Byambo bya Yehoba Bitulengela Kuchinchika

12. Twakonsha kwingijisha byepi Masalamo 119:36, 37?

12 Kulondela mizhilo iji mu byambo bya Lesa kwitulengela kuchinchika meseko a mu bwikalo. (Masalamo 119:33-40) Mu kwipelula tukokela mafunjisho a Yehoba ne kulama mizhilo yanji ‘na muchima wetu yense.’ (Masalamo 119:33, 34) Byonka byaubile nyimbi wa masalamo, netuwa tumulomba Lesa amba: “Twalai muchima wami ku milaye yenu, kechi ku lunkumbwa ne.” (Masalamo 119:36) Byonka byajinga mutumwa Paulo, “tusaka kuba bulongotu mu bintu byonse.” (Bahebelu 13:18) Umvwe mukulumpe wa nkito wakeba’mba tube kintu mu jishinda jabula kuwama, tweseka na ngovu kulamachila ku mizhilo ya Lesa—ne aye Yehoba witupesha inge twalondela jino jishinda. Kine, witukwasha kubula kuba bintu byonse byatama. Onkao mambo twayai tulombe’mba: “Mufumyeko meso ami kechi atale ku byatu ne.” (Masalamo 119:37) Kechi tukeba kumona bintu byatu byashikwa Lesa amba byo byawama ne. (Masalamo 97:10) Lulombelo luketukwasha kuchinuzhuka kutamba bipikichala bya bantu baji mulekese ne kuya ku bañanga ba lubuko.—1 Kolinda 6:9, 10; Lumwekesho 21:8.

13. Kimye kyo bebamanyikilenga baana ba bwanga ba kwa Yesu, ki ka kibakwashishe kuba’mba bambe mambo na kuchinchika?

13 Maana alumbuluka a mu byambo bya Lesa etulengela kushimuna na kuchinchika. (Masalamo 119:41-48) Kikebewa kuchinchika pa kwikala na ‘mwa kumushinkila bulaka awa witwendeleka.’ (Masalamo 119:42) Kimye kimo twakonsha kwikala nobe baana ba bwanga ba kwa Yesu balombele’mba: “Nkambo, . . . mwibape bakalume benu bambetu mambo enu na kuchinchika.” Ki ka kyafuminemo mu lolwa lulombelo? ‘Bonse bayujile na mupashi wazhila, ke bambetu mambo a Lesa na kuchinchika.’ Netuwa Nkambo Mfumu witulengela kwamba byambo byanji na kuchinchika.—Byubilo 4:24-31.

14. Ki ka kitukwasha kusapwila na kuchinchika byonka byaubile Paulo?

14 Tukamba na kuchinchika kwakubula kuba bumvu umvwe twatemwisha “mambo a bukine” ne ‘kulama mizhilo ya Lesa moba onsetu.’ (Masalamo 119:43, 44) Lufunjisho lwa mu Byambo bya Lesa lwitukwasha ‘kwamba milaye yanji ku meso a bamfumu.’ (Masalamo 119:46) Lulombelo ne mupashi wa Yehoba nabyo biketukwasha kwamba bintu byaoloka mu jishinda jawama. (Mateo 10:16-20; Kolose 4:6) Paulo na kuchinchika waambile milaye ya Lesa ku bandamabyalo ba mu myaka kitota kitanshi. Kya kumwenako, wasapwijile kwi Ndamakyalo mwina Loma Felikisa, ‘wamumvwine mwayila lwitabilo lwa mwi Kilishitu Yesu.’ (Byubilo 24:24, 25) Kabiji Paulo wasapwijile ne Ndamakyalo Fesatusa ne Mfumu Agilipa. (Byubilo 25:22–26:32) Kupichila mu bukwasho bwa Yehoba, netuwa twakonsha kushimuna na kuchinchika, kechi ‘kwiobila bumvu mambo awama ne.’—Loma 1:16.

Byambo bya Lesa Bitutekenesha

15. Byambo bya Lesa byakonsha kwitutekenesha byepi inge bakwetu betwendeleka?

15 Byambo bya Yehoba bitutekenesha bingi. (Masalamo 119:49-56) Kuji bimye bimo kikatakata byo tukebesha kutekeneshiwa. Nangwa kya kuba twamba na kuchinchika’mba twi Bakamonyi ba kwa Yehoba, bantu “betota” ku meso a Lesa kimye kimo ‘betwendeleka bingi.’ (Masalamo 119:51) Bino kimye kyo tubena kulomba, twakonsha kuvulukapo bintu bimo byawama byaambiwapo mu Byambo bya Lesa, ne mu jino jishinda ‘twitekenesha atwe bene.’ (Masalamo 119:52) Kimye kyo tubena kulomba, twakonsha kuvulukapo muzhilo nangwa jifunde ja mu Binembelo jakonsha kwitutekenesha nangwa kwitulengela kuchinchika mu kimye kya lumanamo.

16. Ki ka bakalume ba kwa Lesa kyo baubapo nangwa kya kuba babena kupita mu lumanamo?

16 Betota baendelekele nyimbi wa masalamo bajinga bena Isalela, bantu ba mu mukoka wipaine kwi Lesa. Kino kintu byo kyataminepo! Bino kupusanako ne abo, twayai twibikengako kubula kusenduka mu mizhilo ya Lesa. (Masalamo 119:51) Mu kimye kyo bamanyikilwenga na ba Nazi ne luyanjishotu lukwabo pa myaka yavula, bakalume ba Lesa kechi basendukilemo mu mizhilo ne mafunde a mu Byambo bya Lesa ne. (Yoano 15:18-21) Kabiji kukokela Yehoba kechi kisendwa ne, mambo malamuna anji aji nobe nyimbo ya lutekenesho kwi atweba.—Masalamo 119:54; 1 Yoano 5:3.

Sanchilainga Yehoba Mambo a Byambo Byanji

17. Kunemeka byambo bya Lesa kwitulengela kuba ka?

17 Tusanchila Yehoba pa mambo a byambo byanji inge saka twibilama. (Masalamo 119:57-64) Nyimbi wa masalamo waambile’mba: ‘Nkalamanga byambo bya Yehoba,’ kabiji nangwatu ‘pakachi ka bufuku wabukanga na kumusanchila Lesa mambo a mafunde anji aoloka.’ Umvwe twapapuka bufuku, kyo kimye kyakonsha kuwama kumusanchila Lesa mu lulombelo! (Masalamo 119:57, 62) Kunemeka ko twanemeka byambo bya Lesa kwitulengela kusaka lufunjisho lwanji ne kwikala bantu ba lusekelo ba ‘kwabo bonse bamwakamwa Yehoba,’ ko kuba’mba bantu baji na moyo wa kwakamwa Lesa. (Masalamo 119:63, 64) Ñanyi wakonsha kutana bantu bwawama kwenda nabo panopantanda?

18. Yehoba ukumbula byepi milombelo yetu inge ‘mfungwa ya babi itutabakana’?

18 Umvwe twalomba na muchima yense kabiji na kwipelula kumulumbulwila Yehoba amba etufunjishe, ko kuba’mba ‘tubena kulomba bupe bwanji’ namba etubile bibusa. Kikatakata twafwainwa kulomba inge ‘mfungwa ya babi itutabakana.’ (Masalamo 119:58, 61) Yehoba wakonsha kuchiba mfungwa ya balwanyi betu ne kwitukasulula kuba’mba tutwajijile mwingilo wa kusapwila Bufumu ne kulenga baana ba bwanga. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Kino kimweka javula mu byalo mo balekesha mwingilo wetu.

Itabilai mu Byambo bya Lesa

19, 20. Kyakonsha byepi kwituwamina kumanama?

19 Kwitabila mwi Lesa ne mu byambo byanji kwitukwasha kuchinchika lumanamo ne kutwajijila kuba kyaswa muchima wanji. (Masalamo 119:65-72) Nangwa kya kuba betota ‘bamubepejile bubela,’ nyimbi wa masalamo waimbile’mba: “Kyangwamine byo namanamine.” (Masalamo 119:66, 69, 71) Lumanamo lwakonsha kuwamina byepi wa mwingilo wa Yehoba?

20 Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, inge twamanama tulomba na mukoyo kwi Yehoba, kabiji kuba kino kwitufwenyesha kwipi ne aye. Kimye kimo twakonsha kutanga byambo bya Lesa kimye kyabaya kabiji ne kwibikako kwibingijisha. Kino kituletela lusekelo mu bwikalo. Pano ibyepi kimye kyo tubena kumanama umvwe twamwesha byubilo byabula kufwainwa, nabiji kwitota ne kubula kutekanya? Kulomba na mukoyo, bukwasho kufuma mu Byambo bya Lesa, ne mupashi byakonsha kwitulengela kupwisha bino bilubo ne ‘kuvwala bumuntu bupya.’ (Kolose 3:9-14) Kunungapo, lwitabilo lwetu lwikala lwakosa inge twachinchika ku bya malwa. (1 Petelo 1:6, 7) Paulo kyamukwashishe bingi kupita mu malwa mambo amulengejile kuketekela mwi Yehoba. (2 Kolinda 1:8-10) Nanchi tuswisha lumanamo kwituletela byawama nyi?

Ketekelainga mwi Yehoba Kikupu

21. Inge Lesa walengela betota kumona bumvu, kino kisolola ka?

21 Byambo bya Lesa bitulengela kuketekela mwi Yehoba. (Masalamo 119:73-80) Umvwe twamuketekela Mulenga wetu kya kine, kechi tukamone bumvu ne. Bino, na mambo a byuba bakwetu, twafwainwa lutekenesho kabiji pa kimye kimo tukeba ne kulomba’mba: “Betota bamone bumvu.” (Masalamo 119:76-78) Inge kya kuba Yehoba walengela bano bantu kumona bumvu, kino kisolola byubilo byabo bya bubi kabiji jizhina janji jazhila jizhijikwa. Twakonsha kuketekela kuba’mba bayanjisha bantu ba kwa Lesa kafwako kyo bamwenamo ne. Kya kumwenako, bakankalwa kuzhiisha Bakamonyi ba kwa Yehoba baketekela mwi Lesa na muchima wabo yense kabiji kechi bakebazhiisha ne.—Byambo bya Mana 3:5, 6.

22. Mu ñanyi jishinda nyimbi wa masalamo mo aikajile “pamo nobe fukuta wa mu bwishi”?

22 Byambo bya Lesa bitukosesha kuketekela mwi aye kimye kya lumanamo. (Masalamo 119:81-88) Na mambo a kuba betota bamumanyikilenga, nyimbi wa masalamo waalukile “pamo nobe fukuta wa mu bwishi.” (Masalamo 119:83, 86) Mu kimye kyanembelwangamo Baibolo, fukuta ye balenganga na kiseba momo babikanga mema, binyu, ne bintutu bikwabo bya bumema mema. Inge ne kumwingijisha ne, uno fukuta wakokobalanga umvwe bamukobeka mu kibamba mo babanza mujilo mwauba bwishi. Nanchi makatazho nangwa lumanamo bimulengela kwaluka “nobe fukuta wa mu bwishi” nyi? Umvwe ibyo, ketekelai mwi Yehoba ne kulomba’mba: “Bansangule monka mwayila lusa lwenu; ne amiwa nkalamanga milaye ifuma mu kanwa kenu.”—Masalamo 119:88.

23 Byo twisambapo mu Masalamo 119:1-88 byamwesha kuba’mba Yehoba ubila lusa ba mwingilo banji mambo baketekela mu byambo byanji ne kusakisha malamuna, milaye, mikambizho ne mizhilo yanji. (Masalamo 119:16, 47, 64, 70, 77, 88) Usekela bingi kuba’mba aba bamunemeka batako muchima monka mwayila byambo byanji. (Masalamo 119:9, 17, 41, 42) Byo mubena kutengela kufunda Masalamo 119:89-176, mwakonsha kwishikisha anwe bene’mba: ‘Nanchi nswisha byambo bya Yehoba kwikala kyeya kya mu jishinda jami nyi?’

[Tubyambo twa mushi]

a Bino byambo bibena kutazha ku buluwe bwa Yehoba, kechi byambo byonse biji mu Baibolo—Byambo bya Lesa ne.

Musakukumbula’mba Ka?

• Lusekelo lwa kine lwaimena pa ka?

• Byambo bya Yehoba bitutokesha byepi ku mupashi?

• Mu ñanyi mashinda byambo bya Lesa mo bitukosesha ne kwitutekenesha?

• Mambo ka o twakonshesha kwitabila mwi Yehoba ne mu byambo byanji?

23. Bi ka byo twaambapo mu Masalamo 119:1-88, kabiji twakonsha kwishikisha byepi atwe bene byo tubena kutengela kufunda Masalamo 119:89-176?

[Bipikichala pa peja 4]

Luta, Lehaba, ne bansongwalume Bahebelu bajinga mu buzha mu Babilona ‘batele muchima ku byambo bya Lesa’

[Kipikichala pa peja 5]

Paulo na kuchinchika ‘waambilenga milaye ya Lesa ku meso a bamfumu’

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu