Fwenyai Kwipi Ne Lesa
“Twayai Tubwele”
Nanchi kala mwaingijilanga Yehoba nyi? Abya mwakilangulukapo kutendeka jibiji pano bino mwabwela’mba, kampe kechi ukemutambwila nenyi? Mwane tangai uno mutwe ne mukwabo walondelapo. Yenu banembejile.
MWANAMUKAZHI umo walekele kwingijila Yehoba ne kutendeka kuba bintu byapusana na mafunde a bwina Kilishitu o afunjile kufuma ku bwanyike bwanji, waambile’mba: “Nalombele kwi Yehoba kuba’mba andekeleko mambo pa ku mufichisha ku muchima kabiji natendekele kumwingijila jibiji.” Nanchi mwamumvwina lusa uno mwanamukazhi nyi? Abya mwakishikishapo kala amba: ‘Yehoba umvwa byepi pa bantu bamwingijilanga kala nyi? Nanchi wibavuluka nyi? Abya ukeba’mba ‘babwele’ nyi?’ Pa kuba’mba tukumbule ano mepuzho twayai tubalaule byambo byanembele Yelemiya. Ino mikumbu isakwimutekenesha bingi.—Tangai Yelemiya 31:18-20.
Akilangulukai pa byajinga bintu kimye kyanembele Yelemiya bino byambo. Mu 740 B.C.E., Yelemiya saka akyangye kusemwa, Yehoba waswishishe bena Asilya kukwata buzha bufumu bwa mikoka jikumi bwa bena Isalela.a Lesa waswishishe bino bya malwa kwibamwekela kuba’mba bafunjileko mambo bantu banji baubilenga bubi bukatampe ne kulengulula lujimuno lwa bangauzhi banji. (2 Bamfumu 17:5-18) Nanchi bantu balekele byubilo byabo byatama pa kumanyikwa mu buzha mu ntanda ingi ya kwalepa mo babulanga kupopwela Lesa wabo nyi? Abya Yehoba wibavulamine nyi? Nanchi wibatambwijile nyi?
“Nalapila”
Milanguluko ya bantu yalubulukile mu buzha kabiji balapijile. Yehoba wamwene kulapila kwabo kwa panshi ya muchima. Akyumvwai Yehoba byo alumbulwile biumvwinenga bena Isalela mu buzha, bonse pamo wibatela amba bena Efelaimu.
Yehoba waambile’mba: “Kine naumvwa Efelaimu saka ejila aye mwine.” (Kyepelo 18) Waumvwine bena Isalela byo bajijilenga pa bya malwa byo beletelejile na mambo a bubi bwabo. Shayuka umo waambile’mba byambo bya kuba’mba “saka ejila aye mwine” bilumbulula “kupela kwa kalango nangwa’mba kupya ku muchima.” Baubilenga byonka byuba mwana ubula kumvwa umvwe wiletelela mo aya nakusasata ne kutonga bwikalo bwa ku nzubo. (Luka 15:11-17) Bena Isalela baambilenga’mba ka?
“Mwamfunjile . . . nobe mwana ñombe wabula kupijilwa na kikonkoji.” (Kyepelo 18) Bena Isalela baswile kuba’mba bafwainwa kukambulwa pa byo baubile. Mambo bajinga nobe mwana ñombe wabula kupijilwa na kikonkonji. Buku umo waamba’mba bebesakanya ku mwana ñombe mambo “inge wabula kuba bulunji mu kikokonji, kechi bakonsha kumukululula ku ñombe mukatampe mo babena kukokela kikonkoji ne.”
Ngalululai ne amiwa nkaluluka; mambo anweba mwi Yehoba Lesa wami.” (Kyepelo 18) Bena Isalela bekepeshe ne kujijila Lesa. Balabikilwe na bubi bwabo, pano batendekele kumusashijila Lesa kuba’mba ebatambwile. Baibolo umo waamba’mba: “Anweba mwi Lesa wetu, twasasapo tutambwilai.”—Contemporary English Version.
“Nalapila. . . . naumvwine bumvu, ne kukankamana.” (Kyepelo 19) Bena Isalela balapijile pa bubi bwabo. Baswile kuba’mba balengele mambo. Baumvwine bulanda ne kupelelwa.—Luka 15:18, 19, 21.
Bena Isalela balapijile. Bajinga na bulanda kabiji basolwele mambo abo kwi Lesa ne kuleka mashinda abo atama. Nanchi kulapila kwabo kwalengejile Lesa kwibobila lusa nyi? Abya wibatambwijile nyi?
“Kine Nkamubila Lusa”
Yehoba wibatemenwe bingi bena Isalela. Waambile’mba: “Amiwa yami shanja Isalela, kabiji Efelaimu iye mubeji wami.” (Yelemiya 31:9) Nga nsemi watemwa mwananji wakonsha kukana byepi kumutambwila inge walapila? Akyumvwai byaambile Yehoba ku bantu banji boatemenwe bingi.
“Nanchi Efelaimu ye mwanami ye natemwanyi? Ko kana kami ko natemwisha kukilanyi? Mambo mu bimye byonse byonamunena bibi nkimulangulukatu kikupu.” (Kyepelo 20) Bino byambo byo bitutekeneshapo! Byonka byuba nsemi ufunda baana banji bo atemwa, Lesa ‘wanenene’ baana banji ne kwibajimunako ku mashinda abo atama. Byo bakaine kumumvwina, wibalekele baya mu buzha, ko kuba’mba wibalekele bapita mu bya malwa. Nangwa wibakabishe bino kechi wibavulamine ne. Kechi wakonsha kwibavulama ne. Nsemi watemwa baana banji kechi wibavulama ne. Pano nga Yehoba umvwa byepi ku muchima umvwe baana banji balapila?
“Muchima wami ukiji pe aye na kumukabila;b kine nkamubila lusa, byo byaamba Yehoba.” (Kyepelo 20) Yehoba ukebesha kukwasha baana banji. Kulapila kwabo kwamufikile pa muchima kabiji wakebeshenga’mba babwele kwi aye. Byonka biji nsemi wa mu kishimpi kya kwa Yesu kya mwana walubile, Yehoba naye ‘wibobijile lusa’ ne kukebesha baana banji kubwela kwi aye.—Luka 15:20.
“Anweba Yehoba Ntambwilai!”
Byambo biji pa Yelemiya 31:18-20 bitulengela kumona kifyele ne lusa lwa Yehoba. Lesa kechi uvulama bamwingijilanga kala ne. Pano ibyepi umvwe bakeba kubwela kwi aye? Lesa ‘waswila jimo kulekela mambo.’ (Salamo 86:5) Kechi ushibuluka beya koaji umvwe balapila ne. (Salamo 51:17) Ukebatambwila na lusekelo lukatampe.—Luka 15:22-24.
Mwanamukazhi watongolwa kuntendekelo ya kino kibaba, wabwelele kwi Yehoba, wayile ku kipwilo kya Bakamonyi ba kwa Yehoba kyajinga koekela. Watendekejilepo kushinda milanguluko yatama yo ajinga nayo. Uvuluka’mba: “Neumvwanga kubula kunema.” Bakulumpe mu kipwilo bamutundaikile ne kumukwasha kwikala na bulunda bwawama ne Lesa. Pa kusanta waambile’mba: “Kyawama bingi Yehoba pa kuntambwila.”
Umvwe kala mwaingijilanga Yehoba kabiji mubena kulanguluka kutendeka ku mwingijila jibiji, tubena kwimutundaika kuya ku kipwilo kya Bakamonyi ba kwa Yehoba kiji kwipi na ko mwikala. Vulukai kuba’mba Yehoba uji na kifyele kabiji wibobila lusa bonse bakeba ‘kubwela’ kwi aye.
Kutanga Baibolo mu April:
[Tubyambo twa mushi]
a Mu 997 B.C.E., saka papita myaka yavula kufuma bufumu bwa bena Isalela po bwaabenwe pabiji. Bufumu bumo bwajinga bwa mikoka ibiji bwa bena Yuda bwaikejile ku kukabeta ka ku bulenge. Bufumu bukwabo bwajinga bwa mikoka jikumi bwa bena Isalela, bwatelwanga ne kuba’mba bwa bena Efelaimu, mukoka watumbalele bingi.
b Buku umo wa bantuntuluzhi ba Baibolo waamba pa kyambo kya muchima amba: “Ku Bayudea binungwa bya mukachi ka mubiji bimenako byo twiumvwa.”