Kange ‘Mumunyinyitenga Yehoba’ Ne

“Kukosama kwa muntu byo kukobankanya jishinda janji ponkapo kamunyinyite Yehoba.”—MANA 19:3.

MUSAKUKUMBULA’MBA KA?

Ki ka kyakonsha kwitulengela kutendeka ‘kumunyinyita Yehoba’?

Ñanyi mashinda atanu akonsha kwitukwasha kuchinuzhuka kumunyinyita Lesa?

Ki ka kyo twafwainwa kuvulukanga inge ketupite mu makatazho?

1, 2. Mambo ka o twafwainwa kubujila kupamo Yehoba mambo pa makatazho a bantu? Ambai kya kumwenako.

FWANYIKIZHAI kuba’mba mwaikala mu masongola a lusekelo pa myaka yavula. Pano juba jimo amba mubwele pa nzubo, mwatanatu bintu mu nzubo byalubankana. Bipona bya mu nzubo ne bipe byonse byaonaika. Nzubo yenu yawama yaalukatu ke bingitu. Nanchi mwakonsha kwamba’mba, “Mambo ka mukazhami o aubila bibye nyi?” Inyi mwakonsha kwiipuzha’mba, “Ñanyi wauba bibye?” Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, bwipuzho bwa bubiji bo bwakonsha kwiya mu milanguluko yenu. Mambo ka? Mambo mwayuka kuba’mba bakazhi benu bo mwatemwa kechi bakonsha konauna bipe ne.

² Lelo jino tubena kumona ntanda byo beyonauna. Mushiji, mema ne mwela byonse bebitamisha, kabiji mu ntanda muji bukapondo ne byubilo byatama. Atweba tufunda Baibolo twayuka kuba’mba Yehoba kechi ye wakonsha kuleta ano makatazho onse ne. Walengele ino ntanda kuba’mba ikekale paladisa wawama. (Nte. 2:8, 15) Yehoba ke Lesa wa butemwe. (1 Yoa. 4:8) Byo twafunda mu Binembelo bitukwasha kuyuka mwine waleta makatazho mu ntanda. Uno waleta makatazho ke Satana Diabola, “mfumu wa pano pa ntanda.”—Yoa. 14:30; 2 Ko. 4:4.

3. Ki ka kyakonsha kwitulengela kwikala na ndangulukilo yatama?

³ Nangwa byonkabyo, kechi twakonsha kupamo Satana mambo pa makatazho etu onse ne. Mambo ka? Makatazho etu amo eya na mambo a bilubo byetu. (Tangai Mpitulukilo ya mu mizhilo 32:4-6.) Nangwa kya kuba twakonsha kuswa kino, bumbulwa kulumbuluka bwetu bwakonsha kwitulengela kwikala na ndangulukilo yatama pa makatazho etu, kabiji kino kyakonsha kwituletelela. (Mana 14:12) Mu ñanyi jishinda? Mu kifulo kya kwipamo mambo nangwa kupamo mambo Satana pa makatazho etu, twakonsha kutendeka kupamo Yehoba mambo. Twakonsha ne kutendeka ‘kumunyinyita Yehoba.’—Mana 19:3.

4, 5. Nga mwina Kilishitu wakonsha kutendeka byepi ‘kumunyinyita Yehoba’?

⁴ Nanchi kya kine kuba’mba twakonsha kutendeka ‘kumunyinyita Yehoba’ nyi? Kuba kino, kechi kwakonsha kwitukwasha ne. (Isa. 41:11) Mambo inge twauba bino kafwako kyo tukamwenamo ne. Shayuka wa nyimbo umo waambile’mba: “Maboko enu aipipa kechi akonsha kulwa ne Lesa ne.” Kya kine kuba’mba kechi twakonsha kwamba’mba twamuzhingijila Yehoba ne. Pano bino, Byambo bya Mana 19:3 byaamba’mba, kukosama kwa muntu byo “kukobankanya jishinda janji ponkapo kamunyinyite Yehoba.” Kya kine, muntu wakonsha kumuzhingijila Lesa mu muchima wanji. Kino kyakonsha kumwekela mu bintu byapusana pusana. Kyakonsha kwikalatu nobe muntu wamubila mfika Yehoba. Kifumamo, muntu wakonsha kuleka kwingila mingilo ya mu kipwilo nangwa kuleka kupopwela Yehoba.

⁵ Ñanyi kintu kyakonsha kwitulengela ‘kumunyinyita Yehoba’? Kabiji twakonsha kuchinuzhuka byepi kino kitewa? Kyanema bingi kuyuka mikumbu ya ano mepuzho. Mambo kuketukwasha kuzhikijila bulunda bwetu ne Yehoba Lesa.

KI KA KYAKONSHA KWITULENGELA KUTENDEKA ‘KUMUNYINYITA YEHOBA’?

6, 7. Mambo ka bena Isalela bajingako mu moba a kwa Mosesa o batendekejile kunyinyita Yehoba?

⁶ Ki ka kyakonsha kulengela kalume wa Yehoba wa kishinka kutendeka kumunyinyita Lesa? Twayai twisambe pa bintu bitanu ne kupesa pesa bantu bamo banembwa mu Baibolo byo bafwile mu kino kitewa.—1 Ko. 10:11, 12.

⁷ Ñambilo yatama ya bakwetu yakonsha kwitutwala mungi. (Tangai Mpitulukilo ya mu mizhilo 1:26-28.) Bena Isalela popo bebapokolweletu mu buzha mu Ijipita. Yehoba mu jishinda ja kukumya waletele myalo jikumi pa bena Ijipita, kabiji waonawine Felo ne nzhita yanji pa Kalunga Kachila. (Lupu. 12:29-32, 51; 14:29-31; Sala. 136:15) Bantu ba Lesa bajingatu pepi kutwela mu Ntanda ya Mulaye. Pano bino, bena Isalela batendekele kumunyinyita Yehoba. Ki ka kibalengejile kubula lwitabilo? Michima yabo yakakilwe na mambo a sawakya watama waletele banabalume bamo bayile na kwendela ntanda. (Bala. 14:1-4) Ki ka kyafuminemo? Kafwako muntu nangwa umo wa mu kino kisemi watwelele mu “ntanda yawama” ne. (Mpitu. 1:34, 35) Twakonsha kufunjilako ka ku kino? Ñambilo yatama ya bakwetu yakonsha kukokesha lwitabilo lwetu ne kwitulengela kutendeka kunyinyita Yehoba.

8. Ki ka kyalengejile bantu ba Lesa mu moba ajingako Isaya kutendeka kupamo mambo Yehoba mu kimye kya makatazho?

⁸ Buyanji ne makatazho byakonsha kwitulefula. (Tangai Isaya 8:21, 22.) Mu moba ajingako Isaya mukoka wa bena Yuda wajinga mu lukatazho lukatampe. Bebatayile mu kañumbwañumbwa ku balwanyi babo. Kajo nako kakatezhe. Bavula balalangatu na nzala. Ne kyakijilemo kutama, bajinga na nzala ya kusakisha byambo bya Lesa. (Amo. 8:11) Mu kifulo kya kukeba bukwasho kwi Yehoba mu kimye kya makatazho, abo batendekele “kufinga” mfumu wabo ne Lesa wabo. Bazhingijile Yehoba pa makatazho abo. Inge ketupite mu bya malwa nangwa mu makatazho, nanchi ne atweba twakonsha kwamba mu muchima wetu amba, ‘Yehoba wajinga pi byo namukebelenga nyi?’

9. Mambo ka bena Isalela bajingako mu moba a kwa Ezikyo o baikejile na milanguluko yatama?

⁹ Kechi twayuka bishinka byonse ne. Na mambo a kubula kuyuka bishinka byonse, bena Isalela bajingako mu moba a kwa Ezikyo bamwenenga’mba Yehoba mo obila bintu “kechi mwaoloka ne.” (Ezi. 18:29) Kyajingatu nobe abo bene bepa bumutonyi bwa kuzhachisha Lesa, bamwenenga mizhilo yabo amba yaoloka kukila ya kwa Yehoba ne kumupamo mambo kwesakana na mo bamwenejilenga bintu abo bene. Pa bimye bimo inge twabula kumvwisha mwatala mashimikila amo a mu Baibolo nangwa bintu bibena kwitumwekela mu bwikalo bwetu, ne atweba kampe twakonsha kutendeka kulanguluka amba Yehoba mo obilamo bintu kechi mwawama ne, kabiji “kechi mwaoloka ne.”—Yoba 35:2.

10. Muntu wakonsha kulondela byepi kyatama kyaubile Adama?

¹⁰ Twibingisha pa bundengamambo bwetu ne bilubo byetu. Kufumatu ku ntendekelo ya bwikalo bwa bantu, Adama wapelemo Lesa mambo pa bundengamambo bwanji. (Nte. 3:12) Nangwa kya kuba walengele mambo kya nshiji kabiji saka ayuka ne byafwainwe kufuma mu kulala mizhilo ya Lesa, wapelemo Yehoba mambo. Kino kyajingatu nobe ubena kwamba’mba, Yehoba wamupele mwanamukazhi watama. Kufumatu kyo kya kimye, bantu bavula balondela byaubile Adama mu kupamo Lesa mambo pa bilubo byabo. Twafwainwa kwishikisha’mba, ‘Nanchi kulefulwa na mambo a bilubo byami kundengela kulengulula mizhilo ya Yehoba nyi?’

11. Ñanyi kintu kyo twakonsha kufunjilako kwi Yona?

¹¹ Tutatu muchima pa byo tukeba. Ngauzhi Yona wamwenenga’mba Yehoba watamisha pa kumvwina lusa bena Ninevwa. (Yona 4:1-3) Mambo ka? Kyamweka wachiinenga kuba’mba bantu basakulangulukanga’mba ngauzhi wa bubela, waambile luzhachisho lwabula kufika. Na mambo a kuchina kulengululwa ku bantu, Yona wakankelwe kumvwina lusa bena Ninevwa balapijile. Nanchi ne atweba twakonsha kutatu muchima pa bintu byo tukeba kya kuba ‘ketumunyinyite Yehoba’ pa kubula kuleta mpelo bukiji nyi? Inge twasapwila pa myaka yavula kuba’mba juba ja Yehoba jijitu pepi, nanchi twafwainwa kuzhingila Yehoba inge bantu ke betwendeleke pa kusapwila bintu byaamba Baibolo nyi?—2 Pe. 3:3, 4, 9.

BYO TWAKONSHA ‘KUCHINUZHUKA KUMUNYINYITA YEHOBA’

12, 13. Twafwainwa kuba ka inge muchima wetu watendeka kuzhinauka bintu bimo byuba Yehoba nangwa byo aswisha kubiwa?

¹² Twakonsha kuba byepi inge muchima wetu wa bundengamambo watendeka kuzhinauka jishinda jubilamo Yehoba bintu? Vulukai kuba’mba kuba bino ke bumbulwa maana. Byambo bya Mana 19:3 byaamba’mba: “Kukosama kwa muntu byo kukobankanya jishinda janji ponkapo kamunyinyite Yehoba.” Na mambo a kino, twayai twisambe pa mashinda atanu akonsha kwitukwasha kubula kuleka makatazho kwitulengela kupamo Yehoba mambo.

¹³ Koseshainga bulunda bwenu ne Yehoba. Twakonsha kuchinuzhuka muteeto wa bumbulwa kulumbuluka wa kunyinyita Lesa inge twatwajijila kulamawizha bulunda bwetu ne aye. (Tangai Byambo bya Mana 3:5, 6.) Twafwainwa kuketekela mwi Yehoba. Kabiji twafwainwa kuchinuzhuka kulangulubuka’mba twi ba maana nangwa kwitatu muchima atweba bene. (Mana 3:7; Sapwi. 7:16) Kuba bino kuketulengela kubula kupamo Yehoba mambo inge bintu byatama byamweka.

14, 15. Ki ka kiketukwasha kubula kuleka ñambilo yatama ya bakwetu kwitutwala mungi?

¹⁴ Kange mulekenga ñambilo yatama ya bakwenu kwimutwala mungi ne. Bena Isalela bajingako mu moba a kwa Mosesa bajinga na bishinka byakonsheshe kwibalengela kuketekela amba Yehoba ukebatwezha mu Ntanda ya Mulaye. (Sala. 78:43-53) Pano bino, byo baumvwine sawakya watama wa bamwendela ntanda jikumi babujile bukishinka, kechi “bavulukile kuboko kwanji ne.” (Sala. 78:42) Inge ketulanguluke pa mingilo ya Yehoba ne kuvuluka bintu byonse byawama byo etubila, tukakosesha bulunda bwetu ne aye. Kikafumamo, kechi tukaleka ñambilo yatama ya bakwetu kwitwabanya ne Yehoba ne.—Sala. 77:11, 12.

¹⁵ Pano kyakonsha kwikala byepi inge ketwambe byatama pa bakwetu ba mu lwitabilo? Inge ketube bino, bulunda bwetu ne Yehoba bukekala mu kizumba. (1 Yoa. 4:20) Alona byo bamutongwele kwikala Ñanga Mukatampe, bena Isalela batendekele kumuzhinauka. Pano bino, Yehoba wamwene kuba’mba babena kunyinyita aye. (Bala. 17:10) Kyo kimotu, inge twatendeka kunyinyita boba Yehoba bo abena kwingijisha pa kutangijila jibumba janji ja pano pa ntanda, ko kuba’mba tubena kumunyinyita Yehoba.—Hebe. 13:7, 17.

16, 17. Ñanyi kintu kyo twafwainwa kuvulukanga umvwe twaikala na makatazho?

¹⁶ Vulukainga kuba’mba Yehoba kechi ye uleta makatazho o tupitamo ne. Nangwa kya kuba bena Isalela bajingako mu moba a kwa Isaya bamuvundamijile Yehoba, aye watwajijile kwibakwasha. (Isa. 1:16-19) Nangwa tupite mu makatazho a mutundu ka, kitutekenesha bingi pa kuyuka kuba’mba Yehoba wituta muchima kabiji ukeba kwitukwasha. (1 Pe. 5:7) Witulaya kwitupa bulume bwa kwitukwasha kutwajijila kuchinchika.—1 Ko. 10:13.

¹⁷ Inge betuba nshiji byonka byo kyajinga kwi Yoba muntu wa kishinka, twafwainwa kuvulukanga kuba’mba Yehoba kechi ye walengela ne. Yehoba washikwa nshiji; watemwako bololoke. (Sala. 33:5) Twayai twikale byonka byajinga Elihu mulunda nanji Yoba washiinwe kuba’mba: “Lesa kechi uba bubi nangwa pachechetu ne, aye Wa bulume bonse kechi uba byatama nangwa pachechetu ne.” (Yoba 34:10) Yehoba kechi ye uleta makatazho ne, aye witupa “bya bupe byonse byawama ne byalumbuluka.”—Yako. 1:13, 17.

18, 19. Mambo ka o twafwainwa kubujila kuzhinauka Yehoba? Ambai kya kumwenako.

¹⁸ Kange muzhinaukenga Yehoba ne. Lesa waoloka, kabiji milanguluko yanji kechi iji pamo na yetu ne. (Isa. 55:8, 9) Onkao mambo, kwipelula kwakonsha kwitukwasha kuswa kuba’mba milanguluko yetu yapelelela. (Loma 9:20) Javula kechi tuyuka byonse pa kintu kyamweka ne. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, mwimwena bukine bwa bino byambo bya maana bya kuba’mba: “Mutanshi pa kwamba mambo ye umweka’mba waoloka, poso byo akeya mukwabo na kumusalawila.”—Mana 18:17.

¹⁹ Inge mulunda netu ye twaketekela wauba kintu kyo twakonsha kubula kuyukisha mo kyatala nangwa kyo twazhinauka, nanchi tukafikenatu kumuzhachisha amba wauba kyatama nyi? Inyi tukakeba kuyuka bishinka byavula, kikatakata inge twamuyuka bulongo kabiji twabanda nanji? Inge twakonsha kuba bino na balunda netu bambulwa kulumbuluka, twakonsha ne kukilamo kuketekela Shetu wa mwiulu, mambo mashinda anji ne milanguluko yanji yakila yetu.

20, 21. Mambo ka o kyanemena kuyuka kufuma makatazho?

²⁰ Yukai kyaleta lukatazho. Mambo ka o twafwainwa kubila bino? Mambo makatazho amo twiletelelatu atweba bene. Inge kyaikala bino, twafwainwa kuswa kuba’mba yetu twalengela. (Nga. 6:7) Kechi mwafwainwa kuzhachisha Yehoba pa oo makatazho ne. Mambo ka o kyatamina kuba bino? Akilangulukai pa kino kya kumwenako: Motoka wakonsha kunyema bingi. Pano fwanyikizhai kuba’mba dalaivwa wakila pa kipimo kyo afwainwa kupelelapo inge wafika pachimpukila mukwakwa, wapitaila kabiji wakafulamuka. Nanchi dalaivwa wafwainwa kupamo mambo balengele motoka pa ano mapuso nyi? Ine. Po pamotu, Yehoba witupa luusa lwa kwifuukwila bintu. Pano bino, witupa ne mizhilo ya kulondela pa kuba’mba tufuukulengapo bintu byawama. Pano mambo ka a kumupelamo mambo Mulenga wetu pa bilubo byetu?

²¹ Ibyo kuba’mba kechi makatazho onse eya na mambo a bilubo byetu ne byubilo byatama ne. Makatazho amo eya na mambo a ‘bimye ne bintu bisolomokatu.’ (Sapwi. 9:11) Nangwa byonkabyo, kechi twafwainwa kuvulama kishinka kya kuba’mba Satana Diabola ye mwine waleta bubi pano pa ntanda ne. (1 Yoa. 5:19; Lum. 12:9) Satana ye mulwanyi wetu, kechi Yehoba ne.—1 Pe. 5:8.

NEMEKAI BULUNDA BWENU NE YEHOBA

22, 23. Inge twalefulwa na mambo a makatazho etu, twafwainwa kuvulukanga ka?

²² Kimye kyo mubena kupita mu makatazho, vulukainga byaubile Yoshua ne Kaleba. Bano banabalume bakishinka babiji baletele sawakya wawama, kechi bajinga byonka byajinga bamwendela ntanda bakwabo jikumi ne. (Bala. 14:6-9) Abo bajinga na lwitabilo mwi Yehoba. Nangwa byonkabyo, nabo baendele mu kiselebwa myaka 40 pamo na bena Isalela bonse. Nanchi Yoshua ne Kaleba bazhingijile nangwa kwijizhanya amba beboba nshiji nyi? Ine. Baketekejile mwi Yehoba. Abya bamwenejilemo byawama nyi? Ee. Kino kisemi kyonse byo kyafwijile mu kiselebwa, bano banabalume babiji batwelele mu Ntanda ya Mulaye. (Bala. 14:30) Ne atweba Yehoba uketupesha “umvwe twabula kukoka” mu kuba kyaswa muchima wanji.—Nga. 6:9; Hebe. 6:10.

²³ Mwakonsha kuba byepi inge mwalefulwa na mambo a makatazho, bilubo bya bakwenu, nangwa bilubo byenu anweba bene? Mwafwainwa kuta muchima pa byubilo bya kwa Yehoba byawama. Kabiji langulukainga pa luketekelo lwimupa Yehoba. Iipuzhai amba, ‘Bwikalo bwami bwakonsha kwikala byepi kwa kubula Yehoba?’ Twajijilai kufwenya kwipi ne aye, kabiji kange mumunyinyitenga mu muchima wenu ne.

[Kipikichala pa peja 12]

Kuteleka ku ñambilo yatama kwakonsha kwimutwala mungi (Monai jifuka 7)

[Kipikichala pa peja 14]

Yoshua ne Kaleba bebapesheshe na mambo a kuketekela mwi Yehoba (Monai jifuka 22)