Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SEPTEMBER 1-7
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 29
Chinuzhukainga Bisho ne Bya Kisemwa Bifichisha Yehoba ku Muchima
wp16.06 6, kakitenguluzha
Bimwesho Byaamba pa Bekala Mwiulu
Bantu bavula bachiina bingi bingelekezha ne bandemona. Baketekela mu bwanga, mu mikano ne mu michi pa kuba’mba bezhikijile. Kechi mwafwainwa kuba bino ne. Baibolo waamba’mba: “Meso a Yehoba atalatala pano pa ntanda ponse kuba’mba amweshe bulume bwanji na mambo a boba bamuketekela na muchima wabo yense.” (2 Byambo bya Moba 16:9) Lesa wa kine aye Yehoba, uji bingi na bulume kukila Satana, ukemuzhikijila inge mwamuketekela na muchima yense.
Pa kuba’mba Yehoba emuzhikijilenga, mwafwainwa kufunda bya kuba bintu bimutokesha ku muchima kimye kyonse. Mu myaka kitota kitanshi mu muzhi wa Efisesa, bena Kilishitu batanshi bakonkenye pamo mabuku abo abya buñanga ne kwiasoka. (Byubilo 19:19, 20) Ne anweba byo byo mwafwainwa kuba. Pa kuba’mba Yehoba emuzhikijilenga, mwafwainwa kutaya bintu byonse bitundaika bandemona ne “bya kwikobaika” bya kupopwela mipashi.
Zhikijilainga Bukine Bwaamba pa Lufu
13 Inge kechi mwayuka bulongo inge kya kuba akyo kisho kyatama ne, lombai kwi Yehoba kuba’mba emupe maana. (Tangai Yakoba 1:5.) Kabiji mwafwainwa kukebakeba bishinka mu mabuku etu. Inge kyakonsheka, mwafwainwa kwipuzhako ne bakulumpe baji mu kipwilo kyenu. Kechi bakemubuula bya kuba ne, bino bakemubuula mafunde a mu Baibolo, nabiji o twisambapo mu uno mutwe. Inge mwauba bino, mukekala na “milangwe,” kabiji ino milangwe ikemukwasha “kuyuka kyawama ne kyatama.”—Hebe. 5:14.
“Nkendanga mu Bukine Bwenu”
12 Bisho ne bya kisemwa bibula kutokesha Lesa ku muchima. Balongo betu, bantu bo twingila nabo nkito, ne bo tufunda nabo sukulu bakonsha kwitutundaika kuba’mba tusekelelenga nabo moba a kukookoloka. Twakonsha kukana byepi bintu bifichisha Yehoba ku muchima, nabiji bisho ne kusekelela moba a kukookoloka? Twakonsha kuba bino inge saka tumona bino bisho byonka Yehoba byo ebimona. Kabiji kutanga byambo mu mabuku etu byamwesha kwafumine bisho bya kusekelela moba a kukookoloka kwakonsha kwitukwasha bingi. Inge saka tuvuluka bishinka bya mu Binembelo bitulengela kubula kwivwanga mu bino bisho, tukashiinwa kuba’mba tubena kuba kintu “kimutokesha Nkambo ku muchima.” (Efi. 5:10) Kuketekela mwi Yehoba ne mu byambo byanji bya bukine kuketuzhikijila ku kitewa kya “kuchina bantu.”—Maana 29:25.
Bishinka Bikwabo Byanema
it “Byambo bya Mulambisha” jifu. 1
Byambo bya Mulambisha
Bino ke byambo byo bengijisha pa kutakaika muntu; pa kutentemesha; pa kubepa ne pa kukizhamo kutoota muntu. Bantu boba bino pa kuba’mba balengele muntu kwiumvwa’mba wanema kabiji kino kyakonsha konauna milanguluko yanji. Kabiji byambo bya mulambisha bilengela ubena kwibyamba kutambwila bintu kufuma ku bakwabo, kumutemwa ne kukeba kumutumbijika. Javula bino byambo bilengela bantu bebyumvwa kukaulapotu bwishi. (Man 29:5) Kwingijisha byambo bya mulambisha kumweshatu’mba muntu kechi uji na maana afuma mwiulu ne, pakuba kimwesha’mba wingijisha maana a pano pa ntanda a kwitemwatu aye mwine, kumwesha misalululo ne bujimbijimbi. (Ya 3:17) Kukizhamo kutoota muntu, kubepa, kutentemesha ne kukizhamo kutakaika muntu kechi kutokesha Lesa ku muchima ne.—2Ko 1:12; Nga 1:10; Ef 4:25; Kol 3:9; Lum 21:8.
SEPTEMBER 8-14
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 30
“Kange Mumpe Buyanji Nangwa Bunonshi Ne”
Ñanyi Butemwe Buleta Lusekelo lwa Kine?
10 Bonsetu tukeba mali. Kabiji mali etukwashako mu bintu bimo. (Sapwi. 7:12) Bino nanchi muntu wakonsha kwikala na lusekelo lwa kine inge waikalatu na bintu bicheche bikebewa mu bwikalo nyi? Ee. (Tangai Musapwishi 5:12.) Akula mwana wa kwa Yake wanembele’mba: “Kange mumpe buyanji nangwa bunonshi ne. Ndekai nje kajo kamfwainwatu.” Twayuka kyo alombejile’mba abule kukizhamo kuyanda, mambo walumbulwile’mba kechi wakebelenga kuyanda kya kuba buyanji bwamulengela kwiba ne kuleta mwenga pe Lesa ne. Pano mambo ka o alombejile kuba’mba babule kumupa bunonshi? Wanembele’mba: “Kuchina’mba nakekuta ne kwimukana ne kwamba’mba, ‘Yehoba ye ñanyi?’” (Maana 30:8, 9) Kampe mwayukapo bantu bamo babula kuketekela mwi Lesa, bino baketekelatu mu bunonshi bwabo.
11 Bantu batemwa mali kechi bakonsha kusangajika muchima wa Lesa ne. Yesu waambile’mba: “Kafwako muntu wakonsha kwingijila bankambo babiji ne; mambo ukatemwapo umo ne kushikwa mukwabo, nangwa kukookela umo ne kukana mukwabo. Kechi mwakonsha kwingijila Lesa ne Nsabo pa kimye kimo ne.” Yesu patanshi waambile’mba: “Lekai kwibikila nsabo pano pa ntanda paji tunzumbulu ne kabuwa byonauna, paji bangivi batwela mu mazubo ne kwiba. Pakuba bikai nsabo yenu mwiulu mwabula tunzumbulu ne kabuwa byonauna, kabiji mubula kutwela bangivi ne kwiba.”—Mat. 6:19, 20, 24.
12 Bavula bataana kuba’mba kupeezhako bwikalo kwibalengela kwikala na lusekelo ne kwikala na kimye kyabaya kya kwingijila Yehoba. Ba Jack ba ku United States, bapoteshe nzubo yabo ikatampe ne busulu bwabo mambo bayukile’mba kuba bino kusakwibakwasha kwingilako bupainiya pamo na bakazhi babo. Bavuluka’mba: “Kechi kyapeelele kupotesha nzubo ne mpunzha yo twajinga nayo ne. Bino, javula kechi naikalanga na lusekelo ne, na mambo a makatazho a ku nkito. Bakazhi bami baikalanga na lusekelo na mambo a kwingila bupainiya. Bimye byavula baambanga’mba, ‘Nji na lusekelo mambo ñingijila Nkambo!’ Luno na mambo a kuba ne amiwa nepainiya, bonse twingijila Nkambo umo, Yehoba.”
w87 5/15 30 jifu. 8
Akamwainga Yehoba Mwikale na Lusekelo
◆ 30:15, 16—Ñambilo iji pa bino byepelo itufunjishapo ka?
Ino ñambilo imwesha lunkumbwa byo lulengela muntu kubula kutondwa. Misundu itoma mashi avula, byo biji ne muntu wa lunkumbwa ukebelapotu mali avalu ne kukebesha kwikala na bulume. Ne kilende nakyo kechi kitondwa ne, pakuba kishalatu kyashi na kupembelela bantu babena kufwa. Jivumo ja ñumba jitwajijila na ‘kujila’ kukeba baana. (Ntendekelo 30:1) Mushiji wauma utoma bukiji mema a mvula kabiji uma bukiji. Ne mujilo ubena kuteema inge batayapo bintu bipya bukiji kechi uzhima ne, pakuba utwajijilatu na kuteema. Bino byo biji ne muntu wa lunkumbwa. Pakuba bantu batangijilwa na maana a Lesa kechi bekala na uno muchima wa kwitemwatu abo bene ne.
Twakonsha Kwikala Byepi Bwikalo Bwapeela
Lamaingapo mali amo saka mukyangye kupota bintu. Nangwa kya kuba jino jishinda jimweka nobe ja kala, bino kulamapo mali amo saka mukyangye kupota bintu jo jishinda jafwainwa kwimukwasha kuchinuzhuka kwitwezha mu makatazho. Kuba bino kwalengela bavula kubula kwitwezha mu nkongole ne makatazho eya na mambo a nkongole, nabiji kubikapo nsubu pa kubwezha. Kino kilengela muntu kupota kintu pa mutengo wabaya. Mu Baibolo tuzhengekene betuteela’mba tuji bingi na “maana” mambo tulamapo “kajo kato mu kimye kya kunowa” ka kukwingijisha kulutwe.—Byambo bya Maana 6:6-8; 30:24, 25.
Twajijilai Kwikala Benyi ba Yehoba Myaka ne Myaka!
18 Kyawama bingi kimye kyonse kulangulukangapo inge twatemwisha mali nangwa ne. Iipuzhai’mba: ‘Nanchi jonse ñendatu na kulanguluka pa kwikala na mali nyi? Inge nakongola mali, nanchi mbanda kwiabwezha ne kulanguluka’mba mwinao kechi ubena kwiakeba nenyi? Nanchi kwikala na mali kundengela kwimona’mba nanema ne kukankalwa kukwasha boba bakajilwa mali nyi? Nanchi nzhachisha balongo ne banyenga kuba’mba batemwa bingi bintu bya ku mubiji na mambotu a kuba’mba baji na mali nyi? Nanchi nkebatu banonshi kwikala balunda nami kukila bayanji nyi?’ Kyanema bingi kwiipuzha ano mepuzho mambo atweba bonse twi benyi ba Yehoba. Pano bino, tukatwajijilatu kwikala benyi ba Yehoba inge twabula kutemwisha mali. Inge twauba bino, Yehoba kechi uketusha ne.—Tangai Bahebelu 13:5.
Bishinka Bikwabo Byanema
Bilengwa Bisolola Maana a Yehoba
11 Kibila ke ka nyama kacheche ko twakonsha kufunjilako byavula. (Tangai Byambo bya Mana 30:26.) Kibila umweka nobe kilulushiba, bino aye ujina matwi epi kabiji kechi wazama ne. Watemwa kwikala ku mapunzha a mitumba. Kibila ujina meso atwa bingi, kabiji upuluka javula mambo a milala ne mena a mu mabwe aji pa mikolo ya mitumba mo atemwa kwikala alengela balwanyi kukankalwa kya ku muba. Kibila bintu bimuwamina umvwe uji na bakwabo. Kwikala pamo na bakwabo kumuzhikijila ne kumukwasha kupuluka ku mashika mu kimye kya mwela wa mebele.
12 Twakonsha kufunjilako ka ku kibila? Kitanshi, yukai kuba’mba kibila wajimuka bingi ku balwanyi banji. Kimulengela kupuluka javula ke meso anji atwa amwena balwanyi palepa kabiji kechi wendela kwalepa na mena ne milala mo apulukila ne. Ne atweba twafwainwa kwikala na meso atwa a ku mupashi pa kuba’mba tukonshenga kumona bintu byatama bimweka nobe byawama biji mu ntanda ya kwa Satana. Mutumwa Petelo wajimwineko bena Kilishitu amba: “Tekanyai, mulabenga ne kukenkenta: mulwanyi wenu Diabola, nobe bokwe wimba, upitañana na kusaka ye ayuka kuja.” (1 Pe. 5:8) Yesu byo ajinga panopantanda walabilenga ne kukenketa, kasa alamawizha bukishinka Bwanji ku bya bujimuku bya kwa Satana. (Mat. 4:1-11) Yesu washile kya kumwenako kyawama ku baana banji ba bwanga.
13 Jishinda jimo jitulengela kulaba ne kukenkenta ke kuta muchima ku luzhikijilo lwa ku mupashi lwitupa Yehoba. Kyanema bingi kufunda Byambo bya Lesa ne kutanwa ku kupwila kwa bwina Kilishitu. (Luka 4:4; Hebe. 10:24, 25) Kabiji byonkatu bintu byo bimuwamina kibila umvwe uji na bakwabo, netuwa twafwainwa kupwanañananga ne kwisamba na bena Kilishitu bakwetu pa kuba’mba “twikwashe atwe bene na bene.” (Loma 1:12) Kuba bintu bitufwainwa pa kuba’mba Yehoba atwajijile na kwituzhikijila kumwesha amba twitabizha byanembele nyimbi wa masalamo aye Davida amba: “Yehoba jo jibwe jami, yo nsakwa yami, ye mupokolweshi wami; Ye Lesa wami, jo jibwe jami, mo mo nkaketekelanga.”—Sala. 18:2.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
Nanchi Makayo a Kuchikapo Mali Mambo Nyi?
ijwbq kibaaba 102
Nangwa kya kuba Baibolo kechi waambapo byavula pa makayo a kuchikapo mali ne, bino mafunde a mu Baibolo etukwasha kuyuka’mba Yehoba umona makayo a kuchikapo mali kuba’mba mambo.—Efisesa 5:17.a
Makayo a kuchikapo mali alengela bantu kwikala na lunkumbwa, kabiji Yehoba washikwa bino. (1 Kolinda 6:9, 10; Efisesa 5:3, 5) Bantu bakaya makayo a kuchikapo mali baketekela kwikala na mali inge kya kuba bakwabo bakankalwa kuba bulongo, bino Baibolo wakanya kwikala na lunkumbwa pa bintu bya bakwetu.—Kulupuka 20:17; Loma 7:7; 13:9, 10.
Kuchikapo mali, nangwatu acheche kwakonsha kulengela muntu kutemwa mali—1 Timoti 6:9, 10.
Bakaya makayo a kuchikapo mali baketekela bingi mu mashuko. Onkao mambo, Lesa umona kino amba kupopwela bankishi, kintu kyafwainwa kubula kuba bapopweshi banji.—Isaya 65:11.
Baibolo witutundaika kwingila na ngovu kechi kukebangatu kwikala na bintu byo twabula kwingijila ne. (Musapwishi 2:24; Efisesa 4:28) Aba balondela mafunde a mu Baibolo ‘baja kajo kabo bene.’—2 Tesalonika 3:10, 12.
Kukaya makayo a kuchikapo kulengela muntu kwikala na muchima wa kwikyombesha, kintu kyakanya Baibolo.—Ngalatiya 5:26.
SEPTEMBER 15-21
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 31
Byo Tufunjilako ku Bintu Nsemi Wamukazhi byo Afunjisha Mwananji
Funjishainga Baana Benu Byubilo Byawama
Babulainga bya kine pa bya kwilaala. Kyawama bingi kwibajimunako. (1 Kolinda 6:18; Yakoba 1:14, 15) Nangwa byonkabyo, Baibolo waamba’mba kwilaala ke bupe kufuma kwi Lesa, kechi kitewa kya kwa Satana ne. (Byambo bya Mana 5:18, 19; Lwimbo wa Solomone 1:2) Kubulatu bakyanyike bizumba bijimo kwakonsha kwibalengela kwikala na mweno yatama, yapusana na byaamba Baibolo. Corrina nsongwakazhi wikala mu kyalo kya France waambile’mba: “Bansemi bami baambanga bingi pa bizumba biji mu bulalelale, kino kyandengejile kwikala na mweno yatama pa bya kwilaala.”
Monai kuba’mba baana benu mwibabula bishinka byonse pa bya kwilaala. Ba Nadia bansemi babakazhi bekala mu kyalo kya Mexico baambile’mba: “Baana bami nebabula kuba’mba kwilaala kwawama bingi kabiji kisemwa, mambo Yehoba Lesa mwine ye wapele bantu kino kya bupe kuba’mba bakeyowenga. Bino bafwainwa kuba bino kanatu bonka baji mu masongola. Kwilaala kwakonsha kwituletela lusekelo nangwa bulanda, kwesekana na byo twingijisha kino kya bupe.”
ijwhf kibaaba 4 mafu. 11-13
Kwisamba na Baana pa Mutwe wa Maalwa
Monaingapo kimye kya kwisamba na mwanenu pa uno mutwe. Nsemi wamulume mwina Britain wa jizhina ja Mark waambile’mba: “Banyike kechi bayuka bishinka pa bya kwingijisha maalwa ne. Naipwizhe mwanami wamulume uji na myaka itanu na isatu inge kya kuba wayuka’mba kutoma maalwa kwatama nangwa kujitu bulongo. Twisambilenga saka tubena kuseka kabiji namukwashishe kukasuluka kwamba byo ayukile.”
Mwanenu kechi ukalubamo ne inge kya kuba mwisambapo bimye byavula pa mutwe wa maalwa. Kwesakana na jifumbi ja mwanenu, kimye kyo mubena kwisamba pa mutwe wa maalwa mwakonsha kwisamba pa mafunjisho akwabo anema a mu bwikalo, nabiji bya kubula kwibika mu kizumba pa kwenda mu mikwakwa ne pa kwilaala.
Ikalai na byubilo byawama. Baana baji nobe kivwambai, balondelatu byonse byuba bantu, kabiji bashayuka bataana kuba’mba baana balondela bingi byuba bansemi babo. Kino kibena kulumbulula kuba’mba anweba bansemi inge mutoma maalwa pa kuba’mba mupwishe bijikila, mwanenu ukamona’mba kutoma maalwa jo jishinda ja kukepesheshamo bijikila bya mu bwikalo. Onkao mambo, ikalai na byubilo byafwainwa kufunjilako baana benu. Onkao mambo, mwafwainwa kwingijishanga bulongo maalwa.
Kufunjisha Baana Kwipelula
Batundaikainga kwikala bampanyi. Mweshai mwanenu kuba’mba “mu kupana mufuma lusekelo lukatampe kukila mu kutambula.” (Byubilo 20:35) Mu ñanyi jishinda? Anweba ne mwanenu nembai mazhina a bantu bo mwafwainwa kukwasha kuya na kupota bya kupotapota, mu bya ñendelo nangwa kwibakwashako mingilo imo. Mwafwainwa kuya na mwanenu na kukwasha bano bantu kwingila ino mingilo. Mwanenu wafwainwa kumona byo muji na lusekelo ne kuba’mba mumvwa bingi bulongo kukwasha bantu bakajilwa. Inge ke mube bino, mukakwasha mwanenu kwikala na kyubilo kya kwipelula.—Jifunde ja mu Baibolo: Luka 6:38.
Bishinka Bikwabo Byanema
w92 11/1 11 mafu. 7-8
Byo Bafundanga mu Kimye Kyanembejilwemo Baibolo
7 Mu Isalela baana babefunjishanga ku bashabo ne bainabo saka bakijitu balukeke. (Mpitulukilo ya mu Mizhilo 11:18, 19; Byambo bya Maana 1:8; 31:26) Shayuka wa Baibolo aye E. Mangenot wanembele mu Dikishonale wa Dictionnaire de la Bible kuba’mba: “Mwana wafundanga byambo bimo biji mu Mizhilo inge watendekatu kwamba. Bainanji babwezha bwezhangapo kyepelo, inge wikiyuka bayanga pa kikwabo. Kabiji inge wakomako bamunembelanga byepelo byo alabijile ne kumupa amba ebitangenga. Kuba bino kwakwashanga baana kuyuka kutanga, kabiji inge bakoma batwajijilanga kwitangila mikambizho yaamba pa kupopwela Lesa ne kulanguluka languluka pa mizhilo ya Nkambo.”
8 Kino kimwesha’mba bafunjishanga baana babo kulabijila bintu. Bintu byo bafundanga pa mizhilo ya Yehoba ne byo oba na bantu banji, byaikalanga mu michima yabo. (Mpitulukilo ya mu Mizhilo 6:6, 7) Byo bintu byo balanguluka langulukangapo. (Salamo 77:11, 12) Pa kukwasha banyike ne bakulumpe kulabijila bintu byo bafundanga, baingijishanga mashinda apusana pusana. Mashinda amo o baingijishanga ke kunemba bisopelo ne byambo bibena kwimenako byobyo bisopelo, bisopelo byapusana pusana bitendekelako nyimbo biji mu ndonda ya bisopelo (nabiji byobya biji pa Byambo bya Maana 31:10-31); byambo bitendeka na bisopelo bimo nangwa byumvwanyika kwipasha; kabiji baingijishanga ne manambala, nabiji o baingijisha ku mpelo ya Byambo bya Maana kitango 30. Bashayuka bamo balunguluka’mba kalenda wa kala wa kihebelu ye batela’mba the Gezer Calendar, wakwashanga banyike bayanga ku sukulu kulabijila bintu.
SEPTEMBER 22-28
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA MUSAPWISHI 1-2
Twajijilai Kufunjisha Banyike Mingilo
‘Bino Bintu Wibipane ku Bantu ba Kishinka’
3 Atweba bavula twatemwa bingi mingilo yo twingila mu mwingilo wa Lesa kabiji kechi tukeba kuleka ne. Pano bino, kufumatu mu moba a kwa Adama, bantu bakoma kabiji batendeka kukankalwa kwingila mingilo yo baingilanga saka bakiji banyike. Onkao mambo, bakwabo batendeka kwingila ino mingilo. (Sapwi. 1:4) Kino kiletako makatazho amo ku bena Kilishitu ba kine. Mwingilo wa bantu ba Yehoba ubena kuyatu na kubayilako. Na mambo a kuba bintu bibena kupimpulwa, ne mashinda a kwingijilamo mwingilo wa kusapwila abena kupimpulwa, kabiji kino kyavwangamo kwingijisha biñambañamba bya katataka. Bakulumpe bamo babena kukankalwa kwingijisha bino biñambañamba. (Luka 5:39) Kabiji bakulumpe bulume bwa kwingila mingilo bukepa, bino banyike abo baji na bulume bwa kwingila mingilo. (Maana 20:29) Onkao mambo, kyanema bakulumpe kufunjisha banyike bya kwingila mingilo ikatampe mu jibumba ja Lesa.—Tangai Salamo 71:18.
4 Kimo kimye, aba babena kutangijila kyakonsha kwibakatazha kupako banyike mingilo imo yo bengila. Bamo bachina’mba bakebangata mwingilo ye bengila ye batemwa bingi. Bakwabo bakamwa’mba banyike kechi bakonsha kwingila bulongo yoyo mingilo byonka byo bengila abo ne. Kabiji bakwabo balanguluka’mba kechi baji na kimye kya kufunjisha bakwabo ne. Pano bino, banyike nabo bafwainwa kutekanya inge kya kuba kechi bebapapo mingilo ya kwingila mu kipwilo ne.
Bishinka Bikwabo Byanema
it “Musapwishi” jifu. 1
Musapwishi
Kyambo kya Kihebelu kya Qo·heʹleth (kilumbulula “Musapwishi; ubungizha bantu; Ukonkanya bantu; Uleta bantu pamo”) Kilumbulula mwingilo waingilanga mfumu walamanga bena Isalela. (Mus 1:1, 12) Mfumu wa bena Isalela wakwashanga bantu bepana kwi Lesa kutwajijila kwikala bakishinka ku mwine Mfumu kabiji Lesa wabo. (1Mf 8:1-5, 41-43, 66) Na mambo kino, bayukanga’mba mfumu wawama nangwa watama inge wibakwasha kutwajijila kupopwela Yehoba nangwa ne. (2Mf 16:1-4; 18:1-6) Musapwishi aye Solomone waingijile na ngovu kukonkanya bena Isalela ku nzubo ya Lesa kabiji wakonkenye bantu bo baikalanga nabo ne bafumine ku byalo bingi. Mu buku wa musapwishi wakonkenyenga bantu kufuma ku mingilo yatu ya mu ino ntanda kwiya na kwingijila Lesa wabo ye bepaineko. Kyambo kyo baingijisha mu Baibolo kya Qo·heʹleth mu Baibolo wa kingiliki wa Septuagint, kitelwa’mba, Ek·kle·si·a·stesʹ (Musapwishi), kulumbula “utanwa mu kupwilo (kupwilo; kukonkanya).”
SEPTEMBER 29–OCTOBER 5
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA MUSAPWISHI 3-4
Koseshai Lutambo Wenu wa Mizhinge Isatu
ijwhf kibaaba 10 mafu. 2-8
Ingijishainga Bulongo Biñambañamba
● Kwingijisha bulongo biñambañamba kwakonsha kukwasha baji mu masongola. Biñambañamba bikwasha bamo baji mu masongola kutwajijila kwisamba inge umo wafumapo.
“kutambwila tubyambo pa foni twa kuba’mba ‘nemutemwa bingi’ nangwa’mba ‘ndanguluka bingi pe anweba’ kulumbulumbula byavula.”—Ba Jonathan.
● Kwingijisha biñambañamba mu jishinda jatama kwakonsha kuleta makatazho mu masongola. Nabiji bantu bamo bengijisha ma foni pa kimye kyabaya kya kuba kechi bekala ne na kimye kya kwikalapo na benakwabo ne.
“Kimye kimo ndanguluka’mba bamwatawami baji kukebanga kwisamba ne amiwa pano bino naji kulabama pa foni.”—Ba Julissa.
● Bantu bamo balanguluka’mba bakonsha kwisamba na benakwabo aku saka babena kwingijisha foni pa kimye kimo. Shayuka wafunda bya kwisamba na bantu aye Sherry Turkle, waambile’mba “kuba bintu byavula pa kimye kimo kechi kyakonsheka ne.” Onkao mambo, kuba bintu byavula pa kimye kimo kechi kwawama ne. Wanungilepo’mba, “inge tubena kuba bintu kabiji twatendeka kubilapo bintu bikwabo, tuleka kutako muchima.”
“Ñumvwa bingi bulongo kwisamba na bamwatawami, inge kechi paji bikwabo byo bebana kuba ne. Inge namona baji pa foni nebalekatu pa kyokyo kimye kuba’mba batwajijile kwingijisha foni wabo.”—Ba Sarah.
Kishinka ke kino: Byo twingijisha biñambañamba byakonsha kulengela masongola etu kuwama nangwa kutama.
Twajijilai Kuteemesha “Lubebe lwa kwa Yehoba”
12 Baji mu masongola bakonsha kufunjilako ka ku byaubanga Akwila ne Pilisila? Langulukai pa bintu byavula byo mwafwainwa kuba anweba pamo na benakwenu. Nanchi kechi mwakonsha kwingijila pamo mingilo nenyi? Akwila ne Pilisila baingijilanga pamo mwingilo wa kusapwila. Nanchi ne anweba byo byo muba nyi? Kabiji Akwila ne Pilisila baingijilanga pamo nkito. Anweba ne benakwenu kampe kechi mwingila nkito imo ne, bino nanchi kechi mwakonsha kwingijila pamo mingilo ya pa nzubo nenyi? (Sapwi. 4:9) Inge ke mwingijile pamo mingilo imo, mukakwatankana kabiji mukekalanga na kimye kya kwisamba. Ba Robert ne ba Linda baikala mu masongola myaka kukila 50. Ba Robert baambile’mba: “Kwambatu kine, kechi twikalapo na kimye kyabaya kya kubila pamo bya kisangajimbwe ne. Pano bino, inge mbena kovwela pamo bipe na mukazhami, nangwa inge mbena kuseba pa lubanza kabiji waiya na kunkwashako, ngikala bingi na lusekelo. Kwingijila pamo mingilo kwitulengela kukwatankana. Kabiji butemwe bwetu bwatwajijila na kubayilako.”
13 Nangwa byonkabyo, mwafwainwa kuvulukanga’mba kwikalatu na kimye kya kwikala pamo kechi ko kwakonsha kulengela ba mulume ne mukazhi kukwatankana ne. Mwanamukazhi umo wasongolwa wa ku Brazil waambile’mba: “Ano moba twapayankana bingi na bintu bya mu bwikalo, kabiji kyapeela bingi kwamba’mba tumonapo kimye kya kwikala pamo na mambotu a kuba’mba twikala mu nzubo imo. Nafunda kuba’mba kuji bintu byavula byo twafwainwa kubanga kechi kwikalatu na kimye kya kwikala pamo ne. Kabiji nafwainwa kuta muchima ne ku bintu bikeba bamwatawami.” Monai ba Bruno ne benakwabo ba Tays byo boba pa kuba’mba bamweshe’mba bata muchima ku bikeba mukwabo. Ba Bruno baambile’mba: “Inge twaikala pamo, tutuula mafoni etu palepa pa kuba’mba twikale na kimye kya kwisamba bulongo.”
14 Nangwa byonkabyo, mwafwainwa kuba byepi umvwe anweba ne benakwenu kechi mwikalapo na kimye kya kwikala pamo ne? Kampe kiji bino na mambo a kuba’mba mwatemwa bintu byapusana na byatemwa mwinakwenu, nangwa kampe mwatemwa kwizhingijisha. Mwakonsha kuba byepi? Langulukai pa mujilo ye twaambapo kala. Mujilo kechi ufikenatu kubaya aku mumwambulatu ne. Mwafwainwa kutwajijila kusonselapo pa kuba’mba ateemenga. Nanchi ne anweba kechi mwakonsha kutendeka kwikalako pamo kimye kicheche pa juba pa juba nenyi? Pa tubimye twa uno mutundu, mwafwainwa kubanga bintu byo mwatemwa anweba bonse babiji, kechi kuba byakonsha kwimulengela kwizhingijisha ne. (Yako. 3:18) Umvwe ke mube bino, butemwe bo mwitemwa bukabayilangako pachepache.
Twajijilai Kuteemesha “Lubebe lwa kwa Yehoba”
3 Pa kuba’mba “lubebe lwa kwa Yehoba” lutwajijile kuteema, ba mulume ne mukazhi bafwainwa kwibikako kukosesha bulunda bwabo ne Yehoba. Kukosesha bulunda bwabo ne Yehoba kwakonsha kwibakwasha byepi mu masongola abo? Umvwe baji mu masongola banemeka bulunda bwabo na Shabo wa mwiulu, balondela lujimuno lwanji, kabiji luno lwibakwasha kuchinuzhuka ne kushinda makatazho akonsha kulengela butemwe bwabo kukepa. (Tangai Musapwishi 4:12.) Kabiji bantu baji na bulunda bwakosa ne Yehoba, bebikako kulondela byubilo byanji, nabiji lusa, butekanye, ne kwilekelako mambo. (Efi. 4:32–5:1) Baji mu masongola inge kebamweshe bino byubilo, butemwe bo betemwa bukabaya. Nyenga wa jizhina ja Lena waikala mu masongola myaka kukila 25, waambile’mba, “kyapeela bingi kutemwa ne kunemeka muntu uji na bulunda bwakosa ne Yehoba.”
Bishinka Bikwabo Byanema
it “Butemwe” jifu. 39
Butemwe
“Kimye kya Kwitemwa.” Kechi twafwainwa kumweshanga butemwe ku boba Yehoba bo amona’mba kechi bwibafwainwa nangwa aba batwajijila kuba byatama ne. Twafwainwa kutwajijila kumweshanga butemwe ku bantu bonse kanatu inge batendeka kumwesha’mba bashikwa Lesa. Inge batendeka kuba bino tuleka kwibamwesha butemwe. Yehoba Lesa ne Yesu Kilishitu batemwa bololoke kabiji bashikwa bubi. (Sl 45:7; Heb 1:9) Aba bamwesha’mba bashikwa Lesa wa kine kechi twafwainwa kwibamwesha butemwe ne. Kwambatu kine, kafwako byawama bifuma mu kutemwa bantu bashikwa Lesa ne, mambo abo kechi bakamutemwapo ne. (Sl 139:21, 22; Is 26:10) Onkao mambo, Lesa wibashikwa kabiji ukebonauna pa kimye kyanji mwine.—Sl 21:8, 9; Mus 3:1, 8.
OCTOBER 6-12
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA MUSAPWISHI 5-6
Byo Tumwesha’mba Twanemeka Lesa
Nemekainga Yehoba Kupichila mu Kumwesha Buneme
17 Twafwainwa kumwesha munema pa kupopwela Yehoba. Musapwishi 5:1 waamba’mba: “Jimukai byo mwenda byo muya ku nzubo ya Lesa.” Mosesa ne Yoshua bakambizhiwe kuvula makwabilo abo byo bajinga pa mpunzha pazhila. (Lupu. 3:5; Yosh. 5:15) Bafwainwe kuba bino mu kumwesha mushingi. Bañanga ba mu Isalela bakambizhiwe kuvwala tuputula twa kisapi kya linenyi twa “kufya bwamba bwabo.” (Lupu. 28:42, 43) Kino kyalengejile kubula kumwesha bwamba bwabo byo baingijijilenga ku kyakusokelapo bitapisho. Yense wa mu kisemi kya bañanga wafwainwe kulondela mizhilo ya Lesa ya kwikala bazhila.
18 Buneme mu mpopwelo bwavwangamo kumwesha lukumo ne mushingi. Pa kuba’mba tupewe munema ne mushingi, ne atweba twafwainwa kumwesha mushingi. Mushingi ye tumwesha kechi wafwainwa kwikala wa kwibepekezhatu nangwa kukeba kuyukanyikwatu ne. Kechi wafwainwa kumwekanatu ku bantu kwapwa ne, bino wafwainwa kumwekana kwi Lesa umona mu michima yetu. (1 Sam. 16:7; Mana. 21:2) Munema wafwainwa kwikala mukachi ketu ne kwitulengela kupimpula byubilo, miteeto, ne bulunda bwetu na bakwetu, kabiji ne byo twimona atweba bene. Kya kine, munema wafwainwa kumwekananga kimye kyonse, mu byo twamba ne kuba. Byubilo byetu, mvwajilo yetu, ne mwekelo yetu, bitulengela kwendela mumo na byambo bya mutumwa Paulo bya kuba’mba: “Kechi tuba bya kwituntulako bantu, nangwa kimo ne, kuchina’mba mwingilo wetu wakanenwa bibi; bino mu bintu byonse kasa twilumbulula byo tuji ba mingilo ya Lesa.” (2 Ko. 6:3, 4) ‘Tulengela lufunjisho lwa Lesa, Mupulushi wetu, kumweka bulongo mu bintu byonse.’—Titu. 2:10.
Wamishainga Milombelo Yenu Kupichila mu Kwikala na Lufunjisho lwa Baibolo
21 Yesu walombele mu mushingi na lwitabilo lukatampe. Kya kumwenako, saka akyangye kusangula Lazalasa, “Yesu wainwine meso anji, ne kwa mba’mba, Tata, nemusanchila byo mwañumvwa. Kabiji nayuka byo mukelwa kuñumvwa.” (Yoa. 11: 41, 42) Nanchi ne anweba milombelo yenu imwesha uno munema ne lwitabilo nyi? Fundai lulombelo lwa kumwenako lwa kwa Yesu lwa na munema, kabiji musakutana kuba’mba bintu byanema mu luno lulombelo ke kuzhijikwa kwa jizhina ja Yehoba, kufika kwa Bufumu, kabiji ne kubiwa kwa kyaswa muchima wanji. (Mat. 6: 9, 10) Langulukai pa milombelo yenu. Abya imwesha kizaku kyenu pa mambo a Bufumu bwa Yehoba, kubiwa kwa kyaswa muchima wanji, kabiji ne kuzhijikwa kwa jizhina janji jazhila nyi? Byo byo yafwainwa kwikala.
“Kintu kyo Walaya, Kifikizhe”
12 Lubatizhilo ke ntendekelotu ya kwingijila Lesa. Onkao mambo, twafwainwa kutwajijila kwingijila Lesa mu bukishinka kwesakana na byo twalayile pa kubatizhiwa. Twafwainwa kwishikisha’mba: ‘Nanchi bulunda bwami ne Lesa bwatwajijila kukoselako kufuma kimye kyo nabatizhiwe nyi? Nanchi natwajijila kwingijila Yehoba na muchima yense nyi? (Kolo. 3:23) Nanchi ndomba kwi Lesa, ntanga Mambo a Lesa, mpwila kimye kyonse, kabiji ngya na kusapwila kimye kyonse nyi? Inyi kuji bimo pa bino bintu byo mbena kubula kufikizha?’ Mutumwa Petelo walumbulwile’mba twakonsha kutwajijila kwingila na mukoyo inge ku lwitabilo lwetu twatwajijila kunungako kuyuka bintu, kuchinchika, ne munema wa kunemeka Lesa.—Tangai 2 Petelo 1:5-8.
Bishinka Bikwabo Byanema
Mepuzho Afuma Ku Batanga
Kinembelo kya Musapwishi 5:8 kyaamba pa kalama umanyika muyanji ne kubula kumuchibila mambo mo aolokela. Kabiji kwakonsha kwikala ne bantu bakwabo baji pa bifulo bikatampe. Bino kyatamakotu ke kya kuba’mba mu makafulumende a bantu, bonse baji pa bifulo bakonsha kutemwa bingi mazhikakanwa, kabiji bayanji bafwainwa kutwajijila kutangijilwa na bano bakalama.
Pano bino, nangwa kya kuba kibena kumweka nobe bunga bwapwila pa mpuki, kitutekenesha bingi pa kuyuka’mba Yehoba ‘ubena kwibatala’ bano bakulumpe ba mu makafulumende a bantu. Twakonsha kulomba Lesa kwitukwasha ne kumutwika bisendwa byetu. (Sala. 55:22; Fili. 4:6, 7) Twayuka’mba “meso a Yehoba atalatala pano pa ntanda ponse kuba’mba amweshe bulume bwanji na mambo a boba bamuketekela na muchima wabo yense.”—2 Moba 16:9.
Onkao mambo, kinembelo kya Musapwishi 5:8 kituvululamo bimweka mu ntanda mo twikala ne kuba’mba kuji uji na luusa lwakila bonse. Kyakilamo kunema, kino kyepelo kituvululamo kuba’mba Yehoba ye mwine wakila, kya kine, ye uji na luusa lukatampe. Ye ubena kulama kupichila mu Mwananji, Yesu Kilishitu, Mfumu wa Bufumu bwanji. Lesa wa Bulume Bonse ubena kwibatala bonse ne kumona byonse bibena kubiwa, kabiji kechi uji na misalululo ne. Ne Mwananji naye byo byo aji.
OCTOBER 13-19
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA MUSAPWISHI 7-8
“Kyawama Kuya ku Nzubo Kuji Kijilo”
it “Kujila” jifu. 9
Kujila
Kimye kya Kujila. Pa Musapwishi 3:1, 4 paamba’mba “kuji kimye kya kujila ne kimye kya kuseka; kimye kya bulanda ne kimye kya kuzha.” Inge kwaikala kijilo, muchima wa muntu wa maana wikala “ku nzubo kuji kijilo” kechi kuji majiila ne. (Mus 7:2, 4; Esakanyaiko Man 14:13.) Onkao mambo, muntu wa maana wingijisha kino kimye kumwesha lusa ne kutekenesha bakwabo, kechi uta muchima ku kukeba bintu bisakumusangajika ne. Kuba bino kumulengela kulanguluka’mba kuji lufu ne kumulengela kulangulukanga pa Mulenga wanji.
Kwashainga Bakwenu Kuchinchika Makatazho
15 Ba William bafwishishe bakazhi babo myaka ya kunyumakwe baambile’mba: “Ñumvwa bingi bulongo inge bakwetu ke bambe pa byawama byaubanga bakazhi bami; kinkwasha kuyuka’mba bebatemenwe ne kwibanemeka. Kino kintundaika bingi. Byambo byabo bintekenesha bingi, mambo bakazhi bami nebatemenwe bingi kabiji bankwashanga bingi.” Mwanamukazhi wafwilwa wa jizhina ja Bianca walumbulwile’mba: “Ñumvwa bingi bulongo inge bakwetu balombela pamo ne amiwa ne kuntangilapo kinembelo kimo nangwa bibiji. Kinkwasha inge kebambe pa bamwatawami ne kunteleka inge mbena kwamba pa bamwatawami.”
“Jijilainga Pamo na Boba Bajila”
16 Kange mulengulule buneme bwa kulombela pamo na mwina Kilishitu wafwisha ne kumulombelako mu milombelo yenu ya pa bunke ne. Nangwa kya kuba kyakatazha kulombela pamo na mambo a bulanda, bino misashijilo yenu ya kumulombelako, nangwa kya kuba mwakonsha ne kujila mipolo pa kulomba, yakonsha kukwasha bingi uji na bulanda. Ba Dalene bavuluka’mba: “Bimye bimo inge banyenga baiya na kuntekenesha, nebambila’mba balombe. Balomba, kabiji javula pa kutendeka kibakatazha bingi, bino inge baambako byambo bicheche, jiwi jitendeka kukosa kabiji balomba milombelo ya kufuma panshi ya muchima. Lwitabilo lwabo lwakosa ne byo bantemwa ne kunta muchima bikosesha bingi lwitabilo lwami.”
“Jijilainga Pamo na Boba Bajila”
17 Bamo bulanda bupwa bukiji, bino bakwabo papita kimye kyabaya pa kuba’mba bulanda bupwe. Onkao mambo, mwafwainwa kutwajijila kutekenesha muntu uji na bulanda, kikatakata bañondo balondelapo inge bantu baishile ku kijilo babwela ku mazubo abo. “Mulunda wa kine umwesha butemwe kimye kyonse, kabiji ye mulongo ye wakonsha kuketekela mu kimye kya bya malwa.” (Maana 17:17) Atweba bena Kilishitu twafwainwa kutwajijila kutekenesha bakwetu bafwisha pa kuba’mba bakepeshengako bulanda.—Tangai 1 Tesalonika 3:7.
18 Vulukainga’mba kuji bintu bilengela kuba’mba bantu bafwisha batemwe babo batwajijile kwikala na bulanda, nabiji juba jo besongwejilepo inge jafika, kumvwa nyimbo yatemenwe wafwa, bipikichala, bintu byo baubilanga pamo, bwema bwa bintu bimo, bimye bya mwaka ne bintutu bikwabo. Bintu bimo muntu wafwilwa byo atendeka kuba bunke, nabiji kuya na kubuñana nangwa kuya ku Kivuluko, byakonsha kumuletela bulanda. Mulongo umo washimikizhe’mba: “Naketekejile kuba’mba juba jo nasongwejilepo inge jafika kikankatazha bingi mu milanguluko, ne kya kine kechi kyapeelele ne. Bino balongo ne banyenga banengezhezhepo kijiilo kabiji bangichileko pamo na balunda nami kuba’mba mbule kwikalatu bunke.”
19 Bino vulukainga kuba’mba, bantu bafwisha batemwe babo bakebewa kwibatundaika kimye kyonse, kechi kupembelelatu amba kana mwanengezha kijiilo ne. Ba Junia balumbulwile’mba: “Javula kiwama bingi inge balongo ne banyenga kebapwanañane ne obewa ne kukukwasha kimye kyonse, kechi kupembelelatu amba kana banengezha kijiilo ne. Kitekenesha bingi inge balongo baiya pa kimye kyo wabula ne kuketekela.” Ibyo, kechi twakonsha kupwisha bulanda nangwa kulengela muntu kulubako mutemwe wanji wafwa ne, bino twakonsha kumutekenesha kupichila mu kumukwasha mu mbaji yapusana pusana. (1 Yoa. 3:18) Ba Gaby baambile’mba: “Nsanchila bingi Yehoba pa kwikala na bakulumpe mu kipwilo bankwashishe bingi mu bimye bya makatazho. Bandengejile kumvwa’mba Yehoba uji ne amiwa.”
Bishinka Bikwabo Byanema
“Kino kyo kyo Bakayukilako Bonse Amba mwi Baana Bami ba Bwanga”
18 Umvwe mukwetu wa mu lwitabilo witufichisha ku muchima, twakonsha kukeba kwisamba nanji. Bino patanshi, twakonsha kwiipuzha mepuzho nabiji ano: ‘Nanchi nji na bishinka nyi?’ (Maana 18:13) ‘Nanchi waubijilemotu nyi?’ (Sapwi. 7:20) ‘Nanchi ne amiwa nakyubapo kala kintu kya uno mutundu nyi?’ (Sapwi. 7:21, 22) ‘Nanchi kwisamba nanji pa kino kintu kukalengelatu lukatazho kubayilako nyi?’ (Tangai Byambo bya Maana 26:20.) Inge twalanguluka pa mepuzho a uno mutundu, twakonsha kutaana’mba kutemwa mulongo wetu kuketulengela kulubakotu ku byo alubankenye.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
Kijilo kya Bakamonyi Kyafwainwa Kwikala Byepi?
ijwfq kibaaba 50
Byonse byo tuba pa kijilo byaimena pa bifunjisha Baibolo, nabiji biji panshipo:
Kijitu bulongo kujila inge muntu ye twatemwa wafwa. Baana ba bwanga ba kwa Yesu bajilanga inge batemwe babo bafwa. (Yoano 11:33-35, 38; Byubilo 8:2; 9:39) Kechi tumona kimye kya kijilo kuba’mba ke kimye kya kuleta kiwowo ne. (Musapwishi 3:1, 4; 7:1-4) Bino ke kimye kya kumwesha lusa.—Loma 12:15.
Bafwa kafwako kyo bayuka ne. Nangwa kya kuba twafuma mu bisho byapusana pusana, twafwainwa kuchinuzhuka bisho byapusana na byaamba mafunde a mu Baibolo bya kuba’mba bantu kechi bafwa ne, kabiji amba bakonsha kukwasha ne kukatazha bantu bomi. (Musapwishi 9:5, 6, 10) Bino bisho byavwangamo kukisha pa bijilo, mitanda, kupana bintu ku bafwa, kwisamba na bantu bafwa ne bya butunzhi. Twafwainwa kuchinuzhuka bino bisho pa kuba’mba tukokelenga mikambizho ya mu Baibolo ya kuba’mba: ‘Abanai nabo, . . . kabiji kange mukwate ku kintu kya muzhilo ne.’—2 Kolinda 6:17.
Luketekelo lwa lusanguko. Baibolo witufunjisha kuba’mba kukekala lusanguko kabiji lufu kechi lukekalako jibiji ne. (Byubilo 24:15; Lumwekesho 21:4) Luno luketekelo lwitukwasha kubula kukizhamo kwikala na bulanda, byonkatu byo lwakwashishe bena Kilishitu batanshi.—1 Tesalonika 4:13.
Baibolo witutundaika kwipelula. (Byambo bya Maana 11:2) Twayuka’mba kimye kya kijilo kechi kyo kimye kya muntu “kwimwesha” na bintu byo aji nabyo mu bwikalo ne. (1 Yoano 2:16) Kechi tunengezha bijilo nobe bya kisangajimbwe nangwa kupota mbokoshi ya mutengo mukatampe pa kuba’mba bantu betumone amba yetu tuji na mali ne.
Kechi tukanjikizha bantu kwitabila bintu byo twaitabilamo pa byafwainwa kwikala kijilo ne. Nangwa byonkabyo, tulondela jifunde ja kuba’mba: “atweba bonse pa muntu pa muntu tuketotolwela kwi Lesa.” (Loma 14:12) Inge betwipuzha pa bintu byo twaitabilamo, twibakumbula “na kukooka muchima ne na mushingi mukatampe.”—1 Petelo 3:15.
Kijilo kya Bakamonyi Kyafwainwa Kwikala Byepi?
Mpunzha: Inge kisemi kyafwisha muntu, bene bakasala kwafwainwa kwikela jashi ja kijilo, nabiji pa Nzubo ya Bufumu, pa Nzubo ya muntu, pa mpunzha yapota kisemi nangwa ku bilende.
Jashi: Kwikala kwamba jashi ja kutekenesha boba bafwisha. Kabiji mu jino jashi balumbulula byaamba Baibolo pa lufu ne pa luketekelo lwa lusanguko. (Yoano 11:25; Loma 5:12; 2 Petelo 3:13) Ñambi wa jino jashi wamba pa byubilo byawama byajinga na muntu wafwa ne kutundaika bantu kulondela lwitabilo lwajinga na yewo muntu wakishinka wafwa.—2 Samwela 1:17-27.
Bakonsha kwimba lwimbo waimena pa Binembelo. (Kolose 3:16) Inge jashi japwa kwikala lulombelo lwa lutekenesha bantu.—Filipai 4:6, 7.
Mali: Kechi tulipilisha bantu beya na kutaanwa ku jashi ja kijilo nangwa beya na kutaanwa ku kupwila ne.—Mateo 10:8.
Bantu bataanwako: Bantu babula Bakamonyi ba kwa Yehoba nabo bataanwako ku jashi ja kijilo pa Nzubo ya Bufumu. Byonkatu bikala kupwila konse, ne ku jashi ja kijilo bantu bonse bakonsha kutaanwako.
Nanchi Bakamonyi ba kwa Yehoba bataanwa ku bijilo bya bantu ba mu bupopweshi bukwabo nyi?
Kamonyi mwine wafwainwa kwifuukwilapo aye mwine kwesakana na jiwi janji ja mu muchima jo afunjisha na Baibolo. (1 Timoti 1:19) Nangwa byonkabyo, kechi twivwanga mu bisho nangwa bintu bikwabo byuba ba mu bupopweshi byapusana na byaamba Baibolo ne.—2 Kolinda 6:14-17.
OCTOBER 20-26
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA MUSAPWISHI 9-10
Ikalainga na Mweno Yawama pa Makatazho o Mupitamo
Kange ‘Mumunyinyitenga Yehoba’ Ne
20 Yukai kyaleta lukatazho. Mambo ka o twafwainwa kubila bino? Mambo makatazho amo twiletelelatu atweba bene. Inge kyaikala bino, twafwainwa kuswa kuba’mba yetu twalengela. (Nga. 6:7) Kechi mwafwainwa kuzhachisha Yehoba pa oo makatazho ne. Mambo ka o kyatamina kuba bino? Akilangulukai pa kino kya kumwenako: Motoka wakonsha kunyema bingi. Pano fwanyikizhai kuba’mba dalaivwa wakila pa kipimo kyo afwainwa kupelelapo inge wafika pachimpukila mukwakwa, wapitaila kabiji wakafulamuka. Nanchi dalaivwa wafwainwa kupamo mambo balengele motoka pa ano mapuso nyi? Ine. Po pamotu, Yehoba witupa luusa lwa kwifuukwila bintu. Pano bino, witupa ne mizhilo ya kulondela pa kuba’mba tufuukulengapo bintu byawama. Pano mambo ka a kumupelamo mambo Mulenga wetu pa bilubo byetu?
21 Ibyo kuba’mba kechi makatazho onse eya na mambo a bilubo byetu ne byubilo byatama ne. Makatazho amo eya na mambo a ‘bimye ne bintu bisolomokatu.’ (Sapwi. 9:11) Nangwa byonkabyo, kechi twafwainwa kuvulama kishinka kya kuba’mba Satana Diabola ye mwine waleta bubi pano pa ntanda ne. (1 Yoa. 5:19; Lum. 12:9) Satana ye mulwanyi wetu, kechi Yehoba ne.—1 Pe. 5:8.
Yehoba Wanemeka Bakalume Banji Bepelula
10 Kwipelula kwitulengela kwikala na lusekelo. Kwambatu kine, bimye bimo twakonsha kumona nangwa kupita mu bintu byo twakonsha kulanguluka’mba kechi byawama ne. Muntu wajinga bingi na maana aye Mfumu Solomone waswile kino kishinka byo aambile’mba: “Namwene ba mingilo saka benda pa bambili, bino babinemanga saka bendatu panshi byonka byenda ba mingilo.” (Sapwi. 10:7) Bimye bimo, bantu bayuka bintu kechi bebatakaika nangwa kwibanemeka ne. Kabiji bantu babula kuyuka bintu bimye bimo bo banemekwa bingi. Nangwa byonkabyo, Solomone waambile kuba’mba kyawama kubula kuta muchima ku bintu byabula kuyilamo bimweka mu bwikalo ne kuswa kuba’mba bwikalo byo byo buji. (Sapwi. 6:9) Inge twipelula, kiketupelela kuswa bintu bimweka mu bwikalo byo twabula kutemwa.
Nanchi Byakisangajimbwe Byenu Byawama Nyi?
MU BAIBOLO tutanamo byambo bimwesha’mba Yehoba kechi ukebatu atweba kwikala bomi ne, bino ne kuba’mba tusangalalenga. Kyakumwenako, Salamo 104:14, 15, waamba’mba Yehoba upana “kajo mu mushiji, ne binyu bisangajika muchima wa muntu, ne manyi a kuwamisha kilungi kyanji, ne kajo ka kukosesha muchima wanji muntu.” Yehoba ulengela bijimwa kupanga kajo ne manyi bya kuja ne binyu bya kutoma bantu. Kabiji binyu ‘bisangajika muchima.’ Nangwa kya kuba binyu kechi bitukwasha mu bwikalo ne, byakonsha kunungako lusekelo lwetu. (Sapwi. 9:7; 10:19) Yehoba ukeba’mba twikalenga na “michima yasangalala.”—Byu. 14:16, 17.
2 Onkao mambo kechi twafwainwa kumonanga nobe twalenga mambo inge kimye kimo twanengezhapo kimye kya ‘kutala bañonyi’ ne “maluba a mungye” nangwa kubakotu bintu bitukokolosha ne kwitusangajika mu bwikalo ne. (Mat. 6:26, 28; Sala. 8:3, 4) Bwikalo bwa lusekelo ke “kya bupetu kyo apana Lesa.” (Sapwi. 3:12, 13) Kwikala na ino mweno kuketulengela kwingijisha bino bimye mu jishinda ja kusangajika muchima wa kwa Mpanyi.
Bishinka Bikwabo Byanema
it “Kayebe, Luntepentepe” mafu. 4, 8
Kayebe, Luntepentepe
Kayebe kakonsha kulengela muntu kutendeka kwamba bintu byatama bingi pa mukwabo, kabiji mufuma bintu byatama. Bino byo byaamba ne Musapwishi 10:12-14 kuba’mba: “Byamba muntu wakosama bimuletela malwa. Byambo bilupuka mu kanwa kanji bimwesha kukosama, ne bintu bifuma mu byo amba byatama bingi. Pano bino, muntu wakosama kechi wikileka kwamba ne.”
Nangwa kya kuba miyebe imo kechi yabaya (nangwa yakonsha kuleta luntepentepe) ne, bino miyebe yatama mambo ikozha muntu ku muchima, konauna jizhina ne kuleta mapata. Kimo kimye bantu kechi bayebeka kuba’mba bakozhe bakwabo ku muchima ne. Nangwa byonkabyo, Lesa washikwa muntu uyebeka bakwabo, mambo “uleta lutobo pa balongo” kabiji kino kiji pa bintu byashikwa Lesa. (Man 6:16-19) Kyambo kya kingiliki kyatuntululwa’mba “luntepentepe” nangwa’mba “mushinawishi,” ke di·aʹbo·los. Kino kyo kyambo kyo baingijisha mu Baibolo pa kutela Satana amba “Diabola,” mwine wamba byatama pe Lesa. (Yoa 8:44; Lum 12:9, 10; Nte 3:2-5) Kino kimweshatu patoka nsulo ya miyebe ne luntepentepe.
OCTOBER 27–NOVEMBER 2
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA MUSAPWISHI 11-12
Tai Muchima ku Butuntulu bwa Mubiji Mwikalenga na Lusekelo
Mwela Wawama ne Mute Nanchi “Muchi” Nyi?
Mu kyeya kya juba namo muji bimo bipaya tulongolo. Pepala wa byambo utelwa’mba Journal of Hospital Infection waamba’mba “tulongolo tumo tulengela bikola kechi tukeba mute ne.”
Pano mwakonsha kumwenamo byepi mu kino? Mwakonsha kwikalangako pangye ne kwikalako na kimye kya kota mute ne kupemako mwela wawama. Kuba bino kikemulengela kwikala na bumi bwawama.
Tunemekenga Bumi Bwitupa Lesa
6 Nangwa kya kuba Baibolo kechi buku waamba pa bya kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama nangwa kajo ko twafwainwa kujanga ne, witubuula byavula pe Yehoba byo alanguluka pa bino bintu. Witubuula kwizhikijila ku “bintu byatama” byakonsha konauna mubiji wetu. (Sapwi. 11:10) Baibolo witubuula’mba kechi twafwainwa kukizhamo kutoma maalwa nangwa kukizhamo kuja ne. (Maana 23:20) Umvwe tubena kuja nangwa kutoma, Yehoba ukeba atweba kwikala na kyubilo kya kwikanya ne kufuukula bintu bulongo.—1 Ko. 6:12; 9:25.
7 Umvwe ketufuukule bulongo bintu, tumwesha’mba tumusanchila Yehoba pa kwitupa bumi. (Sala. 119:99, 100; tangai Byambo bya Maana 2:11.) Twafwainwa kusalanga bulongo kajo ko twafwainwa kuja. Umvwe paji kajo kamo ko twatemwa bino ketulengela kukolwa, kyawama kubula kwikaja. Kabiji twafwainwa kwikalangako na kimye kyabaya kya kulaala, kukayangako makayo akosesha mubiji ne kwikala na butooto.
“Ubainga Byamba Mambo a Lesa”
2 Atweba bapopweshi ba Yehoba twi bantu ba lusekelo. Mambo ka? Tuji na bishinka byavula bitulengela kwikala na lusekelo. Kishinka kimo pa bino ke kutanga Mambo a Lesa kimye kyonse ne kwingijisha byo tufunda.—Tangai Yakoba 1:22-25.
3 Tumwenamo bintu byawama byavula bingi inge ‘ketube byamba mambo a Lesa.’ Kwingijisha bintu byo tutanga mu Mambo a Lesa kwanema bingi mambo kutokesha Yehoba ku muchima. Kuyuka kino kishinka kwitulengela kwikala na lusekelo. (Sapwi. 12:13) Inge ketwingijishe byo tutanga mu Mambo a Lesa, kino kikakosesha bulunda bwetu na ba mu kisemi ne na balongo ne banyenga mu kipwilo. Kampe ne anweba mwamwenamo mu kuba bino. Kabiji tuchinuzhuka makatazho avula apitamo bantu babula kulondela mizhilo ya Yehoba. Ne atweba twaswa kino kishinka kyaambile Mfumu Davida. Panyuma ya kutongola malamuna ne mizhilo ya Yehoba mu lwimbo wanji, wapezhezheko’mba: ‘Mu kwialama, mufuma mfweto ikatampe.’—Sala. 19:7-11.
Bishinka Bikwabo Byanema
it “Kutangijilwa na Mupashi” jifu. 10
Kutangijilwa na Mupashi
Bishinka byavula bimwesha’mba bantu Yehoba bo aingijishe kunemba binembelo kechi bajinga nobe munkinyi ye banengezhatu kunemba byo bamubuula ne. Tutanga pe Yoano kuba’mba “Bamupele” Lumwekesho kupichila mwi malaika kwingijisha “biyukilo” kabiji amba Yoano “washimwine mambo a Lesa ne byambo byaambile Yesu Kilishitu, ne bintu byonse byo amwene.” (Lum 1:1, 2) Kyajinga bino “na mambo a mupashi wazhila” walengejile Yoano kwiya “mu juba ja Nkambo” kabiji bamubuujile’mba: “bintu byo usakumona wibinembe mu muvungilo.” (Lum 1:10, 11) Onkao mambo, Lesa waswishishe banembi banembele Baibolo kusala bulongo byambo byawama bya kwingijisha pa kunemba bimwesho byo bamwene (Hab 2:2), aku saka ebatangijila pa kuba’mba byo basakunemba bikale bya kine kabiji biswañane na kyaswa muchima wa Yehoba. (Man 30:5, 6) Bintu byaubanga banembi pa kunemba bebilumbulula bulongo pa Musapwishi 12:9, 10. Banembi balangulukangapo, kukebakeba bishinka ne kwibitanchika bulongo pa kuba’mba banembe “bulongo byambo bya bukine.”—Esakanyaiko Luk 1:1-4