Kusapwila pa kisankanyi mu Jakarta
INDONESIA
Mwingilo Waendelenga Bingi Bulongo
Bantangi ba bupopweshi byo baumvwine’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba bebaswisha kwingila mingilo yabo, kibakolele bingi ku muchima. Onkao mambo, bantangi ba bupopweshi kukila pa 700 ne bantangi batanu na babiji ba mu machechi a Polotesitanti basambakene pamo mu Jakarta kuba’mba bakanjikizhe kafulumende kuba’mba atwajijile kwibakanya. Bino kafulumende wakaine.
Mbila byo yaumvwanyikile mu kyalo kyonse amba Bakamonyi bebaswisha, bantu bavula banembele makalata ku ofweshi wa musampi kuba’mba bebatuminenga mabuku nangwa muntu wa kwibafunjisha Baibolo. Mu 2003, bantu kukila pa 42,000 batainwe ku Kivuluko, bantu batainweko bavujile kukila ne basapwishi ba mu kino kyalo. Kabiji bantu 10,000 baishile ku kubuñana mu Jakarta, kuvwangakotu ne kiloolo mukatampe wa mu Kipamo Kitala pa bya Bupopweshi. Uno kiloolo wakuminye bingi pa kumona banyike ne bakulumpe mu luonde byo batangilenga binembelo mu ma Baibolo abo. Uno kiloolo waambijile balongo amba ukalumbulwila bantu bulongo biji Bakamonyi ba kwa Yehoba.
Kwibaswisha kutendeka kwingila mwingilo wabo, kwalengejile bamishonale kubwela mu Indonesia. Bamishonale batanshi kubwela bajinga ba Josef ne Herawati Neuhardta (bafumine ku makuji a Solomon), Esa ne Wilhelmina Tarhonen (bafumine ku Taiwan), Rainer ne Felomena Teichmann (bafumine ku Taiwan), Bill ne Nena Perrie (bafumine ku Japan). Bebalondejile ku bamishonale bakatataka bafumine ku sukulu wa Gileada bo batumine ku North Sumatra, Kalimantan, North Sulawesi ne ku mapunzhatu akwabo.
Ba Julianus Benig bambile’mba: “Naumvwanga bingi bulongo kufunjisha baana ba sukulu kuyuka bya kufunjisha ne kwamba.”
Mu 2005, ofweshi wa musampi waikele na masukulu abiji a Lesa. Julianus Benig mufunjishi mu Sukulu wa Lufunjisho lwa Mwingilo (aluno ke Sukulu wa Basapwishi ba Bufumu), waambile’mba, “Naumvwanga bingi bulongo kufunjisha baana ba sukulu kuyuka bya kufunjisha ne kwamba ne kuba’mba bakwashenga jibumba ja Lesa.” Bavula bapichile mu uno sukulu, aluno ke bapainiya beikajila nangwa bakalama ba myanzo. Balongo bavula bapichile mu Sukulu mutanshi wa Bakalama Benda,b bebafunjishenga mwingilo saka bamulekesha. Uno sukulu wa katataka wibafunjishe bya kwingila mwingilo wabo inge kwibakanya kwapwa. Ponco Pracoyo watainwe ku sukulu mutanshi, waambile’mba: “Uno sukulu wankwashishe kwikala na lusa ne kwingila bulongo byo nji kalama wa mwanzo. Naumvwanga bingi bulongo ne kuntundaika!”
Mwingilo Wakebewenga Kwingila Bukiji
Pa myaka 25 yo bakainye mwingilo wetu, bipwilo byavula mu Indonesia byasambakenanga mu mazubo a balongo. Bipwilo bichechetu byo byakonsheshe kushimika Nzubo ya Bufumu, kabiji kyakatezhe bingi kutambula mapepala a mpunzha pa kushimikila kishimikwa pa kupopwela. Bipwilo byo byavujijilengako, ofweshi wa musampi walengele Kavoto Katala pa Buntungi bwa Mazubo a Bufumu (aluno ke Kulenga Bikekala Kishimikwa/Dipatimenti wa Buntungi) pa kuba’mba bakwashe kushimika.
Mpunzha itanshi kumwenamo mu uno mwingilo wa katataka wa kushimika mazubo a bufumu, yajinga jikuji ja Nias ku North Sumatra. Mulongo waikele myaka yavula mu kipwilo kya Gunungsitoli aye Haogo’aro Gea waambile’mba: “Twatemenwe bingi byo twaumvwine’mba basakwitushimikila Nzubo ya Bufumu ya katataka. Ofweshi wa musampi watumine ba mingilo batanu na babiji kuya na kumona bibena kwenda mwingilo. Bapwishishe kushimika mu 2001.” Faonasökhi Laoli uji mu kavoto ka buntungi ka konkakwa waambile’mba: “Kala twapwilanga mu mazubo a balongo ne banyenga, kabiji bantu ba mu nyaunda balengululanga bingi Bakamonyi ba kwa Yehoba. Byo twapwishishetu kushimika Nzubo ya Bufumu, bantu baiyanga ku kupwila bavujile kufuma pa 20 kufika ku 40. Mu mwakatu umo, twavujile kufika ku 500. Nzubo yetu ya Bufumu yo yawamijilemotu mu mpunzha, kabiji bantu banemekele bingi Bakamonyi ba kwa Yehoba.”
Nzubo ya Bufumu mu Bandung
Mu 2006, balongo ba mu Bandung ku West Java batendekele kukeba mpunzha pa kushimikila Nzubo ya Bufumu itanshi mu uno muzhi. Singap Panjaitan mukulumpe mu kipwilo wajinga mu kavoto ka buntungi waambile’mba, “Papichile mwaka umo pa kuba’mba tutaane mpunzha yawama pa kushimikila. Nangwa byonkabyo, twakebelenga mazhina a bantu 60 babula Bakamonyi bo twaikalanga nabo kipikipi, kafulumende saka akyangye kwibapa bipepala. Bantu 76 baswile kuvwangakotu ne mwanamukazhi witukatazhanga. Nzubo ya Bufumu byo yapwile, twaichile bantu bo twaikalanga nabo kipikipi ne kiloolo wa ku Bandung kwiya na kwiimona. Uno mukulumpe waambile’mba, ‘Ino Nzubo ya Bufumu yawama kabiji yamweka bulongo, abino byo byafwainwa ne kulondela machechi onse.’” Ino Nzubo ya Bufumu yo bashimikila panshi ne peulu beipaine mu 2010.
Kufumatu mu 2001, Mazubo a Bufumu kukila pa 100 beashimika mu Indonesia, bino ne akwabo avula akikebewa.
a Jishimikila ja kwa Herawati Neuhardt jiji mu Labainga! wa February 2011.
b Aluno utelwa’mba Sukulu wa Bakalama ba Mwanzo ne Bakazhi Babo.