Burundi: Nolla ubena kumwesha Kyamba kya Usopa banabalume baishile na kwapula mujilo
KUSAPWILA NE KUFUNJISHA BANTU MWAYA NTANDA
Africa
BYALO 58
BANTU BONSE 1,082,464,150
BASAPWISHI 1,453,694
BANTU BAFUNJILENGA BAIBOLO 3,688,959
Kusapwila pa Kapulututu
Benin: Désiré wingijisha kijimba kya pa kapulututu pa kusapwila mambo awama ku bantu bo asendako
Tupulututu tobatela’mba zems, to to bengisha bingi ku bantu bekala mu mizhi ya ku southern Benin. Désiré, painiya wa kukwasha wabikile kijimba ku kapulututu kanji, kabiji biñambañamba bifumya mawi wibitazhizhe kunyuma ya kapulututu. Wajizhanga kijimba kimye kyonse muji mabuku o batanga ne bifwanyikizho bya mu Baibolo. Inge wasendako muntu pa kapulututu kanji, ponkapotu watendekanga kutelekako. Bavula batangako bingi muchima ku bintu byo baumvwanga, kabiji kechi bakebanga kwikilapo nangwa bafika ko babena kuya ne, posotu bintu byo aji kutelekangako byapwa. Désiré waambile’mba: “Nakebanga muntu ye nasenda kwikilapo bukiji ne kusendako muntu mukwabo namba ampe mali, pano bino nayuka’mba mali kechi aesakana pamo na kuteleka ku mambo awama ne. Kabiji kuba bino kwandengela kupa bantu bavula mabuku.”
Mwanyike Wajinga na Mukoyo
Nolla wa myaka itanu na umo wikala na bansemi banji mu mitumba ya ku Burundi. Juba jimo, bansemi banji byo batekelenga kajo pa kitofu kya mashanga, banabalume babiji baingijilenga kwipi na nzubo yabo, baishile’mba bapule mujilo. Nolla ukyangye kutwela sukulu wabanzhilenga mujilo kimye kyaishile bano banabalume. Wibaswishishe kwapula mujilo. Byo papichile kimye, Nolla wayile kwajinga bano banabalume ne kutaana’mba baingijisha uno mujilo kwambwilako fwanka. Akino kyamukolele bingi ku muchima, kabiji wibambijile’mba, “Inge naji kuyuka’mba musakwambwilako fwanka, inge kechi naji kwimupa mujilo ne.” Wavulukile magazini o amwene mu Nzubo ya Bufumu pajinga kipikichala kya fwanka. Wayile lubilo mu Nzubo ya Bufumu ne kusendamo magazini abiji a Kyamba kya Usopa kya June 1, 2014, aambilenga pa kupepa fwanka. Nolla wabwelele ku bano banabalume ne kwibapa magazini, kabiji wibambijile’mba tangai lonka luno. Kimye kikwabo kyo ebataaine, wibapele tupepala twa kwibechilapo kutanwa ku kushonkena kwa kijiiji. Abano banabalume byo bamwene mukoyo wajinga na uno kashimbi, batainwe ku kushonkena pa moba abiji. Kimye kyapachaile, Nolla wibechile’mba bajiile pamo kajo. Byo batemenwe bintu byo baumvwine pa kuno kushonkena, abano banabalume batendekele kufunda Baibolo.
Kusapwila mu Tuleya
Bakulumpe mu kipwilo mu Liberia babena kusapwila mambo awama mu tuleya twapusana pusana. Yves painiya wiikajila wingijila mu Monrovia muzhi mukatampe waambile’mba: “Mu March, bakaili basatu baikele ke basapwishi babula kubatizhiwa. Basapwishi bonse pamo baji mu Kaleya wa mu Monrovia bafika batanu na umo.” Basapwila byepi? Yves waambile’mba: “Basambakana kuya mu mwingilo pa Kisatu ne pa Kibelushi. Bebaswisha kusapwila ku bakaili bakwabo ne kwibabuula mambo awama aji mu Baibolo.” Bakaili bavula bafunda Baibolo pa bunke kabiji baya na kupwila kwikela mu kaleya. Wimenako ofweshi wa musampi waambile jashi mu kaleya kwatainwe bakaili 79. Bakaili baji mu tuleya tukwabo tutanu na kamo bafunda Baibolo kimye kyonse, kabiji bakaili babena kupimpula byubilo byabo.
“Tubena Kukeba Bakwitukwashako”
Kwajinga lunengezho lwa kukwasha bantu bakeba kufunda Baibolo kutanwa ku Kivuluko. Bantu bo batela’mba San nangwa’mba Bushmen bo bene bekala ku southern Africa. Kechi bekala pamo ne, bendaukangamotu na kwipaya nyama ne kwapa bipangwa. Glenn painiya wiikajila wingijila mu northern Namibia, wanengezhe Kivuluko kya mu 2015, mu muzhi mwikala bantu bo batela’mba San paji makilomita 270 ku musela wa Rundu. Akino kyo kyajinga kimye kya bubiji kwikala na Kivuluko. Pa bino byonse bimye bibiji, babitumbafumu baswishishe Bakamonyi ba kwa Yehoba kwingijisha kishimikwa mo bambila mambo kwa kubula kwibalipilisha. Bantu 232 batainweko nangwa kya kuba kwanokele mvula mukatampe Kivuluko saka kikyangye kutendeka ne byo kyapwile. Bantu bo batela’mba Bushmen bengijisha mulaka wa Kikhwe ye besumasuma pa kwamba. Jashi bejituntulwile kufuma mu Kizungu kutwala mu mulaka wa Kikhwe. Na mambo a kuba kafwako Baibolo mu mulaka wa Kikhwe, bamwesheshenga bipikichala pa lubumbulu kuba’mba balumbulule Isaya 35:5, 6. Glenn ufunjisha bantu bavula Baibolo mu ino mpunzha, waambile’mba: “Pa myaka ibiji yapitapo, naiyanga kuno jimo pa ñondo. Ngikalakotu moba acheche ku ino mpunzha. Bantu bavula kechi babena kuyilako palutwe ne, mambo a mulaka ne kwikala kwalepa. Tubena kukeba bakwitukwashako. Byo nayile na kwisamba na ba biloolo kuba’mba nnengezhe Kivuluko kya uno mwaka, mukulumpe wa mu kavoto katangijila ino mpunzha wañambijile’mba tushimike kishimikwa kya kupopwelamo mu ino mpunzha. Waambile’mba, kavoto kasakupana mpunzha ne mali a kushimikila! Anweba mukebekotu ‘wa kutangijila’ nangwa kufunjishapo muntu umo wa kutangijila!”
Namibia: Basapwishi babiji babena kusapwila mwanamukazhi mwina Himba