BYA KUKWASHA KISEMI | BANYIKE
Bya Kuba Inge Bakwenu Babena Kukukanjikizha Kuba Byatama
LUKATAZHO
“Kimye kyo najinga pa sukulu saka nkiji mwanyike, naumvwanga bingi bulanda mambo banyike bakwetu kechi bakebanga kukaya ne amiwa ne. Onkao mambo, byo nayile ku sekondale, natendekele kuvwala mvwajilo yabula kufwainwa ne kwikala na byubilo byatama. Na mambo a kuba’mba nakebeshe bingi kwikala na balunda, natendekele kuba bintu byatama byankanjikizhanga bakwetu ba pa sukulu pa kubatu amba bantemwe.”—Jennifer, uji na myaka 16.a
Abya bakwenu bemukanjikizha kuba bintu byatama nyi? Umvwe ibyo, uno mutwe usa kwimukwasha kuyuka bya kuba na luno lukatazho.
BYO MWAFWAINWA KUYUKA
Bantu boba byawama bakonsha kuba byatama na mambo a kwibakanjikizha ku bakwabo.
“Kupwanañana na babi konauna byubilo byawama.”—1 Kolinda 15:33.
“Na mambo a kukeba kusangajika bakwetu, kimo kimye tuba bintu byo twayukishatu amba byatama.”—Dana.
Bimye bimo twakonsha kwikanjikizhatu atweba bene kuba byatama.
“Byo nkeba kuba kyaoloka, kyatama kyo kinkosela.”—Loma 7:21.
“Javula nekanjikizhatu amiwa mwine kuba bintu byatama; kwambatu kine, nkumbwa bintu byambapo bakwetu mambo bebimwesha nobe ke bintu byawama bingi.”—Diana.
Kubula kuba bikukanjikizha bakwenu ke kintu kyawama bingi.
“Ikalai na jiwi ja mu muchima jawama.”—1 Petelo 3:16.
“Pa kimye kimo, kyankatazhanga bingi kukana kuba bintu byatama byankanjikizhanga bakwetu. Pano luno kechi nchina kupusanako na bakwetu ne, kabiji ntwajijilatu kuba byonse byawama byo mfuukulapo. Kafwako kintu kyawama kukila kubwela pa nzubo ne kulaala na muchima wakasuluka ne.”—Carla.
BYO MWAKONSHA KUBA
Inge bakwenu ke bemukanjikizhe kuba byatama, mwakonsha kuba bino byalondelapo:
Langulukainga pa bintu byatama bifumamo. Iipuzhai amba: ‘Nakonsha kuba byepi inge bankwata saka mbena kuba bintu byatama bibena kunkanjikizha bakwetu?’ Bansemi bami bakammonanga byepi inge nauba bino bintu byatama? Nga amiwa mwine nkemonanga byepi?’—Jifunde ja mu Baibolo: Ngalatiya 6:7.
“Bansemi bami bangipuzha mepuzho nabiji a kuba’mba, ‘Ñanyi bintu byakonsha kukumwekela inge ke ube bintu byatama bikukanjikizha bakwenu?’ Mu kungipuzha ano mepuzho, bankwasha bingi kulanguluka pa byo nakonsha kwitamishisha bwikalo inge ke ngube byubilo byatama binkanjikizha bakwetu.”—Olivia.
Shiinwai anweba bene mu byo mwaitabilamo. Iipuzhai amba, ‘Mambo ka o nashiinwa kuba’mba bino byubilo byakonsha kundetela lukatazho amiwa ne bantu bakwabo?’—Jifunde ja mu Baibolo: Bahebelu 5:14.
“Kimye kyo nakijinga mwanyike, nakumbulangatu amba ine nangwa kukana na byambo bichechetu. Pano luno byo nakomako, nakonsha kulumbulula bulongo ene mambo o naswila nangwa o nakaina kuba kintu. Nashiinwa mu byo naitabilamo pa bintu byawama ne byatama. Byo nkumbula bifuma pakachi ka muchima wami, kechi ku muntu mukwabo ne.”—Anita.
Langulukainga pa kayukilo kenu ka bwina Kilishitu. Iipuzhai amba, ‘Nanchi mbena kukeba kuyukanyikilwa ku byubilo bya mutundu ka?’ Langulukai pa bintu byatama bibena kwimukanjikizha bakwenu kuba, apa bino mwiipuzhe’mba, ‘Muntu uji na bino byubilo wakonsha kuba byepi inge ke apite mu luno lukatazho?’—Jifunde ja mu Baibolo: 2 Kolinda 13:5.
“Natemwa kwikala byonka byonji, onkao mambo kechi ngakamwa bindangulukila bakwetu ne. Kunungapo, bantu bavula bantemwa byonka byonji.”—Alicia.
Langulukainga pa bwikalo bwenu bwa kulutwe. Inge wi mwana wa sukulu, yuka’mba mu kimyetu kicheche, abo bakwenu bo ukeba kusangajika na byubilo byatama kechi bakekalapo ne obewa jibiji mu bwikalo bobe ne.
“Kimye kimo byo natajilenga pa kipikichala kyo twakopelwe ku sukulu, nakankelwe kuvulukapotu ne mazhina a bamo bajinga balunda nami pa sukulu. Pano bino, kimye kyo nakijinga pa sukulu nanemekanga bingi byo baambanga kukila ne byo nanemekele bintu byo naitabijilemo. Kine, bwajinga bumbulwa maana!”—Dawn, uji na myaka ya kusemwa 22.
Mwafwainwa kwinengezhezha jimo. Baibolo waamba’mba: “Kepo mukayuka byo mwafwainwa kukumbula muntu yense.”—Kolose 4:6.
“Amiwa ne nkasami wamukazhi betukwasha bingi ku bansemi betu kufwanyikizha bintu byakonsha kumweka ne byo twakonsha kuba. Kabiji tubapo ne bimwesho bya kufwanyikizha byo twakonsha kuba inge lukatazho lwa uno mutundu lwitumwekela mu bwikalo bwetu.”—Christine.
[Tubyambo twa mushi]
a Mazhina amo mu kino kibaba apimpulwa.
[Mabulañano pa peja 7]
Inge ke ube bintu byatama bibena kukukanjikizha bakwenu, wikala nobe kijimba kyo bachintaulatu paji ponse na mambo a kuba’mba waswisha bakwenu kwikala na luusa pa byubilo byobe. Nga mambo ka a kwibaswisha kwikala na luusa lwa uno mutundu?—Loma 6:16.
[Kitenguluzha pa peja 8]
“Mambo kyonka muntu kyo abyala, kyo kyo akanowa.”—Ngalatiya 6:7.
“Bantu bakoma baji na maana a kupima bintu ne kuyuka kyawama ne kyatama.”—Bahebelu 5:14.
“Ipimainga anwe bene kuba amba mwiyuke byo muji.”—2 Kolinda 13:5.
[Kitenguluzha pa peja 8]
JESSICA
“Byo ulanguluka pe obewa mwine byakonsha ku kukwasha kuyuka mwakubila inge bakwenu ke bakukanjikizhe kuba byatama. Inge wiketekela obe mwine, kechi ukakamwanga bikulangulukila bakwenu ne, kabiji kechi ukobanga bintu byatama bikukanjikizha bakwenu pa kuba’mba wibasangajike ne.”
KAYLEY
“Inge wabula kwiketekela obe mwine, ukalondelanga byubilo byatama bya bakwenu na mulanguluko wa kukeba kuba’mba bakuswishe kukaya nabo. Pano inge wiketekela obe mwine, kyapeela kuyuka bubi buji mu byubilo bibena ku kukanjikizha bakwenu ne kushinda bino byubilo byatama.”