Ambainga na Kifyele pa Kufunjisha Bukine

1. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba twikale mu kisemi kya Yehoba?

INGE twataana mupopweshi mukwetu wa Yehoba pa kimye kitanshi, javula twiipuzha’mba, “Mwafunjile byepi bukine?” Bamo bakumbula’mba “bebakomeshe mu bukine.” Bakwabo bakumbula’mba “popo baiyatu mu bukine.” Tukumbula bino mambo bukine buji mu Mambo a Lesa bwitutangijila mu mbaji yonse ya bwikalo bwetu. Mambo ka? Mambo twayuka’mba twakonshatu kwikala mu kisemi kya Yehoba inge twatemwa bukine kabiji mu bwikalo bwetu twikela monka mwayila bukine. Kino kyavwangamo kwikala bakishinka mu byo twamba ne mu byo tuba.​—Sala. 15:1-3.

2. (a) Yesu bamuyukile byepi ku bantu? (b) Bukine bwafunjishanga Yesu bwalengejile bantu kuba byepi?

² Yesu kimye kyonse waambanga bukine. Balwanyi banji bayukile’mba waambanga bya kine kimye kyonse, nangwa kya kuba bantu bavula kechi basakutemwa byo asakwamba ne. (Mat. 22:16) Yesu wabuujile baana banji ba bwanga amba bantu bamo kechi bakatemwa bukine ne. Waambile’mba: “Naishile kwabanya muntu na shanji kabiji mwana wa mukazhi na inanji, mulokazhi naye na muko wanji wa mukazhi.” (Mat. 10:35) Yesu kechi wakebanga bantu kukanya bukine bo afunjishanga aye ne baana banji ba bwanga ne. Bino wayukile’mba bino byo bikobiwanga. (Mat. 23:37) Wayukile’mba bukine bukabanya bantu mu mabumba abiji, batemwa bukine bwa mu Baibolo ne bebushikwa.​—2 Tesa. 2:9-11.

3. Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

³ Byonka byaubanga Yesu, ne atweba twamba bukine kimye kyonse, nangwa kya kuba bantu bakonsha kwitushikwa. Kabiji tusapwila ne kufunjisha bukine bwa mu Baibolo nangwa kya kuba bantu bamo bakonsha kuzhingila. Nanchi kino kibena kulumbulula’mba kechi twafwainwa kulangulukanga pa byo twamba ne kimye kya kwambilapo bukine nenyi? Ine. Mu uno mutwe, tusakukumbula buno bwipuzho butanshi bwanema bingi bwa kuba’mba: Kwepi ko twakonsha kutaana bukine? Kepo tusakwisamba pa bwipuzho bukwabo bwa kuba’mba: Mu ñanyi jishinda, ñanyi kimye kabiji mambo ka o twafwainwa kwambila bukine bwa mu Baibolo? Mikumbu ya ano mepuzho isakwitukwasha kuyuka bya kulumbulula bulongo bukine na kifyele, ko kuba’mba kwamba pa kimye kyafwainwa ne kulangulukilako bantu.

KWEPI KO TWAKONSHA KUTAANA BUKINE?

4. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba Yehoba yo Nsulo ya bukine?

⁴ Yehoba yo Nsulo ya bukine. Byonse byo amba bya kine. Nabiji bintu byonse byo aamba pa bintu byawama ne byatama bya kine. (Sala. 19:9; 119:142, 151) Kabiji byonse byo alaya bifika. (Isa. 55:10, 11) Kechi ubula kufikizha bintu byo alaya ne. (Bala. 23:19) Yehoba kechi wakonsha kubepa nangwa pachechetu ne. (Hebe. 6:18) O ene mambo, Yehoba o aikela “Lesa wa bukine.”​—Sala. 31:5.

5. Mambo ka kuyuka “Lesa wa bukine” o kwabujila kukatazha? Lumbululai. (Byubilo 17:27)

⁵ Kupusanako na byamba bantu bamo, kuyuka “Yehoba Lesa wa bukine” kechi kwakatazha ne. Kuji bintu byavula bingi bimwesha’mba Lesa ko aji. (Loma 1:20) Byo aambilenga ku Bangiliki ba mu Atene, mutumwa Paulo waambile’mba Lesa ukeba’mba tumuyuke. Kabiji amba “kechi uji kwalepa ne atweba bonse ne.” (Tangai Byubilo 17:27.) Yehoba ukoka bantu bepelula bakeba kuyuka bukine.​—Yoa. 6:44.

6. Ñanyi bukine bumo buji mu Baibolo, kabiji mambo ka o mwibunemekela bingi?

⁶ Kufunda Baibolo jo jishinda jimo jakonsha kwitukwasha kuyuka Yehoba. Banabalume banembele Baibolo bebatangijile ku mupashi wazhila wa Lesa. (2 Pe. 1:20, 21) Onkao mambo, bintu byonse biji mu Baibolo bya kine kabiji twafwainwa kwibiketekela. Twafwainwa kuketekela byaamba Baibolo pa byalengelwe bya mwiulu ne bilengwa biji pano pa ntanda. (Nte. 1:1, 26) Twafwainwa kuketekela byaamba Baibolo pa ene mambo o twaikela bandengamambo, ne ene mambo o tuyanjila ne kufwa. (Loma 5:12; 6:23) Twafwainwa kuketekela byaamba Baibolo na muchima yense kuba’mba Yehoba ukengijisha mwananji kufumyapo byatama byonse byaleta Satana “Shanja bubela.” (Yoa. 8:44; Loma 16:20) Kabiji twafwainwa kuketekela byaamba Baibolo amba Yesu ukonauna babi, kusangula bafwa, kuwamisha ntanda ne kwitukwasha kwikala balumbuluka. (Yoa. 11:25, 26; 1 Yoa. 3:8) Yehoba witulaya bintu byawama bingi. Witufunjisha bukine kabiji witupa mwingilo wa kufunjisha bantu kumuyuka.​—Mat. 28:19, 20.

ENE MAMBO O TWAMBILA BUKINE

7-8. Nanchi kine kintu kitulengela kwamba bukine kyanema nyi? Lumbululai. (Mako 3:11, 12) (Monai ne bipikichala.)

⁷ Byonka byo twaji kwisambapo, twamba bukine mambo tukeba kwikala mu kisemi kya Yehoba. Nangwa byonkabyo, pa kuba’mba tumutokeshe ku muchima, kechi twafwainwa kwambangatu bukine ne. Kine kintu kitulengela kwamba bukine mu bukishinka kyanema bingi kwi Yehoba. Akilangulukai pa kyamwekele kimye Yesu kyo aingijilenga mwingilo wanji pano pa ntanda. (Tangai Mako 3:11, 12.) Yesu byo asapwijilenga kwipi na Kalunga ka Ngalilea, mabumba a bantu bavula baishile ko aji. Pa bano bantu pajinga ne bajinga na bandemona bafukamine kulutwe yanji ne kwamba’mba: “Anweba mwi Mwana Lesa.” Mambo ka bano bandemona o baambijile bya kine pe Yesu? Kyamweka bakebelenga kwibaketekela ku bantu bebatelekelenga kuba’mba bebalengele kuleka kwingijila Yehoba. Nangwa kya kuba bano bandemona baambile bya kine, pano bino bajinga na milanguluko yatama. Kechi baongwele Yesu nangwa kumutokesha ku muchima ne. Kabiji Yesu wibakambizhe kyakosa kuba’mba kechi bafwainwa kusapwila pe aye ne.

⁸ Tubena kufunjilako ka ku jino jishimikila? Kine kintu kitulengela kwamba bukine kyo kintu kyanema bingi kwi Yehoba. Onkao mambo, twafwainwa kufunjishanga bantu bukine pe Yehoba na mambo a kuba’mba twamutemwa. Kabiji munema yense wafwainwa kuya kwi Yehoba, kechi kwi atweba ne.​—Mat. 5:16; Esakanyaiko Byubilo 14:12-15.

9. Ñanyi kintu kyo twafwainwa kuchinuzhuka, kabiji mambo ka?

⁹ Akilangulukai pa jishinda jikwabo mo twakonsha kuchinuzhuka kukeba kwitumbijika. Fwanyikizhai kuba’mba mulongo wimubuulako bya bufyamfya. Kabiji anweba mwabuulako bantu bakwabo bino bintu. Inge bantu bo twabuulako bino bintu bayuka’mba bya kine, bakatendeka kulanguluka’mba twaketekelwa kabiji javula betubuula bya bufyamfya. Kino kyakonsha kwibalengela kwituketekela. Kino kikalengela Lesa kwitutala bibi. (Maana 11:13) Mambo ka? Kechi na mambotu a kuba’mba twasolwele bya bufyamfya ne, bino twaambile ne bya kine na mulanguluko watama.

BYA KWAMBA BUKINE

10. Byambo “bya bibusa” bilumbulula ka? (Kolose 4:6)

¹⁰ Tangai Kolose 4:6. Mutumwa Paulo wavululwilemo bena Kilishitu ba mu Kolose amba byambo byabo byafwainwe kwikala “bya bibusa.” Walumbulwilenga ka? Mu mulaka mwine mutanshi, abino byambo bilumbulula kwamba byambo bitundaika bantu, bya kifyele kabiji byawama.

11-12. Mambo ka o twafwainwa kufunjishanga bukine bulongo? Lumbululai. (Monai ne bipikichala.)

¹¹ Twafwainwa kulondela lujimuno lwa mutumwa Paulo lwaamba pa kufunjisha bakwetu na kifyele. Baibolo waesakanya bukine ku mpoko yatwa kubiji yakonsha kwabanya mweo ne mupashi, ko kuba’mba Baibolo isolola milanguluko ne biji mu muchima. (Hebe. 4:12) Inge ke tubule kwingijisha Baibolo bulongo, twakonsha kuzhingijisha ne kutuntwisha bantu. Mu ñanyi jishinda?

¹² Fwanyikizhai kuba’mba mu mwingilo wa kusapwila mwataana muntu ulomba ku bimpashañano kabiji watemwa kusekelela Kiminshiminshi ne Ishita na kisemi kyanji. Twakonsha kwingijisha Baibolo kumumwesha uno muntu kuba’mba kupopwela bimpashañano ke bumbulwamaana ne kumumwesha’mba kiminshiminshi ne Ishita ke moba a kusekelela afumine ku bantu babulanga kwakamwa Lesa. (Isa. 44:14-20; 2 Ko. 6:14-17) Ibyo kuba’mba inge twamubuula bino bintu pa kimyetu kitanshi kyo twisamba nanji, ko kuba’mba twamubuula bukine, pano bino kechi twaingijisha bulongo Mambo a Lesa ne.

13. Byambo byetu byakonsha kwikala byepi “byalungwamo mukele”?

¹³ Paulo waambile’mba byambo byetu byafwainwa kwikala “byalungwamo mukele.” Kechi walumbulwilenga’mba twafwainwa kutwalanga mungi bukine nangwa kwibufya ne. Pakuba byo etutundaikile kwamba byambo “byalungwamo mukele,” walumbulwilenga kwamba bukine mu jishinda jifika pa muchima babena kwitumvwa. (Yoba 12:11) Kuba bino kwakonsha kukatazha bingi. Byonkatu byo kikala inge tubena kunengezha kajo, javula tubikamo mukele kwesakana na byo tukeba. Kyo kimotu, twakonsha kulangulukanga’mba jishinda jo twambilamo jijitu bulongo ku bonse. Pano bino kechi byo byo kiji ne. Nabiji mu bisho bimo bantu batemwa kwamba kwa kubula kupita mu mbaji pa byo babena kulanguluka, nangwatu inge babena kwisamba na bakulumpe. Mu bisho bikwabo ñambilo ya uno mutundu beimona’mba yatama kabiji yakonsha kwibazhingijisha. Paulo waambile’mba twafwainwa kuyuka “byo twafwainwa kukumbula muntu yense.” Kino kibena kulumbulula’mba twafwainwa kwalaulanga ñambilo yetu kwesakana nabiji bantu bo tubena kwambako, kechi kwesakana na byo tukeba nangwa na byo twamba mu kisho kyetu ne.

KIMYE KYAKWAMBILAPO BUKINE

14. Yesu byo ajinga pano pa ntanda, nanchi wabuujile baana banji ba bwanga byonse byo ayukile nyi? Lumbululai.

¹⁴ Yesu kimye kyonse waambanga na kifyele ku baana banji ba bwanga, kabiji wibafunjishe bintu byavula bingi. (Mako 6:34) Pano bino, kwakijinga bintu byavula byo bafwainwe kufunda. Yesu kechi wibafunjishe byonse byo ayukile ne. Wibalangulukilangako mambo wayukile’mba kechi kyajinga kimye kyafwainwa kya kwibabuula bukine bumo ne. Yesu waambile’mba kechi bakonsheshe kwibikwatakanya byonse pa kyokya kimye ne. (Yoa. 16:12) Tubena kufunjilako ka?

15. Nanchi twafwainwa kufunjishanga bo tufunjisha Baibolo byonse byo twayuka pa kimye kimotu nyi? Lumbululai. (Byambo bya Maana 25:11) (Monai ne kipikichala.)

¹⁵ Ku byaubile Yesu tubena kufunjilako kuba’mba kechi twafwainwa kufunjishanga bukine bonse bo twayuka pa kimye kimotu ne. Twakonsha kulondela byepi byaubile Yesu? Langulukainga pa biji bwikalo bwa bantu bo mubena kwisamba nabo. Akilangulukai jikwabo pa muntu ye twaji kwambapo watemwa kusekelela Kiminshiminshi ne Ishita pamo na kisemi kyanji. Ibyo kuba’mba ano moba afumine mu bisho bya bantu babulanga kupopwela Lesa. Kabiji kechi aitabilwa kwi Lesa ne. Pano fwanyikizhai kuba’mba mwatendeka kufunjisha Baibolo uno muntu saka kwashala mulungu umo nangwa ibiji ku Kiminshiminshi. Nanchi twakonsha kumwesha’mba twamulangulukilako inge twamulumbulwila byaamba Baibolo pa bino bisho, ne kulanguluka’mba usakuleka kusekelela Kiminshiminshi ponkapotu nyi? Kya kine kuba’mba bantu bamo bo tufunjisha balondela bukiji byo bafunda mu Baibolo, pakuba bakwabo papita kimye pa kuba’mba bapimpule ndangulukilo ne byubilo byabo. Twakonsha kukwasha bantu bo tufunjisha Baibolo inge twibabuula bintu byo bafwainwa kumvwa pa kimye kyafwainwa, ko kuba’mba pa kimye kyo bakonsha kwibikwatankanya.​—Tangai Byambo bya Maana 25:11.

16. Mwakonsha kukwasha byepi bo mufunjisha Baibolo kutwajijila “kwenda mu bukine”?

¹⁶ Kukwasha bakwetu kuyuka bukine bwaamba pe Yehoba kwituletela bingi lusekelo. Twakonsha kwibakwasha kutwajijila “kwenda mu bukine” inge twauba bino bintu byalondelapo: Kutwajijila kwikala bakumwenako bawama atweba bene. (3 Yoa. 3, 4) Bwikalo bwenu bwafwainwa kumweshanga’mba mwaketekela mu milaye iji mu Mambo a Lesa. Ambainga bukine na milanguluko yawama. Ambainga byambo bya bibusa, na kifyele, ne na lusa pa kimye kyafwainwa pa kufunjisha bukine. Kabiji munema yense wafwainwa kuyanga kwi Yehoba. Inge mwauba bino, mukamwesha patoka kuba’mba mwi ba kwa Yehoba, Lesa wa bukine.