“Kyubiwe Pano Panshi, Byonka byo Kyubiwa Mwiulu”

“Bakatolika baitabila mu bintu bina kwapwa: Lufu, Luzhachisho, Helo, ne Mwiulu.”—Byo byaamba buku wa Catholicism, wanembwa na ba George Brantl.

INGE mwauba amba mutale, pa bino bintu byaambiwapo kechi patongolwa ntanda ne. Kino kechi kitulengela kukumya ne, mambo Chechi ya Bakatolika ijitu pamo na bupopweshi bukwabo bwaitabila kuba’mba ntanda ikonaunwa. Buku wa Dictionnaire de Theologie Catholique, pa mutwe wa kuba’mba “End of the World” (Mpelo ya Ntanda), waambatu patoka kuba’mba: “Chechi ya Bakatolika ifunjisha amba ino ntanda yalengelwe na Lesa, kechi ikatwajijila myaka yonsetu ne.” Mu mafunjisho a katataka a Bakatolika muji mulanguluko wa kuba’mba: “Ino ntanda . . . kulutwe na lwendo ikazhimañana.” Umvwe kya kuba’mba ino ntanda ikazhimañana, pano kikekala byepi ku mulaye wa mu Baibolo wakuba’mba ino ntanda ikekala ke paladisa?

Baibolo walumbululatu patoka amba kulutwe na lwendo ino ntanda ikekala ke paladisa. Kya kumwenako, ngauzhi Isaya waamba pa ntanda ne bangikazhi bayo amba: “Bakashimika mazubo abo ne kwikalamo; kabiji bakajimba majimi abo a miñanzañanza, ne kuja bipangwa byayo, Kechi bakashimika mazubo, mwaikala ungi ne; kabiji kechi bakajimba miñanzañanza, ne ungi waja bipangwa byayo ne; mambo byonka bivula myaka ya bichi byo bikavula ne myaka ya bantu bami, kabiji bantu bami basalululwa bakamwenamo lusekelo myaka ne myaka mu mingilo ya maboko abo.” (Isaya 65:21, 22) Bayudea Lesa bo alaile ino milaye baketekejile kuba’mba kulutwe na lwendo ntanda yonse ikekala ke paladisa mukekalanga bantu myaka ne myaka.

Salamo 37 waambapo pa luno luketekelo, amba: “Bakimote bakaswana ntanda.” (Salamo 37:11) Kino kyepelo kechi kibena kwamba pa kubwela kwa mukoka wa bena Isalela ku Ntanda ya Mulaye ne, mambo uno yenka Salamo waamba’mba: “Baoloka bakaswana ntanda, ne kwikalamo myaka ne myaka.” (Salamo 37:29)a Akimonai salamo waamba kuba’mba “bakimote” bakekalanga myaka ne myaka panopantanda. Byambo byaambapo pa kino kyepelo byaamba’mba kyambo kya kuba’mba “bakimote” kyamba pa bintu byavula bingi; nabiji bayanji, bantu bo bamanyika na mambo a kwitabila mwi Yahweh (Yehoba), bepelula bakokela Lesa.”

Panopantanda Nangwa Mwiulu?

Mu jashi janji ja ku mutumba Yesu waambilepo mulaye umo wituvululako binembelo byo twisambapo kala amba: “Ba kimote bo batokwa: mambo bakaswana ntanda yonse.” (Mateo 5:5) Bino byambo nabyo bibena kulumbulula kuba’mba ntanda yo mfweto ya myaka yonsetu ya bantu bakishinka. Nangwa byonkabyo, Yesu wabujile batumwa banji amba ukebanengezhezha mpunzha “mu nzubo ya [bashanji]” kabiji amba bakekala nanji mwiulu. (Yoano 14:1, 2; Luka 12:32; 1 Petelo 1:3, 4) Pano bino twakonsha kumvwisha byepi milaye yaamba ino ntanda byo ikekala? Nanchi ino milaye yanema bingi lelo jino nyi, kabiji ingila kwi bañanyi?

Bashayuka ba Baibolo bavula bamba’mba “ntanda” yatongolwa mu jashi jaambile Yesu ku Mutumba ne mu Salamo 37 ke ntanda ya kifwanyikizhotu. Mu buku wa Bible de Glaire F. Vigouroux waamba’mba bino byepelo ke kifwanyikizhotu kya bya mwiulu ne Chechi.” Upesapesa bya mu Baibolo aye M. Lagrange wakana kuba’mba uno mulaye “kechi ke mulaye wa kuba’mba bakimote bakaswana ino ntanda ne, kikale mu buno bwikalo nangwa mu ntanda ipya ya kulutwe, bakaswana bufumu bwa mwiulu.” Shayuka wa Baibolo mukwabo naye waamba’mba “byubilo bya mwiulu bifwanyikizhiwatu ku bya panopantanda.” Bakwabo nabo “ntanda ya mulaye ya Kenana beimona amba mpunzha ya ku mupashi imenako bufumu bwa Lesa, muzhi wa mwiulu ukaswana bakimote. Kabiji amba mo mwayila ne byambo biji mu Salamo 37 ne mu binembelo bikwabo.” Pano bino nanchi twafwainwa kukanatu byonkabyo kuba’mba Lesa kechi walayilepo kuswana ntanda nenyi?

Ntanda ke ya Myaka ne Myaka

Kufumatu kuntendekelo, Lesa walengele ntanda amba pakekalenga bantu. Nyimbi wa masalamo wanembele’mba: “Mwiulu mo mwiulu mwa Yehoba, pakuba panopantanda wipapaine ku bantu.” (Salamo 115:16) Onkao mambo Lesa wakebelenga amba bantu bekalenga panopantanda kechi mwiulu ne. Yehoba wapele ba mulume ne mukazhi batanshi mwingilo wa kubaisha bujimi bwa Edena kwibukumbanya ntanda yonse. (Ntendekelo 1:28) Ino nkebelo kechi yajinga ya kimyetu kicheche ne. Yehoba waamba mu Byambo byanji amba ntanda ke ya myaka yonsetu. Waamba’mba: “Bantu bamo bafwa kabiji bakwabo basemwa, pano pa ntanda kasa payayayatu.”—Musapwishi 1:4; 1 Byambo bya Moba 16:30; Isaya 45:18.

Lesa byo aji Mwine Wakila kechi ulekatu milaye yanji kwakubula kwiifikizha ne. Baibolo waingijishe kya kumwenako kya mvula amba byo biji ne milaye ya Lesa. Wanembele’mba: “Mvula ne mvula wa sino byonka byo binokela panshi kufuma mwiulu ne kubwelamo ne, kana kutekesha mushiji, ne kumenesha kajo kauba ne mituntu, . . . byo bikekala ne byambo byami [mambo a Lesa] bilupuka mu kanwa kami: kechi bikabwelatu byatu kwi amiwa ne, poso kuba kyonkakya kyo nafukula, ne kulumbulukila mu kyonkakya kintu kyo nebitumijile.” (Isaya 55:10, 11) Lesa ulaya bantu. Pakonsha kupita myaka yavula bingi pa kuba’mba afikizhe byambo byanji, bino kechi bikalatu kwakubula kufikizhiwa ne. ‘Bibwela’ kwi aye posotu byauba byonkabyo byo afuukwile.

Yehoba ‘wafuukwile’ kulenga ntanda amba pa kwikala bantu. Mu juba ja butanu na jimo japeleleko kulenga bintu byonse, waambile’mba byonsetu “byaji byawamishatu.” (Ntendekelo 1:31) Nkebelo ya Lesa ya kuba’mba ntanda ikekale ke paladisa myaka ne myaka kechi yakifikizhiwa ne. Pano bino, milaye ya Lesa kechi ‘ikabwelatu yatu kwi aye ne.’ Milaye yonse ya bumi bwalumbuluka panopantanda, ne ya kuba’mba bantu bakekalanga panopantanda mu mutende, ikafikizhiwa.—Masalamo 135:6; Isaya 46:10.

Nkebelo ya Lesa Ikafikizhiwa

Bundengamambo bwa bansemi batanshi, ba Adama ne Evwa, bwachibikizhe pacheche nkebelo ya Lesa ya kwalula ntanda yonse ke paladisa. Byo bakankelwe kukokela, bebapangile mu bujimi. Onkao mambo kechi bajingamo na lubaji mu kufikizhiwa kwa nkebelo ya Lesa ya kuba’mba bantu balumbuluka bekalenga mu paladisa wa panopantanda ne. Bino, Lesa wanengezhezhe jishinda jikwabo ja kufikizhizhamo nkebelo yanji. Ñanyi jishinda?—Ntendekelo 3:17-19, 23.

Byaubiwe mu Edena bijitu pamo nobe mwanamulume watatula kushimika nzubo pa mpunzha yawama. Panyuma ya kupwishatu kwala kitendekesho, muntu mukwabo waiya ne kwikyonauna. Mu kifulo kya kuleka kushimika nzubo, uno mwanamulume watwajijilatu na kushimika kufikilatu ne byo ipwa. Nangwa kya kuba uno mwingilo wakonsha kukebewa mali akwabo, bino kechi wakonsha kuleka kumwingila ne.

Byonkabyo, ne Lesa wanengezha kufikizha nkebelo yanji. Panyuma ya kuba bansemi betu batanshi basatuka, waambile amba ‘lukunwa’ lukafumyapo byonse byafuma mu bundengamambo. Mu kufikizhiwa kwa buno bungauzhi, lukunwa ke Mwana Lesa, aye Yesu waishile panopantanda ne kupana mweo wanji ke kitapisho kya kukuula bantu. (Ngalatiya 3:16; Mateo 20:28) Byo asangukile ne kuya mwiulu, Yesu wapembelejilenga kwikala Mfumu. Yesu ye ukalamanga ntanda na bantu bakishinka basalululwa basangulwa ne kuya mwiulu na kulama pamo nanji mu Bufumu. (Salamo 2:6-9) Uno kafulumende ukatatula kulama panopantanda kuba’mba nkebelo itanshi ya Lesa ikafikizhiwe ne kwalula ntanda ke paladisa. Bakimote “bakaswana ntanda” ne kumwenamo byawama mu Bufumu bukalamwanga na Yesu Kilishitu ne balunda nanji.—Ntendekelo 3:15; Danyela 2:44; Byubilo 2:32, 33; Lumwekesho 20:5, 6.

“Kyubiwe Pano Panshi, Byonka byo Kyubiwa Mwiulu”

Lupulukilo lwa bya mwiulu ne bya panopantanda, lwatongolwa mu kimwesho kyamwene mutumwa Yoano. Wamwene bamfumu pa matanda a bufumu mwiulu basalulwilwe mu baana ba bwanga ba kwa Kilishitu bakishinka. Baibolo walumbulula bano balunda ba kwa Kilishitu amba “bakekala mu bufumu panopantanda.” (Lumwekesho 5:9, 10) Monai kufikizhiwa kukwabo kwa nkebelo ya Lesa, ke kwa kuwamisha ntanda kupichila mu Bufumu bwa mwiulu bwalengwa na Yesu Kilishitu ne banswanyi bakwabo. Luno lonse lunengezho lwa Lesa lukalula ntanda ke paladisa kwesakana na nkebelo itanshi ya Lesa.

Mu lulombelo lwanji, Yesu wabujile baana banji ba bwanga kulomba’mba kyaswa muchima wa Lesa “kyubiwe pano panshi, byonka byo kyubiwa mwiulu.” (Mateo 6:9, 10) Nanchi bino byambo byafwainwa kwikala bya kine umvwe ino ntanda beyonauna nangwa inge kya kuba kifwanyikizhotu kya mwiulu nyi? Abya kyakonsha kuyilamo umvwe bantu baoloka bonse baya mwiulu nyi? Kyaswa muchima wa Lesa kyamwekeshatu patoka mu Binembelo, kutendekatu na jishimikila jaamba pa kulengwa kufikatu ne ku bimwesho biji mu buku wa Lumwekesho. Ntanda yafwainwa kwikala paladisa kwesakana na byonka byakebelenga Lesa. Kino kyo kyafukwile Lesa kuba’mba kikafikizhiwe. Bantu bakishinka panopantanda balomba kuba’mba nkebelo ya Lesa ikafikizhiwe.

Kwikala na bumi bwa myaka ne myaka yo yajinga nkebelo itanshi ya Lesa, Mulenga wetu ‘ubula kwaluka.’ (Malakai 3:6; Yoano 17:3; Yakoba 1:17) Pa myaka kukila pa 100, uno magazini wa Kyamba kya Usopa ulondolola luno lunengezho lwa kufikizha nkebelo ya Lesa. Kino kitulengela kumvwisha milaye iji mu Binembelo ya kubwezha ntanda byo yajinga mu ntendekelo. Twimulomba kuba’mba mumvwishe bino byambo, kupichila mu kwisamba na Bakamonyi ba kwa Yehoba nangwa kunembela banembi ba uno magazini.

[Tubyambo twa mushi]

[Kipikichala pa peja 4]

Baibolo waambatu patoka amba kulutwe na lwendo ino ntanda ikekala ke paladisa

[Kipikichala pa peja 7]

Nanchi lulombelo lwa kwa Yesu lwafwainwa kwikala lwa kine umvwe ino ntanda ikazhimañana nyi?