Luku
1 Wanaa bɔɔbɔɔ kindiŋ ma yaasiaa sɔɔŋ yɔŋnuŋ muŋ ndoŋ, ma poonyiaa muŋ. Nduyɛ naa bɛɛ ŋ laalaŋ sɔɔŋ muŋ.+ 2 Wanaa che sɔɔŋ muŋ a lehɔl,+ nduyɛ ma dimi yooŋgu Mɛlɛkaa wa dimul naa muŋ ni.+ 3 Lelaŋ masanɔɔ Tioofilɔɔ, I yaasiaa sɔɔŋ muŋ kpou nyɛkɛndɛi, nduyɛ ya bɛɛ kɛɛsiaa le mi poonyiaa a muŋ okɔɔ o lepula kpɛ kpɛ,+ 4 le ma sina maa sɔɔŋ nda pɛɛku num paandu woŋ, tonyaa kpeekpei ŋ cho ni.+
5 A boondii Hɛlɔɔ*+ wa masaa o Chudiaa niŋnde, wana soliaa lasala pilɛ wa a teleŋ koŋ diolaŋ aa Sɛkalaya. O kunda Abaicha wo choo o wa ni.+ Laa ndɔ ndoo nɔ diolaŋ ni aa Elisabɛɛ, fulaa o yuŋgu Elɔŋ ndo niŋ. 6 Nda ŋiɔɔŋ kpou wa sakpo Mɛlɛka o hɔl, nduyɛ ndaa nɔ sɔŋ o sɔŋ te, kanifuule a wa sawala Chɛhowa* laŋ kpou biyɔɔ. 7 Kɛ ndaa vilu chua le, kanifuule Elisabɛɛ ve wana vialaa le. Nduyɛ nda ŋiɔɔŋ kpou wa niŋ a yuwɛiya.
8 Kunda Sɛkalaya wa choo wo ndoo nɔ le salaa solioo+ a boondii keŋ Mɛlɛka o hɔl ni. 9 Mi teleŋ ndɔɔ fuuluu le mbo luɛi o chiɛi Chɛhowa* wo niŋ le nyɛm chuŋ kɛndɔŋ lomɔɔ,+ a mɛɛ wanaa soliaa lasalaa ndaa tosa yɛ.+ 10 Nduyɛ waŋnda faŋga bɛndoo wa piɛileŋ o bɛɛ a teleŋ o wa nyɛm chuŋ kɛndɔŋ lomɔɔ wo. 11 Mi maalikɛinɔ Chɛhowa* wo huŋ naa ndu chua, mbo sim kpeŋgii ba kɛndɛi o bandu luamaa nyɛm chuŋ kɛndɔɔ ikɛi. 12 Mi Sɛkalaya woolu wa a nyɛ o che wo, nduyɛ mi siooŋnde bii ndu tau. 13 Kɛ mi maalikɛinɔɔ dimul ndu aa: “Yɔŋ isiooŋ te Sɛkalaya, kanifuule Mɛlɛka tuei piɛile numndeŋ. Elisabɛɛ laa num cho hunɔɔ poo violɔɔ ma ke ndu diolaŋ aa Chɔŋ.+ 14 A cho dɔɔnɔŋ nyaale tau, nduyɛ mi wanaa bɔɔbɔɔ dɔɔnuŋ nyaale le violɔŋ ndɔɔ,+ 15 kanifuule o wa niŋ wana bɛndu Chɛhowa*+ o hɔl. Kɛ o nɔ mbo kol mamuɛi ɔɔ nyɛ o nyɛ nɔ muɛiyaŋ leniŋ te.+ Nyina diandaa cho ndu wa choo tuupa bɛɛ mbo veluŋ.+ 16 O cho tosa mi Isɔluɛiyaa bɔɔbɔɔ miiŋgu Chɛhowa* Mɛlɛka ndaa o ibuŋ.+ 17 O hiau niŋ Mɛlɛka lachi a kɔllo,* nduyɛ a kpaayaa maa Ilaicha.+ O cho tosa mi finyaa muli kɔltaŋ o chuauwaa ndaa lo,+ mi wanaa nilakaluaa sɔla taasioo maa wanaa cho sakpo wa, le halikpeŋ mbo bɛɛndiaa waŋnda pɔɔ le Chɛhowa.”*+
18 Mi Sɛkalaya nyuna maalikɛinɔɔ aa: “Yɛɛnɛ chɔm yɛ maa nyɛ ŋ dimi hoo wo cho yɔŋnɔŋ? Kanifuule I cho niŋ o yuwɛi, nduyɛ laa nuu bɛɛ yuuwa.” 19 Mi maalikɛinɔɔ mulul ndu aa: “Diola nilaŋ aa Keebilɛɛ,+ wana sim Mɛlɛka lachi wo.+ Ndu vem ya ni le num yooŋgu kɛndɔɔ hoo dimullo. 20 Kɛ kɛsiŋ o kɔl maa haaa mi sɔɔŋ ya dimi muŋ ndoŋ yɔŋnuŋ a teleŋ kpeekpei ŋ nɔ le yɔŋnɔŋndo wo, a nɔla niŋ ma soo le, kanifuule a laalaŋ a nyɛ ya dimul numndo le.” 21 A teleŋ koŋ, waŋnda wa Sɛkalaya chumndo. Mi kɔndɔfillo bii nda le mɛɛ o wa viouwɔɔ tau o chiɛi Mɛlɛkaa* niŋ yɛ. 22 Mɛɛ o fula, ndoo nɔla suɛi naa nda chua le. Mbo kandu tuuliaa a laba. Mbo yɔŋnuŋ maa bobonɔ. Okoŋ ma yiyaŋ maa o che yilaŋnde o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ. 23 Mɛɛ palɛi ndoo nɔ le wali Mɛlɛkaa tosaa ve chuu, mbo miiŋgu o ndu lo bɛɛ.
24 Palɛi i tiŋ hiouwɔɔ, mi Elisabɛɛ laa ndɔ chua folioo.* Nduyɛ le paŋgoŋ ŋuɛɛnu ndoo fula chiɛiniŋ te. O wa dimioo aa: 25 “Tofawɔ dɛnɛ kɛndɛ Chɛhowa* tosal la wo se! O mulul la hɔlla, mbo soli ya o siɔmbulaŋ niŋ waŋnda chieeya tɛɛŋ.”+
26 Mɛɛ Elisabɛɛ chii paŋgoŋ ŋɔmpum a folioo, mi Mɛlɛka viam maalikɛinɔɔ diolaŋ aa Keebilɛɛ+ o chioo Naasaluɛi o tanda Kalili wo niŋ, 27 o chua yufuaanɔɔ+ lo diolaŋ aa Meele,+ o ndoo nɔ le challe o nɔɔ niŋ nda Choosɛ wo. O yuŋgu Deeve wo niŋ Choosɛ wo hoo fula ni. 28 Mɛɛ maalikɛinɔɔ luɛi naa ndu chua, mbo dimul ndu aa: “Isɛ Meele. Chɛhowa* dɔu num bɔɔ sala, nduyɛ o cho latulu a num.” 29 Kɛ mɛɛ Meele tuei diomnda laŋ, mi kɔndɔfillo bii ndu tau. Mbo kindiŋ le sinaa nyɛ yilɔɔ hoo sim ndo. 30 Okoŋ mi maalikɛinɔɔ dimul ndu aa: “Yɔŋ isiooŋ te Meele. Mɛlɛka dɔu num bɔɔ sala. 31 A cho hunɔɔ folioo chua ma velu poo,+ nduyɛ ma ke ndu diolaŋ aa Chiisu.+ 32 Poo hoo wa niŋ wana bɛndu.+ A veelu ndu niŋ aa Po Mɛlɛka Bɛndoo.+ Nduyɛ Chɛhowa* Mɛlɛka cho ndu ke kpeŋgbei* lemasa Deeve finya ndɔ wo.+ 33 O cho hunɔɔ wa Masaa chiɛi Chekɔpu wo choo le fɛɛŋ a fɛɛŋ. Nduyɛ Masale ndɔleŋ le nɔ niŋ lamɛɛlu le.”+
34 Kɛ mi Meele nyuna maalikɛinɔɔ aa: “Vɛɛnɛ hei cho yɛ looku yɔŋnɔŋ, kanifuule I sina wɔ suɛi wana pɔnɔ le?”+ 35 Mi maalikɛinɔɔ dimul ndu aa: “Nyina diandaa cho num wa choo,+ nduyɛ mi kpaaya Mɛlɛka Bɛndoo kumbu num kpu. Le hei, po ŋ cho violɔɔ wo nɔ niŋ haki le.+ A veelu niŋ ndu aa Po Mɛlɛkaa.+ 36 Elisabɛɛ wanayɛi numnde bɛɛ, o ndaa dimi maa o vilu le wo cho a folioo le paŋgoŋ ŋɔmpum o yuuwɛi nduɛi niŋ. Nduyɛ wana pɔnɔɔ cho ndu o dembe ni. 37 Nyɛ o nyɛ cho mi Mɛlɛka dimi mbo kɛɛ ndu tosa le.”+ 38 Okoŋ mi Meele dimi aa: “Buɛi Chɛhowa* wo ya cho ni. Maa i yɔŋnuŋ mɛɛ ŋ dimi yɛ fɔ!” Okoŋ, mi maalikɛinɔɔ kuaŋnuŋ.
39 A boondii keŋ, mi Meele bɛɛndiaŋ mbo kua chɔ chɔ o lɛŋnde ŋpembuleŋ niŋ o chioo Chuda. 40 Mbo kɔ luɛi o chiɛi Sɛkalaya wo niŋ, mbo yil Elisabɛɛ. 41 Mɛɛ Elisabɛɛ tuei yilɔɔ Meele wo, mi chɛlɛkpɛ wa ndu o dembe wo kpeeŋiaŋ. Mi nyina Mɛlɛkaa tual Elisabɛɛ choo. 42 Mbo dimi choo choo aa: “Mɛlɛka dɔu num sala mbo hiau waŋ laanduaa kpou. Nduyɛ salaa cho chɛlɛkpɛ cho num o dembe wo choo! 43 Nuawɔ se bɛɛle bɛndu le ya le mɛɛ kalaa Masanɔ nuu hiŋ ya yilɔɔ yɛ! 44 Kanifuule, mɛɛ ya tuei dɔɔ yilɔɔ numndo, mi chɛlɛkpɛ cho ya o dembe wo kpeeŋiaŋ a nyaaloo. 45 Kɔl kɛndɔɔ cho vɛlɛ le wana lanɔ laalaŋ sɔɔŋ muŋ ndo. Sɔɔŋ Chɛhowa* mɛi muŋ lediom le ndu woŋ nɔ le peelɔŋndo.”
46 Mi Meele dimi aa: “I saŋgala Chɛhowa* a yoomu* nuu kpou.+ 47 Nduyɛ I nɔla mi pɛŋgi nyaaloo dɔɔnɔŋndo le Mɛlɛka ni piŋi ya wo le,+ 48 kanifuule o loonuŋ a ya buɛi ndɔ cho hoo o sɔvɛ le wo.+ Chɔŋ a hau, waŋnda kpede cho dimi maa wana Mɛlɛka dɔu sala wo ya cho ni.+ 49 Kanifuule, Wana kpaaya bɛndoo tosal la dɛnɛ kɛndɛ bɛndoo. Diola ndɔlaŋ la cho la diandaa.+ 50 Le teleŋ o teleŋ mbo tuiinuŋ wanaa nɔ siooŋii nduɛi ya inyiɛɛ.+ 51 O tosa walta kɔndɔfiltaŋ a kpaaya ndɔ bɛndoo. O puusiaa wanaa nɔ yoŋgaa o kɔlta ndalaŋ niŋnda.+ 52 O tuusuu masaa o kpeŋgbeila lemasalaŋ choo,+ nduyɛ mbo heelu wanaa tusiaŋnda tema.+ 53 O ke wanaa yiaaŋ ma cho nɛiyo wa nyɛm kɛndɔŋ,+ nduyɛ mbo tosa mi wanaa sulaa kua bala fondo. 54 O mala Isɔluɛi buɛi ndɔɔ, nduyɛ mbo tuiinuŋ ndu inyiɛɛ,+ 55 a mɛɛ ndoo soo o finyaa naa mamaa lo, a Ebilaham,+ vɛlɛ a kulii nduɛi le fɛɛŋ a fɛɛŋ yɛ.” 56 Mi Meele lo o Elisabɛɛ lo haaa le paŋgoŋ ŋgaa. Okoŋ kɔɔli, mbo miiŋguŋ o ndu lo chiee.
57 Mɛɛ teleŋndo fuuluu le mi Elisabɛɛ velu, mbo vialu wana pɔnɔɔ. 58 Mi wanaa nda chiɛɛliaŋ nda a wanayaŋ ndɔŋ tuɛi maa Chɛhowa* tuiinuŋ ndu inyiɛɛ. Nduyɛ ma duaunuŋ nyaale a ndu latulu.+ 59 O paale ŋɔmaa leŋ choo, ma huŋ le poombɔɔ hivioo o chiɛi kɔɔli.+ Ndaa yeema ma ke ndu diolaŋ aa Sɛkalaya, diola finya ndɔlaŋ. 60 Kɛ mi kala ndɔ dimi aa: “Ɛ ɛ! Diola ndɔlaŋ aa Chɔŋ.” 61 Ma dimul ndu aa: “Wanayaŋ numndoŋ i pilɛ bɛɛ nɔ diolaŋ waa nuaa le.” 62 Okoŋ ma tuulial finya ndɔ a laba le ndu nyunaa mɛɛ o yeema mbo ke ndu diolaŋ yɛ. 63 Mi Sɛkalaya dimi le ma chuu ndu pɛŋgɛi nda poonyiaa lechoo ve. Okoŋ mbo poonyiaa aa: “Diola ndɔlaŋ aa Chɔŋ.”+ Mi kɔndɔfillo bii waŋnda kpou. 64 O lepilɛ niŋ kpe, mi diɔɔmule ndɔleŋ le yɔŋnuŋ fefele, mbo kandu suɛi,+ nduyɛ mbo saŋgala Mɛlɛka. 65 Mi siooŋnde bii wanaa nda chiɛɛliaŋ nda kpou. Mi tɔɔ koŋ tiu o lɛŋnde ŋpembuleŋ niŋ Chudiaa kpou. 66 Mi wanaa tuei suɛi heiya kpou kɛsiŋ ndi o lakɔl, ma wa nyunaŋndo aa: “Wana suu maavɛɛ poombɔɔ hoo wa yɛ niŋ nɛ?” Kanifuule, ba Chɛhowa* wo wa a ndu latulu.
67 Okoŋ mi nyina diandaa tual Sɛkalaya finya ndɔ choo, mbo wa yooŋgu Mɛlɛkaa dimioo aa: 68 “Saŋgalaa cho le Chɛhowa,* Mɛlɛka Isɔluɛiya,+ kanifuule o mulul wanaa nduaa hɔlla, mbo piŋi nda.+ 69 O yɔŋgu naa wana piŋiaa+ fulaa o pulale Deeve buɛi ndɔ leŋ choo.+ 70 A mɛɛ ndoo dimi yɛ sanaa a wanaa ndaa suaa le ndu wa maa,+ 71 o cho naa piŋi yaamɔɔwaa naa o ba a wanaa tul naa leyɛ wa kpou,+ 72 le mbo tuiinuŋ finyaa naa mamaa inyiɛɛ, nduyɛ mbo loonuŋ a kpema diandaa o yii a nda wo.+ 73 Buŋgɛi o chua mbo mɛnaŋ o Ebilaham finya naa mamaa lo ve cho hei ni,+ 74 le naa piŋioo yaamɔɔwaa naa o ba, mbo ke naa wallo le tosaa siooŋii ve naa le. 75 Miŋ chɔm lo lechoo wo o ndu lo, nduyɛ miŋ wa wanaa sakpo ndu o hɔl haaa a yoomu naa mɛɛlulaŋ. 76 Kɛ num poombɔɔ hoo, a cho num veelu aa wana suaa le Mɛlɛka Bɛndoo wo, kanifuule a cho lakɔ Chɛhowa* lachi ma bɛɛndiaa nɛila ndɔlaŋ.+ 77 A cho wanaa nduaa pɛɛku maa o cho nda piŋi, nduyɛ mbo mal nda haki le yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ,+ 78 kanifuule Mɛlɛka naa cho Mɛlɛka inyiɛɛ. Nyiɛɛyii nduɛi hei cho naa diondɔɔ choo mɛɛ yɛŋndeŋ le fula nuaa idii yɛ, 79 le mi nyɛ teŋgaa dendu wanaa cho ichali o nyumndaŋ niŋ mi piɔmndo wa nda bɛlu bɛluuwo wa choo,+ nduyɛ mbo chɔm naa nɛi kɔl nyuloo.”
80 Okoŋ mi poombɔɔ hindu, nduyɛ mbo sɔla kpayaa sanaa a nyina Mɛlɛkaa. Mbo hiau lachi a waa o pollo niŋ haaa a paale o chɔɔmuŋ Isɔluɛiya kpendekele leŋ.