BUŊGƐI PƐƐKƐI 42
CHONDII 103 Wanaa Mandaa Lasaa Mɛlɛka Ke Naa Wa
Chɔm Balika Melaa le “Puaapiliaa nda Yulu Iso Wa.”
“Mɛɛ o hel choo choo pɔɔli . . . , mbo yɔŋgu waŋnda le kundaa maa ke.”—ƐFI. 4:8.
NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO
Ŋ cho pɛɛku mɛɛ buɛiyaa malalaŋnda, bɛnduaa kundaa, a buɛiyaa ibuŋgaa mala naa yɛ, vɛlɛ a mɛɛ naŋ chɔm balika melaa le wali puaapiliaa laalaŋnda haa cho tosaa wo.
1. Ɔɔ sɔɔŋ ŋpum, ŋ Chiisu tosal waŋnda chieeya kɛndɛiyoŋ?
WANA o wanachiee tosa wɔ kɛndɛi mbo hiau Chiisu le. Teleŋ o wa o chieeŋndo choo wo, mbo soliŋ kpaaya ndoo nɔ le kaamaalaŋ tosaa wo kpeku, le acheleŋnda malaa. (Luku 9:12-17) Yoomu o yɔŋgu le naa wo, cho ke hiou kelaŋ kpou wo ni. (Chɔŋ 15:13) Mɛɛ Chiisu miiŋgu yoomu, mbo hiau lachi a naa kɛndɛi tosallo. Nduyɛ a mɛɛ o mɛi lediom yɛ, mbo dimul Finya ndɔ le mbo ke naa nyina ndɔɔ le halikpeŋ mbo pɛɛku naa, vɛlɛ mbo dɛɛniaa naa kɔltaŋ. (Chɔŋ 14:16, 17; 16:13) Sanaa a bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ, mi Chiisu pɛɛku naa le waŋnda siiŋgoo buɛiya chieeŋndo balɔɔ silɔ.—Maa. 28:18-20.
2. Nɛɛ yaa cho yɛ, “wanaa nda yɔŋgu maa ke” le kundaa malaa wa, a Ɛfisiaŋnda 4:7, 8 soo a nda okɔɔ wa?
2 Ŋ tofaŋndɔ kɛndɛi cheleŋ Chiisu tosal naa ve. Mi kiilanɔɔ Pɔɔl poonyiaa maa, mɛɛ Chiisu hel o choo choo niŋ, “mbo yɔŋgu waŋnda le kundaa maa ke.” (Nuawɔ Ɛfisiaŋnda 4:7, 8.) Mi Pɔɔl tɛɛsiaa maa, Chiisu yɔŋgu waŋnda haa le kundaa malaa o nɛila yɛ yɛlaŋ niŋ. (Ɛfi. 1:22, 23; 4:11-13) Wanaa o yɔŋgu haa le kundaa malaa wa cho buɛiyaa malalaŋnda, bɛnduaa kundaa, a buɛiyaa ibuŋgaa ni.a Waŋnda haa kpou wanaa lahakiaa nda cho ni, lelaŋ ma tosa biondɔŋndaŋ. (Chemi. 3:2) Kɛ, nda Masanɔ naa Chiisu Kiliti cho soliŋndo kpeku le naa malaa ni. Wanaa o ke naa wa nda cho ni.
3. Chɔmndɔ tamaseliiyo, mɛɛ naa kpou tiuba miŋ toolu ‘wanaa nda yɔŋgu naa haa ma ke wa’ yɛ.
3 Waŋnda haa Chiisu ke wallo ni le kundaa taŋgullo. (Ɛfi. 4:12) Kɛ, naa a tuaa kpou nɔla miŋ mala nda le wali sɔvɛ sɔvɛ koŋ tosaa. Le tamaseliiyo, naa pumnda cho o kunda taŋgul toŋgola leMasalaŋ ndo niŋ. Acheleŋnda cho malaa yɔŋgoo le wali taŋgulaa, sanaa a nyɛdiaa toosiaa, hunɔɔ a nyɔɔŋ ɔɔ walta cheleŋ tosaa. O nɛi pilɛ koŋ choo, naa kpou nɔla miŋ toolu buɛiyaa malalaŋnda, bɛnduaa kundaa a buɛiyaa ibuŋgaa, sanaa a nyɛ naŋ suaa wo vɛlɛ a nyɛ naŋ tosa wo. Ŋ yaasiaŋndɔ mɛɛ naŋ sɔla tɔnɔɔ o wali kala kala nda cho tosaa wo niŋ yɛ, nduyɛ miŋ che mɛɛ naŋ chɔm nda, a Chiisu wana ke naa ‘waŋnda haa’ wo balika melaa yɛ.
MI BUƐIYAA MALALAŊNDA TOSA “WALTA MALA WAŊNDA LAŊ”
4. Ɔɔ waltaŋ latiŋ, la buɛiyaa malalaŋnda o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ ndaa tosa, le waŋnda malaa laŋ?
4 O wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, ma yulu puaapiliaa apum iso maa buɛiyaa malalaŋnda. (1 Timo. 3:8) Wana che pɛ maa, nda wa “walta mala waŋnda laŋ” tosaa ni, la Pɔɔl soo o 1 Kɔliŋtiaŋ 12:28 niŋndaŋ. Mi buɛiyaa malalaŋnda ndaa tosa walta sɔvɛ sɔvɛ laŋ, le halikpeŋ mi bɛnduaa kundaa ndaa handu kɔllo o waŋnda pɛɛkoo choo, a wanaa Mɛlɛkaa mandaa. Le tamaseliiyo, mi buɛiyaa malalaŋnda ndaa yɔŋgu malaa le Diom Mɛlɛka miŋgioo poonyiaa, ɔɔ le nyɛm nda soliŋ kpeku le ndu miŋgioo poonyiaa woŋ piondɔɔ.
5. Ɔɔ walta sɔvɛlaŋ lapum la buɛiyaa malalaŋnda cho tosaa o kundaa niŋndaŋ?
5 Yiyaŋndɔ a walta sɔvɛlaŋ lapum la buɛiyaa malalaŋnda o kunda numndo niŋ cho tosaa laŋ. (1 Pitɛ 4:10) Lepum, ma ke nda wallo le kona nyɛsɔlaa kundaa kɛsioo, waa chilaŋ le tandala dimiaa yooŋgu kɛndɛlaŋ, nyunaa le yaulaŋ a wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa laŋ kioo, wallo o fondaŋ nyɛchaa a vidueilaŋ, waŋnda fondaŋ nda chalaa laŋ kioo, ɔɔ malaa le toŋgo leMasaa bɛɛndiaa. Waltaŋ ndaŋ kpou la cho la sɔvɛ kanifuule, la tosa mi sɔɔŋ kuɛ kpɛ kpɛ o kundaa niŋ. (1 Kɔliŋ. 14:40) Le handɔɔ lechoo, mi buɛiyaa malalaŋnda soli pɛltaŋ o Bɔŋaŋ Yoomu Naa leKilisiɔŋndo, nduyɛ ma yɔŋgu vɛlɛ sɔɔŋ luŋndoŋ. Lepum, ma yulu buɛi malalaŋndo iso le wana cho kunda wali pollo chilaŋndo malaa. Teleŋndaŋ lapum, mi buɛiyaa malalaŋaa suliŋ nda liila bɛnduaa kundaa yilɔɔ kɔl dɛɛniaa tosaa.
6. Le sabula kuɛɛ naŋ nɔ yɛ balika melaa le wali kala kala buɛiyaa malalaŋnda cho tosaa wo?
6 Vɛɛ wali buɛiyaa malalaŋnda cho tosaa wo chuu yɛ kundaa tɔnɔɔ? Mi Bibalib ndepilɛnɔɔ o Boliviaa niŋ dimi aa: “I mel buɛiyaa malalaŋnda o kunda naa niŋ balikaa kanifuule, mi tuei bɔŋaŋndaŋ yeela nyɛkɛndɛi. Mi wali nda tosa wo mala ya le chondoŋ solioo, mulilaŋ yɔŋgoo, sɔɔŋ nda wa yɔŋgoo woŋ nilaŋ yaŋɔɔ, nduyɛ mi pɛɛku o vidueilaŋ a fotueila nda chɔm ndaŋ niŋ. Ma manda kundaa a teleŋ bɔŋaŋ ndaŋ la wa wo, nduyɛ ma mala wanaa cho bɔŋaŋndo nilaŋ yaŋɔɔ ɔɔ tofaa o nyɛm mapuuloŋ choo wa. Te bɔŋaŋndo chuu pɛ, ma chua chilaŋ le dindioo, ma tofa nyɛsɔlaa del o kɔfulaŋ niŋndo, nduyɛ ma mala le miŋ sɔla yaula naŋ yeema laŋ. I naŋ bɔɔ kɔl lɛ mɛɛ naŋ nɔ nda yɛ.” O Kolombiaa niŋ, mi Lɛsili o pɔnɔ ndɔ cho bɛndu kundaa wo dimi aa: “Buɛiyaa malalaŋnda pɔnɔ nuu tiindaŋ ni, le ndu walta yɛ yɛlaŋ malaa tosaa o kundaa niŋ. Te ndoo ve maa a cho ndu malaa le, o wa bɔɔ wa kpɔndi kpɔndi o kundaa niŋ. Lelaŋ, I nɔ bɔɔ balika melaa le sɛmbɛ ndaa, vɛlɛ a yɔŋgɔŋ nda yɔŋguŋ wulee le malaa wo.” Naa bɛɛ nɔ balika melaa tau le wali buɛiyaa malalaŋnda cho tosaa wo.—1 Timo. 3:13.
7. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ balika melaa le buɛiyaa malalaŋnda? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
7 Mi che bɛɛ ŋ nɔ balika melaa le buɛiyaa malalaŋnda, kɛ Baabuiyo dɛɛniaa naa le miŋ mel nda balikaa. (Kolo. 3:15) Mi Kilisitɔɔ, bɛndu kundaa o Fiŋlaŋ niŋ, chɔm mɛɛ o tosa hei yɛ. Mbo dimi aa: “Mi yɔŋ buɛi malalaŋndo yauwo, ɔɔ mi poonyial ndu o foŋndo choo a bolle Baabuileŋ okɔɔ. Nduyɛ mi chɔm nyɛ kpeekpei o dimi ɔɔ tosa mbo dɛɛniaa ya kɔllo wo, vɛlɛ a le sabu ya nɔ balika melaa le wali o cho tosaa wo.” Mi Pasika nda Chayɛɛ cho o Niu Kalidoniaa niŋndo, piɛi teleŋnda bɔɔbɔɔ le buɛiyaa malalaŋnda. Mi Pasika dimi aa: “O teleŋ laŋga hiou wo niŋ, ŋ piɛi niŋ tau a buɛiyaa malalaŋnda okɔɔ. Miŋ mel Chɛhowa balikaa le mɛɛ naŋ nɔ nda yɛ, okoŋ miŋ nyuna ndu o piɛileŋ niŋ le mbo wa a nda latulu, nduyɛ mbo mala nda.” Mi Chɛhowa tuei piɛile waa nuaa, vɛlɛ mi kundaa kpou sɔla tɔnɔɔ.—2 Kɔliŋ. 1:11.
BƐNDUAA KUNDAA CHO “WALLO KALAŊ NYA TƐƐŊ NDA”
8. Le yɛɛ Pɔɔl dimi yɛ maa, bɛnduaa kundaa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ wa “wallo tosaa kalaŋ”? (1 Tɛsaloniaŋ 5:12, 13)
8 Mi bɛnduaa kundaa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ ndaa tosa wallo kalaŋ le kundaa. (Nuawɔ 1 Tɛsaloniaŋ 5:12, 13; 1 Timo. 5:17) Mi ndaa “chua chilaŋ” le bɔŋaŋndaŋ biyɔɔ, vɛlɛ a kɛɛsiaalaŋ tosaa le kundaa. Mi ndaa ke vɛlɛ puaapiliaa a ndepiliaa sila kaalaa, le ma lo o kala poŋ o laalaŋ ndaa choo. (1 Tɛsa. 2:11, 12; 2 Timo. 4:2) Mi puaa haa ndaa tosa vɛlɛ wallo kalaŋ le yuŋgula ndalaŋ nyɛm nda hauba woŋ kioo, a nda malaa ma kendu o Mɛlɛka piɛiyo niŋ.—1 Timo. 3:2, 4; Tai. 1:6-9.
9. Walta kuɛɛ bɛnduaa kundaa tosa yɛ hau?
9 Hau bɛɛ bɛnduaa kundaa cho kpɔndi kpɔndi. Wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa nda cho ni. (2 Timo. 4:5) Ma kɛsi tamasi kɛndɔɔ te o hiŋ pɛ a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo okɔɔ. Ma kɔɔna wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ o tanda ndaa niŋ, nduyɛ ma pɛɛku naa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, a le waŋnda chaa pɛɛkoo nyɛkɛndɛi. Ma kɔɔsa vɛlɛ saa Chɛhowaa o nɛi sakpoo choo, nduyɛ ma chɔm nda nyiɛɛye. Te waŋndo o kundaa niŋ tosa pɛ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, mi bɛnduaa mala ndu le mbo miiŋgu o chaŋyɛi kɛndɛi niŋ a Chɛhowa. Ma wa vɛlɛ yekeŋ le halikpeŋ mi kundaa wa o diandaa. (1 Kɔliŋ. 5:12, 13; Kalee. 6:1) Kɛ o kpeekpei niŋ, wanaa mandaa lasaa le saa Chɛhowaa nda cho ni. (1 Pitɛ 5:1-3) Ma soliŋ Baabuiyo kpeku le sɔɔŋ yɔŋgoo nyɛkɛndɛi o kundaa niŋ. Ma kindiŋ le wana o wana cho o kundaa niŋ sinaa, nduyɛ ma tosa yilɔɔ kɔl dɛɛniaa. O faŋaŋ o walta nda nɔ laŋ ndaŋ kɔɔli, mi bɛnduaa kundaa mala le toŋgola leMasalaŋ taŋgullo a laŋ bɛɛndiaa. Ma tosa wallo le bɔŋaŋnda bɛŋnda naŋ bii laŋ kɔɔnaa. Mi apum tosa wallo a Kunda Suaa o Wanaa Chiɔuwaa lo wo, a Kunda Kua Wanaa Lanaa Wa Yilɔɔ wo. Wallo pila bɛnduaa kundaa tosa le naa malaa ni.
10. Ɔɔ sabulaŋ lapum, la naŋ nɔ balika melaa le bɛnduaa kundaa cho wallo tosaa kalaŋ o kundalaŋ niŋnda?
10 Mi Chɛhowa mɛi lediom maa, wanaa mandaa lasaa wa niŋ naa mandaa nyɛkɛndɛi, nduyɛ ŋ waŋnuŋ niŋ ‘ŋ nɔ lɛ niŋ isiooŋ le nyɛ o nyɛ, kɛlɛŋgaa niŋ te mi wana nɔla naa siooŋnde luei.’ (Chɛlui. 23:4) Hei kpeekpei ndepilɛnɔ pilɛ o Fiŋlaŋ niŋ diolaŋ Chohana sinaŋ ni, mɛɛ kala ndɔ del a naa kala kalaa. Mbo dimi aa: “Mi che bɛɛ i cho ikala ya o ba le mi chɔm acheleŋnda mɛɛ ya cho sinaŋndo yɛ, kɛ mi bɛndu kunda yaa sina tau le wo biunuŋ ya nilaŋ yaŋɔɔ, mɛɛ ya wa ndu sɔɔŋ tosa mi buulaŋ tau woŋ chɔmndo. Nduyɛ mbo mala ya le tiindaŋndo nɔɔ maa Chɛhowa kaala ya. I loonuŋ lɛ nyɛ kpeekpei o dimi wo le, kɛ mi pɛŋgi buulaŋndo. I laalaŋ maa Chɛhowa ndoo vem ndu le ya malaa a teleŋ bɛnda wo ni.” Vɛɛ ŋ sɔla yɛ niŋ malaa bɛnduaa kundaa o ba o kunda numndo niŋ?
11. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ balika melaa le bɛnduaa kundaa? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
11 Chɛhowa yeema naa miŋ nɔ balika melaa o kɔllo niŋ di le bɛnduaa kundaa, “le wali nda cho tosaa wo.” (1 Tɛsa. 5:12, 13) Mi Ɛnilita cho vɛlɛ o Fiŋlaŋ niŋndo bɛɛ dimi aa: “Mi che bɛɛ mi bɛnduaa kundaa yɔŋguŋ a kɔllo wulee le acheleŋnda malaa, kɛ keŋ sim nuaa maa a nɔ teleŋndo a yoomuaŋ tau mbo hiau acheleŋnda le, ɔɔ bahawɛi komal nda o yoomu ndaa niŋ te le. Lepum mi dimul nda aa, ‘A sina? A cho bɔɔ bɛndu kunda kɛndɛ. Nduyɛ I yeema num ma sina keŋ.’” Mi ndepilɛnɔɔ o Tɔkiyic niŋ diolaŋ Sela dimi aa: “Bɛnduaa kundaa yeema kɔl dɛɛniaa le ma hiou lachi a wali ndaa tosaa. Lelaŋ, ŋ nɔla miŋ poonyial nda yauwo, miŋ veelu nda le nyɛdiaa, ɔɔ miŋ fula a nda latulu o wali pollo niŋ.” Baa a sina pa bɛndu kunda ŋ nɔ balika melaa le wali kala kala o cho tosaa o kundaa niŋndo? Nuuviaa nɛilaŋ le ma mel ndu balikaa.—1 Kɔliŋ. 16:18.
A nɔla ma ke bɛnduaa kundaa kɔl dɛɛniaa nda yeema wo, le ma hiou lachi a wali ndaa tosaa (Tofa pɛl 7, 11, 15)
MI BUƐIYAA IBUŊGAA TAŊGUL NAA
12. O wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, kɛɛsiaa kuɛɛ wa yɛ le kundalaŋ taŋgullo? (1 Tɛsaloniaŋ 2:7, 8)
12 Mi Chiisu yɔŋgu vɛlɛ ‘puaa pum maa ke,’ le kundaa malaa o nɛi cheleŋ choo. O nɛi ndɔ chɔmaa bɛŋgu, mi bɛnduaa kundaa o Chulusalɛm niŋ viam Pɔɔl, Banabaa, a wanaa cheleŋ maa buɛiyaa ibuŋgaa. (Walta. 11:22) Le yɛɛ? Sabu tosa ma yulu buɛiyaa malalaŋnda a bɛnduaa kundaa iso wo cho le kundalaŋ taŋgullo ni. Le sabu pilɛ koŋ nda yulu vɛlɛ puaapiliaa apum iso maa buɛiyaa ibuŋgaa ni. (Walta. 15:40, 41) Mi puaa haa soliŋ sala tau le wallo hoo tosaa. Nduyɛ lepum mi ndaa wou yoomula ndalaŋ o kpundɔɔ niŋ, le puaapiliaa ndaa pɛɛkoo a nda kɔl dɛɛniaa kioo.—Nuawɔ 1 Tɛsaloniaŋ 2:7, 8.
13. Ɔɔ waltaŋ latiŋ la buɛiyaa ibuŋgaa nɔ le tosaa laŋ?
13 Mi buɛiyaa ibuŋgaa kuɛ o fondaŋ ndaŋ tau yilɔɔ. Mi apum buli tiŋnda leviltaŋ le kɔlaŋ kundalaŋ yilɔɔ. O lɔɔ o lɔɔ bɛŋgu, mi buɛi ibuŋgaa yɔŋgu sɔɔŋ, mbo kuɛ puaapiliaa a ndepiliaa yilɔɔ kɔl dɛɛniaa, mbo bii bɔŋaŋndaŋ a kɔɔfaa, vɛlɛ a bɛnduaa kundaa, nduyɛ mbo chua chilaŋ le bɔŋaŋ wali pollo. Mbo bɛɛndiaa sɔɔŋ le yɔŋgoo o bɔŋaŋnda ibuŋga laŋ a la bɛŋndaŋ. Mbo chua chilaŋ le bɔŋaŋndaŋ ndaŋ kɔɔnaa. O cho waŋndo opilɛ le kɔɔfaa pɛɛkoo o sukuu lekɔɔfaa niŋ. Mbo bii bɔŋaŋ teŋgeŋndo a kɔɔfaa cho o buŋgɛi nduɛi niŋnda. Le handɔɔ lechoo, mi lɛuve ke ndu vɛlɛ walta choŋ choŋ ndaŋ lapum le tosaa.
14. Chɔmndɔ sabulaŋ latiŋ la naŋ chɔm balika melaa le wali kala kala buɛiyaa naa ibuŋgaa cho tosaa wo.
14 Vɛɛ kundalaŋ la sɔla yɛ tɔnɔɔ o wali buɛiyaa ibuŋgaa cho tosaa wo niŋ? Te o hiŋ pɛ a yilɔɔ buɛiyaa ibuŋgaa kua kundalaŋ ndo okɔɔ, mi puaapilɛnɔɔ o Tɔkiyi niŋ dimi aa: “Teleŋ o teleŋ yilɔɔ buɛi ibuŋgaa wa pɛ, mi chɔɔlu yoomuaŋ sɔla le teleŋndo chuaa tau a puaapiliaa a ndepiliaa, vɛlɛ a le nda malaa. I chua niŋ teleŋndo tau a buɛiyaa ibuŋgaa bɔɔbɔɔ, kɛ opilɛ bɛɛ tosa wɔ mi yiyaŋ maa o cho bɔɔ kpɔndi kpɔndi, ɔɔ o nɔ teleŋ le mi suukaŋ a ndu le le.” Mi Chohana naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo, kua teleŋ pilɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a buɛi ibuŋgaa, kɛ a komal wana o wana le. Mbo dimi aa: “Teleŋnda bɔɔbɔɔ mi loonuŋ ndɔ a paale leŋ kɛ. Mi bɛnduaa niaa ŋiɔɔŋnda kuaŋnuŋ o fondaŋ cheleŋ, nduyɛ yeemɛi wa ya bɔɔ le nda. Mi buɛi ibuŋgaa dɛɛniaa ya kɔllo tau, nduyɛ mbo mala ya le chɔɔ maa, o wali Chɛhowaa niŋ, teleŋndaŋ lapum, ŋ ve a yuŋgula naalaŋ latulu le. Kɛ o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ, ŋ cho nɔ teleŋndo tau le waa a nda latulu.” Buɛiyaa ibuŋgaa bɔɔbɔɔ sɔla niŋ chandɔɔla waa nuaa naa o ba.—Walta. 20:37–21:1.
15. (a) A mɛɛ 3 Chɔŋ 5-8 dimi yɛ, vɛɛ naŋ chɔm yɛ balika melaa le buɛiyaa ibuŋgaa? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.) (b) Le yɛɛ i cho yɛ suɛi sɔvɛ le miŋ chɔm vɛlɛ balika melaa le laandaa puaapiliaa nda yulu iso wa, nduyɛ vɛɛ naŋ tosa yɛ hei? (Tofa vɛlɛ kɔfoo “Loonuŋ a Laandaa Puaapiliaa Nda Yulu Iso Wa.”)
15 Mi kiilanɔɔ Chɔŋ dɛɛniaa Kayɔɔ le mbo tosal puaapiliaa kua kundalaŋ yilɔɔ wa kɛndɛi, nduyɛ mbo ‘kindiŋ le nda malaa o nɛi Mɛlɛka hɛnaŋndo choo, te a wa pɛ kɔlaŋ.’ (Nuawɔ 3 Chɔŋ 5-8.) Hau nɛiyo opilɛ o naŋ tosa hei cho, buɛiyaa ibuŋgaa veeloo o naalo bɛɛ le nyɛdiaa dioo ni. Nɛi cheleŋ naŋ tosa vɛlɛ hei yo cho kɛɛsiaa wali pollo tooloo a teleŋ yilɔɔ buɛi ibuŋgaa ni. Mi Lɛsili naŋ soo suŋ ndu okɔɔ wo, chɔm balika melaa o nɛi cheleŋ choo. Mbo dimi aa: “Mi piɛi o Chɛhowa lo le mbo ke nda nyɛm nda hauba woŋ. Mi ya a pɔnɔ nuu poonyial nda yauwo, le nda dimullo mɛɛ kpɛ yilɔɔ nda hiŋ o kunda naa niŋndo ke naa kɔl dɛɛniaa yɛ.” Loonuŋ maa, waŋchieeya koni buɛiyaa ibuŋgaa cho ni maa naa. Teleŋndaŋ lapum, ma naa, ma buulaŋ, nduyɛ pɛŋ ma tambu kɔl. Naapum diomnda kɛndɛla ŋ dimi laŋ, ɔɔ kɛndɔŋ pɔmbɔŋ ŋ tosal nda woŋ, wa ndɔɔ mulioo le nyɛ buɛiyaa ibuŋgaa nyuna Chɛhowa le malaa wo.—Polo. 12:25.
Ŋ YEEMA MALA PUAAPILIAA NDA YULU ISO WA
16. A mɛɛ Polowaa 3:27 dimi yɛ, nyunala kuɛɛ puaapiliaa nɔ yɛ ma nyunaŋ?
16 Chieeŋndo balɔɔ silɔ, ŋ yeema puaapiliaa tau a yɔŋguŋ “maa ke” le kundaa malaa wa. Te puaapilɛnɔ yiŋ ndɔ ŋ cho ni, baa a nɔ pa “kpaayaa le malaa yɔŋgoo”? (Nuawɔ Polowaa 3:27.) A nɔ pa yeemɛi le ma suliŋ le waa buɛi malalaŋndo? Te buɛi malalaŋndo ŋ cho niŋ ni, baa a nɔ pa yeemɛi le ma komal kpeleŋndo le simnɔŋndo bɛndu kundaa le puaapiliaa numnda malaa?d Baa a tiuba pa le yɛlɛmiaalaŋ tosaa o yoomu numndo niŋ, le ma peelu yauwo le kɔlaŋ o Sukuuwo le Wanaa Dimi Yooŋgu Kɛndɛ leMasaa Wa? Sukuuwo hoo cho num pɛɛku le ma suliŋ, le mi Chiisu soliŋ num kpeku o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ. Te a yiyaŋ pɛ maa a suliŋ le sɔɔŋ muŋ tosaa le, piɛi a ndi okɔɔ o Chɛhowa lo. Nyuna ndu le mbo ke num nyina ndɔ diandaa, le mbo mala num ma sɔla batiuwaa o wali kɛ kɛ nda ke num pɛ le tosaa niŋ.—Luku 11:13; Walta. 20:28.
17. Vɛɛ puaa yɔŋguŋ le kundaa malaa wa, mala yɛ naa le sinaa Masa suu Chiisu cho wo?
17 Puaapiliaa Chiisu yulu iso “maa ke” le kundaa malaa wa, cho tamaseliiyo opilɛ le chɔmndo maa Chiisu cho chilaŋ chuaa o kunda leKilisiɔŋndo niŋ ni, o palɛi mɛɛlɛi hei niŋ. (Maa. 28:20) Baa a cho a kɔl kɛndɛ le sinaa maa ŋ nɔ Masa nɔ kaalaa a kɛndɛiyo, o sina bahawɛila naalaŋ, nduyɛ mbo ke naa puaapiliaa le naa malaa wo le? Te lende i cho, mɛɛ nuuviaa nɛilaŋ le puaa tosa haa wallo kalaŋ nda balika melaa chɔmndo. Nduyɛ fɛŋ bɛɛ puɛɛnuŋ le Chɛhowa balikaa mello le kanifuule, ndu cho puunduleŋ le “nyɛ o nyɛ kɛndɛ naŋ nɔ wo ni.”—Chemi. 1:17.
CHONDII 99 Puaapiliaa o Waalaŋ Niŋ
a Bɛnduaa kundaa cho o Dialii Kuumbaŋ Choo Ve choo wa, wanaa ndaa malaa, Wanaa Cho Chilaŋ Chuaa o Lɛuve Wa, a wana o wana cho walta yɛ yɛlaŋ tosaa o kɔɔna Chɛhowaa niŋ, cho ko “maa ke” le kundaa malaa.
b Diolaŋ lapum la siŋgaŋ.
c Mi ndaa veelu leŋ paandu aa Tɔki.
d Le chɔɔloo sinaa mɛɛ ŋ suliŋ le simnɔŋndo buɛi malalaŋndo ɔɔ bɛndu kundaa yɛ, tofa buŋgaŋ pɛɛkaŋ muŋ, “Puaapiliaa, Baa La Cho pa Kindiŋndo le Simnɔŋndo Buɛiyaa Malalaŋnda?” a “Puaapiliaa, Baa La Cho pa Kindiŋndo le Simnɔŋndo Bɛnduaa Kundaa?” o yau Bandu Mɛŋgɛlaa le Bɛŋgufɔnɔɔ 2024.