BUŊGƐI PƐƐKƐI 26
CHONDII 123 Diikuŋ Nɛi Chɔmaa Mɛlɛkaa
Chɔm Kaa Tusiaŋndo le Sɔɔŋ Ŋ Bii Bila le Woŋ Chɛlɔɔ
“Ŋ nɔla miŋ chii sɔɔŋ kpou sina a Mɛlɛka Kpaaya Kpou Kpou Wo okɔɔ le.”—CHOOBU 37:23.
NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO
Ŋ cho pɛɛku mɛɛ naŋ biunuŋ simulta komal naa laŋ yɛ, te o yɔŋ pɛ miŋ chɔm kaa tusiaŋndo le chɛlɔɔ nyɛ naŋ sina le wo, miŋ handu kɔllo o nyɛ naŋ sina wo choo, nduyɛ miŋ dɔu tiindaŋ naa o Chɛhowa niŋ.
1. Suliŋ yɛɛ Chɛhowa ke yɛ naa, nduyɛ le yɛɛ?
CHƐHOWA toosiaa naa o nɛi kaamaa niŋ. Ŋ tiuba miŋ yiyaŋ, miŋ pɛɛku sɔɔŋ sɛnɛiyoŋ, nduyɛ miŋ sina mɛɛ naŋ duau nyɛ naŋ pɛɛku wo o wali niŋ yɛ. Le yɛɛ o toosiaa yɛ naa o nɛi waa nuaa choo? O yeema naa miŋ “saaluŋ kɔl kalu Mɛlɛkaa,” okoŋ miŋ soliŋ yiyaŋ naa kpeku nyɛkɛndɛi le ndu piɛiyo.—Polo. 2:1-5; Luom. 12:1.
2. (a) Yɛɛ naŋ sina yɛ le? (Choobu 37:23, 24) (Tofa vɛlɛ fotueiyo.) (b) Vɛɛ naŋ sɔla yɛ tɔnɔɔ te ŋ chɛl pɛ maa o cho sɔɔŋ kpou le naŋ sina le?
2 Chɛhowa toosiaa naa a suliŋndo le sɔɔŋ bɔɔbɔɔ pɛɛkoo, kɛ sɔɔŋ cho tau ŋ naŋ sina le woŋ. (Nuawɔ Choobu 37:23, 24.) Ŋ tofaŋndɔ tamasi Choobu wo. Mi Chɛhowa nyuna Choobu nyunala bɔɔbɔɔ la mala ndu mbo bii bila maa sɔɔŋ cho tau ŋ o sinapɛŋgu le woŋ. Mi suukaŋ koŋ mala ndu le yiyaŋnda ndɔlaŋ siɛɛnduuwo, nduyɛ mbo chɔm kaa tusiaŋndo. (Choobu 42:3-6) Mi naa bɛɛ sɔla tɔnɔɔ tau te ŋ chɔm pɛ kaa tusiaŋndo le chɛlɔɔ maa o cho sɔɔŋ kpou le naŋ sina le. Tusiŋ waa nuaa mala naa le miŋ tiindaŋ Chɛhowa maa o cho naa chɔm nyɛ naŋ nɔ miŋ sina wo, le kɛɛsiaalaŋ tosaa a taasi.—Polo. 2:6.
Chɛlɔɔ maa o cho sɔɔŋ kpou le naŋ sina le chuu naa tɔnɔɔ maa Choobu (Tofa pɛl 2)
3. Yɛɛ naŋ cho yɛ pɛɛku o buŋgɛi hei niŋ?
3 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku sɔɔŋ pum ŋ naŋ sina le woŋ, vɛlɛ a simulta hei chuu naa lepum ndaŋ. Ŋ cho vɛlɛ pɛɛku le sabu i cho suɛi sɔvɛ le mɛɛ naŋ sina sɔɔŋ pum te yɛ. Sɔɔŋ muŋ pɛɛkoo cho naa mala le miŋ kindi tiindaŋ naa maa Chɛhowa, “wana nɔ taasi kpeekpeiyo” wo cho naa chɔm nyɛ kpeekpei naŋ nɔ miŋ sina wo.—Choobu 37:16.
Ŋ SINA TELEŊ MƐƐLULA CHEENDO HOO LAŊ HUŊ NIŊNDO LE
4. A mɛɛ Maatiu 24:36 dimi yɛ, ɔɔ suɛi sɔvɛi ipum i naŋ sina le ve?
4 Nuawɔ Maatiu 24:36. Ŋ sina teleŋ mɛɛlula chieeŋndo hoo la huŋ niŋndo le. Hali Chiisu bɛɛ teleŋ o wa o chieeŋndo choo wo, ndoo sina ‘paaleŋ a hawɛi koŋ te.’a Okoŋ kɔɔli, mbo dimul kiilaa nduaa maa Chɛhowa, wana tosa sɔɔŋ a teleŋndo kpafii wo ‘ndupilɛ kpe nɔ dioo ni le kɛɛsiaa’ teleŋ sɔɔŋ pum nɔ le yɔŋnɔŋndo wo. (Walta. 1:6, 7) Chɛhowa kɛɛsiaa teleŋ Chieeŋndo hoo nɔ le tambei sɔlaa wo, kɛ ŋ tiuba miŋ sina teleŋ kpeekpei keŋ cho yɔŋnɔŋndo le.
5. Vɛɛ kiɔɔ sinaa teleŋ mɛɛlula Chieeŋndo la cho fuuluu wo paaliaŋ yɛ naa?
5 A mɛɛ Chiisu dimi yɛ, ŋ sina mɛɛ kpɛ naŋ nɔ miŋ chum haaa mi mɛɛlula chieeŋndo hoo la fuuluu yɛ le. Lelaŋ, mi i wa ikala naa o ba le biuwɔŋndo ɔɔ miŋ tambu kɔl taama taama te ŋ bii niŋ pɛ paale Chɛhowa leŋ chumndo le teleŋ vilɛi. Ɔɔ lepum yɛ, i ve bɛɛŋ le biuwɔŋndo mamɔɔ wanayaŋ naŋ ɔɔ wanaa cheleŋ cho naa wo le. (2 Pit. 3:3, 4) Naapum miŋ yiyaŋ maa te naŋ sina pɛ paale kpeekpeile mɛɛlula chieeŋndo la cho hunɔɔ leŋ, i wa wa tɛtɛlɛ le miŋ biunuŋ, nduyɛ ŋ hiu kɔllo tambu le mɛɛ nda cho naa mamɔɔ yɛ le.
6. Le yɛɛ i cho yɛ suɛi kɛndɛ le sabu naŋ sina teleŋ mɛɛlulaŋ la cho hunɔɔ wo le?
6 O kpeekpei niŋ, le mɛɛ Chɛhowa chɔm naa teleŋ kpeekpei mɛɛlula Chieeŋndo la cho fuuluu yɛ le, o ke naa fondaa le ndu chɔmndo maa le mɛɛ naŋ kaala ndu miŋ nɔ tiindaŋndo o ndu niŋ yɛ naŋ cho ndu piɛiyo ni. O cho a teleŋndo o kɔl te naŋ cho Chɛhowa piɛiyo le, mɛɛ i wa ko maa laalaŋ naa o ndu niŋ nɔ teleŋ o mɛɛlu wo. I cho suɛi sɔvɛ le kɔllo handɔɔ o nyɛ ‘paale Chɛhowa leŋ’ le tosa niŋndo choo, mbo hiau kɔllo handɔɔ o teleŋ paale leŋ le huŋ niŋndo choo. Hei cho naa mala miŋ sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ, miŋ tiindaŋ o ndu niŋ, nduyɛ miŋ tosa nyɛ o nyɛ le ndu kɔllo nɛŋioo.—2 Pit. 3:11, 12.
7. Yɛɛ naŋ sina yɛ?
7 I cho suɛi sɔvɛ le miŋ yiyaŋ a nyɛ naŋ sina wo okɔɔ. Ŋ sina maa palɛi mɛɛlɛi kanduŋ 1914. Chɛhowa chɔm naa ko huuluŋ Baabui soo a wɔsi koŋ okɔɔ wo le, kɛ mbo chɔm naa vɛlɛ sɔɔŋ cho wa yɔŋnɔŋndo chɔŋ a teleŋ koŋ ndo. Fulamakɔɔlioo cho ni, ŋ sina niŋ kɛsɛ maa “Paale bɛndule Chɛhowa leŋ le cho niŋ kpɛɛluŋ.” (Sɛfa. 1:14) Ŋ sina vɛlɛ wali Chɛhowa yeema naa miŋ tosa wo. Ndu cho yɛ wanaa bɔɔbɔɔ dimullo “yooŋgu kɛndɔɔ hoo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ” ni. (Mat. 24:14) Yooŋgoo hoo cho dimiŋndo o lɛŋnde 240 niŋ, a o sɔɔŋ maŋgalaŋ niŋ hiouwɔɔ 1,000. Ŋ nɔ fɛlɛŋ miŋ sina paaleŋ a hawɛiyo, malaŋ naŋ dimi yooŋgu kɛndɔɔ hoo a dialuŋ fuulaa le.
Ŋ SINA MƐƐ CHƐHOWA TOSA SƆƆŊ LEPUM YƐ LE
8. Yɛɛ diomndaŋ ndaŋ “walta Mɛlɛka tonyaa” la sim yɛ? (Ikilisiaatii 11:5)
8 O cho teleŋ o teleŋ te naŋ “chii walta Mɛlɛka tonyaa sina le.” (Nuawɔ Ikilisiaatii 11:5.) Diomndaŋ ndaŋ la chɔm nyɛ Chɛhowa tosa mbo yɔŋnuŋndo, ɔɔ nyɛ o chɛl mbo yɔŋnuŋndo le halikpeŋ mi hɛnaŋ ndɔɔ peeluŋndo. Ŋ sina le sabu kpeekpei Chɛhowa chɛl mi sɔɔŋ pum yɔŋnuŋndo le ɔɔ mɛɛ o mala naa niŋ yɛ le. (Sam 37:5) Sinapɛŋgu waa nuaa kendu biyɔɔ bila, mɛɛ mɛɛ i cho naa ikala wanaa sinaa dɛɛniaa o ba le sinaa mɛɛ chɛlɛkpɔɔ o hindu kala ndɔ o dembe yɛ.
9. Simulta kuɛɛ naŋ sɔla yɛ te ŋ bii bila mɛɛ kpeekpei Chɛhowa mala naa yɛ le?
9 Te ŋ bii bila mɛɛ kpeekpei Chɛhowa mala naa yɛ le, mi hei tosa miŋ nɔ kiisaŋndo le kɛɛsiaalaŋ lapum tosaa. Naapum miŋ nɔ kiisaŋndo le salaa soliŋndo le tosaa tau o wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ niŋ, mɛɛ yoomu naa tosaa tɛtɛlɛ ɔɔ kɔlaŋ naa yamɛi cho tau le wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa wa cho nuaa yɛ. Naapum mi kiisaŋndo wa naa te Chɛhowa hini pɛ kɔl a naa, le mɛɛ naŋ kɛɛ kpeleŋnda naalaŋ komallo o Mɛlɛka piɛiyo niŋ yɛ, ɔɔ le mɛɛ naŋ cho fulamakɔɔlila kɛndɛla sɔla o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ te yɛ. Ɔɔ mi simullo komal naa o walta kɔɔnaa tosaa niŋ, okoŋ miŋ yiyaŋ maa Chɛhowa cho naa mala le.
10. Le mɛɛ naŋ sina mɛɛ kpeekpei Chɛhowa mala naa yɛ le, suliŋnda kuɛɛ keŋ mala yɛ naa le nɔɔ?
10 Le mɛɛ naŋ sina mɛɛ kpeekpei Chɛhowa mala naa yɛ le, mi hei tosa miŋ nɔ suliŋnda kɛndɛlaŋ mɛɛ tusiŋndo, a kpeleŋ naa sinaa cho nuaa yɛ. Mi hei mala naa vɛlɛ le sinaa maa yiyaŋnda Chɛhowa laŋ, a nɛila ndɔlaŋ la hiou wa filioŋ a la naa laŋ. (Aisa. 55:8, 9) Miŋ pɛɛku vɛlɛ le tiindaŋ naa kpou dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ, a le batiuwaa sɔlaa. Te ŋ sɔla pɛ fulamakɔɔlila kɛndɛlaŋ o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ, ɔɔ walta cheleŋnda naŋ tosa o kɔɔna Chɛhowa wo niŋndaŋ, Chɛhowa naŋ nɔ ni miŋ saŋgala. (Sam 127:1; 1 Kɔl. 3:7) Te sɔɔŋ kue mɛɛ naŋ wa muŋ kɔl lɛ le, ŋ nɔ miŋ loonuŋ maa mi Chɛhowa che nyɛ o nyɛ fee cho yɔŋnɔŋndo. (Aisa. 26:12) Ŋ nɔ miŋ kindiŋ le o naŋ tiuba wo tosaa, nduyɛ miŋ hiou lachi a Chɛhowa tiindaŋndo maa o cho naa mala. Ŋ nɔ tiindaŋndo maa o cho naa nɛi chɔmaa naŋ yeema wo ke, o yɔŋ bɛɛ mbo tosa ndi o nɛi kaama niŋ mɛɛ ndoo tosa ndi o paandoo niŋ yɛ le.—Walta. 16:6-10.
11. Sɔɔŋ sɔvɛ kuɛɛ naŋ sina yɛ ŋ mala naa woŋ?
11 Ŋ sina maa teleŋ o teleŋ Chɛhowa nɔ kaalaa, sandei, nduyɛ o nɔ taasioo. Ŋ sina vɛlɛ maa mbo che nyɛ naŋ tosa le ndu, a le puaapiliaa a ndepiliaa wo o sɔvɛ. Nduyɛ ŋ sina maa teleŋ o teleŋ mi Chɛhowa fanda wanaa chɔm lo lechoo wo o ndu lo wa.—Hibu. 11:6.
Ŋ SINA NYƐ CHO YƆŊNƆŊ O CHIILAŊ NIŊNDO LE
12. A mɛɛ Chemisi 4:13, 14 dimi yɛ, yɛɛ naŋ sina yɛ le?
12 Nuawɔ Chemisi 4:13, 14. Tonya sɔvɛ sɔviɔɔ o pilɛ cho ni maa, ŋ sina mɛɛ yoomu naa waŋ niŋ o chilaŋ niŋ yɛ le. O chieeŋ wɔɔŋ naŋ cho hoo wo niŋ, ‘mi sɔɔŋ naŋ ve kɔl te woŋ yɔŋnuŋ naa a teleŋ naŋ ve muŋ kɔl te wo.’ (Iki. 9:11) Le hei, ŋ nɔla miŋ sina te sɔɔŋ naŋ kɛɛsiaa woŋ yɔŋnuŋ niŋ pɛ, ɔɔ te ŋ wa niŋ pɛ yoomu le muŋ tosaa le.
13. Vɛɛ naŋ sinaŋ yɛ te ŋ sina nyɛ cho yɔŋnɔŋ o chilaŋ niŋndo le?
13 Lepum, mi i wa ikala le miŋ biunuŋ kanifuule, ŋ sina nyɛ kpeekpei cho yɔŋnɔŋ o chilaŋ niŋndo le. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? Lepum, miŋ buulaŋ le nyɛ cho yɔŋnɔŋndo, okoŋ mi i paaliaŋ kɔl naa kɛndɔɔ. Te kpundɛlaŋ a sɔɔŋ naŋ ve kɔl te woŋ yɔŋnuŋ pɛ, miŋ tambu kɔl tau. Nduyɛ te sɔɔŋ yɔŋnuŋ mɛɛ naŋ wa muŋ kɔl lɛ le, miŋ tambu kɔl okoŋ miŋ vi ŋdial.—Polo. 13:12.
14. O yɛɛ choo nyaale naa kpeekpeiyo tɔlnuŋ yɛ? (Tofa vɛlɛ fotueilaŋ.)
14 Te ŋ biunuŋ pɛ simulta komal naa laŋ, miŋ chɔm kɛsɛ maa le mɛɛ naŋ kaala Chɛhowa yɛ naŋ cho ndu piɛiyo ni, kɛ o cho le tɔnɔ naŋ cho hunɔɔ sɔla wo le. Konalaŋ o Baabuiyo niŋ la chɔm maa, ŋ nɔ miŋ wa Chɛhowa kɔl le mbo manda naa o kpundɛla kɛ kɛ komal naa laŋ niŋ te, nduyɛ maa o cho ndu le kɛɛsiaa sɔɔŋ nɔ le naa yɔŋnɔŋndo o yoomoo niŋndo le. O sina maa nyaale naa tolnuŋ o tiindaŋ naŋ nɔ le chilaŋndo choo le. Kɛ o tɔlnuŋ o ndu nyunaa le nɛi chɔmaa, a ndu diikɔŋndo choo. (Chɛl. 10:23) Te ŋ tiindaŋ ndu pɛ le kɛɛsiaalaŋ tosaa, mɛɛ dimioo naŋ cho koŋ ni aa: “Te Chɛhowa chɛl pɛ, ŋ cho wa yoomu, okoŋ miŋ tosa hei ɔɔ hei.” —Chemi. 4:15.
Chɛhowa nyunaa le nɛi chɔmaa vɛlɛ a ndu diikɔŋndo tiuba mbo ke naa manda kpekpeiyo (Tofa pɛl 14-15)b
15. Yɛɛ naŋ sina yɛ a chilaŋ okɔɔ?
15 Mi che bɛɛ ŋ sina nyɛ cho yɔŋnɔŋ lepaa o lepaa wo le, kɛ ŋ sina maa Chɛhowa mɛi lediom le naa yoomu fafɛɛŋndo kioo. O yɔŋ bɛɛ aa o choo choo niŋ, ɔɔ o lɛŋndeŋ choo. Ŋ sina maa o dimi lachoo le, nduyɛ nyɛ o nyɛ kuuna ndu sɔɔŋ o dimi woŋ peeloo le. (Tai. 1:2) Ndupilɛ kinɛi tiuba ni mbo dimi sɔɔŋ nɔ le yɔŋnɔŋndo woŋ, nduyɛ a sɔɔŋ yɔŋnuŋ ndɔ bɛɛ le woŋ. Mi sɔɔŋ o dimi o paandoo niŋndoŋ kpou yɔŋnuŋ, nduyɛ sɔɔŋ o dimi le yɔŋnɔŋndo o chilaŋ niŋndoŋ bɛɛ kpou cho yɔŋnɔŋ. (Aisa. 46:10) Ŋ sina kɛsɛ maa nyɛ o nyɛ kuuna Chɛhowa naa kaalaa chɔmndo le. (Luom. 8:35-39) O cho naa taasioo, kɔl dɛɛniaa, a kpaaya naŋ yeema wo ke, le miŋ biunuŋ simul kɛ kɛ komal naa pɛ. Ŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho naa mala, nduyɛ mbo dɔu naa sala.—Chɛl. 17:7, 8.
Ŋ NƆLA MIŊ BII BILA MƐƐ KPEEKPEI CHƐHOWA SINA NAA YƐ LE
16. A mɛɛ Sam 139:1-6 dimi yɛ, sinapɛŋgu yɛɛ Chɛhowa nɔ yɛ o naŋ tiuba miŋ bii bila le wo?
16 Nuawɔ Sam 139:1-6. Wana naa toosiaa sina nyɛ o nyɛ fee a naa okɔɔ. O sina le sabu naŋ yiyaŋndo, mɛɛ naŋ sinaŋ yɛ, sɔɔŋ naŋ dimi woŋ, sɔɔŋ cho naa o kɔl loŋ, a nyɛ o nyɛ naŋ tosa, nduyɛ a le sabu naŋ tosa muŋ ndo. A mɛɛ Masaa Deeve dimi yɛ, Chɛhowa cho o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le naa malaa. Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ te a sina pɛ maa Mɛlɛka Kpuluŋguma Bɛndoo, Wana Toosiaa hiou kpou wo, o toosiaa nyɛ o nyɛ fee wo buulaŋ tau a num? Mi Deeve dimi aa: “I nɔla mi bii hei bila le, kanifuule i kendu bɔɔ bila biyɔɔ.”—Sam 139:6.
17. Naapum le yɛɛ naŋ cha yɛ ndi ikala le chɛlɔɔ maa Chɛhowa sina naa nyɛkɛndɛi?
17 Naapum le nyɛ yɔŋnuŋ o yuŋgu naa niŋndo, naamu naa, ɔɔ laalaŋ naŋ nɔ paandu wo, mi i wa ikala le miŋ che Chɛhowa maa Finya kaala naa, nduyɛ mbo nɔ yeemɛi o naa niŋndo. Ɔɔ lepum miŋ yiyaŋ maa, biondɔŋnda naŋ tosa o paandoo niŋndaŋ la wɔu bɔɔ, lelaŋ Chɛhowa nɔ iyeema le naa sina le, nduyɛ maa o cho landaŋ a naa. Deeve bɛɛ, mi ndoo nɔ lepum yiyaŋnda waa nuaa. (Sam 38:18, 21) Ɔɔ lepum, mi wana cho kindiŋndo le yoomu ndɔɔ siŋgaa le mbo bii ndu o nɛi Mɛlɛka hɛnaŋndo choo wo nyunaŋ aa, ‘te o yɔŋ pɛ maa Mɛlɛka sina ya nyɛkɛndɛi, le yɛɛ o cho yɛ ya kɔl le mi kɛɛ yoomu ya wa paandu niŋ, mbo hɛnaŋ ya wo?’
18. Vɛɛ naŋ sɔla yɛ tɔnɔɔ te ŋ chɛl pɛ maa Chɛhowa sina naa, mbo hiau mɛɛ naŋ sina naapila yɛ? (Tofa vɛlɛ fotueilaŋ.)
18 I cho suɛi sɔvɛ le chɛlɔɔ maa Chɛhowa sina naa nyɛkɛndɛi, mbo hiau bɛɛ mɛɛ naŋ sina naapila yɛ, nduyɛ maa mbo che o kɛndɔɔ naa o ŋdial, o naapila tiuba miŋ che le wo. A koŋ kpou, mbo che biondɔŋnda naalaŋ, o sina wanaa suu naŋ yeema miŋ wa wa, nduyɛ o kaala naa. (Luom. 7:15) Te ŋ bii pɛ bila maa mi Chɛhowa che nyɛ naŋ tiuba le tosaa wo, keŋ cho naa mala miŋ chɔɔlu tiindaŋndo nɔ le ndu piɛiyo o laalaŋndo choo, nduyɛ miŋ tosa ndi a nyaale.
Mi Chɛhowa mala naa le miŋ kindi tiindaŋ naa o yoomu sɔvɛ o mɛi lediom le naa kioo wo niŋ, nduyɛ mi hei mala naa le miŋ biunuŋ te sɔɔŋ naŋ ve kɔl te woŋ komal naa pɛ (Tofa pɛl 18-19)c
19. Yɛɛ kpeekpei naŋ sina yɛ a Chɛhowa okɔɔ?
19 Ŋ sina maa kaalaa Chɛhowa cho ni, nduyɛ ŋ nɔ kiisaŋ o kiisaŋ a hei le. (1 Chɔŋ 4:8) Ŋ sina vɛlɛ maa le mɛɛ Chɛhowa kaala naa yɛ o ke naa sawala ndɔla walaŋndaŋ ni. Nduyɛ o yeema yoomu sɔviɔɔ le naa. Chɛhowa yeema naa miŋ wa yoomu lefafɛɛŋ, nduyɛ le saboo hoo o soliŋ po ndɔɔ sala ni. Sala baŋaa hoo ke naa tiindaŋndo maa, ŋ tiuba miŋ sɔla batiuwaa mi che bɛɛ wanaa lahakiaa naŋ cho ni. (Luom. 7:24, 25) Ŋ sina vɛlɛ maa “Mɛlɛka cho o bɛndu mbo hiau kɔlta naalaŋ, nduyɛ o sina nyɛ o nyɛ fee.” (1 Chɔŋ 3:19, 20) Chɛhowa sina nyɛ o nyɛ fee a naa okɔɔ, nduyɛ o nɔ tiindaŋndo maa ŋ cho batiuwaa sɔla le hɛnaŋ ndɔɔ tosaa.
20. Yɛɛ mala yɛ naa miŋ fafaŋ buulaŋ bɛndoo a nyɛ naŋ sina le wo okɔɔ?
20 Chɛhowa viŋ naa sɔɔŋ naŋ nɔ miŋ sina woŋ te. Te ŋ chɔm pɛ kaa tusiaŋndo le chɛlɔɔ tonyaa hoo, mi keŋ mala naa ŋ hiu buulaŋ a sɔɔŋ naŋ nɔ kpaaya choo le woŋ okɔɔ le, nduyɛ miŋ handu kɔllo o sɔɔŋ cho ŋ sɔvɛ woŋ choo. Te ŋ tosa hei pɛ, ŋ cho chɔm maa ŋ nɔ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ, “wana cho walaŋ nduyɛ mbo nɔ kɔl kaloo wo.” (Choobu 36:4) Mi che bɛɛ ŋ sina wɔ sɔɔŋ kpou suŋ suŋ te, kɛ ŋ sina maa Chɛhowa cho hiouwɔɔ lachi a naa sɔɔŋ sɛnɛiyoŋ pɛɛkoo le fɛɛŋ a fɛɛŋ. Nduyɛ ŋ cho a kɔl kɛndɛ kanifuule ŋ pɛŋgi niŋ sɔɔŋ sɛnɛiyoŋ pɛɛkoo a Mɛlɛka naa Bɛndoo okɔɔ le.—Iki. 3:11.
CHONDII 104 Ke Mɛlɛkaa Nyina Diandaa Cho Ni
a Chiisu cho chilaŋ chua ni le chieeŋ wɔɔŋ Setana wo hoo tɛɛmbuu wo. Mɛɛ ŋ nɔla miŋ dimi maa o sina niŋ paale Amakɛdɔŋ cho hunɔɔ leŋ, nduyɛ a teleŋ o cho “chɔuwo yomɔɔ haaa mbo chii” wo.—Sɔɔŋ. 6:2; 19:11-16.
b TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Finyaa nda poleŋ cho nyɔɔŋ wou wo o bɔlɔ nyaanaŋndo niŋ le bɛɛndiaŋndo te kpundɔɔ del pɛ.
c TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Puaapilɛnɔ cho bahawɛilaŋ biuwɔŋndo wo cho yiyaŋndo a mɛɛ o wa niŋ a kɔl kɛndɛ o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ yɛ.