Mukanda samu na kuzaba mambu mingi yina ba me zonzila na Mukanda ya lukutakanu luzingu mpe kisalu
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
1-7 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA BIBLIA BINGANA 29
Losa malongi mpe bansalulu yina ke sepelisaka ve Nzambi
wp16.06-F 6, encadré
Bimona meso ya bantu yina ke vandaka na mazulu yina beto ke talaka ve
Bantu mingi bubu yayi ke na boma ya bampeve ya yimbi. Ya ke mutindu ba ke na boloko. Ba ke kanisaka ti kusadila maji, kukanga basinga na maboko, to bakisi lenda bumba bawu na mantwala ya bampeve ya yimbi. Kasi ya ke ve mfunu na kusala nyonso yina. Biblia ke kindisaka beto mutindu yayi: “Meso ya Yehova ke talaka ntoto nyonso samu na kusadisa bantu nyonso yina ke zolaka yandi na ntima mosi.” (2 Bansangu 16:9) Yehova yina ke Nzambi ya tsyeleka me lutila Satana na ngolo. Kana nge tudila yandi ntima, yandi ke bumba nge.
Samu Yehova bumba nge, nge me bonga kuzaba yina ke sepelisaka yandi mpe kusadila yawu. Na kifwani, na siecle ya ntete, bakristo ya Efeze vukisaka babuku ya bawu ya maji mpe yokaka yawu. (Bis 19:19, 20) Mutindu mosi kana nge zola ti Yehova bumba nge, nge me fwana kulosa bakisi, bima to babuku ya maji, basinga yina bantu ke kanisaka ti ya ke bumbaka mpe bima nyonso ya nkaka yina ke tadilaka bampeve ya yimbi.
w19.04-F 17 §13
Nwanina matsyeleka na yina me tadila lufwa
13 Kana nge ke na bantembe na yina me tadila nsalulu mosi, lomba Yehova na lusambu na kupesa nge ndwenga. (Tanga Zaki 1:5.) Nge lenda sosa mpe dyaka kuzaba mingi na kati ya mikanda ya beto. Kana nge zola, nge lenda sosa mpe lubakusu na bakuluntu ya kimvuka ya nge. Ba ke zonza ve na nge yinki ya kusala, kasi ba ke sadisa nge na kuzwa malongi ya Biblia yina lenda sadisa kaka mutindu malongi yina beto me zonzila. Mutindu yina, nge ke zaba kusala “luswaswanu,” mpe ni yina ke sadisa nge na “kusala luswaswanu na kati ya mambu ya mbote mpe ya yimbi.”—Ebr. 5:14.
w18.11-F 11 §12
“Samu ti mu tambula na butsyeleka”
12 Bansalulu mpe mikembo yina Biblia ke ndimaka ve. Bantu ya dikanda ya beto, bampangi ya beto ya kisalu to ya lekole lenda nata beto na kusala kintwadi na bawu na mikembo yina ke sepelisaka ve Yehova. Yinki lenda sadisa beto na kubwa ve na mutambu yina? Ni kubakula mbote-mbote samu na yinki Yehova ke ndimaka ve mikembo yina. Beto lenda sosa na mikanda ya beto samu na kuzaba kisika yina katukaka mikembo yina. Kana beto ke yindulaka na malongi yina Biblia ke pesaka na yina me tadila mikembo yina, beto ke vanda na kundima ti beto ke na tambulaka na mutindu yina “Mfumu ke ndimaka.” (Efe 5:10) Kana beto ke tulaka ntima na Yehova mpe na dyambu ya yandi, ya ke sadisa beto na “kutekita ve na mantwala ya bantu.”—Bin. 29:25.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1-F 905
“Kuleba”
Ya ke kifu ya kuzonzaka bamambu ya kitoko na muntu samu na kusepelisa yandi. Ya ke mpe kukembila na faso ya yimbi to ya luvunu. Kifu yina ke ve mbote samu ti ya ke nataka muntu yina ba ke na lebaka na kusepela na nzutu ya yandi mosi to na kutala ti yandi ke ya kulunga. Muntu yina ke na lebaka ke vandaka na dikanisi ya kuzwa kima to ke vingilaka ti ba kembila yandi. Yandi lenda nata muntu yina yandi ke na lebaka na kutala ti yandi me lunga kupesa yandi kima. Bambala mingi, kuleba ke mutindu ya kubwisa mpangi na mutambu. (Bin 29:5) Kuleba ke ve kidimbu ya ndwenga ya Nzambi kasi ya ke ndwenga ya yinza yina ke tadilaka luvunu, kifu ya kusoola bampusu mpe kifu yina ke nataka muntu na kutala kaka bansatu ya yandi mosi. (Zaki 3:17) Kuzonza luvunu, kukembila kaka samu na kunata muntu na kutala ti yandi ke ya kulunga ke bifu yina Nzambi ke zolaka ve.—2Ko 1:12; Gal 1:10; Efe 4:25; Kol 3:9; Luz 21:8.
8-14 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA BIBLIA BINGANA 30
“Kupesa munu ve bumputu, kimvwama mpe ve”
w18.01 24-25 §10-12
Wapi mutindu ya luzolo ke pesaka kilengi?
10 Ya tsyeleka mbongo ke bumbaka muntu. Ni na yawu, beto nyonso ke na nsatu ya kuvanda na mbongo. (Ekl. 7:12) Kasi beto lenda lenda kwandi kuzinga kana beto ke ve na mbongo mingi? Beto lenda lenda! (Tanga Ekleziase 5:12.) Agour, mwana ya Jaké sonikaka: “Kupesa munu ve bumputu, kimvwama mpe ve. Bika kaka ti munu kudia madia ya munu.” Beto lenda bakula samu na yinki yandi zolaka ve ba pesa yandi bumputu. Mutindu yandi mosi zonzaka yawu, yandi vanda zola ve kubwa na mutambu ya kuyiba samu yandi zabaka ti ya zola sepelisa ve Nzambi. Kasi samu na yinki yandi sambilaka ti ba pesa ve yandi Kimvwama? Yandi zonza: “Kana ve mu fuluka mpe mu manga nge mpe mu zonza, ‘Yehova ke nani?’” (Bin. 30:8, 9) Nge mpe me zaba bantu yina ke tulaka ntima na bimvwama ya yinza na kisika ya kutula ntima na Nzambi.
11 Muntu yina ke zolaka mbongo lenda sepelisa ve ntima ya Nzambi. Yesu zonzaka: “Ata muntu lenda sadila bamfumu zole. Kana ve, yandi ke yiina mfumu mosi, mpe ke zola mfumu ya nkaka, to yandi ke vanda ya kukangama na mosi, mpe ke zitisa ve ya nkaka. Beno lenda sadila ve Nzambi mpe Bimvwama.” Tekila yandi zonza mambu yayi, Yesu zonzaka mpe ti: “Beno bika kukutika bimvwama na ntoto, kisika yina banselele ke kudyaka yawu, mbungi ke bebisaka yawu, mpe miyibi ke kotaka samu na kulaba. Kasi beno kutika samu na beno mosi bimvwama na zulu, kisika yina banselele lenda kudya ve yawu, mbungi lenda bebisa ve yawu, mpe miyibi kele ve.”—Mat. 6:19, 20, 24.
12 Bambangi ya Yehova mingi ke ndimaka ti kusosa ve mingi ke pesaka bawu kilengi mpe ke salaka ti ba vanda na ntangu mingi samu na kusadila Yehova. Jack yina ke vandaka na États-Unis ke mosi ya bampangi yina ke sosaka ve mingi. Yandi tekisaka yinzo mpe na kompani ya yandi samu na kukuma mupasuli nzila mutindu kento ya yandi. Yandi me zonza: “Ya vandaka ve pete na kubika yinzo ya beto ya kitoko. Kasi na kati ya bamvula, mu vanda vutukaka ya kulemba na yinzo samu na kisalu ya munu. Kento ya munu vandaka mupasuli nzila, mpe yandi vanda vanda kaka na kilengi. Yandi vanda zonzaka na munu ti ‘Mu ke na mfumu ya kulutila mbote!’ Samu ti bubu yayi beto nyonso zole ke mipasuli nzila, beto ke salaka kintwadi samu na Yehova.”
w87 5/15 30 §8
Kuwa Yehova boma samu nge vanda na luzingu ya mbote
◆ 30:15, 16—Yinki bifwani yayi ke na longaka beto?
Bifwani yayi ke na zonzilaka kifu ya kusosa kuvanda kaka na mingi. Mutindu ba sangsue ke fulukaka ve na menga, bantu yina ke sosaka kuzwa mingi ke sosaka kaka mbongo ya kulutila to nkembo. Mutindu mosi mpe ndyamu ke fulukaka ve na kuyamba bantu ya kufwa. Kento ya kisita ke na ‘gangaka’ samu yandi kuzwa bana. (Kubanda 30:1) Ntoto ya kuyuma ke kunwaka maza ya mvula, kasi na manima ya ke yumaka dyaka. Mpe tiya yokaka bima yina ba pesaka yawu, kasi ya ke kwendaka mpe na bima yina ke pene-pene ya yawu. Ni mutindu yina kele mpe bantu yina ke sosaka kuzwa mingi. Kasi ba yina ke landaka ndwenga ya Nzambi, ke zabaka kulunga na yina ba ke na yawu.
w11 1/6 10 §4
Kunata ve luzingu ya kulutila makoki ya nge
Kusumba ve bima kidi-kidi. Kubumba mbongo tekila kusumba kima lenda talana mambu ya ntama, kasi ya kele kifu ya mbote yina lenda sadisa nge na kukota ve bamfuka. Ni yawu mpe ke sadisaka bantu mingi na kukota ve bamfuka to kubwa na mutambu ya kubaka bima, mpe kufutaka ndambu-ndambu yina ke sala ti beto futa mbongo ya kulutila. Biblia me zonza ti kinyonyo ke na “ndwenga” samu ti yandi ke “bumbaka madya na ntangu ya bambuma” samu na kusadila yawu na ntangu madya ke vanda mpasi.—Bingana 6:6-8; 30:24, 25.
Bikana nzenza ya Yehova samu na ntangu nyonso!
18 Ya ke mbote na kutalaka faso ya beto ya kutadila mbongo. Nge lenda yufula: ‘Makanisi ya munu ke vandaka kwandi ntangu nyonso na mbongo, mpe na yinki mu lenda sumba, kana mu ke na yawu? Kana muntu me defisa munu mbongo, mu ke talaka kwandi ti yandi ke ve na nsatu ya yawu mpe ya ke nataka kwandi munu na kubaka ntangu samu na kuvutula mbongo ya ngana? Ntangu mu ke vandaka na mbongo, mu ke kumaka kwandi na lulendo mpe ya ke vandaka kwandi mpasi na munu na kukabula na bampangi? Mu ke kanisaka kwandi ti kaka ni bampangi yina ke na mbongo mingi lenda vanda na luzolo ya mbongo? Mu ke kwandi muntu yina ke salaka kindiku na ba yina ke na mbongo mingi mpe mu ke talaka kwandi ba yina ke ve na yawu kaka faso yina?’ Kukanisa na byuvu yayi ke mfunu mingi samu na kuvanda banzenza na tenta ya Yehova. Samu na kubumba kindiku ya beto na Yehova, beto me fwana kutatamana na kusala bangolo samu na kubwa ve na mutambu ya luzolo ya mbongo. Ya ke sala ti Yehova bika ve beto ata fyoti!—Tanga Baebre 13:5.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
w09 15/4 17 §11-13
Ndwenga ya Yehova ke talanaka na bima yina yandi yidikaka
11 Daman ke kibulu ya nkaka ya fioti yina na ndyatulu ya yandi, lenda longa beto bamambu mingi ya mfunu. (Tanga Bingana 30:26.) Daman ke mutindu lapin mosi ya nene, kasi yandi ke na makutu ya fioti mpe makulu ya nkufi. Kibulu yayi ke vandaka bisika yina ke na matadi. Yandi ke na bameso ya mbote yina ke sadisaka yandi na kutala bantu to bibulu yina ke sosaka kufwa yandi. Yinzo ya yandi ya kufuluka na matadi ke sadisaka yandi na kubumbana na mbangu. Ba damans ke zingaka kintwadi mpe na kati ya bumosi. Ni kuvukana ya bawu kintwadi muntu ke bumbaka bawu mpe ke pesaka bawu tiya na ntangu ya madidi.
12 Wapi bileso beto lenda benda na kifwani ya ba daman? Ya ntete, kibulu yayi ke bikilaka ve nzutu na bantu to bibulu yina ke sosaka kufwa yandi. Kasi yandi ke sadilaka mbote-mbote meso ya yandi samu na kutala bawu tekila ba kwiza na kisika yina yandi kele. Mpe yandi ke kwendaka ve ntama na kisika yina yandi lenda bumbana na mbangu. Mutindu mosi mpe beto me bonga kuvanda na meso ya kufunguka na kimpeve samu na kutala mitambu yina ke na yinza ya Satana. Ntumwa Piere kebisaka Bakristo: “Beno vwanda na nkebolo, mpe beno lala pongi ve, samu ti mutantu ya beno, Satana, kele mutindu nkosi yina ke na nsatu, mpe ke na kutambulaka bisika nyonso samu na kusosa muntu yina yandi ke kudya.” (1 Pi. 5:8) Ntangu yandi vandaka na ntoto, Yesu vandaka ekenge mpe yandi salaka keba na kubika ti mitambu ya Satana bebisa kukangama ya yandi na Yehova. (Mat. 4:1-11) Yesu bikaka kifwani ya mbote na bilandi ya yandi!
13 Mosi ya bafaso yina lenda sadisa beto na kulala ve pongi, ni na kutala bambote na mutindu yina Yehova ke bumbaka beto na kimpeve. Beto me fwana ve kubika kulongoka ya beto ya Biblia mpe balukutakanu ya beto na kimvuka. (Luke 4:4; Ebr. 10:24, 25) Kaka mutindu ba damans ke sepelaka na kuvanda kintwadi, beto mpe me bonga kuvanda pene-pene na bampangi samu na “kuzwa bukindi” na bawu. (Rom. 1:12) Kana beto bika ti Yehova bumba beto na kimpeve, beto ke ndima mambu yayi Davidi sonikaka: “Yehova kele ditadi ya munu, kibaka ya munu ya lukengolo, kikundi ya munu. Nge kele Nzambi ya munu, ditadi ya nene ya munu kisika mu ke bumbanaka!”—Nku. 18:2.
15-21 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA BIBLIA BINGANA 31
Bileso ya kubenda na malongi yina mama mosi pesaka na mwana ya yandi
w11-F 1/2 19 §7-8
Longa bifu ya mbote na bana ya nge
Zonza matsyeleka nyonso na yina me tadila mambu ya kuvukisa nzutu. Kupesa malongi ke mfunu. (1 Bakorinto 6:18; Zaki 1:14, 15) Biblia ke zonzaka ntete ti kuvukisa nzutu, ke dikabu yina me katuka na Yehova kasi ve mutindu mutambu ya Satana. (Bingana 5:18, 19; Nzimbu ya Salomoni 1:2) Kana nge zonzila kaka na bamambu ya mpasi yina ke nataka kinsuza, ya lenda nata mwana na kukanisa ti kuvukisa nzutu ke mambu mosi ya yimbi. Ntwenya mosi yina ke vandaka na France na nkumbu ya Corrina me zonza: “Bibuti ya munu vanda zonzila mingi na kinsuza. Ni yawu nataka munu na kuvanda na makanisi ya yimbi na yina me tadila kuvukisa nzutu.”
Bana ya beno me bonga kuzaba matsyeleka nyonso na yina me tadila kuvukisa nzutu. Nadia mama mosi yina ke vandaka na Mexique me zonza: “Mu ke sadisaka bana ya munu na kubakula ti kuvukisa nzutu ke dikabu mosi ya kitoko yina Yehova pesaka na bantu yina ke ya kukwela. Kana ba sadila yawu mbote-mbote, ya lenda natina bawu bambote.
ijwhf-F disolo 4 §11-13
Solola na bana na yina me tadila malafu
Baka mukanu ya kusolola na mwana mambu ya malafu. Mark, tata mosi ya Grande-Bretagne me zonza: “Bana ya fioti ke zabaka ve mingi na yina me tadila malafu. Mu yufulaka na mwana ya munu ya bamvula 8 samu na yandi kunwa malafu ke mambu ya yimbi to ya mbote. Mu salaka ti beto solola mutindu bandiku mpe ni yawu salaka ti yandi fungula munu ntima ya yandi.”
Nge ke lenda kusimba ntima ya mwana kana nge zonzila mambu yayi bambala mingi. Na kutadilaka mvula ya mwana, nge lenda bwela mpe masolo ya nkaka na yina me tadila malafu, bamambu ya nkaka ya luzingu mutindu kuzitisa misiku ya nzila mpe mambu ya kuvukisa nzutu.
Vanda kifwani. Bana ke mutindu ba éponges samu ti ba ke minaka bamambu nyonso yina ba ke waka mpe ke talaka. Bantu ya mayela ke talaka ti bana ke landaka mingi yina bibuti ke salaka. Ya zola zonza ti kana nge ke kunwaka malafu ntangu nge ke vandaka na bamambu na yintu to samu na kukatula manyongi, mwana ya nge ke tala ti ni kunwa malafu ke manisaka bamambu na luzingu. Na yawu, vanda kifwani ya mbote. Tala kana nge ke kunwaka malafu na mutindu yina me bonga.
g17.6-F 9 §5
Longa bana faso ya kuvanda ya kukuluka
Sadisa mwana ya nge na kuvanda na kifu ya kukabulaka. Lakisa na mwana ya nge ti “Kilengi ya kukabula ke lutilaka ya kuzwa.” (Bisalu 20:35) Wapi mutindu nge lenda sala yawu? Beno lenda tala kintwadi na yandi nani ke na nsatu ya lubakusu ntangu ya nkaka samu na kusumba kima, kusadisa bawu na bisalu ya yinzo to kutambusa bawu. Nge me bonga kunata yandi ntangu nge ke sadisaka bampangi. Lakisa na mwana ya nge ti ntangu nge ke sadisaka bampangi, ya ke pesaka nge kilengi. Na yawu, nge ke vanda kifwani ya mbote samu na mwana ya nge na yina me tadila kukuluka.—Dilongi ya Biblia: Luke 6:38.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
w92 11/1 11 §7-8
Ndongosolo ya Biblia na ntangu ya ntama
7 Na Izraele ya ntama, bibuti vandaka longaka bana ya bawu kubanda bumwana ya bawu. (Deteronome 11:18, 19; Bingana 1:8; 31:26) Na Dictionnaire de la Bible ya ndinga ya français, Bible scholar E. Mangenot zonzaka: “Na ntangu mwana vanda banda kuzonza, yandi vanda longoka mambu ndambu na kati ya Musiku. Mama ya yandi vandaka tangilaka yandi verse mosi mbala na mbala, mpe ntangu mwana vanda simbaka yawu, mama ya yandi vanda tangilaka yandi ya nkaka. Na manima, bibuti vanda sonikaka na maboko ya bana baverse yina bana vanda simbaka na yintu. Ya vanda sadisa bana na kulongoka kutanga. Ntangu ba vanda kula, ba vanda longoka dyaka mingi bawu mosi na kimpeve na kutangaka mpe na kukanisaka na musiku ya Mfumu.”
8 Ya ke na lakisaka mitindu ba vandaka sadilaka samu na kusimba bamambu na ntima. Bamambu yina ba longokaka na yina me tadila misiku ya Yehova mpe mutindu ya yandi ya kutwadisa zola kota na bantima ya bawu. (Deteronome 6:6, 7) Ba zola kanisa na yawu ntangu nyonso. (Bankunga 77:11, 12) Samu na kusadisa bantwenya mpe bana ya fioti na kukotisa yawu na yintu, ba vanda sadilaka mitindu mingi. Na kifwani, faso ya kusonika mutindu yina ke na Bingana 31:10-31; mpe faso ya kutula ba nombre na mulonga mutindu ya ke ya kusalama na buku Bingana chapitre 30. Calendrier Gezer, vandaka mpe mosi ya kima yina ba vanda sadilaka samu na kubongisa faso ya kusimba mambu na yintu.
22-28 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA BIBLIA EKLEZIASE 1-2
Tatamana na kulakisa bantwenya kisalu
w17.01 27-28 §3-4
“Bamambu yayi zonza yawu na bantu ya kukwikama”
3 Mingi na kati ya beto ke sepelaka na kisalu yina yandi ke na salaka mpe ke vandaka kaka na nsatu ya kusala yawu ntangu nyonso. Kasi kubanda na Adami, bantu nyonso ke nunaka mpe kisalu yina ba vanda sala, ni bantu ya nkaka ke banda kusala yawu. (Ekl. 1:4) Mambu yayi ke na vandaka mpe mpasi samu na Bambangi ya Yehova. Bubu yayi kisalu ya Bambangi ya Yehova ke na kulaka mpe ke na kumaka dyaka mingi. Ntangu beto ke na bandaka bisalu ya malu-malu, beto ke na sobaka bafaso ya kusadila na kusadilaka ba appareils. Kasi ya ke vandaka mpasi samu na ba yina me nuna na kumesana na bafaso ya malu-malu yayi ya kusala bamambu. (Luke 5:39) Kaka yina ve, muntu na ntangu yandi ke nunaka, yandi ke vandaka dyaka ve na ngolo muntindu ntwenya. (Bin. 20:29) Na yawu, ya ke kulakisa luzolo mpe mambu ya mbote kana bantwenya kuzwa malongi yina ke sadisa bawu na kuzwa biyeko.—Tanga Nkunga 71:18.
4 Bampangi yina ke na biyeko ke vandaka ntangu ya nkaka na mpasi na kupesa yawu na bantwenya. Mingi ke vandaka na boma ti bantu ya nkaka banda kusala kisalu yina bawu vanda sepela kusala. Ya bankaka ke talaka ti ya ke nata bawu na kuzimbana kisalu samu ti ba ke talaka ti bantwenya lenda sala ve mbote mutindu bawu. Mingi ke zonzaka ti ba ke ve na ntangu samu na kulonga bantwenya. Bantwenya mpe me bonga ve kuvingila na mbangu-mbangu ti ba pesa bawu biyeko.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1 674
“Ekleziase”
Nkumbu Qo·heʹleth na kiebre (yina zola zonza “Ntwadisi; Kiyonziki”) ke lakisa kisalu ya mfumu na kati ya kimvuka yina vanda twadisa bana ya israele. (Ekl 1:1, 12) Kisalu ya ntwadisi vandaka kubumba bumosi na kati ya dikanda ya Nzambi samu ba kangama na Mfumu mpe Nzambi ya bawu ya tsyeleka. (1Mf 8:1-5, 41-43, 66) Na yawu, mbote to yimbi ya mfumu vanda talana na faso ya yandi ya kutwadisa to ve dikanda na lusambu ya Yehova. (2Mf 16:1-4; 18:1-6) Kiyonziki, Salomoni, salaka balukutakanu mingi na tempelo na bana ya israele mpe bandiku ya bawu ya banzenza. Na buku yayi, yandi vanda sosa kuyonzika dikanda ya Nzambi, samu ba vanda ntama na bamambu ya yimbi mpe ba sadila bamambu ya mbote na mantwala ya Nzambi. Nkumbu yina ba me zonzila na Biblia ya Anglais ba me benda yawu na mbangudulu ya Qo·heʹleth yina ba me bokila na kigrek Ek·kle·si·a·stesʹ (Ekleziase), yina zola zonza “ mosi ya bantu ya ecclesia (Kimvuka).”
29 SEPTEMBRE–5 OCTOBRE
BIMVWAMA YA BIBLIA EKLEZIASE 3-4
Beto kumisa ngolo basinga tatu ya dikwela
ijwhf disolo 10 §2-8
Wa’ foso beto lenda bika ba appareils na kisika ya yawu?
● Kusadila mbote-mbote ba appareils lenda vanda mbote na kati ya dikwela. Na kifwani, ya lenda sadisa kento na bakala na kusolola kana ba ke ve kisika mosi.
Jonathan me zonza: “Mwa message ya fioti na kuzonzaka ‘Mu zola nge’ to ‘Mu ke na kanisaka na nge’ lenda sepelisa ntima.”
● Kusadila na faso ya yimbi ba appareils lenda bebisa dikwela. Na kifwani, mingi ke lutisaka ntangu mingi na mantwala ya ba appareils na kisika ya kulutisa ntangu na mpangi.
Julissa me zonza: “Ya tsyeleka, ntangu ya nkaka, bakala ya munu ke sosa kusolola na munu kana mu vanda ve na mantwala ya portable.”
● Ya ba nkaka ke zonzaka ti ba lenda lenda kusolola na mpangi ata ti ba ke na appareil na maboko. Sherry Turkle yina ke tadilaka mambu ya kuwisana na bantu me bokila yawu “le mythe du multitâchisme.” Ya tsyeleka, bantu ke kanisaka ti makoki yina ke na bawu ya kusala bamambu mingi na mbala mosi ke mambu ya mbote kasi ya ke ve ni mutindu yina. Yandi me bwela, “mbala nyonso yina beto ke bwelaka kisalu ya nkaka na kisalu mosi, beto ke vanda dyaka ve na makoki ya kusala bamambu na faso ya kulunga.”
Sarah me zonza “Munu ke sepelaka kusolola na bakala ya munu, kasi na ntangu yandi ke vandaka ve na mambu mingi ya kusala. Kana bakala ya munu ke na salaka bamambu mingi na mbala mosi, ya ke mutindu yandi ke na zonzaka na munu ti yandi ke na sepelaka na kuvanda kaka yandi mosi na appareil ya yandi.”
Mambu ya kusimba: Faso ya nge ya kusadila appareil lenda vanda mbote to lenda bebisa dikwela ya nge.
Sala ti “tiya ya Yah” kufwa ve
12 Wa’ faso bantu ya kukwela lenda landa kifwani ya Prisila na Akila? Kanisa na bamambu yina nge na kento to bakala ya nge ke na nsatu ya kusala. Ntangu ya nkaka, ya ke na bamambu yina nge kanisá kusala nge mosi, kasi beno lenda sala yawu kintwadi. Na kifwani, Prisila na Akila vandá samuná kintwadi. Beno ke vandá kwandi na kifu ya kusamuná kintwadi? Prisila na Akila vandá salá mpe kintwadi. Ntangu ya nkaka nge na kento ya nge ke salá ve kisalu mosi, kasi ya lenda vanda na bisalu ya yinzo yina beno lenda sala kintwadi. (Ekl. 4:9) Ntangu beno ke sadisá bampangi na kulungisa kisalu, ya ke salá ti beno kuma mutindu équipe, mpe kuzwa bweso ya kusolola. Robert na Linda ke ya kukwelana na kati ya bamvula kuluta 50. Robert me zonza: “Beto ke kuzwá ve ntangu mingi ya kusakana kintwadi. Kasi ntangu beto ke sukulá bandonga, to ntangu mu ke bongisá bafololo na lupangu mpe yandi ke kwizá salá na munu, ya ke salá munu kilengi mingi. Kusala bamambu kintwadi ke sadisá beto na kukuma dyaka pene-pene, mpe luzolo ya beto ke kumá kaka ngolo.”
13 Beno zimbana ve: samu na kuvanda na bumosi, ya ke suká ve kaka na kuvanda kintwadi. Kento mosi ya kukwela, yina ke vandá na bwala ya Brésil me zonza: “Na luzingu ya bubu yayi, ya ke na bamambu mingi ya kusala. Kana beto sala ve keba, beto lenda kanisa ti beto ke lutisá ntangu kintwadi kaka samu beto ke vandá yinzo mosi. Me kwiza tala ti beto me bonga ve kaka kuvanda kintwadi. Mu me bonga kutula dikebi na bansatu ya bakala ya munu.” Tala yinki Bruno na kento ya yandi ke salá samu na kutula dikebi na bansatu ya bampangi. Bruno me zonza: “Ntangu beto ke lutisá ntangu kintwadi, beto ke biká ba téléphones, mpe beto ke sepelá na kulutisa ntangu kintwadi.”
14 Kasi yinki nge na kento to bakala ya nge lenda sala kana beno ke sepelá ve na kulutisa ntangu kintwadi? Ntangu ya nkaka, beno ke zolá ve bima mosi to beno ke na bifu yina ke pesá bampangi nkele. Yinki beno lenda sala? Beto tala dyaka kifwani ya tiya ya bankuni. Na kubanda, ya ke vandá ve ngolo. Samu ya kuma ngolo, ya ke lombá ti ba tula fioti-fioti bankuni ya nene. Mutindu mosi mpe, beno lenda banda na kulutisa mwa ntangu fioti kintwadi konso kilumbu. Beno me fwana kusala ve kima yina lenda sala ti beno dasuka, kasi beno me bonga kusala kima yina beno nyonso zole ke zolaka. (Zaki 3:18) Kana beno banda kusala yawu, malembe-malembe beno ke tala ti luzolo ya beno ke kuma dyaka ngolo.
Sala ti “tiya ya Yah” kufwa ve
3 Samu “tiya ya Yah” kufwa ve, kento to bakala ya kukwela me bonga kusala bamambu samu kindiku ya yandi na Yehova kuma ngolo. Wa’ faso kindiku ya ngolo na Yehova lenda sadisa bawu na kati ya dikwela? Kana kindiku na Tata ya bawu ya mazulu ke mfunu mingi samu na bawu, ba ke sadila malongi ya yandi na mbangu. Ya ke sadisa bawu na kukima bamambu, mpe na kuyidika nyonso yina lenda sala ti luzolo ya bawu kota madidi. (Tanga Ekleziase 4:12.) Dyaka, bantu yina ke na kindiku ya ngolo na Yehova ke salá bangolo samu na kulanda kifwani ya yandi mpe ba ke kulisá bifu ya yandi, mutindu ntima ya mbote, ntima ya yinda, mpe kifu ya kulemvokilaka. (Efe. 4:32–5:1) Ntangu kento na bakala yina ke ya kukwela ke lakisá bifu yayi na bampangi, ya ke salá ti luzolo ya bawu kula. Lena, mpangi mosi ya kento me sala bamvula kuluta 25 na kati ya dikwela. Yandi me zonza: “Ya ke ve mpasi na kuzola mpe na kuzitisa muntu yina ke na kimpeve ya mbote.”
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1 112 §4
“Luzolo”
“Ntangu ya kuzola.” Luzolo ke ve samu na bantu yina Yehova me tala ti ba ke ve ya kulunga na kuzwa yawu to samu na bantu yina ke tatamana kaka na kusala yimbi. Luzolo kele samu na bantu nyonso, mpe ya ke manisaka samu na bantu yina ke lakisaka ti ba zola ve Nzambi. Yehova Nzambi mpe Yesu kristo ke zolaka lunungu mpe ba ke yiinaka ba yina ke ve na lunungu. (Nku 45:7; Ebr 1:9) Bantu yina ke yiinaka Nzambi me lunga ve kuzwa luzolo ya yandi. Samu ti ata ba lakisa bawu luzolo, ya ke sala ve bawu kima, ba ke lakisa ve luzolo ya bawu na Nzambi. (Nku 139:21, 22; Iza 26:10) Ni na yawu Nzambi ke yiinaka bawu mpe me bongisa ntangu samu na kufwa bawu.—Nku 21:8, 9; Ekl 3:1, 8.
6-12 OCTOBRE
BIMVWAMA YA BIBLIA EKLESIASE 5-6
Wapi mutindu beto ke lakisaka buzitu na Nzambi ya beto ya nene
w08 15/8 15-16 §17-18
Beto pesa nkembo na Yehova na kulakisaka buzitu
17 Ntangu beto ke pesaka nkembo na Yehova, beto me bonga kusala yawu na buzitu nyonso. Eklesiase 5:1 ke zonzaka: ‘Keba makulu ya nge konso ntangu yina nge ke kwenda na yinzo ya Nzambi ya tsyeleka.’ Ba lombaka na Moyize na Yozue na kukatula mapapa ya bawu ntangu ba vandaka na kisika ya santu. (Bas. 3:5; Yoz. 5:15) Ba lombaka bawu na kusala mutindu yina samu na kulakisa buzitu ya kulutila. Na Israele, banganga-nzambi vanda lwata bakaleso samu “na kubumba bimpene ya bawu.” (Bas. 28:42, 43) Musiku yina vandaka samu na kubika ve ti mambu ya nsoni salama ntangu ba vandaka na tempelo. Dyaka, konso muntu na kati ya dikanda ya bawu zola zitisa misiku ya Yehova na yina me tadila mutindu ya kulakisa buzitu.
18 Beto zola lakisa buzitu na lusambu ya beto. Samu na kuzwa buzitu, ya zola vanda mbote ti beto mosi mpe lakisa yawu. Beto zola lakisa ve buzitu ya zulu-zulu na bampangi. Ya zola vanda ve kaka buzitu yina ke talanaka na meso ya bantu kasi yina ke katukaka na ntima, yina Yehova ke talaka na beto. (1 Sa. 16:7; Bin. 21:2) Buzitu zola talana na kimuntu ya beto nyonso, na makanisi ya beto, na ndyatulu ya beto, na faso ya beto ya kubakila bampangi. Na yawu, buzitu zola talana ntangu nyonso na nzonzolo ya beto to na bamambu nyonso yina beto ke sala. Na yina me tadila ndyatulu ya beto, kulwata to bamambu yina me tadila nzutu ya beto, beto me bonga kulanda mambu yina ntumwa Polo zonzaka: “Beto ke na salaka ata kima yina ke sala ti bantu bula dibaku samu na beto, samu ba zonzila ve yimbi ya kisalu ya beto. Kasi na bamambu nyonso beto ke lakisaka ti beto ke bisadi ya Nzambi.” (2 Kor. 6:3, 4) ‘Na mutindu nyonso, beto kumisa kitoko malongi ya muvuukisi ya beto Nzambi.’—Tite 2:10.
w09-F 15/11 11 §21
Bongisa balusambu ya nge na nzila ya kulongoka ya Biblia
21 Balusambu ya Yesu vanda lakisa ti yandi vandaka na buzitu mpe kiminu ya ngolo na Yehova. Na kifwani, tekila yandi vumbula Lazare na lufwa, “Yesu nangunaka meso na zulu mpe zonzaka: ‘Tata, mu ke na tondaka nge na yina nge me kuwa munu. Ya tsyeleka, mu zabaka ti ntangu nyonso nge ke kuwaka munu.’” (Yoane 11:41, 42) Balusambu ya beto ke lakisaka mpe buzitu mpe kiminu ya mutindu yayi? Beto tadila lusambu yina Yesu bikaka mutindu kifwani. Yandi zonzilaka bamambu ya mfunu: kusukula nkumbu ya nene ya Yehova, kukwiza ya Kimfumu ya Nzambi mpe kulungana ya luzolo ya Nzambi. (Mat. 6:9, 10) Beto kanisa na balusambu ya beto mosi. Ya ke lakisaka kwandi ti Kimfumu ya Nzambi, kusukula nkumbu ya yandi ya santu mpe kusala luzolo ya yandi ke mfunu samu na beto? Ni mutindu yina ya me lunga kuvanda.
w17.04 6 §12
“Lungisa nsilulu yina nge salaka”
12 Kuzwa mbotokolo ke kaka ni kubanda. Beto me bonga kutatamana na kulungisa nsilulu yina beto salaka ntangu beto kukipesaka na Yehova na kubikana ya kukangama na yandi. Na yawu, beto me bonga kuyufula: ‘banda kilumbu yina mu kuzwaka mbotokolo, kimpeve ya munu ke na kulaka kwandi? Mu ke na sadilaka kaka kwandi Yehova na ntima ya munu nyonso? (Kol. 3:23) Mu ke sambilaka kwandi, ke tangaka Biblia, ke kwendaka na balukutakanu mpe ke samunaka nsangu ya mbote ntangu nyonso? To mu ke na vandaka na bubolo na kusala bima yayi?’ Ntumwa Piere lakisaka ti samu na kuvanda ve na bubolo na kisalu ya beto na kimpeve beto me bonga kubwela na kiminu ya beto luzabu ya tsyeleka, mvibudulu mpe luzingu ya kukwikama na Nzambi.—Tanga 2 Piere 1:5-8.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
Byuvu ya ba yina ke tangaka mikanda ya beto
Longi 5:8 ke zonzilá mfumu mosi, yina ke nyokolá bapovre mpe ke mangá kunwanina ba-interet ya bawu. Mfumu yina zolá zimbana ve ti, ntangu ya nkaka ba ke na talak’ yandi na muntu yina ke na plase ya kulutila yandi, to muntu yina ke na zulu ya yandi na kati ya guvernema. Mpe ya ke dyaka na bantu ya nkaka, yina ke na zulu ya bawu. Ya ke kyadi na kutala ti, na kati ya baguvernema ya ntoto, bamfumu mingi ke salá mambu ya yimbi. Mpe samu na yawu, bantu mingi ke talá mpasi.
Ata bamambu ke kaka na bebá, beto lenda vanda na ngolo samu beto zaba ti, Yehova ke na talá bamambu yina bamfumu ya baguvernema ya ntoto yayi ke na salaka. Beto lenda lomba na Nzambi na kusadisa beto mpe kulosila yandi kilo yina ke na beto. (Nku. 55:22; Flp. 4:6, 7) Beto zaba ti, “meso ya Yehova ke tambulá na ntoto nyonso samu na kulakisa ngolo ya yandi na bantu nyonso yina ke tulá ntima ya bawu na yandi.”—2 Ns. 16:9.
Na yawu, Longi 5:8 ke na natá beto na kuzaba mambu yina ke salamá na kati ya baguvernema ya ntoto yayi: Ya ke vandá kaka na muntu yina ke vandá na zulu ya bamfumu ya nkaka. Na nyonso, verse yayi ke na sadisá beto na kuzaba ti, Yehova ke na zulu ya bamfumu nyonso, mpe yandi ke mfumu ya kulutila nene. Bubu yayi, yandi ke na yalá na manima ya mwana ya yandi Yesu Kristo, Mfumu ya Kimfumu ya Yandi. Muntu-ya-Kulutila-Ngolo ke na talá mambu nyonso yina ke na lutá, yandi ke salá kaka mambu ya mbote mpe ya kulunga, Mwana ya yandi mpe ke faso Yandi.
13-19 OCTOBRE
BIMVWAMA YA BIBLIA EKLEZIASE 7-8
“Kwenda na yinzo ya mafwa”
it-1 632 §2
“Kudila”
Ntangu samu na kudila. Eklesiase 3:1, 4 ke lakisaka ti “ya kele na ntangu ya kudila mpe ntangu ya kuseka; ya kele na ntangu ya kuyawula mpe ntangu ya kubina.” Samu ti mambu ya lufwa ke kuminaka muntu nyonso, verset me lakisa ti ntima ya bantu ya ndwenga me bonga kuvanda “na yinzo yina kele mafwa” na kisika ya kuvanda na yinzo ya mukembo. (Ekl 7:2, 4; fwanikisa na Bin 14:13.) Na yawu muntu ya ndwenga ke sadilaka ntangu yayi samu na kulakisa ntima ya kyadi mpe kukindisa na kisika ya kusala mutindu mambu kele ve mpe kusala mukembo. Kusala yawu ke sadisa yandi na kuzimbana ve ti yandi mosi mpe ke kufwa mpe kuvanda na ntima ya mbote na mantwala ya Yehova.
w19.06-F 23 §15
Sadisa ba yina ke na kutanaka na bampasi
15 William yina fwidilaka kento, na kati ya bamvula mingi me zonza: “Mu ke zolaka na ntangu bantu ke zonzilaka kento ya munu samu ti ya ke salaka munu kilengi na kuzaba ti bantu vanda zola mpe vanda zitisa yandi. Mutindu ya kusala yayi ke kindisaka munu mingi. Ya ke pesaka munu kilengi samu ti mu zolaka mingi kento ya munu mpe yandi vandaka mfunu mingi samu na munu.” Mufwidi mosi ya kento na nkumbu ya Bianca me zonza: “Ya ke sepelisaka munu ntangu bampangi ke sambilaka na munu mpe ke tangilaka munu verse mosi to zole. Ya ke sadisaka munu na kuwa mutindu bantu ke zonzilaka bakala ya munu mpe na ntangu ba ke kuwaka ntangu munu ke zonzilaka yandi.”
w17.07-F 16 §16
“Beno dila na ba yina ke na dilaka”
16 Balusambu ya nge samu na mpangi yina me fwidila lenda pesa yandi ngolo mingi. Nge lenda sambila samu na yandi kintwadi na yandi. Kana nsatu ya kudila ke na kwizilaka nge, ya ke vanda ve pete na nge na kusambila. Kasi, lusambu ya nge na luzolo nyonso ata ti nge ke na dilaka lenda pesa ngolo na mpangi yina me fwidila. Dalene ke na bambukaka “Bantangu ya nkaka mu ke lombaka na bampangi yina me kwiza samu na kukindisa munu na kusambila. Ntangu ba ke bandaka kuzonza ya ke vandaka mpasi, kasi malembe-malembe ndinga ke fungukaka mpe ba ke salaka balusambu ya mbote. Kiminu ya bawu ya ngolo, mpe luzolo ya bawu me kumisa kiminu ya munu mosi ngolo.”
w17.07 16 §17-19
“Beno dila na ba yina ke na dilaka”
17 Na manima ya kufwidila muntu, ya ke na ba yina ya ke lombaka ve ntangu mingi samu ba kuzwa dyaka ngolo kasi ya ke ve mutindu yina samu na bantu nyonso. Na yawu, ya ke vanda mbote kana nge vanda pene-pene mpe nge pesa lubakusu na mpangi yina me fwidila kaka ve bilumbu yina bantu ya dikanda ya yandi ke kuna, kasi ntangu bantu nyonso yina ke kwenda mpe ke vutukila bamambu ya bawu ya konso kilumbu. ‘Ndiku ya tsyeleka ke zolaka konso ntangu, mpe yandi kele mpangi yina me butukaka samu na bantangu ya mpasi.’ (Bin. 17:17) Bampangi ya kento na ya bakala lenda sadisa mpangi yina me fwidila ntangu nyonso yina ya ke baka na yandi na kuzwa dyaka ngolo.—Tanga 1 Batesalonika 3:7.
18 Mpasi ya muntu yina me fwidila lenda vumbuka na kuwaka nzimbu mosi, nsunga, na kutalaka photo, na kukanisaka na nsaka mosi, na ntangu mosi to na kilumbu mosi ya mfunu. Bamambu yina mpangi yina me fwidila kento to bakala lenda banda kusala yandi mosi mutindu kukwenda na kilumbu ya kubambukila moyo to na lukutakanu ya nene lenda vanda mpasi mingi. Mpangi mosi ya bakala me zonza: “Mu vanda zonza ti kulutisa kilumbu ya makwela ya beto mbala ya ntete munu mosi zola vanda mpasi mingi. Ni mutindu yina mpe ya vandaka. Kasi bampangi ya kento na ya bakala salaka mwa kima kintwadi na bandiku ya munu kilumbu yango samu mu vanda ve munu mosi.”
19 Kuzimbana ve ti muntu yina me fwidila, ke vandaka ntangu nyonso na nsatu ya lubakusu. Junia me zonza: “Bambala mingi kusadisa muntu mpe kuvanda na yandi kintwadi, ata na kilumbu yina ke ve na mambu ya mfunu, ke vanda mbote samu na yandi mpe ya ke kindisa yandi.” Ya tsyeleka, beto lenda manisa ve mpasi nyonso na ntima ya muntu yina me fwidila mpe beto lenda baka ve kisika ya muntu yina yandi me fwidila. Kasi, beto lenda pesa yandi lubakusu yina yandi ke na yawu nsatu. (1 Yoane 3:18) Gaby me zonza: “Mu ke na vutulaka matondo na Yehova samu na bakuluntu ya mbote yina sadisaka munu ntangu nyonso yina mu vandaka na mpasi. Ba sadisaka munu na kutala pwelele ti Yehova zola munu.”
Matadi ya ntalu ya kimpeve
Na dyambu yayi, “bantu nyonso ke zaba ti beno kele bilandi ya munu”
18 Bantangu ya nkaka, beto lenda tala ti ya ke mbote beto kwenda tala mpangi yina me nyongisa beto. Kasi, tekila beto sala yawu, beto me bonga kuyufula: ‘Me zaba kwandi faso bamambu lutilaka?’ (Bin. 18:13) ‘Yandi salá kwandi yawu na nko?’ (Lon. 7:20) ‘Ya me kuminá kwandi munu na kusala foti ya faso yayi?’ (Lon. 7:21, 22) ‘Kana mu solola na yandi na mambu yayi, ya ke kuma kwandi ve mambu ya nene?’ (Tanga Bingana 26:20.) Kana beto baka ntangu na kukanisa na byuvu yayi, beto lenda kwiza tala ti beto me bonga kuzimbana kaka mambu yina mpangi me sala, samu beto ke zolak’ yandi.
20-26 OCTOBRE
BIMVWAMA YA BIBLIA EKLESIASE 9-10
Tadila bampasi ya nge na faso ya mbote
w13 15/8 14 §20-21
Beto vanda ata fioti ve “na nkele na Yehova”
20 Pesa foti na muntu yina kele na foti. Samu na yinki beto me fwana kusala mutindu yina? Samu ti bamambu ya nkaka yina ke kuminaka beto ke vandaka foti ya beto mosi. Kana ya ke faso yina, beto me fwana kundima yawu. (Gal. 6:7) Ya ke vanda yimbi kana beto pesa foti na Yehova. Samu na yinki kusala mutindu yina ke kukondwa mayela? Beto tala kifwani ya voiture yina ke na makoki ya kukwenda na mbangu ya kulutila. Beto kanisa, muntu yina ke na nataka ke na kwendaka na mbangu ya mingi kuluta yina me lunga, mpe na manima ya kubaluka na virage yandi me sala accident. Ya ke kwandi ni foti ya muntu yina yidikaka voiture yina? Ata fioti ve. Mutindu mosi mpe, Yehova pesaka beto makoki ya kusoola. Kasi yandi me pesa beto mpe malongi samu ya sadisa beto na kubaka mikanu ya mbote. Na yawu, beto me lunga ve kupesa foti na Yehova na bamambu yina beto mosi me sala.
21 Kasi, bamambu nyonso yina ke kuminaka beto ke vandaka ve kaka samu beto me sala mambu ya yimbi to samu ya ke foti ya beto. Bamambu ya nkaka ke vandaka “samu ti mambu ya mbote to ya yimbi ke bwidilaka bantu nyonso.” (Ekl. 9:11) Beto zimbana mpe ve ti ni Satana muntu ke na manima ya bamambu ya yimbi. (1 Yoa. 5:19; Luz. 12:9) Ni yandi muntu ke mbeni, Yehova ve!—1 Pi. 5:8.
w19.09 5 §10
Bisadi ya kukuluka ke ntalu na meso ya Yehova
10 Kukuluka ke sala ti luzingu ya beto vanda pete. Na luzingu, beto lenda kutana na bamambu yina ke talana ve ya kulunga. Mfumu ya ndwenga Salomoni zonza: “Mu me tala bisadi na kutambula na zulu ya bampunda, kasi bana ya bantinu kutambula na makulu mutindu bisadi.” (Ekl. 10:7) Bantu yina ke na makoki mingi ya kusala bamambu, ba ke ndimina ve bawu. Kasi ni bantu yina ke ve na yawu ke kuzwaka lukumu ya kulutila. Na yawu, Salomoni talaka ti ya ke mayela na kundima mutindu bamambu ke na salamaka na kisika ya kunyongina yawu. (Ekl. 6:9) Kuvanda ya kukuluka ke sadisa beto na kundima luzingu faso ya kele—ata beto ke na sepelaka ve na mutindi ya kele.
w11 15/10 8 §1-2
Bansaka ya beto ke natila kwandi beto bambote?
Biblia ke lakisaka pwelele ti Yehova zola ve kaka ti beto vanda na luzingu kasi yandi zola mpe ti beto sepela na yawu. Na kifwani Nkunga 104:14, 15 ke zonzaka ti Yehova ke menisaka “bayinti yina bantu ke kundaka samu ti bantu kuzwa madya. Malafu ke yangidikaka ntima ya muntu, yawu ke ngengisaka kizizi ya yandi kulutila mafuta, madya ke pesaka muntu ngolo.” Yehova muntu ke salaka ti bayinti buta bambuma, mafuta mpe vinu samu beto kuzwa bima ya kudya mpe ya kunwa. Ata ti vinu ke ve mfunu samu na kuzinga, Biblia ke lakisaka ti vinu ke ‘pesaka nsayi na ntima.’ (Ekl. 9:7; 10:19) Yehova zola ti beto sepela mpe ti ntima ya beto fuluka na “nsayi.”—Bisalu 14:16, 17.
2 Na yawu, beto zola tala ve yawu yimbi kana beto ke bakaka mwa ntangu samu na “kutala mbote-mbote bandeke” mpe “na bifulu ya bilanga” to na ntangu beto ke salaka mambu ya nkaka yina ke sepelisaka beto na luzingu. (Mat. 6:26, 28; Nk. 8:3, 4) Luzingu ya bunkete mpe kilengi ke “dikabu ya Nzambi.” (Ekl. 3:12, 13) Kana beto tadila bansaka mutindu dikabu yina me katuka na Nzambi, beto ke sala yawu na mutindu yina ke sepelisaka yandi.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1 283 §4
“Kutonga, Kuzonza luvunu”
Kana kutonga, ntangu ya kaka, lenda vanda yimbi to ve (kasi ya lenda kuma to kunata na luvunu), kuzonza luvunu, ke vanda kaka mambu ya yimbi yina ke lwalisaka mpe ke nataka kuswana. Faso ni faso luvunu ke bandilaka, muntu yina ke zonzaka yawu ke talanaka muntu ya yimbi na meso ya Nzambi. Samu ti kunata “kuswana na kati ya bampangi” ke mosi ya bamambu yina Nzambi ke yiinaka. (Pr 6:16-19) Na kigreke muntu yina ke zonza luvunu ba ke bokila yandi di·aʹbo·los. Biblia ke sadila mpe nzonzolo yayi samu na kuzonzila Satana “Diabulu,” muntu ya ntete yina vuninaka Nzambi bamambu. (Yoa 8:44; Luz 12:9, 10; Kub 3:2-5) Ni yawu ke na lakisa kisika yina luvunu bandaka.
27 OCTOBRE–2 NOVEMBRE
BIMVWAMA YA BIBLIA EKLESIASE 11-12
Vanda na mavimpi ya mbote mpe sepela
g 3/15 13 §6-7
Kungenga ya ntangu mpe mupepe ya mbote—Ke ba “antibiotiques”
Kungenga ya ntangu ke na bima yina ke kufwaka ba microbes. Journal ya Hospital Infection zonzaka “ba microbes mingi yina ke bebisaka mupepe ke kufwaka na kungenga ya ntangu.”
Wa faso beto lenda kuzwa bambote ya yawu? Ntangu ya nkaka, beto lenda basika samu na kuzwa mwa fioti kungenga ya ntangu mpe mupepe. Kusala yawu, ke sala beto mbote mingi.
Lakisa ti dikabu ya luzingu ke ntalu samu na nge
6 Biblia ke ve buku yina ba soniká samu na kuzonzila beto yinki beto me bonga kudya to kusala samu na kubumba mavimpi ya beto. Ata mpila yina, ya ke lakisá beto dikanisi ya Yehova na mambu yayi. Na kifwani, ya ke zonzá na beto na ‘kukatula mambu’ yina lenda talisa beto mpasi. (Lon. 11:10) Biblia ke zonzá na beto na kudya ve mingi mpe na kukola ve malafu. Bifu yayi lenda natina beto bimbevo mingi to kufwa beto. (Bin. 23:20) Yehova ke zolá ti beto kutika banzutu ya beto ntangu beto ke soolá yinki beto ke kudya, mpe beto lutisa ve bandilu na yina me tadila kudya mpe kunwa.—1 Kor. 6:12; 9:25.
7 Ntangu beto ke sadilá mayela ya kuyindula, ya ke sadisá beto na kubaka mikanu yina ke lakisá ti beto ke sepelá mingi na dikabu ya luzingu yina Yehova pesá beto. (Nku. 119:99, 100; tanga Bingana 2:11.) Na kifwani, beto ke kudyá ve kidi-kidi. Kana beto me kwiza tala ti madya yina beto ke zolaka ke ve mbote samu na beto, beto ke bika kudya yawu. Beto ke lakisá mayela ya kuyindula na kulalá, na kusalá sport, mpe na kusalá bupeto na nzutu mpe na yinzo ya beto.
“Beno fwana kusadila mambu ya Nzambi”
2 Samu beto ke sadilaka Yehova, beto ke na kilengi. Samu na yinki? bamambu ke mingi, kasi ya mfunu ke ti beto ke tangaka Biblia bilumbu nyonso, mpe beto ke salaka bangolo na kusadila yawu.—Tanga Zaki 1:22-25.
3 Beto ke kuzwaka bambote mingi ntangu beto ke ‘sadilaka mambu ya Nzambi.’ Na kifwani, beto ke sepelisaka Yehova mpe ya ke pesaka beto kilengi ntangu beto ke sadilaka mambu ya Nzambi. (Lon. 12:13) Kusadila malongi ya Biblia ke bongisaka kindiku ya beto na bantu ya dikanda ya beto mpe na bampangi ya kimvuka. Ntembe ve, ya lenda vanda ti nge me talaka yawu na luzingu ya nge. Dyaka, ya ke bumbaka beto na bampasi yina ke kuminaka ba yina ke tumamaka ve na Yehova. Beto ke na kabulaka dikanisi mosi na mfumu Davidi, ntangu yandi zonzilaka musiku, bamambu yina Yehova ke zonzaka na kusala mpe balusambusu ya yandi na nkunga mosi. Na kumanisa yandi zonzaka: ‘Kuzitisa yawu ke nataka matabisi mingi.’—Nku. 19:7-11.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1 1185 §6
“Lubakusu ya mpeve ya Nzambi”
Ya ke na talanaka ti bantu yina Nzambi solaka samu na kusonika Masonoko, vanda sonikaka ve mutindu ba robots yina ke bakulaka ve kisalu yina ba ke na salaka. Beto ke tanga ti “Nzambi lakisaka” Luzabusu na manima ya mbazi na kifwani ya bidimbu na ntumwa Yoane, mpe “mutindu mbangi, Yoane ke na kuzabisa mambu ya Nzambi mpe kimbangi ya Yesu Kristo na mambu nyonso yina yandi talaka.” (Luz 1:1, 2) Ya vandaka na “lubakusu ya mpeve” Yoane talaka “kilumbu ya Mfumu” mpe yandi zonzaka: “Sonika na kati ya dibuku mambu nyonso yina nge ke na kuwa.” (Luz 1:10, 11) Nzambi talaka ti ya vandaka mbote na kubika ba yina sonikaka Biblia na kusadila mayela ya bawu mosi, samu na kusola nzonzolo yina ba zola sadila samu na kuzonzila bimona meso yina ba talaka (Aba 2:2), ata faso yina, yandi vanda teka dikebi mpe vanda twadisa kisalu yina samu Biblia vanda tsyeleka mpe ya kulunga na makanisi ya yandi. (Bin 30:5, 6) Bangolo yina vanda sala bantu yina sonikaka Biblia me talana na Ekleziase 12:9, 10, bawu sosaka na kubakula, fyongoninaka, mpe yidikaka bingana mingi “mambu yina kele ya mbote. Mambu yango kele ya kusonama na mutindu ya kufwanakana. Yawu kele mambu ya tsyeleka.”—Fwanikisa na Luke 1:1-4.