Sirongwa 6
Kunkondopeka nonkango douhunga
NSENE kuna kuuyunga ndi kuna kuresa kuziguruka, ya kara nomulyo mokudira tupu kutumbura nonkango mouhunga, nye hena nokunkondopeka nonkango nomagano gomulyo monkedi zokuzera.
Kunkondopeka nonkango douhunga kwa hamena mo yoyinzi kupitakana tupu kupameka nonkango dongandi ndi nampili dononzi. Wa hepa kunkondopeka nonkango douhunga. Nsene no nkondopeka nonkango depuko, vapurakeni woge kuvhura va dire kukwata egano eyi ono kutanta, ano eyi kuvhura yi va ninkise va gazare yininke yapeke. Nampili siuyungwa si kare sosiwa, nsene no nkondopeka pomavango gepuko kuvhura yi dire kutumangeda vapurakeni woge.
Kunkondopeka kuvhura kukulikida mononkedi dokulisiga-siga: pokuzerura ezwi, ndi pokupwagesa nkango kuliwora ndi nelizuvho, ndi pokupwizumuka komeho ndi konyima zokutumbura ntanto (ndi pokurugana nayinye), ndi pokuyilikida momaligumaguro gorutu ndi gokosipara. Momaraka gamwe, enkondopeko kuvhura kulirugana hena pokugoromona ndi pokuzerura ezwi. Koneka nawa siuyungwa soge noukaro mokutokora eyi yina wapere mokukaruganesa.
Pokutokora nonkango edi no nkondopeka, tarurura magano aga gana kukwama ko. (1) Mwankenye ntanto, nonkango edi wa hepa kunkondopeka kudikonekera kosireswa, kapisi kontanto kwelike. (2) Enkondopeko kuvhura kuliruganesa mokupameka egano lyepe, yi kare asi egano lyomulyo ndi kuna kurundurukira kegano lyapeke. Kuvhura hena kulikida ehuliso lyegano. (3) Muuyungi kuvhura kuruganesa enkondopeko mokulikida omu ana kulizuvha kuhamena yuma oyo. (4) Enkondopeko kuliruganesa hena mokulikida magano gomulyo mosiuyungwa.
Mokuruganesa enkondopeko mononkedi dangesi, muuyungi ndi muresi ga hepa kukwata nawa egano siuyungwa sendi ntani nokuharera vapurakeni vendi va si kwate egano. Kuhamena mapukururo aga va geve mosiruwo saEsira, Nehemiya 8:8, NW kwa tanta asi: “Awo makura tava twikire kuresa kuziguruka noveta mobuke zaKarunga gosili nokufaturura paureru eyi dina kutanta; awo kwa yi ruganenene eyi yipo vantu va kwate egano eyi va resere.” Ayo yina zere nawa asi ava va resere nokufaturura Veta zaKarunga posilika sina va nongwenene mulyo gokuvatera vapurakeni vawo mokukwata egano eyi va resere nokuyipungura nokuyiruganesa momaparu gawo.
Eyi nayi vhura kureta udigu. Sinzi sovantu kuvavhulika mokuuyunga nawa mononzogera dawo dankenye ezuva. Nye, apa ava resa eyi va tjanga vantu wopeke, awo kuvhura kuvakarera udigu mokudiva nonkango edi va hepa kunkondopeka. Etompoko kwa korera mokukwata koge nawa egano ereso. Eyi kwa hepa ekonakona lyewa lyereso. Yipo nye nsene kuna ku pe sirugana sokukaresa mepongo lyomombungakriste, wa hepa kuliwapaikira nawa.
Vamwe kwa kara nonkareso zokunkondopeka-nkondopeka nonkango nampili pomavango apa ngano no dira kunkondopeka. Vamwe kunkondopeka nonkango donondikidivega ndi nonkangotwikakano. Nsene enkondopeko kapi lina kuvatera mokuzereka egano, enkondopeko olyo kuvhura kudonganesa magano goge.
Pokuruganesa enkondopeko, vauyungi vamwe kuzerura unene ezwi monkedi ezi azi ninkisa vapurakeni va lizuvhe ngwendi kuna kuvatugumukira. Oyo kapi ayi reta yitundwamo yoyiwa. Nsene enkondopeko kapi vana kuliruganesa monkedi zouhunga, kuvhura kuninkisa vapurakeni va lizuvhe asi muuyungi kuna kuvaswaura. Ee, omu tupu ya wapa mokuvauyungira monkedi zeharo ntani nokuvavatera va dimburure asi eyi ono kuuyunga kuna kara yomoMatjangwa ntani yiwa!
Omu no wapukurura. Muntu ogu ga kara noudigu wokunkondopeka nonkango mouhunga pamwe kapi a yi dimburura mwene. Muntu gwapeke kuvhura a yi mu tantere. Nsene ono hara kuwapukurura moruha oru, mutareli gosikora nga ku vatera. Ntani hena, yi ku mangurukire mokupura evatero kwankenye muuyungi gomuwa. Mu pura a purakene nawa kereso neuyungo lyoge makura a ku pe magano mokuwapukurura.
Ngetameko, mupukuruli goge kuvhura a ku pe ereso moRuhungu ngeliyombereso. Age nga ku tantera mokukonakona nkenye ntanto o dimburure nonkango edi wa hepa kunkondopeka yipo yi rerupire vantu mokukwata egano eyi adi tanta. Age kuvhura a ku diworokese mokunkodopeka nonkango edi vana hendameke. Diworoka asi nonkango edi dina kara montanto kuruganena kumwe. Pamwe, wa hepa kunkondopeka epongeko lyononkango, kapisi nkango zimwe tupu.
Ngontambo zokukwama ko mokulironga eyi no nkondopeka, mupukuruli goge kuvhura a ku korangede mokukonakona sireswa nasinye mevango lyokukonakona ntanto pwazelike. Egano musinke lyomulyo vana tungu moparagarafu nazinye? Ngapi omu oyo nayi kundama eyi wa hepa kunkondopeka mwankenye ntanto? Tara kosiparatjangwa sosirongwa ntani noyiparatjangwagona eyi vana sovaganeke yina kara mosireswa soge. Ngapi omu eyi nayi kundama ehoroworo lyoge lyononkango edi no nkondopeka? Eyi nayinye kuna kara yitwa eyi no tarurura. Nye takamesa mokudira kunkondopeka unene nonkango dononzi.
Yi kare asi ove kuna kugava siuyungwa ndi kuna kukaresa, mupukuruli goge kuvhura hena a ku korangede mokupulisira magano aga no faturura ga kundame enkondopeko lyoge. Wa hepa kudiva apa lina hagere egano ndi apa lina kukarundurukira kekwawo. Vapurakeni woge ngava yi hafera nsene ngo va divisa apa no yi rugana. Eyi kuvhura kuyirugana pokunkondopeka nonkango ngwendi asi pomuhowo, kukwama ko, mokuhulisa ntani yipo nye.
Mupukuruli goge nga ku likida hena magano aga no hepa kuuyunga nomalizuvho. Mokuyirugana eyi kuvhura o nkondopeke nonkango ngwendi unene po, yosili, narumwe si, nokuwapa si, somulyo po, ntani narunye. Pokurugana ngoso kuvhura kukundama malizuvho govapurakeni woge kuhamena eyi ono kuuyunga. Magano gomanzi kuhamena eyi ngava ga zogera moSirongwa 11: “Kuuyunga nomalizuvho.”
Mokuwapukurura enkondopeko lyoge, ngayi ku vatera hena mokukwata egano yitwa yomulyo eyi ono harere vapurakeni woge va diworoke. Nava ka yi zogera eyi moruha rwereso moSirongwa 7: “Kunkondopeka magano gomulyo,” ntani moruha rokuuyunga moSirongwa 37: “Zeresa magano gomulyo.”
Nsene kuna kukondjera mokuwapukurura moyirugana yoge yokuzuvhisa, konakona nawa monkedi omu o resa matjangwa. Nkenye apa lipura nyamoge asi: ‘Morwasinke nina kuresera eli etjangwa?’ Ngomurongi, ayo kapi ya gwanena po mokutumbura tupu nonkango mouhunga. Nampili kuresa etjangwa nomalizuvho kapi nayi gwanena po. Nsene kuna kulimburura epuro ndi kuna kuronga madi gousili woBibeli, ya wapa mokunkondopeka nonkango demetjangwa edi adi kwatesa ko eyi muna kuzogera. Nsene kapisi ngoso, muntu ogu ono kuresera kuvhura a dire kuyikwata egano.
Mokumona asi enkondopeko kwa hamena mo kupameka nonkango dongandi, muuyungi ogu ana kulironga kuvhura a nkondopeke nonkango odo kupitakanena. Ano eyi kuvhura yi ka mu ninkise a yi rugane ngwendi muntu ogu ana kutameka kulironga kuruganesa sikitara. Neliyombereso lyenene, age kuvhura a sike “ngovera” zongwa sili unene.
Konyima zokulironga nontambo dimwe dokuhova, ove ngo gwanena mo uwa pokunomena vauyungi wovawa. Ove ngo ya dimburura mulyo gokunkondopeka nonkango unene ndi ununu. Ntani ngo dimburura mulyo gokuruganesa enkondopeko mononkedi dokulisiga-siga mokuzereka eyi ono kuuyunga. Kutunga po sikara sokunkondopeka nonkango douhunga ngayi wapukurura ereso neuyungo lyoge.
Kapisi yi ku gwanene po tupu yokulironga kuhamena kunkondopeka nonkango douhunga. Mokuninka asi o uyunge nawa, twikira mokulironga dogoro ngo dive nawa sikara sokunkondopeka nonkango ntani nokusiruganesa monkedi omu nayi zuvhika nawa kovapurakeni woge.