BIBILIYOTEKA ZOKOINTANETA

BIBILIYOTEKA ZOKOINTANETA

ijwbq article 156
Sihorokwa saNowa kuhamena ruhanzo—aso esimwititi tupu ndi?

Malimbururo komapuro goBibeli

ijwbq article 156

Vanzovhu, nombahe, vanyime ntani yidira yina kuhwilira mowato

Sihorokwa saNowa kuhamena ruhanzo, aso esimwititi tupu ndi?

Elimbururo lyomoBibeli

Ruhanzo kuna kara sihorokwa sousili. Karunga yige ga retesere po ruhanzo yipo a zonagure po vantu wovadona, nye age kwa tanterere Nowa a rugane emuwato yipo yikorama novantu wovawa ngava paruke. (Genesis 6:11-20) Ose kuvhura tu yi pure asi ruhanzo sili kwa horokere morwa kwa yi tjanga momatjangwa aga “za retesa po Mpepo zaKarunga.”—2 Timoteusa 3:16.

Usili ndi esimwititi tupu?

Bibeli kulikida asi Nowa yipo ga kere ntani ruhanzo kapisi eswimititi tupu, aso sihorokwa sousili.

Vatjangi woBibeli va yi pura asi Nowa yipo ga kere. Pasihonena, vatjangi woBibeli Esira naRukasa kwa rugene mapaparo gomanene yipo va tjange sihorokwa saNowa sousili, Nowa nage kwa tumbura edina lyendi kumwe novantu womomuhoko goVaisraeli, eyi kulikida asi Nowa yipo ga kere. (1 Histoli 1:4; Rukasa 3:36) Vatjangi woMavangeli Matuesa naRukasa kwa tjenge eyi ga uyungire Jesus kuhamena Nowa noruhanzo.—Mateusa 24:37-39; Rukasa 17:26, 27.

Ntani hena muporofete Hesekiyeli nomupositoli Paurusa kwa tumbwire Nowa asi age kwa kere gumwe ogu ga tu tulira po sihonena sosiwa sepuro ntani souhungami. (Hesekiyeli 14:14, 20; Vahebeli 11:7) Kuvhura vatjangi owo va tumbure vantu ava va dilire kuparuka yipo tu kwame sihonena sawo ndi? Twa hepa kuhonena Nowa ntani vagara novakadi ava va likidire epuro, morwa awo sili yipo va kere.—Vahebeli 12:1; Jakopo 5:17.
Bibeli za gava mauzera kuhamena Ruhanzo. Sihorokwa esi va tumbura moBibeli soRuhanzo kapisi eswimwititi tupu. Nye Bibeli za tumbura mvhura, kwedi ntani nezuva oru rwa horokere Ruhanzo. (Genesis 7:11; 8:4, 13, 14) Ntani azo za tumbura omu wa fene wato ou ga rugene Nowa. (Genesis 6:15) Mauzera nagenye aga za gava Bibeli kulida asi sihorokwa oso usili nye kapisi eswimititi.

Morwasinke rwa horokerere ruhanzo?

Kuliza noBibeli, komeho ru wize ruhanzo ‘udona wovantu kwa vhukire napenye.’ (Genesis 6:5) Azo kutanta hena asi: “Nye Karunga gousili kwa mwene asi uzuni una donapa unene” Morwa pevhu kwa zulire ponyanya ntani noruhonda.—Genesis 6:11; Juda 6, 7.

Bibeli kutanta asi udona naunye ou kwa uretesere po vaengeli wovadona ava va tundire meguru va ya ligwanekere panyama novakadi. Vaengeli owo kwa kere mamuturungu, awo kwa retesere po udona pevhu ntani kwa hepekere vantu ava va parukire posiruwo sina. (Genesis 6:1, 2, 4) Karunga kwa tokwere kuzonagura po vantu wovadonana ntani kwa pulisilire vantu wovawa va paruke hena pwa hana vantu wovadona.—Genesis 6:6, 7, 17.

Vantu va yi divire asi ruhanzo nga ru wiza ndi?

Yimo. Karunga kwa tanterere Nowa eyi ngayi horoka ntani kwa mu pangerere a rugane emuwato, yipo epata lyendi noyikorama ngayi paruke. (Genesis 6:13, 14; 7:1-4) Nowa kwa rondwere vantu kuhamena ruhanzo, nye awo kapi va mu purakenene. (2 Peturusa 2:5) Bibeli kutanta asi: “Nye awo kapi va yi kwete egano dogoro noku rwa wizire Ruhanzo ru va zonagure po navenye.”—Mateusa 24:37-39.

Ngapi omu wa fene wato waNowa?

Wato kwa kere wounene ngwendi epakote, monaure kwa kere nometa 134, monompatji nometa 22 ano momusika nometa 13.a Emuwato kwa lirugene noyitji yoyiwa ntani kwa ligorongere nomanganganga monda noponze. Ako kwa ruganene ko nzugo zekeguru nezi zopokatji ntani zokonhi. Monompatji demuwato kwa tulire mo muvero ntani nomakende. Ayo kumoneka asi emuwato kwa kere nonzugo pekeguru yipo mema ga pitire mo.—Genesis 6:14-16.

Efano kuna kulikida ure wowato waNowa, ure wondira ntani ure wonzovhu

Siruwo sokuhura kupi ga gusire Nowa mokurugana emuwato?

Bibeli kapi azi uyunga asi siruwo sokuhura kupi Nowa ga rugene emuwato, nye ayo kumoneka asi age kwa gusire nomvhura dononzi mokulirugana. Nowa kwa kere nonomvhura dokupitakana 500 apa va hampurukire mbeli zendi ntani age kwa kere nonomvhura 600 apa rwa horokere ruhanzo.b—Genesis 5:32; 7:6.

Apa Karunga ga tanterere Nowa a rugane emuwato, vana vendi kwa kulire ntani kwa kwere, eyi nampo kwa gusire nomvhura 50 ndi 60 ngoso. (Genesis 6:14, 18) Kuliza noyininke eyi, ose kuvhura tu uyunge asi emuwato kwa gusire nomvhura 40 ndi 50 mokupwa.

Masimwititi kuhamena ruhanzo ago usili ndi?

Mouzuni masimwititi kuhamena ruhanzo manzi ntani eyi aga uyunga ga lisiga neyi azi uyunga Bibeli, nye nampili ngoso yininike yimwe eyi va tumbura mo ya lifana neyi azi uyunga Bibeli kuhamena ruhanzo. Ngomu vantu womoruvharo rwaNowa va lihanene pevhu, ayo kumoneka asi awo kwa simwitilire kuhamena ruhanzo. Mwaza siruwo esimwititi eli kwa ya lisimwitilire mononkedi dokulisiga-siga. Tara yihonena yimwe.

Masimwititi goVagereka: Vagara novakadi ava va parukire ruhanzo kwa va tanterere va zwide evhu pokuzuguma mamanya konyima zawo. Mamanya ogo kwa ya kere vagara novakadi.

Masimwititi goVahindu: Mfi kurondora mugara asi ruhanzo nga ru zonagura po vantu. Mfi kwa tanterere mugara a rugane wato. Mugara kwa parukire ruhanzo morwa mfi yizo za poperere wato.

Masimwititi goVababironia: Vagara novakadi ava va parukire ruhanzo awo kapi va fire ntani kwa ya kara vakarunga.

Masimwititi gomoCentral America: Mugara namukadendi ntani novana vawo kwa parukire ruhanzo, nye vantu wokuhupa ko kwa lisintunukire va kare nomfi.

a Bibeli kulikida asi wato kwa u metere monocubit. Kuliza “nostandard Hebrew cubit kwa hulire ponosentimeta 44,5.”—The Illustrated Bible Dictionary, Revised Edition, Ruha 3, epenuno 1635.

b Kuliza nonomvhura edi va parukire vantu ngwendi Nowa , tara sirongwa “Vantu ava va tumbura moBibeli kwa parukire sili siruwo sosire ndi?” moruingilisa esi sa kara moruhungu romo-1 Sindimba 2010.