Setemba

Dimosi muna malau bena mau mase i longa wan’au kimana bakala yo zola muna Yave. (Nku. 127:3) Kuna Isaele yankulu, o wana bayekolwanga kwa Yave muna lumbu kia luwutuku. Ke diau ko divangamanga kwa wan’eto. O kala ye mase bezolanga Yave ye ludi ke disongele ko vo wan’au mpe diau dimosi bevanga. Tuka muna lumbu kina mwana kewutukanga, mase bafwete kala ye kani dia kunsadisa kimana kakituka nlongoki, kakiyekola kwa Nzambi yo vubwa. Nga vena ye diambu diankaka disundidi o mfunu? Avo muntu obakidi nzengo za kukiyekola kwa Yave yo vubwa yo kwamanana kunsadila ye kwikizi kiawonso, dilenda kunsadisa kimana kavuluka muna kolo kia mpasi zayingi. (Mat. 24:13) Mase, yeno mpe nulenda kala ye kiese kia mpila yayi vava numona wan’eno bekituka selo ya Yave yakiyekola yo vubwa. w18.03 14 ¶16-17

Konso ntangwa akuluntu bevananga longi ditukanga muna nkanikinu mia Nkand’a Nzambi kiakala muna nzo yovo muna nkutakani, bafwete tangininanga Kristu. Muna mpila yayi, besonga vo bazolele filwa kwa Nzambi yo Mwan’andi. Avo tulemvokele longi ditukanga kwa Nzambi yo tanginina e mpila ina Yave yo Yesu bevaninanga e longi, nsambu zayingi tuvua. Esi nzo ye ampangi muna nkutakani mu luvuvamu bekala, awonso bemona vo zolwa bezolwanga, zitiswa yo taninua. Ekiaki i kini kia luvuvamu ye kiese tukala kiau kuna sentu. (Nku. 72:7) E longi dia Yave dikutukubikanga mu zingila vamosi muna luvuvamu ye mu kintwadi yakwele mvu, kumosi yo Yave wa Se dieto. (Yes. 11:9) Avo tusungamene diambu diadi, tubakula vo e longi i mpila yambote o Nzambi kesongelanga o zola kwandi muna yeto. w18.03 25 ¶15; 25 ¶17, 19

O wantu bayendanga kwa Yoane mu vubwa muna songa vo baviluka o ntima muna masumu mau, i sia vo, batambulwilanga vo Nsiku a Mose bakolamena yo songa vo bakendalala mu kuma kia dina bavanga. (Mat. 3:1-6) Kansi, vena yo luvubu lusundidi o mfunu luna Yoane kavanga lwakala ye nsasa yankaka. Yoane wakala ye lau dia vuba Yesu wa Mwan’a Nzambi wakala vo muntu alunga. (Mat.3:13-17) Yesu kasidi sumuka ko. Ke diavavanga ko vo kaviluka o ntima. (1 Pet. 2:22) Ozevo, ekuma Yesu kavubilwa? Muna songa vo wakubama kakala mu vanga luzolo lwa Nzambi muna zingu kiandi kiawonso. (Ayib. 10:7) Vava Yesu kayantika samuna e nsangu zambote, alongoki andi bayantika mpe vuba o wantu ankaka. (Yoa. 3:22; 4:1, 2) O wantu awaya mpe bavubwanga mu songa vo baviluka o ntima wau vo Nsiku a Mose bakulula. Kansi, tuka Yesu kafwila yo fuluka, awana bekitukanga alandi andi bevubwanga mu kuma kiankaka. w18.03 5 ¶6-7

Nswaswani yo nkwa kinitu, o nkwa kimwanda otokanenanga e ngwizani andi yo Nzambi. Oyambulanga vo mwand’avelela a Nzambi wamfila yo sia e ngolo za tanginina Yave. (Efe. 5:1) Ovanganga e ngolo za longoka e ngindu za Yave yo badikila mambu nze una Yave kebadikilanga mo. Nzambi wakieleka kikilu kwa yandi. Nswaswani yo nkwa kinitu, o muntu una yo nyindu a mwanda ozitisanga e nkanikinu mia Yave muna mambu mawonso ma zingu kiandi. (Nku. 119:33; 143:10) Ke kuyivananga mu “mavangu ma nitu” ko, kansi osianga ngolo za yima “e mbongo a mwanda.” (Ngal. 5:22, 23) Muna songa e nsas’a kala yo nyindu a kimwanda, tulenda yindula e nona eki: O muntu una vo nkiti ambote oyikilwanga vo muntu una ye ngindu za kinkita. Diau dimosi, o muntu otokanenanga e ngwizani andi yo Nzambi oyikilwanga vo nkwa nyindu a kimwanda. w18.02 17 ¶3, 6

Daniele wanatwa muna kinkole kuna Babele, mbanza yazala ye nzambi zaluvunu ye mavangu ma mpandu. O nkangu a mbanza yayi ke bazolanga Ayuda ko. Babavezanga kumosi yo Yave wa Nzambi au. (Nku. 137:1, 3) Ediadi diakendelekanga kikilu Daniele ye Ayuda ankaka ana bazolanga Yave. Daniele ‘kayisafula ko muna madia ma ntinu.’ (Dan. 1:5-8, 14-17) Daniele wanuana mpe ye diambu diankaka dina diamonekanga kuna lubantiku vo ke diampasi ko. Wau vo nkwa ngangu kakala, o ntinu wamvana malau mayingi. (Dan. 1:19, 20) Kana una vo i wau, Daniele kakituka nkwa lulendo ko ngatu yindula vo e ngindu zandi zau kaka zakalanga zambote. Wakwamanana songa lulembamu ye lusakalalu. Wavovanga vo Yave wansadisanga muna konso diambu kavanganga. (Dan. 2:30) Yindul’edi: Yave wayika Daniele kumosi yo Noa yo Yobi muna wantu basonga mbandu ambote ina tufwete landa. Muna kolo kiakina, Noa yo Yobi bayifwila kala, basadila Yave ye kwikizi kiawonso muna zingu kiau. (Yez. 14:14) Yave vuvu kikilu kakala kiau muna Daniele. E vuvu kiaki ke kiampavala ko, kadi Daniele wasikila ye kwikizi yo lemvokela Nzambi muna zingu kiandi kiawonso. w18.02 5 ¶11-12

Yesu watusonga e mbandu muna diambu ditadidi e nkembo. Vakala ye lumbu kayenda kuna “nkinzi a longo” ye kuna “lambu diampwena.” (Yoa. 2:1-10) Vava kakala kuna nkinzi a longo, Yesu wamona vo ke kwakala ye vinyu yafwana ko. Muna kuma kiaki, Yesu wavanga e sivi dia kitula maza se vinyu. Kana una vo i wau, Yesu kasianga nkembo va fulu kiantete ko muna zingu kiandi. Wasianga Yave vana fulu kiantete ye wavanganga mawonso muna sadisa akaka. Watambulwila lufwa lwampasi vana nti kimana kavuluza o wantu. Yesu wavovesa awana bazola kituka alandi andi vo: “Nukala ye kiese, vava wantu bekunuveza yo kunubangika yo kunuyikila e mbi yawonso kuna luvunu mu kuma kiame. Numona kiese yo yangalala, kadi o nsendo eno wanene kuna zulu.” (Mat. 5:11, 12) Wau vo tuzolanga Nzambi ye tuvavanga kunyangidika, ke tufwete venganga kaka ko mana tuzeye vo mambi, kansi ye mana mpe tuyindulanga vo malenda kunkendeleka.—Mat. 22:37, 38. w18.01 25-26 ¶16-18

Tuvananga tukau kwa Yave kadi zola tukunzolanga yo kumvutula matondo. Vava tuyindulanga mawonso kevanganga o Yave muna wete dieto, e ntima mieto mikutufilanga mu kumvutula matondo. Davidi wavova vo e lekwa yawonso tuna yau kwa Yave itukanga ye yawonso tuvananga kwa Yave muna lekwa ina ketuvananga itukanga. (1 Tus. 29:11-14) Diambote kikilu vava tuvananga kuna mvevo, ke tambula kaka ko. Yindula mwana oveno finzimbu kwa mase mandi, i bosi osadidi ndambu a nzimbu zazi mu sumbila mase mandi lukau. Aweyi mase bemona mu kuma kia lukau lwalu? Yindula mpe nleke una vo mviti a nzila ozingilanga muna nzo a mase mandi ubavene nzimbu kimana basumbila madia mu kuma kia esi nzo awonso. Kana una vo mase mandi ke bekunlombanga nzimbu ko, batambwidi lukau kavene. Ekuma? Kadi i mpila ina mwana kalenda songela vo oyangalelanga mawonso mana mase mandi bevanganga muna wete diandi. Diau dimosi mpe, Yave ozeye wo vo diambote kikilu kwa yeto vava tukumvananga tukau muna lekwa tuna yau. w18.01 16 ¶4, 6

Muna sadisa wan’aku mu kala ye lukwikilu, ke divavanga kaka ko vo wabazayisa dina diambote ye dina diambi. Ofwete kubasadisa mpe mu badika e yuvu nze: ‘Ekuma Nkand’a Nzambi usiminanga maka mambu malenda moneka vo mambote? Aweyi ndenda kadila ye ziku vo e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi nluta kaka mikuntwasila?’ (Yes. 48:17, 18) Avo mwan’aku ozolele vo kavubwa, unsadisa mpe katoma yindula e mbebe kekala yau vava kevubwa. Aweyi kebadikilanga e mbebe yayi? Nkia nluta dikuntwasila? Nkia nkakalakani dikuntwasila? Ekuma e nluta kevua misundidi e nkakalakani kenuana zau? (Maku 10:29, 30) Diamfunu mu toma fimpa e yuvu yayi vitila kavubwa. Sadisa mwan’aku kayindula kabakula vo o lemvokela e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi nluta kaka dikuntwasila. w17.12 18-19 ¶14-15

Ndonga muna mpangi zeto z’akala ye z’akento beyelanga yimbevo yangolo. Akaka bena vo se anunu, belunga-lunganga diaka e yitu yau anunu. Akaka befuntukanga mu lungisa e nsatu za esi nzo. Tutomene wo zaya vo ayingi muna yeno nunuananga ye mpasi zazi zawonso, ezak’e ntangwa mu nkumbu mosi. Avo otokanenanga konso ntetembwa, yindul’eti una kemonanga mu kuma kiaku. Okunsadilanga ke mu kuma kia sia ko vo i diau ofwete vanga, kansi i mu kuma kia zola kwaku muna yandi. (Nku. 19:1, 3, 14) O Se dieto dianzodi ozeye mawonso mu kuma kiaku. Nkand’a Nzambi uvovanga vo “e nsuki zawonso za ntu mieno zavua tangwa” kwa yandi. (Mat. 10:30) Yave ozolele twazaya vo ‘ozeye mana mebwilanga akwa kwikizi.’ (Nku. 37:18) Kieleka, Yave ozeye mpasi zawonso onuananga zau, olenda kuvana nkuma ovuidi o mfunu muna zizidila e mpasi zazi. w18.01 3 ¶1; 4 ¶4

O lufuluku lwa Tabita luna kavanga Petelo lwafila wantu ayingi muna mbanza yayina mu ‘kwikila muna Mfumu.’ Alongoki awaya ampa bayantika samuna e nsangu zambote mu kuma kia Yesu kw’akaka yo kubazayisa mpe o nkum’a Yave wa fula mafwa. (Mav. 9:36-42) Vakala diaka yo lufuluku lwankaka lwavangamena va fulu kia ndonga. Lumbu kimosi, Paulu wa ntumwa mu lukutakanu kakala muna suku dia ntandu kuna Troa, zunga kina kuna node ya Turquia o unu. Paulu wakwamanana longa yamu fuku. Toko dimosi wakala ye nkumbu a Yutoko wavuanda vana ndambu a zianela ekolo kawanga Paulu. Kansi wabakama tulu, wabwa tuka vana banga kiatatu yavana ntoto. Nanga Luka yandi wantete walwaka vana vakala Yutoko. Wau vo dotolo kakala, wabakula vo toko diadina ke diavanguka kaka ko ngatu fwa kiambu. Diafwa kikilu. Paulu mpe wakulumuka kuna yanda. Wabimbakana Yutoko yo vovesa nkangu wawonso vo: “Una kwandi o moyo.” O lufuluku lwalu lwasivikisa wantu awonso ana bamona dina diavangama. O zaya vo e toko diadina diafwa yo fuluka, ‘diabafiaulwisa kikilu.’—Mav. 20:7-12. w17.12 5-6 ¶10-11

Nga wantu belendanga fokola e mpasi zikubabwilanga tuka kolo? Nkatu, o wantu ke belendanga fokola e mvita ko. E mambu mambi nze umpumbulu muna internete, fu kia wanda akento muna nzo ye nsoki (terrorismo) mu wokela kaka una. E yimbevo ya vonza ikwamanananga kaka. O unu, e nkubika zitalanga mambu ma nzimbu ye ma tuyalu zifilwanga kwa wantu bena vo akwa loko. Wantu awaya ke balendi fokola mvita ko, ngatu umpumbulu, yimbevo yovo usukami. Kintinu kia Nzambi kaka kisinga fokola e mpasi. Yindula mana Yave kesinga vanga muna wete dia wantu. E Kintinu kiandi kisinga fokola mawonso metwasanga e mvita, nze fu kia loko, wivi, sia mpambula, mabundu maluvunu kumosi yo Satana yandi kibeni. (Nku. 46:9) Kintinu kia Nzambi kifokola umpumbulu. Kana nkutu o unu, Kintinu kia Nzambi kilonganga mazunda ye mazunda ma wantu mu zolana yo bundaziana e vuvu. Ke vena luyalu lwankaka ko lulenda wo vanga. (Yes. 11:9) Ke kolo ko, Yave ofokola yimbevo yo twasa vimpi wambote kwa wantu. (Yes. 35:5, 6) Ofokola mpe usukami yo sadisa awonso kimana bakala ye zingu kiakiese ye ngwizani ambote yo yandi.—Nku. 72:12, 13. w17.11 25-26 ¶14-16

Kimosi muna kuma kia kubikilwa e mavata matinina i tanina Aneyisaele balembi bungula menga ma munkondwa kuma yo kuyikotesa muna nkanu a menga. Yave ozolanga o moyo, omenganga mumponda-muntu. (Nga. 6:16, 17) Wau vo Yave Nzambi ansongi ye wavelela, ke vezanga lufwa lwa muntu ofwidi mu sumbula ko. Nswaswani yo Yave, asoneki ye Afarisi basonganga vo ke bazitisanga mioyo mia wantu ankaka ko. Yesu wabavovesa vo: “Nukatwidi nsabi a zayi. Yeno kibeni ke nukotele mo ko, nukakididi ana bakotelenge mo!” (Luka 11:52) Adieyi Yesu kazola vova? Asoneki ye Afarisi yau bafwana longa akaka e Diambu dia Nzambi yo kubasadisa bavua moyo a mvu ya mvu. Kansi, bakakidilanga wantu mu landa Yesu wa “Mfumu a Moyo.” (Mav. 3:15) Muna mpila yayi, bafilanga wantu kuna lufwasu. Asoneki ye Afarisi akwa lulendo bakala, bazala ye loko, ke batokanenanga wete dia wantu ko. Akwa nsoki ye ke bazolanga wantu ko. w17.11 17-18 ¶9-10

Nanga vava twayantika longoka o Nkand’a Nzambi ye Mbangi za Yave, ke twazayisa dio ko kwa yitu yeto. Kansi ekolo lukwikilu lweto lwawokela, twabakula vo tufwete kubazayisa vo Yave tuzolele sadila. E kwikizi kiaku muna Nzambi kilenda kutwasila e kitantu ye yitu yaku. Kansi, vanga mawonso muna kubabakula. Kiese kiayingi tuna kiau wau tuzeye e ludi kia Nkand’a Nzambi. Kansi, e yitu yeto balenda yindula vo vunua tuvunuanga yovo mu dibundu dianzenza tuyikotese. Balenda yindula mpe vo ke tukubazolanga diaka ko wau vo ke tukembelanga diaka nkinzi mia nza ko. Balenda mona nkutu wonga wa sia vo diambu diambi dikutubwila vava tufwa. Tufwete vavanga bakula una bemonanga yo kubawá ye sungididi kiawonso mu zaya ekuma betokanenga mu kuma kieto. (Nga. 20:5) Paulu wa ntumwa ngolo kavanganga mu bakula “wantu a mpila zawonso” kimana kabasamunuina e nsangu zambote. Avo tuvangidi e ngolo za bakula e yitu yeto, ediadi dikutusadisa mu zaya una tulenda kubalongela e ludi.—1 Kor. 9:19-23. w17.10 12 ¶11-12

Dilenda kala vo nsoni tumonanga za yimbila kadi ke tuzeye yimbila ko. Kansi, vena ye mambu makete tulenda vanga muna tomesa e mpila tuyimbidilanga. Muna yimbila mu nding’angolo, ofwete longoka fulumuna mu mpila yambote. Nze una e kura ikwikilanga o mwinda, e fulumwinu kivananga nkuma muna nding’aku vava ovovanga yovo yimbila. Ofwete yimbilanga mu nding’angolo nze una ovovelanga yovo lutila nkutu. Ezak’e ntangwa, o Nkand’a Nzambi uvovesanga asambidi a Yave vo ‘bayengolokela kuna kiese’ vava bekunkembelelanga muna nkunga. (Nku. 33:1-3) Muna nsambil’eno ya esi nzo yovo muna longi dia ngeye kibeni, olenda teza vanga mambu malende: Sola nkunga una otoma yangalelanga muna nkand’eto wa nkunga. Tanga e mvovo mia nlonga umosi wa nkunga mu nding’angolo, yatoma kiá. I bosi, muna zú diau dimosi yika e mvovo miawonso muna fulumwinu kimosi. I bosi, yimbila e tini kiawonso muna zú diau dimosi. (Yes. 24:14) E zú dia nding’aku ditoma wakana, ediadi diambote kikilu. Kumoninge nsoni ko za yimbila mu nding’angolo. w17.11 6 ¶11-13

Yindula o nkangalu wandá bavanga Ayuda tuka kuna Babele yakuna Yerusaleme. Nanga o nkangu mambu mayingi bayindulanga yo mokena mu kuma kia nsi ina bayendanga. Ambuta babazayisanga una wakala e mbanza ye tempelo yambote-mbote. (Eze. 3:12) Kele vo wakala muna nkangalu wau, aweyi wadi mona muna nkumbu antete wadi lwaka muna Yerusaleme? Nga wadi kendalala mu mona vo e nzo zawonso zabwa yo mena e mfuta, e yaka ya mbanza yavua wudika ye mavitu makondwa e yelo? Nanga wadi tezanesa e yaka yayi yawudika ye yaka yampwena ya mbanz’a Babele. Kansi, Ayuda ke bayoya ko. Ekuma? E kuma kadi vava bakala muna nkangalu, Yave wabasadisa yo kubatanina. Vava balwaka muna Yerusaleme, vana vau batunga e ziku vana fulu kina kiakala e tempelo yo yantika tambika yimenga kwa Yave konso lumbu.—Eze. 3:1, 2. w17.10 21-22 ¶2-3

Solomo mayingi kalongoka mu kuma kia unkabu muna mbandu a Davidi wa se diandi. Davidi wasonga mpe unkabu vava kanuana yo Ngoleyate wakala vo kesa diankuma. Muna lusadisu lwa Nzambi, Davidi wavonda Ngoleyate muna tadi. (1 Sam. 17:45, 49, 50) Ozevo, diamfunu kikilu diakala vava Davidi kakasakesa Solomo kakala yo unkabu kimana katunga tempelo! Wansungamesa vo Yave okala yandi yavana kefokola tunga tempelo. Ka lukatikisu ko vo Solomo wabadikanga e mvovo miami, kayambula ko vo e kileke yo lembi zaya mayingi diankakidila mu lungisa e salu kavewa. Kansi wasonga unkabu. Muna lusadisu lwa Yave, wafokola tunga tempelo yampwena mu mvu nsambwadi ye ndambu kaka. Yave wasadisa Solomo, olenda mpe kutusadisa mu kala ye unkabu yo lungisa e kiyekwa kieto, kiakala muna nzo yovo muna nkutakani. (Yes. 41:10, 13) Avo tusonga unkabu muna salu kia Yave, tulenda kala ye ziku vo okutusambula owau ye kuna sentu. w17.09 28 ¶3; 28 ¶4; 32 ¶20-21

Nkangu a Yave una ye ziku vo e diambu diandi, i sia vo, e nsangu zandi kwa wantu, “diamoyo ye nkuma.” Tumonanga o nkum’a Nkand’a Nzambi muna zingu kieto ye muna zingu kia wantu ankaka. Vitila bakituka Mbangi za Yave, akaka yiya bayiyanga, akaka mfomo banuanga yo tá zumba. Akaka akwa tunda ye amvuama bakala. Kansi, bamonanga vo diambu diakondwanga muna zingu kiau. (Kim. 2:3-11) Diakiese vo, ayingi mun’awana ke bakala diaka ye vuvu ko, owau bena ye vuvu kiasikila kia kusentu ye bazeye e nzila bafwete landa. Mun’Eyingidilu, tutanganga lusansu lwa wantu awaya muna malongi mena yo ntu a diambu “Nkand’a Nzambi Zingu kia Wantu Usobanga.” Kansi, kana nkutu vo se mvu miayingi miviokele kala tuka bakitukila Akristu, wantu bafwete kwamanana siamisa e ngwizani au yo Yave muna lusadisu lwa Nkand’a Nzambi. w17.09 21 ¶1

Nze una Yave kazayila e mpasi za Loti, tulenda kala ye ziku vo Yave otomene zaya e mpasi tunuananga zau. (Yes. 63:7-9; Yak. 5:11; 2 Pet. 2:9) Yave olonganga nkangu andi e fu kia songa e nkenda yo walakazi. Badika umosi muna nsiku kavana kwa Isaele. Avo muntu osompele nzimbu zangani, diavavanga vo ndiona unsompekele zo kabaka mvuatu a muntu kasompekele nzimbu mu kala ye ziku vo ofuta e nzimbu zandi. (Luv. 22:26, 27) Kansi, o nsompeki kafwete vutula mvuatu a muntu ndioyo kuna ndimuk’a ntangwa kimana kalembi mona e kiozi muna fuku. Ndiona wakondwanga walakazi, nanga kazolanga vutula mvuatu a muntu ko ona kasompeka e nzimbu. Kansi, Yave walonga nkangu andi o mfunu wa songa o walakazi. Adieyi tulenda longoka muna nsiku wau? Ke tufwete zimanga meso ko muna mpasi za mpangi zeto Akristu. Tufwete kalanga yo luzolo lwa sadisa mpangi zeto bena mu mpasi.—Kol. 3:12; Yak. 2:15, 16; 1 Yoa. 3:17. w17.09 10 ¶4-5

Yesu walomba kwa Se diandi vo kaloloka wantu ana bamvonda. Muna loloka akaka, tufwete kala yo lulembamu ye luzindalalu. Ediadi disiamisa e kintwadi muna nkutakani. (1 Pet. 2:21-23) Paulu wayika imosi muna mpila tulenda songela lulembamu ye luzindalalu vava kasoneka vo: “Nuvezananga mambu yo loloka muntu yo nkw’andi kuna mvevo, kana nkutu vo muntu obakidi nkw’andi diambu. Wauna Yave kanulolokela kuna mvevo, oyeno mpe i wau nufwete vanga.” (Kol. 3:13) Yave ozolele vo twasonganga lulembamu ye luzindalalu kw’akaka. E fu yayi mfunu ina avo tuzolele zingila muna nz’andi yampa. (Mat. 5:5; Yak. 1:21) Avo tusonga lulembamu ye luzindalalu, tuvana nkembo kwa Yave yo sadisa akaka mu vanga diau dimosi.—Ngal. 6:1; 2 Tim. 2:24, 25. w17.08 25 ¶15-17

Muna Nkand’a Nzambi, muna ye nona yayingi isonganga vo Yave olenda vanga mana wantu ke bevingilanga ko. Kasikil’owu, vava Kizekeya kakala ntinu a Yuda, o Sankerebe wa ntinu a Asuri wabaka Yuda yo kutumuna mavata mandi mawonso katula kaka Yerusaleme. (2 Nti. 18:1-3, 13) I bosi, Sankerebe wayenda nuanisa Yerusaleme. Adieyi ntinu Kizekeya kavanga? Entete, wasamba kwa Yave kimana kansadisa. I bosi, walomba luludiku kwa Yesaya wa nguz’a Yave. (2 Nti. 19:5, 15-20) Kuna kwalanda, Kizekeya wasonga vo nkwa ntim’anleka kakala kadi wafuta lekwa kalombwa kwa Sankerebe. (2 Nti. 18:14, 15) I bosi, Kizekeya wavanga nkubika ya tanina e mbanza avo izungilu kwa mbeni. (2 Tus. 32:2-4) Aweyi e diambu diadi diafokokela? Yave watuma mbasi mosi yavonda 185.000 ma makesa ma Sankerebe mu fuku umosi. Kana nkutu Kizekeya kavingilanga diambu diadi ko.—2 Nti. 19:35. w17.08 11 ¶7; 12 ¶12

Avo tima dia kota mu salu kia ntangwa ke ntangwa una diau, aweyi olenda kubamena? Muna sadila Yave una ufwene, ofwete yima fu ivavuanga kwa Akristu. Longokanga diambu dia Nzambi lumbu yawonso, badika mana olongokanga yo vananga e nkomena muna tukutakanu mu songa lukwikilu lwaku. Ekolo wakinu mwan’a sikola, olenda tomesa ndekwa zaku za mokena ye wantu yo kubasamunwina e nsangu zambote. Longoka songa zola muna wantu muna kubayuvulanga kuna ndekwa e ngindu zau yo tamba o matu muna mvutu zau. Vana ntandu, olenda vana moko muna salu ya nkutakani, nze velelesa yo vangulula Seka dia Kintinu. Yave ozolanga sadila alembami ye awana besonganga e tima dia sala. (Nku. 110:3; Mav. 6:1-3) Paulu wa ntumwa wabokela Timoteo kimana basala entwadi muna salu kia kimisionario kadi “wakala ye nkumbu ambote vana vena wana-ngudi.”—Mav. 16:1-5. w17.07 23 ¶7; 25 ¶14

Ekolo e diambu kimfumu kia Yave ke diasingikilu ko muna ngindu za wantu ye mbasi, ke valendi kala ye luvuvamu ye kintwadi ko. Kansi, vava kimfumu kia Yave kitundidikwa, awonso bekala kuna nsi a luyalu lwandi yakwele mvu. O nsema wawonso mu luvuvamu ukala. (Efe. 1:9, 10) E kimfumu kia Nzambi kisinga tundidikwa. O luyalu lwa Satana ye lwa wantu ke lusikila ko, lufwaswa emvimba. Luyalu lwa Nzambi muna nzil’a Kintinu kia Masia lusikila. Akwa kwikizi besonganga e ziku vo wantu balenda kwau sikila ye kwikizi yo yikama luyalu lwa Nzambi. (Yes. 45: 24) Ka lukatikisu ko vo tuzolele kala amosi muna akwa kwikizi awaya. Muna kuma kiaki, tufwete vava bakula o mfunu wa diambu diadi. w17.06 16 ¶4-5

Ke tulendi zaya ko kana kolo kwa konso muntu ofwidilu kevanga muna fokola e ntantu. Avo muntu tuzolanga ofwidi, kuna lubantiku, akundi eto, yitu ye akaka bekwizanga kutufiaulwisa. Kansi, avo bavutukidi kwau muna salu yau ya lumbu ke lumbu, awana bafwidilu bekwamanana vava lufiaulwisu. Tufwete kwamanana fiaulwisa awana bafwidilu yavana e ntantu zikuluka. (1 Tes. 3:7) Sungamena vo muntu wafwilwa olenda kendalala konso ntangwa. Ediadi dilenda vangama mu kuma kia yindula e ntangwa zambote baviokesanga vamosi, nkunga, mafoto, salu, nsung’a lekwa, zú dia ndinga yovo nsungi. Avo yakala yovo nkento ansona ovangidi diambu yandi mosi kaka muna nkumbu antete, nze kwenda kuna lukutakanu lwampwena yovo Luyindulu, dilenda kuntwasila ntantu zayingi. Sungamena vo awana bafwilwa ke bevavanga kaka lufiaulwisu ko vava kifwananga e lumbu kina ikubasungamesanga diambu. w17.07 13-14 ¶17-19

Vava tuvanganga oma mambote kwa akaka, ezak’e ntangwa tuvilakananga e mpasi za yeto kibeni. Kasikil’owu, mpangi zayingi z’akento, kiakala ana basompa yovo ampumpa, bazeye wo vo vava besamunanga e nsangu zambote za Kintinu, ntwadi besalanga yo Yave yo vanga luzolo lwandi. Ediadi kiese kiayingi dikubatwasilanga. Yeto awonso tulenda songa zola kwa akaka muna kubasamunwinanga e nsangu zambote. Vana ntandu, vava tuvanganga oma mambote kwa mpangi zeto, tusiamisanga kintwadi kieto. I diau kavanga o Paulu. Wasadisanga akaka nze una “ngudi oyemekanga yo wonzakana wan’andi kuna zola kwawonso.” Paulu wakasakesanga yo fiaulwisa mpangi zandi “nze una o se kevanganga kwa wan’andi.” ( 1 Tes. 2:7, 11, 12) Aleke ana bezolanga Yave balenda fiaulwisa yo kasakesa yitu yau. Mu nkia mpila? Muna zitisanga mase mau yo kubavana moko muna salu yankaka. Vana ntandu, vava wana besonganga kwikizi muna Yave, ediadi dikasakesanga awonso muna nzo. w17.06 6-7 ¶13-14; 8 ¶17

Lufimpu lumosi lwavangamene ke kolo ko, lusonganga vo umvuama wa wantu akete kaka ulutidi umvuama wa nkangu awonso una ova nza. Yesu wazaya wo vo Kintinu kia Nzambi kaka kisinga soba mambu ma kinkita ova nza yayi. Nkand’a Nzambi usonganga vo “akiti” kumosi ye nkubika za tuyalu ye za mabundu mu wisa kia Satana zina. (Lus. 18:3) O nkangu a Nzambi ukuyivambulanga ye nkubika za tuyalu ye za mabundu maluvunu. Kansi, ayingi muna nkangu a Nzambi ke balendi kuyivambula mvimba ko ye nkubika za kinkita za nza ya Satana. Wau vo tu Akristu, tufwete fimpanga e mpila tubadikilanga mavua ma nza yayi. Muna wo vanga, tufwete kiyuvula: ‘Aweyi ndenda songela kwikizi muna Nzambi muna mpila isadilanga mavua mame? Aweyi ndenda kadila ye tezo muna mambu ma kinkita? Nkia nona isonganga vo selo ya Nzambi bebundanga e vuvu kiau kiawonso kwa yandi?’ w17.07 3-4 ¶1-3

Yesu wazaya wo vo e zingu mu nza yayi kiampasi kikala, mambu mayingi tuwanana mau mekututwasila nteleko a moyo. Muna kingana kiandi kia nkuni, Yesu wavova vo vekala yo wantu ana betambulwila “e diambu dia Kintinu” yo songa vema kuna lubantiku. Kansi kuna kulanda, o “ntelamw’a moyo wa tandu kiaki ye tima dia vuama difinangesa e diambu.” Wantu awaya beyambula songa o vema. (Mat. 13:19-22; Maku 4:19) Avo ke tuyikebele ko, e mambu ma zingu kia lumbu ke lumbu malenda kulula o vema kweto muna salu kia Yave. Tulenda songa vo tuzolanga Kristu muna sianga e salu kia umbangi va fulu kiantete muna zingu kieto. Aweyi tulenda kadila ye ziku vo tukwamanana wo vanga? Tulenda kukiyuvula: Nki iluta zolanga? ‘Nga e kiese kiame mu salu kia Yave kitukanga yovo mu mambu mankaka?’ w17.05 22 ¶3-4

Awana bena vo ‘anzenza’ avo kwandá bezingilanga ye mpangi ana bevovanga nding’au, bafwete lungananga mu nkutakani ya ndinga ya nsi ina bezingilanga. (Nku. 146:9) Kansi, avo vena ye nkutakani ya nding’au ina lukufi, o se kafwete sola kana mu nkutakani ya nkia ndinga bekala ye esi nzo andi. Vitila se kabaka e nzengo zazi, kafwete toma fimpa diambu diadi yo samba kwa Nzambi. Kafwete mpe mokena yo nkaz’andi yo wana. (1 Kor. 11:3) Mase bafwete zayanga e nsatu za wan’au. Muna toma bakula e ludi kia Nkand’a Nzambi, o wana mayingi bevavanga, ke kwenda kaka mu tukutakanu ko konso lumingu. Yindula diambu edi: O wana balenda vua nluta muna kwenda kwa nkatu mu tukutakanu muna ndinga ina bebakulanga. Balenda longoka mayingi lutila nkutu una mase beyindulanga. Kansi, dilenda kala diampasi avo wana ke bebakulanga ko ndinga ivovuanga muna nkutakani.—1 Kor. 14:9, 11. w17.05 11-12 ¶10-11

Konso muntu mu yeto kafwete kiyuvula: Nga ngina ye lukwikilu yo unkabu wafwana yo kuyivana kuna mvevo mu sadilanga yawonso ngina yau muna salu kia Yave? Nga nzolele kwenda zingila ku mbanza yovo nsi yankaka kimana yavua nzimbu zayingi yo kala ye zingu kiambote? Avo i wau, nga isambanga kwa Yave mu zaya dina nkangalu wau uvanga kwa esi nzo ame ye muna nkutakani?’ Yave okutuvananga e lau diadi dia yikama kimfumu kiandi. Tuka muna lumbu ya Adami yo Eva, Nkadi ampemba ozolanga vo wantu bakala kuna sambu diandi yo kolamena Yave. Kansi, vava tuyikamanga kimfumu kia Yave, tusonganga kwa Satana kana ku sambu dia nani twina. O lukwikilu ye kwikizi kieto kikutufilanga mu kuyivana kuna mvevo muna salu kia Yave. Ediadi dikunyangidikanga kikilu. (Nga. 23:15, 16) Nzambi eto olenda sadila kwikizi yo lemvo weto mu vana mvutu kwa Satana ona okuntiangunanga. (Nga. 27:11) O nlemvo weto i lekwa kiamfunu tulenda vana kwa Yave. Ediadi kiese kiayingi dikuntwasilanga. w17.04 32 ¶15-16

Muna Nsiku a Mose, tutanganga vo avo muntu odidi ndofi kwa Yave, ‘kafwete kulula mvovo andi ko; kafwete vanga mun’owu wawonso uvaikidi muna nu’andi.’ (Nta. 30:2) Kuna kwalanda, Solomo wavumuninwa mu soneka mvovo mia sono kia unu. Yesu walonga vo o dia e ndofi kwa Nzambi diambu diampwena kikilu. Wavova vo: “Nuwidi dio diaka dina diavovua kwa akulu vo: ‘Kudie ndofi a luvunu ko, ofwete lungisa e ndofi aku kuna kwa Yave.’” (Mat. 5:33) Tulongokele vo konso nsilu tusianga kwa Yave, tufwete wo lungisanga. O lembi lungisa e ndofi zeto dilenda fwasa e ngwizani eto yo Yave. Davidi watoma dio kiesesa vava kayuvula vo: “Nani obaluka muna mongo a Yave? Nani otelama vana fulu kiandi kiavauka? “ I bosi, wavova vo Yave ‘otambulwila ona ke dianga ndofi aluvunu ko.’—Nku. 24:3, 4. w17.04 4 ¶3-4

Avo tumuene vo diambu batuvangidi muna nkutakani ke diansongi ko, tufwete kuyikeba mu lembi dio zayisa kwa wantu ankaka. Avo mpangi sumu diampwena kavangidi, tufwete lomba lusadisu kw’akuluntu yo kubazayisa dina mpangi kavangidi. (Fuka 5:1) Kansi, avo mpangi kavangidi kwandi sumu diampwena ko, tulenda vutulwisa e ngwizani yo mpangi lembi dio zayisa kwa muntu ankaka yovo kw’akuluntu. (Mat. 5:23, 24; 18:15) Tufwete kala akwa kwikizi yo lemvokela nkanikinu mia Nkand’a Nzambi muna diambu dia mpila yayi. Ezak’e ntangwa tulenda bakula vo ngindu zabendomoka twakedi zau ye ke twavangilu konso mbi ko. Muna mpila yayi, kiese tukala kiau wau twalembi wokesa mambu yo vovela mpangi eto e mbi. Sungamena vo kiakala vo ndungidi tuna yau yovo ve, o vovela mpangi zeto e mbi ke disingikanga mambu ko. O songa e kwikizi muna Yave ye mpangi zeto dikututanina mu lembi bwa mu vilwa wau.—Etu. 40:15. w17.04 19 ¶14