KHANI YOFUNJEDA 15
Kodi Ninafunjede N’ni va Vyodabwi-a vya Yesu?
“Ooyendayenda muilambo, noira vyapama noili-a.” — VYO. 10:38.
NYIMBO 13 Khristu Ndi Chitsanzo Chathu
VYEVYO NINAFUNJEDE IYOa
1. Sambaulani mwemo vyongo vyaliliathu vevo Yesu aira liye yodabwi-aye yowambeela.
KAYEREKEZELANI ira munanaona vyevyo vyaireile umapeto wa 29 C.E., umaambeelelo wa utumiki wa Yesu. Yesu na am’maye Mariya koma teto amo-i mwa ofunjedaye, kooitaniwa uukwati wu Kana, dela lelo lali umpoto wa Nazareti wewo wali waniwa wa Yesu. Mariya ngu fwiwa wa anyailo a ukwatayo moi unaakami-eda wachela alendo. Koma phwando langali muwari, viireya vuto limo-i loi linokoza nyaswi-a anyailo a ukwatayo koma teto banja lishalo. Vinyu uwamalela.b Podi ira uukwatiwo wooza athu anjinji kwaranya anayo kaayembekezelaathu. Mombaraanya, Mariya unamuwandela mwanaye ira: “Vinyu uwamalela.” (Yoh. 2:1-3) Ndiye kodi Yesu unaira n’ni? Liye unaira yongo yodabwi-a votanducha ma-inje kala “vinyu wapama.” — Yoh. 2:9, 10.
2-3. (a) Kodi Yesu a-indi-eda chito avi kopolo daye doirela vyodabwi-a? (b) Kodi ninapindule avi chifukwa yoganizela vyodabwi-a vya Yesu?
2 Yesu ooira vyodabwi-a vimo-i vinjinji va utumikaye.c Liye oo-indi-eda chito kopolo dedo an’na liye voira vyodabwi-a vokami-a athu masauzande anjinji. Mofwanafwani-a, kaganizelani injiva wa athu anayo aakami-ile liye va vyodabwi-a vin’li vyoka. Vevo adji-ile liye alombwana 5000 koma teto va thawi imo-i alombwana 4000, akala ninatangani-evo a-iyana na a-ima anayo kalivo vathawila, podi ira oodji-a athu 27000. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Va vyoireya vin’li vyetene vyevi, Yesu ooili-a teto athu anjinji obulela. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Kaganizelani mwemo athu kadabweleathu muona Yesu aaili-anga modabwi-a koma teto adji-a.
3 Malambwano ninokoza funjeda vinjinji va vyodabwi-a vyevyo Yesu airile liye. Mukhanila, ninotapanya makundo angasene olimbi-a iroromelo koma teto vyevyo ninafunjedevo iyo. Vanduli viwa ninotapanya mwemo ninasazi-ede iyo viyevi-a koma teto chifundo ya Yesu, makalelo anayo atonyi-eda liye airanga vyodabwi-avi.
VYEVYO NINAFUNJEDA IYO VYOKUZA YEHOVA NA YESU
4. Kodi vyodabwi-a vya Yesu vinanifunji-a makundo olimbi-a iroromelo okuza mbaani?
4 Vyodabwi-a vya Yesu vinonifunji-a makundo olimbi-a iroromelo okuza liye koma teto Babaye. Moi kopolo doirela vyodabwi-avi, liye adilandile wa Yehova. Lemba la Vyoira 10:38 linoniwandela ira: “Mulungu oomuzoza na muzimu wochena na kopolo. Koma teto voi Mulungu ali na liye, ooyendayenda muilambo, noira vyapama noili-a etene ozuzumi-iwa na Mdyerekezi.” Umbuwelani teto ira vyetene vyevyo Yesu aongile liye, koma teto vyodabwi-a vyaye, vinotonyi-eda pama mwemo Babaye munaganizela liye koma teto mwemo unavwela liye. (Yoh. 14:9) Tiyemoni nione makundo maralu anayo ninafunjeda iyo va vyodabwi-a vya Yesu.
5. Chin’ni yairi-a ira Yesu airenga vyodabwi-a? (Mateyu 20:30-34)
5 Yowambeela, Yesu na Babaye kanoniwomeliwana vinjinji. Angali vailambwela, Yesu ootonyi-eda ira unoomeliwana vinjinji athu vo-indi-eda chito kopolo daye dodabwi-a vokami-a anayo kavuteya. Vathawi imo-i athu ambin’li o-oona koomukuwela ira aakami-e. (Welengani Mateyu 20:30-34.) Onani ira Yesu “chifukwa ya chifundo,” oowaili-a. Monga mwemo verebu la Chigiriki li-indi-ediweathu chito va lembali, lelo kalitapuleleathu ira “chifukwa ya chifundo,” linaonga vya chifundo ilukulu eneyo muthu unavwa liye kumela vati va murima. Chifundo enela, eneyo inatonyi-eda chikondi, cheneyo yamuiri-ile Yesu ira adji-e andala koma teto muili-a wamakate. (Mat. 15:32; Malik. 1:41) Kaninakaikela ira Yehova, onoyo ngu Mulungu “wachifundo ilukulu,” koma teto Mwanaye kanoniwomeliwana vinjinji moi vinowakuza navuteyanga. (Luk. 1:78; 1 Pe. 5:7) Aluwa mbofunechecha za mali-a mavuto etene anayo athu kanagumananaathu.
6. Kodi Mulungu umuva-ile kopolo doi avi Yesu?
6 Yanambili, Mulungu umuva-a Yesu kopolo domali-a mavuto etene a athu. Voira vyodabwi-a, Yesu ootonyi-eda ira ukaana kopolo domali-ela mavuto etene anayo vaeki-u kaninawande amali-a. Mofwanafwani-a, liye ukaana kopolo donivulumucha wu vyevyo vyaambeeli-ile mavuto a athu, vyevyo vili uchimo onoyo nalandele iyo koma teto vyo-arelavo viwa monga marenda nokhwa. (Mat. 9:1-6; Arom. 5:12, 18, 19) Vyodabwi-a vyevyo airile liye, vinotonyi-eda ira liye unowanda mali-a “marenda a tundu uliwetene” koma teto venyi-a okhwa. (Mat. 4:23; Yoh. 11:43, 44) Ukaana teto kopolo dowanda mali-a lipevo lakopolo koma teto gonji-a mizimu dotakala. (Malik. 4:37-39; Luk. 8:2) Pivyolimbikisa iziwa ira Yehova umuva-a Mwanaye kopolo doirela vyevi.
7-8. (a) Kodi vyodabwi-a vya Yesu vinanisimikizela vya n’ni? (b) Kodi nyo munafunechecha za ona yodabwi-a iivi mu ilambo isha?
7 Yanaralu, kaninakaikela ira malonjezo anayo ninadedi-edela iyo mu Umwene wa Mulungu kanoza kakwakwaneli-ediwe. Vyodabwi-a vyevyo Yesu airile liye angali muthu vailambwela, vinonifunji-a ira monga Mwene wa Umwene wa Mulungu, unoza aire vinjinji usogolo. Kaganizelani vyevyo ninadedi-edela iyo mu ulamulilo wa Kiristu. Ninoza nikayena thanzi lapama, chifukwa unoza achose marenda a tundu uliwetene koma teto rangala wa tundu uliwetene. (Yes. 33:24; 35:5, 6; Chiv. 21:3, 4) Kaninaza nivuteya teto na ndala kapena vyo-arelavo vyoopi-a vya ngozi damuchilengedwe. (Yes. 25:6; Malik. 4:41) Ninoza nisangalale vinjinji awachela athu anayo ninaawomeliwana iyo kaza kavenyi-iwanga “m’manda a iwumbuwelelo.” (Yoh. 5:28, 29) Kodi nyo munafunechecha za ona yodabwi-a iivi mu ilambo isha?
8 Airanga vyodabwi-a, Yesu ooviyevi-a koma teto ootonyi-eda chifundo, makalelo anayo ninafuneela iyo asazi-eda. Tiyemoni nione visazo vin’li teto ninaambeela nokambirana khani yokuza phwando laukwati onoyo waireile wu Kana.
VYEVYO NINAFUNJEDA IYO VA KHANI YOVIYEVI-A
9. Kodi Yesu airile n’ni va phwando laukwati? (Yohani 2:6-10)
9 Welengani Yohani 2:6-10. Vinyu angaman’le va phwando laukwati, kodi wali udindo wa Yesu iravo yongo? Naari. Kavali ulosi onoyo waongile ira Mesiya unoza apange vinyu modabwi-a. Koma kakedani ganizela mwemo munavwele nyo akala vyong’wa viman’le va ukwatinyu. Podi ira Yesu ooirela chifundo banjali, simbwasimbwa malimba tela na malimba teliwa teto kaafuna ira aluwa kanyaswe. Eno monga nisambaulele iyo wale, liye ooira yodabwi-a. Ootanducha ma-inje okwakwana malita 390 kala vinyu wapama vinjinji. Podi ira liye ootanducha vinyu oinjiva eni na yolinga yoi m’mo-iwa a-ale ira kaze kamu-indi-ede chito usogolo kapena ira banja lishalo liguli-e nofwanya ndalama. Mookaikela banja lishali looyamikela vinjinji.
Musazi-edenga Yesu vo-ovitama va vyevyo mukwakwani-ile nyo ira (Onani ndima 10-11)e
10. Kodi mba makundo amo-i ofuneya aavi ofwanyeya va Yohani chaputala 2? (Onani teto ithuzithuzi.)
10 Kaganizelani makundo amo-i ofuneya ofwanyeya va Yohani chaputala 2. Kodi muona ira kaali Yesu onoyo azaali-ile ma-inje m’misuwo dile? M’malo moiri-a ira athu kaganizelenga vya liye, liye oowawandela athu anayo katumikela ira kazaali-e ma-inje m’misuwodo. (Vesi 6 na 7) Teto angatanduchile ma-injayo kala vinyu, kai liye onoyo adowilena vinyuyo wa oing’anela phwando la ukwati. M’malo mwiwa oowawandela alimba tumikelayo ira kaire vyevyo. (Vesi 8) Yesu kaatukun’le kapu ya vinyu noawoni-a alendo anayo kazile vaukwatayo noonganga movitukumula ira, ‘Kalawani vinyu onoyo ndipangile miyola!’
11. Kodi ninafunjeda n’ni va yodabwi-a eneyo Yesu airile liye?
11 Kodi ninafunjeda n’ni va yodabwi-a ya Yesu yotanducha ma-inje kala vinyu? Ninafunjedavo kala oviyevi-a. Yesu kaavitamile chifukwa ya yodabwi-a eneyo airile liye teto kanavitamevo va vyetene vyevyo airile liye. M’malo mwiwa, moviyevi-a koma teto moweli-edaweli-eda, oopeleka ulemelelo wetene wa Babaye. (Yoh. 5:19, 30; 8:28) Akala ninamusazi-ede Yesu vokala oviyevi-a, kaninavitame chifukwa ya vyevyo nikwakwani-ile iyo ira. Eno kaya ninaira vyoi avi votumikela Yehova, kanivitamenga chifukwa ya vyevyo ninaira iyovyo koma nivitamenga chifukwa yoi nikaana mwayi otumikela Mulungu onoyo ngodabwi-a. (Yer. 9:23, 24) Tiyemoni nimuva-enga ulemelelo onoyo ninafuneela iyo muva-a. Teto kilivo yapama eneyo ninaire iyo mookami-iwa na Yehova. — 1 Akor. 1:26-31.
12. Kodi ninasazi-ede viyevi-a wa Yesu mundila diivi? Pelekani isazo.
12 Kaganizelani ndila imo-iwa eneyo ninatonyi-edele iyo ira nili oviyevi-a monga Yesu. Nifwanafwani-ede ira ndimuwa mupingo umukami-eda mtumiki okami-a waizombwe kozeela khanaye yowambeela kamba. Moi vyo-arelavo viwa pivyoi m’bali waizombweyo ukamba khani yolimbikisa moi uliwetene mupingomo usangalalana. Vanduli va misonkano muthu m’mo-i unamuwandela ndimuwoyo ira: ‘M’bali wakutiwakuti ukamba khani yapama vinjinji, kai eno?’ Kodi veva ndimuwoyo unafuneela someda ira: ‘Ee, ndooyesayesa mukami-eda vinjinji’? Kapena unafuneela someda moviyevi-a ira: ‘Ee uikamba pama vinjinji. Miyo teto ndisangalala’? Nakala oviyevi-a kaninafune ira athu kanilemekezenga chifukwa ya vyapama vyevyo niwairele iyo amo-iwa. Ninokala okhutira chifukwa yoiziwa ira Yehova unoona koma teto yamikela vyevyo ninairecha iyo. (Yerekezelani na Mateyu 6:2-4; Aheb. 13:16) Moi ninomusangalasa Yehova namusazi-edanga Yesu vokala oviyevi-a. — 1 Pe. 5:6.
VYEVYO NINAFUNJEDA IYO VA KHANI YOKALA ACHIFUNDO
13. Kodi Yesu aonile n’ni vakwikwi na mzinda wa Naini, n’nga airile n’ni? (Luka 7:11-15)
13 Welengani Luka 7:11-15. Yerekezelani ira munawona vyevyo viromoliwevi, vyevyo vyaireile muwari mwa utumiki wa Yesu. Yesu udowa wu mzinda wa Naini wu Galileya vakwikwi na wu Sunemu wewo namaongela Elisa amuvenyi-ile liye mwana wa mu-iyana wamasiye chaka 900 mundulimu. (2 Mam. 4:32-37) Vevo Yesu unafiya liye vageti, unoona athu kangatukun’le malilo kakumanga munzindoyo. Pivyovwi-a chisoni vinjinji chifukwa mwana m’mo-i eka wa mu-iyana wamasiye utatiya. Koma muzimayi okhweliwoyo kali eka. Athu anjinji a munzindoyo kali limo-i na liye. Yesu unoimecha athwayo, teto unanamuirela muzimayiyo yongo imo-iwa yavadela vomuvenyi-eda mwanaeyo. Ula ngu muthu owambeela va athu aralu anayo mabuku a Uthenga Wapama kanasambaulaathu mwachindunji ira Yesu oowavenyi-a.
Musazi-edenga Yesu voirela chifundo athu anayo kakhweliwe (Onani ndima 14-16)
14. Kodi mba makundo amo-i aavi ofuneya anayo ninafwanya iyo mukhani ya va Luka chaputala 7? (Onani teto ithuzithuzi.)
14 Kaganizelani makundo amo-i ofuneya anayo kanafwanyeya va Luka chaputala 7. Kodi muona ira yowambeela Yesu “oomuona” muzimayi okhweliwoyo vanduli viwa “oomuvwela chifundo”? (Vesi 13) Eno angamuonile muzimayiyo aulanga ayendanga vakwikwi na thuthu la mwanaeyo, oomuvwela chisoni vinjinji. Koma Yesu kaakede muvwela chisoni muzimayiyo. Oomutonyi-eda chifundo. Liye oowonga na muzimayiyo, mookaikela kali mawu olimbikisa, oyi: “Miyalani m’mani.” Angairile eno ooiravo yongo ira amukami-e. Oomuvenyi-a muzombweyo moi “oomupeleka wa am’maye.”— Vesi 14, 15.
15. Kodi ninafunjeda n’ni va vyodabwi-a vya Yesu?
15 Kodi ninafunjeda n’ni va yodabwi-a eneyo Yesu airile liye vomuvenyi-a mwana wa mu-iyana wamasiye? Ninafunjedavo ira niirelenga chifundo athu anayo kakhweliwe. Pivyoona ira kaninakwakwani-e venyi-a athu okhwa n’nga mwemo Yesu airele liye. Koma mofwanafwana na liye ninokoza irela chifundo athu anayo kakhweliwe akala ninaira chidwi na aliwa. Ninokoza atonyi-eda chifundo voonga koma teto ira vyevyo ninawande iyo ira niakami-e koma teto amiyali-a.d (Miya. 17:17; 2 Akor. 1:3, 4; 1 Pe. 3:8) Masiki mawu oyeva kapena vyongo ving’onong’ono vyotonyi-eda woma murima vinowalimbikisa vinjinji.
16. Kodi ninafunjedavo n’ni va vyevyo vyamuireele muzimayi m’mo-i onoyo mwanaye ali angakhwile wene?
16 Kaganizelani vyevyo vyamuireele muzimayi m’mo-iwa. Chaka dingasi diviriledo aimbanga nyimbo vamisonkano, murongola m’mo-iwa oomuona muzimayila aulanga vakwikwi na liye. Nyimbweyo yaonga vyovenyi-iwa wa okhwa moi mwana wamu-iyana wa muzimayila ali angakhwile wene. Angaiziwile vyevi, thawi eneyo murongoloyo oodowa vevo vali muzimayiyo nomu-inda valifudi moi kooimbela limo-i nyimbo yetene eneyo. Vangavirile thawi muzimayiyo aongile ira: “Ndoowona ira abali na arongola kanondiwomeliwana vinjinji.” Liye oowona ira oopanga pama vinjinji dowa umisonkano. Moi eere: “Wu Nyumba ya Umwene ku wewo ninawachela iyo likami-edo.” Ninosimikiza ira Yehova unoona koma teto yamikela masiki vyongo ving’onong’ono vyevyo ninaira iyo votonyi-eda chifundo wa anayo kakhweliwe, anayo ‘kanavivwela chisoni m’murimani mwiwa.’ — Sal. 34:18.
FUNJEDA VYODABWI-A VYA YESU UNOKOZA LIMBI-A IROROMELO INYU
17. Kodi nifunjedile n’ni mukhanila?
17 Ninolimbikisiwa vinjinji nafunjedanga khani da m’mabuku a Uthenga Wapama doonga vya vyodabwi-a vya Yesu. Khanidi dinonifunji-a ira Yehova na Yesu kanoniwomeliwana vinjinji, Yesu ukaana kopolo domali-ela mavuto etene a athu koma teto ira ninokoza roromela vinjinji malonjezo a Umwene anayo kanakwakwaneli-ediwe chineneveva. Nafunjedanga khanidi, niganizelenga mwemo ninasazi-edele iyo makalelo a Yesu. Bwanji mungapangile vyoi mufunjede vaekinyu kapena Volambela Wavabanja vimo-i mwa vyodabwi-a vyevyo Yesu airile liye? Muonenga vyevyo munafunjedavo nyo koma teto wandela amo-iwa vyevyo mufunjedile nyo. Mwairanga vyevi, munokaana khani dinjinji dolimbikisa doi mukambiranenga.— Arom. 1:11, 12.
18. Kodi ninaza nikambirana n’ni mukhani yo-arela?
18 Umapeto wa utumikaye, Yesu oovenyi-a muthu wanaralu va athu anayo Baibulo linaasambaulaathu ira liye oowavenyi-a. Koma vathawila vyali vyavadela chifukwa amuvenyi-ile fwaye wavamurima koma teto vyaoneya n’nga pi vyo-owandeya muvenyi-a. Kodi ninafunjede n’ni va yodabwi-a enela? N’nga ninaire avi ira niroromelenga vinjinji ira okhwa kanoza kavenyi-iwe? Khani yo-arela inoza isomede vyofuka vyevi.
NYIMBO 20 Munapereka Mwana Wanu Wobadwa Yekha
a Ninosangalala vinjinji nawelenganga vya vyodabwi-a vyevyo Yesu airile liye. Mofwanafwani-a, liye ooimeli-a lipevo lakopolo va nyanja, ooili-a obulela koma teto oovenyi-a okhwa. Khani dedi doolembiwa m’Baibulo ookala na yolinga yoi dikedenga nisangalasa koma dinifunji-enga. Nadiwelenganga, ninofunjedamo vyongo vyevyo vinairi-e ira niroromelenga vinjinji Yehova na Yesu koma teto makalelo apama anayo ninafuneela iyo kaana.
b Kaswiri m’mo-iwa wa Baibulo oosambaula ira: “Umadela aumamawa wachela alendo wali wofuneya vinjinji moi malimba wacheloyo afuneela wonechecha ira alendwayo koova-iwa vyongo vinjinji kwaranya vyevyo kafuneelaathu. Teto simbwasimbwa va phwando laukwati, anyailo a ukwatayo kafuneela va-a alendwiwa vyodja koma teto vyong’wa vinjinji.”
c Mabuku a Uthenga Wapama kanosambaula vyodabwi-a vyokwaranya 30 vyevyo Yesu airile liye. Wenjedela vevo, liye ooira teto vyodabwi-a vimo-i vinjinji vyevyo Baibulo kaliromon’le iliyetene vaekiwavaekiwa. Va thawi imo-iwa ‘athu etene a muzinda’ kooza wa liye moi “ooili-a anjinji anayo kabulela.” — Malik. 1:32-34.
d Ira muiziwe vyevyo munaonge nyo kapena panga ira mumiyali-e anayo kakhweliwe, onani khani yoi, “Muzitonthoza Anthu Amene Aferedwa, Ngati Mmene Yesu Anachitira” mu Nsanja ya Olonda ya November 1, 2010.
e MAWU OSAMBAULA ITHUZITHUZI : Yesu uimela unduli vevo banja lisha na alendwiwa kanasangalalaathu na vinyu wapama.