Mai

Mu tu bakisa mu zaba Mwana’andi, Yehova watsonekesa Evanzile ziyà (4) mu Zu diandi na luzolo lwalwansoni. Mu Evanzile zo mwe na tinsamu tia luzingu lwa Yezu mpe na tisalu tiandi tia samuna. Evanzile zo mbo zitutêlaka misamu mia tâ Yezu, misamu mi kayirika na mbanzulu zandi. Mabuku mo ma 4 mbo matubakisaka mu landa tifwani tia Yezu buna bufwanakane. Diangana, ntambi za sisa Yezu ze mu kati. Buna, bu tukwe taluzuri Evanzile, tulendi tomo longoka mu zaba Yezu. Ha manima mbo tubâ na lenda dia landa ntambi zandi buna bufwanakane. Mu tomo baka ndandu za Evanzile zo, ka tufweti’â tasukisinaka kwa mu tanga zo ko. Tufweti bongaka ntangu ya tomo za longokaka na ya tomo za dimbitilaka. (Fwanakasa na Yosua 1:8, note.) Zonzesakeno binsamu bia Evanzile. Sarilakeno mabanza meno mu mona, mu wâ na mu bakula misamu mieri yôkaka. Dingeno nsangu zakaka mu mikanda mia organizasio ya Yehova. w21.04 4-5 par. 11-13

Mivu miamingi ntete Yezu kizi ha mutoto, Yehova wabikula mu Zu diandi ti Masiya mbo baketi mu teka mu mipata 30. (Zka. 11:12, 13) Ndiku ya mutima yaketi teka Yezu. (Mik. 41:9) Mbikuri Zakari mpe watsoneka ti: “Twa muvungi, mpe bika twila dia bimeme diamwangana.” (Zka. 13:7) Bantu beri na bunsungu ka baketi’â kala Yezu ko mu bungu dia musamu wo. Timinu tiawu mbo tiaketi bâ ngolo bu baketi mona ti mbikululu mu Yezu zeri lungananaka. Ngano musamu wo wa tuta mona lumbu ti? Yee. Mu ntangu yi, Mbangi zi batomo zaba zakatuka mu timvuka, bayizi bâ ba-aposta mpe bayêla mu wubakasa bantu bakaka mu lembo vutu sarila Yehova. Bayizi mwangasa nsangu za mbi, matieleka malembolo ma lunga na bungungu mu Mbangi za Yehova mu nzila ya media na Internet. Kâ, bô bê na bunsungu ka bayizi’â tâ makuba ko. Mbo babakulaka ti Bibila diabikula ti misamu mia mpila yo, mbo miaketi tula.​—Mat. 24:24; 2 Pi. 2:18-22. w21.05 11 par. 12; 12-13 par. 18-19

Bibila diatomo tâ ti luzabu lwa kanda dia Nzambi mbo lwaketi kula malembe-malembe. (Kol. 1:9, 10) Yehova mbo kazabikisaka matieleka malembe-malembe, mpe tufweti zolo mu kêla na luvivululu lwalwansoni tii ntangu mutsamina wa matieleka wutomo kenga. Mu ntangu mpangi za Timvuka titwarisaka bakwizi bakulaka ti musamu we kô mu matieleka bafweti delakasa, ka batînaka ko mu nata nsobolo zifwanakane. Mabundu mamingi lumbu ti manataka nsobolo mu ndongosolo’awu mu tâ kwa bantu bê mu mabundu mawu nsayi peleko mu sa ti batomo bâ penepene na nza, nsobolo zi saka organizasio ya Yehova mbo zinataka bantu mu tomo pusana kwe Nzambi na mu landa tifwani tia nsambululu ya sisa Yezu. (Zaki 4:4) Bu tusaka nsobolo, ka wena ko ti mu bungu ti mabanza ma bantu mu nza masobele, kâ mu bungu ti Matsonoko tutomono bakula. Matieleka tuzololo!​—1 Tes. 2:3, 4. w21.10 22 par. 12

Nti lendi sa bu monaka ti nge kaka kwa wena? Banza mu mpila Yehova yi kata ku bakisila. (Mik. 55:22) Mbo wukubakisa mu mona ti ka wena nge kaka ko. Banza mpe bwe Yehova katâ bakisila mpangi ze na mbanzulu za bukaka. (1 Pi. 5:9, 10) Hiroshi, mpangi mosi ya yibakala yeri Mbangi ya Yehova yandi kaka mu kanda diandi tûka mvula zazingi, têle ti: “Zaba ti beto bansoni ngolo tuta sarila mu sarila Yehova, kulendi tindisa bantu balembolo na kanda mu matieleka.” Mpe tatamana mu sambilaka, mu tangaka Bibila na mu kwendaka ku tukutakanu. Fweti tomo tâka kwe Yehova mio mi ta mona ku mutima. Mfunu wena mu vulu tangaka Zu dia Nzambi mpe dimbitilaka mu binsamu bisongelaka ti Yehova nge kazololo. Bakristo bakaka mbo basimbaka verse za Bibila mu mutu zitomo tindisaka, ntiana Mikunga 27:10 na Izaya 41:10. Bakaka mbo bawâka enregistrement audio bu bakubikaka tukutakanu peleko bu basaka ntangulu ya Bibila. Mbo batâka ti bu basilaka bo, mbo wubabakisaka mu lembo mona ti bawu kaka bena. w21.06 9-10 par. 5-8

Ngano muntu wuzololo wafwilulu? Bonga ntangu ya yika timinu tiaku ngolo mu vuvu tia mvumbukulu ya bafwa bu kwe tangi binsamu bia Bibila bia bantu bavumbuka kwe ba fwa. Ngano tiari tie naku mu bungu ti muntu wa kanda diaku bakaturi mu timvuka? Longoka ngatu wabâ na lukwikulu ti nsembolo yi hanaka Nzambi ya mbote kwa yibâka. Musamu ni musamu wa mpasi wuta bwabana na wo, sarila wo mu kurisa timinu tiaku. Ziburila Yehova mutima’aku. Kwendandi bê ha nge kaka, kâ tatamana mu bâ penepene na mpangi zaku. (Bin. 18:1) Yenda yiriki misamu mikubakisa mu korela, ni bu sa ti na bidilu kwe mia yirikiri. (Mik. 126:5, 6) Tatamana mu kwendaka ku tukutakanu twa timvuka, mu samunaka na mu tangaka Bibila. Mpe tatamana mu bâ na mabanza mu tusakumunu twa toma tu ku hana Yehova. Bu kwe mone bwe Yehova kata ku bakisila, timinu tiaku mu Yandi mbo tikwizi bâ nguria ngolo. w21.11 23 par. 11; 24 par. 17

Ngano bwe milongoki mia Yezu mie “bantu ba fioti”? Ngano nani nza yibongelaka ntiana bantu ba mfunu? Mvwama, bantu ba nsangu na ba ngolo. Kâ, milongoki mia Yezu mie ntiana “bantu ba fioti” balembolo mfunu (1 Kor. 1:26-29) Kâ Yehova ka babongelaka mu mpila yo ko. Mu bungu dia nti Yezu kazonzela ‘bala ba’? Mu bungu ti milongoki miandi miamuyula tiyuvu eti: ‘Ngano nani yôkele mu Timfumu tia mazulu?’ (Mat. 18:1) Mu ntangu yîna Bayuda babingi beri zoloko ti bantu babanza ti mfunu bena. Muntu wumosi wa bakala wa mayela watâ ti: “Baka mukembo wa bantu mpe bâ wa zabakana, bio ni bima bieri mfunu kwe bawu.” Yezu wazaba ti Bayuda babingi beri banzaka ti mfunu wena mu yôka bantu bakaka, mpe milongoki miandi miafweti sarila ngolo mu soba mbanzulu za mpila yo. w21.06 20 par. 2; 21 par. 6, 8; 22 par. 9

Ntumwa Paulo tifwani tia mbote tieri tia bakuluntu. Mu tifwani, mpangi za ku Tesalonike bu zabâ na nsatu malongi, Paulo ka tîna ko mu ba hana mo. Kâ mu mikanda mi katsoneka, Paulo watoko ba sîka mu bungu dia tisalu tiawu tia kwikama, luzolo lwawu lu beri songelaka mu tisalu tiawu na tifu tiawu tia korela. Wakipa mpe misamu mi beri bwabanaka na mio, wazaba ti luzingu lwawu lwa mpasi lweri, mpe nkwamusu beri korelaka. (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4) Yandi wabatêla mpe ti tifwani tia mbote beri songelaka kwe Bakristo bakakas. (1 Tes. 1:8, 9) Diangana nsayi yatomo ba baka bu bawâ masîka mo matûka kwe Paulo! Ntembe kâni, Paulo mpangi zandi za katomo zolo. Ntiangu kabâ na lenda dia ba hana malongi mabakisaka mu mikanda miandi mia miole kwe Bisi-Tesalonike.​—1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12. w22.02 15 par. 6

Satana mbo kasarilaka mfumu za mabundu ma bungungu mu tâ ti Yehova mutima wa ngolo we nandi, mpe ni Yandi tulumunaka mpasi za bantu. Bakaka mbo batâka mpe, mu ntangu bala yi bafwaka Nzambi ba tâka mbila mu bungu ti nsatu mbazi zakaka ye nandi ku mazulu. Musamu wo nkatika kondo kwa buzitu kwena kwe Nzambi! Kâ tuzebi ti Yehova Tata diena dia luzolo. Bu tubâka na timbevo tia ngolo peleko bu tufwiluluku muntu wu tuzololo, kani kabwe ka tukwikisilaka Nzambi misamu ko. Kâ, lukwikulu lwe neto ti lumbu tie kô Nzambi mbo kakatula bimbevo biabiansoni, mpe mbo kavumbula bantu ba fwa. Tulendi tâ kwe bantu babansoni bazololo mu tu wirikila ti, Yehova Nzambi ya luzolo yena. Buna Yehova mbo kabâ na mvutu ya mbote yi kahana kwe wô mu tsotsaka. (Bin. 27:11) Yehova tiari tia mutima tie nandi. Ka zoloko’â ko kawâ bidilu bieto mu bungu dia mpasi zi tukorelaka​—ntiana nkwamusu, bimbevo na masumu meto. (Mik. 22:23, 24) Yehova mpasi zi tumonaka za kabakulaka; zololo kamanisa zo, mpe mbo kamanisa zo.​—Fwanakasa na Ndukulu 3:7, 8; Izaya 63:9. w21.07 9-10 par. 9-10

Ntamna Bantu batumamanaka mbo babaka bweso bwa bunene bwa zolo na bwa sambila Yehova mankululu! Yezu mbo kakatula misamu mia nata bukolo bwa Adame na Eva bu babonga nzengolo ya katuka mu kanda dia Nzambi. Yehova mbo kavumbula milio za bantu bafwa, mpe mbo kabahana bweso bwa bâ mankululu na tikolela tia lunga ku Paradi. (Like 23:42, 43) Malembe-malembe, kanda dia bisari bia kwikama bu dikwizi bâ dia lunga, muna muntu mbo kakwizi bâ na mukembo mpe na buzitu bwa zonzela Davide. Tala ti mu “yungi dia bantu” wena, tivuvu tia toma tie naku. (Nza. 7:9) Nzambi nge kazololo; zololo ti wabâ mu kanda diandi. Buna, sa miamiansoni mi lenda mu mu tâ nsayi. Bilumbu biabiansoni, bâka na makani ma Nzambi mu mabanza maku na mu mutima’aku. Yangalala mu bweso bwaku bwa sambila Tata’eto dia ku mazulu, mpe zolo tivuvu tiaku tia kembela Yehova mankululu! w21.08 7 par.  18-19

Mbikuri Yeremi wasamuna tûka mvula yôka 40, ni bu sa ti bantu ka beri’â mu wirikilaka ko mpe telamana beri mu telamanaka. Mu bungu ti bantu beri mu telamanaka mbo beri mu fingaka, mpe mbo beri mu seheselaka, wayizi tomo bâ wa nôka mpe wayizi bâ na mabanza ma bika tisalu tiandi. (Yer. 20:8, 9) Kâ Yeremi ka bika ko! Nti biamubakisa mu telamana mbanzulu zandi za mbi na mu vutu baka nsayi mu tisalu tiandi? Watûla mabanza mandi mamansoni mu misamu miole mia mfunu. Wa ntete, nsangu za Nzambi zi keri samunaka mbo zeri hanaka tivuvu mu bungu dia bilumbu bia ku matu. (Yer. 29:11) Wa nzole, Yehova wasola Yeremi mu zonzela nsangu zandi kwe kanda diandi. (Yer. 15:16) Beto mpe, mbo tusamunaka nsangu zihanaka tivuvu kwe bantu, mpe nkumbu ya Yehova tulwataka mu bungu ti Mbangi zandi twena. Bu tutûla mabanza meto mamansoni mu misamu mio mia mfunu, mbo tubaka nsayi ni bu sa ti bantu ka bazololo’â ko mu wirikila nsangu zeto. Buna kukuluandi kotaka mu bunôkena tala ti mulongoli’aku wa Bibila ka wuta kulu kula mu timpeve ko. Kubika milongoki luvivululu kudingaka.​—Zaki. 5:7, 8. w21.10 27 par. 12-13

Ni bu sa ti tûka ntama tusarilaka Yehova peleko kâni, tufweti tatamana mu tunga na mu yika timinu tieto ngolo mu Yandi. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti, tala ti ka tusiri’â keba ko timinu tieto tilendi wola. Bambukaka ti, timinu mbo tisikamanaka mu bidimbu bia bima bi tulendi lembo mona. Ka mpasi’â ko mu zimbakana bima bi tulembo monaka, ntiangu Paulo kâta kondo kwa timinu ‘masumu makwama tu yabamaka.’ Bwe tulendi sila keba mu mutambu wo? (2 Tes. 1:3) Ntete, vulu lombaka kwe Yehova kakuhana mpeve santu’andi. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti timinu mu mbutu ya mpeve tiena. (Nga. 5:22, 23) Ka tulendi’â tatunga mpe tatatamana mu bâ na timinu tia ngolo ko mu Mvangi’eto tala ti lubakusu lwa mpeve santu’andi kâni. Tala ti tutatamane mu lomba kwe Yehova katuhana mpeve santu, mbo katuhana yo. (Like 11:13) Tulendi sambila ebu: “Tu yikila timinu.” (Like 17:5, NWT) Mpe, vulu longokaka Zu dia Nzambi mu bunsungu nge beni.​—Mik. 1:2, 3. w21.08 18-19 par. 16-18

Bantu ba nuna balendi bâ salu mu organizasio ya Yehova mu mpila zazingi. Ni bu sa ti, kampe ka basâla na ngolo zazingi ko ntiana mu ntama, misamu miamingi bazebi mi balongoka tûka mivu. Yehova lendi tatamana mu ba sarila mu mpila zazingi. Mu tifwani Bibila bantu bayizi tomo sarila Yehova ku bununu dizonzelaka. Mose wayizi bâ mbikuri ya Yehova kampe bu keri na mvula 80, mpe wayizi bâ ntwarisi ya bala ba Israele. Yehova watatamana mu sarila mbikuri’andi Daniele, ni bu sa ti mvula kampe yôka 90 zeri nandi. Mpe ntumwa Za kampe mvula yôka 90 zeri nandi bu katsoneka mukanda wa Nzabukusu mu lubakusu lwa Nzambi. Simeyo weri muntu wa sungama mpe weri tînaka Nzambi, ka batomo’â mu zonzelaka ko mu Bibila, kâ Yehova wazaba ntia mpila muntu weri, mpe wamuhana bweso bwa mona Yezu bu keri mwana bebe na mu bikula mu bungu dia yandi na nguri’andi.​—Like 2:22, 25-35. w21.09 3-4 par. 5-7

Bibuti bifweti saka keba mu lembo fwanakasa mwana’awu na mwana wakaka, peleko mu mu lomba mu yirika musamu wu kalendi lembo lenda. Bibuti biamana sila bo, bilendi nôkesa mwana’awu. (Efz. 6:4) Mpangi ya yikento ye na nkumbu Sachiko, yitêle: “Nguri’ani keri’a zoloko ko nalembana na kani tima timosi, mu ntangu ya ekzame. Namona ti musamu wo ka waketi’â bâ ko. Ni bu sa ti nabika lukolo tûka mvula zazingi, ntangu zakaka mbo nitiyulaka tala ti Yehova mbo kayangalalaka mu ngolo zi nisarilaka.” Mutinu Davide watâ ti keri’â dingaka ‘bima bia binene’ ko, peleko bima bieri mpasi kwe yandi mu baka. Mu bungu ti wa kuluka weri, mpe mbo keri zabaka ndilu zandi, Davide mu nsayi na mu tidzunu keri. (Mik. 131:2) Ngano bibuti ntia malongi bilendi baka mu misamu mia tâ Davide? Bibuti bilendi bâ bia kuluka mpe bilendi zaba ndilu zawu mu mio mi bakekoloko mu bawu beni, kâ mpe mu mio mi bakekoloko mu bala bawu. Bibuti bilendi bakisa bala bawu mu mona ti ntalu bena, bu babakula misamu mi balendi yirika, mi balendi lembo yirika na mu bâ na makani ma balendi lungisa. w21.07 21-22 par. 5-6

Yehova wahana timpwanza tia sola kwe muna muntu. Wuzololo tâ ti tulendi sola mu mu tumamana peleko kâni. Bala bakaka, balembolo na bibuti bie bifwani bia mbote bayizi bonga nzengolo ya sarila Yehova mpe ya tatamana mu bâ ba kwikama kwe Yandi. Kâ bô bakaka bê na bibuti biasarila ngolo mu ba yindula mu nzila ya mitieno mia Bibila, mbo bakwizi tekaka Nzambi manima bu bakulaka. Buna, muna muntu mu beto fweti bonga nzengolo ya sarila Yehova. (Yos. 24:15) Beno bibuti bimonaka mpasi ku mutima ka lubanzakandi ti fote’eno yena tala ti mwana wubikiri mu sarila Yehova! Ntangu zakaka, tibuti tilendi bika mu sarila Yehova, mpe tilendi yambirika kanda. (Mik. 27:10) Ntwenia, tala ti bibuti biaku bakatula bakatula bio mu timvuka, bâ na lukwikulu ti Yehova mpasi zaku za katomono zaba. Kwikama kwaku kwa katomo zoloko. Bambukaka mpe ti ka wena na dema dia nzengolo ya bibuti biaku ko. w21.09 27 par. 5-7

Mukristo wu bakaturi mu timvuka, tulendi wa fwanakasa na timeme tie na timbevo tilendi sambukila bimeme biakaka. Wa bêla wena mu timpeve. (Zaki 5:14) Timbevo tia timpeve, ntiana kwa timbevo tia tinsuni, tilendi sambukila bantu bakaka. Ntangu zakaka nkatika mfunu wubâka mu hambula muntu we na timbevo tia timpeve na timvuka. Nsembolo mpila yena Yehova yi kasongelaka luzolo kwe bala bandi ba kwikama, mpe yilendi bakisa muntu wusumukini mu bika masumu mandi na mu soba mabanza. Ni bu sa ti bamukaturi mu timvuka, lendi kwizaka ku tukutakanu, ku kalendi kwizi bakila bidia bia timpeve mu vutu yika timinu tiandi ngolo. Lendi bakaka mikanda mi kasarila yandi beni mpe lendi talaka JW Télédiffusion. Mu ntangu bakuluntu yi bamonaka ti nsobolo kata sa, ntangu zakaka balendi mu hana malongi mamubakisa mu vutu karisa tindiku tiandi na Yehova, mpe ha manima balendi mu karisa mu timvuka mu vutu bâ Mbangi ya Yehova. w21.10 10 par. 9, 11

Lumbu ti mbo tulandaka tifwani tia nsambululu ya timvuka tia Bakristo ba ntete. Mu tifwani mbo tukubikaka misamu, mpila mosi na Bakristo bo. Minkengi mia bizunga mie neto, bakuluntu na bibakisi mu tisalu ntiana kwa bweri saka bantumwa mu mbandu ya ntete. (Flp. 1:1; Tite 1:5) Mpe ntiana kwa bawu, mbo tuzitisaka misiku mia Yehova mitariri vukasa kwa nitu na makwela, mio mi katâka mu bungu dia nsalulu ya menga, mpe mbo tukengerelaka timvuka mu bantu balembo zoloko mu landa misiku mia Nzambi. (Bis. 15:28, 29; 1 Kor. 5:11-13; 6:9, 10; Ebr. 13:4) Bibila mbo ditomo tu têlaka ti, Nzambi timinu timosi kwa katambulaka (Bisi-Efeze 4:4-6) Ntia mpila bweso mu bâ mu kanda dia Yehova na mu zaba matieleka matariri Yehova na makani mandi! Buna, tatatamaneno mu simbirila matieleka na lukwikulu lwa ngolo. w21.10 22-23 par. 15-17

Mitinu Yozafate wayizi bwabana na musamu wa mpasi. Mukangu wa wunene wa Bisi-Amone, wa Bisi-Moabe na bantu ba ku mongo wa Seyire bayizi mu nwanisa yandi na kanda diandi. (2 Nta. 20:1, 2) Ngano Yozafate nti kasa? Wadinga lubakusu na ngolo kwe Yehova. Na kuluka kwakwansoni, Yozafate wasa lusambulu lwe mu 2 Ntangu 20:5-12, lusongelaka lukwikulu lweri nandi mu Tata’andi dia ku mazulu dia luzolo. Yehova wazonzela Yozafate mu nzila ya Levite yimosi yi beri tâka nkumbu Yahaziele, bu katâ misamu mie mu verse ya lumbu ti. Na lukwikulu lwalwingi mu Nzambi’andi, Yozafate wayirika misamu mi kamutêla. Mu ntangu yi kayenda na kanda diandi mu kwe bwabana na mbeni zandi, kani katûla binwani ku matu, watûla bantu batangaka mikunga balembo bâ na binwanunu. Yehova ka yambirika Yozafate ko; wanunga mukangu wa mbeni zandi.​—2 Nta. 20:18-23. w21.11 15-16 par. 6-7

Bu tubâka mu mpasi tulendi bâ na lukwikulu ti Yehova mbo katubakisa bu katuhana bima bie neto nsatu mu tatamana mu bâ ba kwikama. (2 Kor. 4:7-9) Tulendi bâ na lukwikulu ti Yehova mbo katatamana mu tu songela luzolo lwa kwikama mu bungu ti titsoniki tia Mikunga tiatâ ti: “Disu dia Yehova mbo dikengerelaka bô bamutînaka, bô basaka vuvu mu luzolo lwandi lwa kwikama. (Mik. 33:18-22) Ntete tabatika mu sarila Yehova, mbo tweri bakaka luzolo lu kasongelaka kwe bantu babansoni. Kâ, bu twena bisari biandi, mbo tubakaka mpe luzolo lwandi lwa kwikama. Luzolo lo mbo lutumaka Yehova katubumba mu moko mandi matukengerelaka. Ntangu zazansoni mbo katatamana mu bâ penepene neto, mpe mbo kalungisa makani mandi mu bungu dia beto. Zololo ti talenda! (Mik. 46:1, 2, 7) Buna, mu musamu ni musamu wa mpasi wubâ neto, Yehova mbo katuhana ngolo ze neto nsatu ngatu tatatamana mu bâ ba kwikama. w21.11 7 par. 17-18

Babingi ha kati dieto bazebi misamu miasa ti muntu wakanga diki kwe mpwana’andi ya ku tisalu, ya ku lukolo, kwe ndiku peleko kwe muntu wa kanda tûka mivu miamingi! Bambuka ti bayaya ba 10 ba Yozefe diki dieri nawu mu yandi diasa ti bizi bayirika musamu wa mubi. (Mba. 37:2-8, 25-28) Kâ Yozefe ka ba bongela mu mpila ya yibi ko! Bu kayizi bâ na lenda dia karisila bayaya bandi mbi mu mbi, wabasongela tiari tia lemvokela. Yozefe keri’â na diki ko. Kâ wasarila malongi ma bayizi tsoneka ha manima mu Levitike 19:18. (Mba. 50:19-21) Bakristo bazololo mu tâ Nzambi nsayi, bafweti landa tifwani tia Yozefe walemvokela bayaya bandi, kani kabakarisila mbi mu mbi. Yezu watulomba talemvokelaka bantu batuyirikaka misamu mia mbi. (Mat. 6:9, 12) Ntumwa Paulo wahana malongi ema kwe Bakristo: ‘Ka lwendandi karisi mvutu beno beni.”​—Rom. 12:19. w21.12 11 par. 13-14

Mu tilumbu tia 14 Niza, tia muvu wa 33 M.B., ha kati-kati dia mpimpa Yezu wayenda ku nsaba ya Ngetesemane. Kûna, wazibula mutima’andi kwe Yehova. (Like 22:39-44) Ni mu ntangu yîna ya mpasi Yezu ‘katombola tusambululu, [. . .] ha timosi na [nkawululu] na mansangaza.’ (Ebr. 5:7) Mu bungu dia nti Yezu kasambila mu mpimpa yo ya mansukina ntete lufwa lwandi? Yandi wasambila mu lomba ngolo za tatamana mu bâ wa kwikama kwe Yehova na za sarila luzolo lwandi. Yehova wawirikila lusambulu lwa Mwana’andi mpe watambika mbazi mu mu tindisa. Yezu wazaba mpe dema dia dinene di keri nataka ditariri santukisa nkumbu ya Tata’andi. Yehova wawirikila ndombolo za bunsungu za Yezu. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti musamu wa ntete Yezu wu keri belokelaka lwaka ni mu tatamana mu bâ wa kwikama kwe Tata’andi na mu santukisa nkumbu’andi. Tala ti beto mpe musamu wa ntete wu tubelokelaka lwaka ni mu bâ ba kwikama kwe Yehova na mu santukisa nkumbu’andi, Yehova mbo kahanina tusambulu tweto mvutu mpe mbo katubakisa.​—Mik. 145:18. w22.01 18 par. 15-17

Bantu babingi batâka makuba lumbu ti mu bungu ti ka tukotaka misamu mia politike ko. Wu bâka nawu tavotaka. Kâ, tamana sola muntu ngatu watutwarisa, mbo tusongela ti Yehova tuta kala. (1 Sam. 8:4-7) Bantu bakaka mbo babanzaka ti tufweti tungaka tukolo na tupitalu mpe tufweti kwe hani lubakusu mu mpila zakaka. Mbo batâka makuba mu bungu ti mbo tusarilaka ngolo zeto zazansoni mu tisalu tia samuna, kani tadinga mu yirika misamu mia nza. Bwe muntu wulendi sa mu lembo tâ kuba? (Mat. 7:21-23) Fweti tûla mabanza mandi mamansoni mu tisalu tia tu tuma Yezu. (Mat. 28:19, 20) Kani kabwe, misamu mia politike na mia luzingu mia nza yi ka mifweti’â miamuwubakasa ko. Bantu ba tuzololo mpe misamu miawu mia tukipaka, kâ tuzebi ti mpila ya mbote ya bakisila bampwana’eto ni mu ba longesa misamu mitariri Timfumu tia Nzambi na mu sa ti bakurisa tindiku na Yehova. w21.05 7 par. 19-20

Ni bu sa ti mfumu zazîngi za nsi bwawu bu zitâka ti Nzambi zisarilaka, ka zizoloko’â ko mu bika timfumu tiawu. Ntiana kwa bwa sa mfumu za mu ntangu ya Yezu, mfumu za lumbu ti mbo zitelamanaka mutinu watumba Yehova, bu zimwisaka bisari biandi bia kwikama mpasi. (Bis. 4:25-28) Ngano Yehova bwe kamona? Mikunga 2:10-12 mbo yitâka ti: “Bwawu bu, mitinu, bêno na lenda dia bakula; tambuleno balusemba, mfundisi za mutoto. Sarileno Yehova na bunkuta mpe yangalaleno na teketa kwakwansoni. Kembeseno mwana, tala kâni Nzambi mbo kalubakila nkesi mpe mbo lufuka, nkesi zandi mbo zikwiza mu ntinu. Nsayi kwe bô baswaminaka kwe Nzambi.” Yehova mu nsayi’andi, heni ntangu kwe bantu bamutelamanaka ngatu babonga nzengolo ya mbote. Balendi soba mabanza mpe balendi tambula Timfumu tia Yehova. Kâ, ntangu ka yisiri’â yayingi ko. (Iza. 61:2) Yi ni ntangu yifwanane mu zaba matieleka na mu sola mu sarila Yehova. w21.09 15-16 par. 8-9

Paulo têle tufweti yangalalaka mu bima bia tinsuni bie neto. (Flp. 4:12) Tima tiyôkele mfunu tie neto ni tindiku tieto na Nzambi, ka bima bia tinsuni’â ko bie neto. (Hab. 3:17, 18) Tataleno misamu mia tâ Mose kwe bala ba Israele bu bamana yôkesa mvula 40 ku sese, watâ: ‘Yehova Nzambi’aku wakusakumuni mu bisalu biabiakulu bia moko maku, wazebi bu wabele kwe diati ku sese dia dinene; zi mvula 40 Yehova Nzambi’aku ke naku, ka wakondolo’â mpe na kani tima ko.’ (Lub. 2:7) Tûka mvula 40, Yehova wahana mane kwe bala ba Israele. Binkuti biawu​—bio kwa bi batûka na bio ku Ezipte—​kani kabwe ka biabeba ko. (Lub. 8:3, 4) Yehova mbo kabâ mu nsayi tala ti tuyangalale mu bima bie neto​—zololo ti tatondaka mu bima biabiansoni bibâka neto ni bu sa ti ka biena biabingi ko, mpe zololo ti tabakulaka ti makabu mandi mena. w22.01 5 par. 10-11

Mulumi, dema die naku dia kengerela kanda diaku, buna fweti sarila ngolo mu kengerela dio na mu bakisa dio. Bu bwabanaka na misamu mia mpasi, lendi mona ti lenda die naku dia yirika misamu mio nge beni. Kâ, telamana mbanzulu za sikirila ngolo za nge beni. Sambila Yehova ha nge kaka mu mu lomba lubakusu. Mpe, sambila na mukento’aku na bunsungu bwabwansoni. Dinga lutwalusu lwa Yehova mu nzila ya ndongokolo ya Bibila na mu mabuku ma dukisaka organizasio’andi mpe sarila malongi ma baka. Kampe bakaka ka babâ mu nsayi ko bu bonga nzengolo zisikamanaka mu Bibila, Kampe balendi ku têla ti mbongo na bima bi zilendi sumba mbo bitomo ku kengerela nge na kanda diaku. Kâ bambukaka tifwani tia mutinu Yozafate. (2 Nta. 20:1-30) Wasikirila Yehova mpe wasongela wo mu nsalulu zandi. Yehova ka yambirika bakala dio ko dia kwikama, mpe ka ku yambirika ko.​—Mik. 37:28; Ebr. 13:5. w21.11 15 par. 6; 16 par. 8

Nzambi watuyirika mu tifwani tiandi, buna tuzololo ti bantu bababongelaka mu mpila ya delakana. (Mba. 1:26) Kâ, mu bungu ti bantu ba masumu twena, tulendi mwina musamu mu mpila ya mbi ni bu sa ti mbo tuta banza ti misamu miamiansoni mia tuzebi. Mu tifwani, bambukeno nkesi zabaka Yonase mu ntangu Yehova yi kabonga nzengolo ya lemvokela bantu ba ku Ninive. (Yon. 3:10–4:1) Kâ taleno misamu miayôka. Bantu yôka 120 000 basoba mabanza, bayizi vuka! Diangana Yonase wafweti soba mpila’andi ya mwina misamu, ka Yehova ko. Yehova kena na nsatu ko ya bangula nzengolo zandi kwe bantu. Diangana, mu ntangu ya ntama Yehova wahana nzila kwe bisari biandi mu zonzela mabanza mawu mu nzengolo zi kabonga peleko zi kaketi bonga. (Mba. 18:25; Yon. 4:2, 3) Mpe ntangu zakaka wabangula nzengolo zandi. (Yon. 4:10, 11) Kâ, Yehova kena na nsatu ko tamuhana nzila ya yirika musamu.​—Iza. 40:13, 14; 55:9. w22.02 3-4 par. 5-6

Mbo tubâka ntiana ‘baleke’ mu ntangu yi tumonaka ti bantu bakaka batuyôkele. (Flp. 2:3) Tamana kurisa tifu tio, kampe ka tufwemesa bantu bakaka ko. Mu misamu miakaka mpangi zeto zazansoni zituyôkele. Ka wubâka mpasi ko mu bakula bu tutûlaka mabanza meto mu bifu biawu bia mbote. Tufweti sarilaka malongi ma hana Paulo kwe Bisi-Korente matâka ti: ‘Nani diangana ta sa luswaswanu mu nge na bakaka? Nti bie naku bi walembo baka mu baka? Tala ti baka kwa wabaka bio, nti ta sila lulendo ntiana’eti ka wabaka bio mu baka ko?’ (1 Kor. 4:7) Buna, kani kabwe ka tudinga ko ti batalaka kwa beto peleko bantu babanza ti tubayôkele. Mu tifwani, mpangi za zibakala ze na lenda dia tâka binzonzi bia mbote peleko mpangi za zikento ze na lenda dia batikaka ndongokolo zazingi za Bibila, zifweti hanaka mukembo wawansoni kwe Yehova. w21.06 22 par. 9-10

Mbangi za Yehova zazingi zimonaka ti musamu wa mpasi wena mu baka bantu ku nzo zawu. Bisamuni biakaka mbo bibêlaka mu teritware ze immeubles zi batomo kengerelaka peleko mu mbuka zi balembo vulu kotaka. Mu lendi bâ bantu bakêlaka mpe balembo kotesaka bantu ba balembolo tikisa kwe mfumu nzo. Bisamuni biakaka, ka babwanaka bantu babingi ko ku nzo zawu. peleko teritware ze mawu zi lembo bâka bantu babingi. Bisamuni bilendi diata bitini bia bila mu kwe tala kwa muntu wumosi, kampe wulembolo ku nzo’andi. Tala ti mu teritware za mpila yo tusamuninaka, ka tufweti’â tabika ko mu samuna. Yêla mu kwenda kwe bantu mu ntangu za swaswana. Mbo tuzonza na bantu babingi tala ti tusamuni mu ntangu yi balendi bâ ku nzo zawu. Mu mpila ni mpila bantu ku nzo zawu kwa bakâlaka! Mpangi zazingi zimonaka ti bubote bwena mu samuna mu après-midi peleko mu nkokela mu bungu ti mbo babwanaka bantu babingi mu nzo zazingi. Mu ntangu yo, bantu bavwiri nzo balendi bâ mu tidzunu peleko ba kubama mu sa timoko. w21.05 15 par. 5, 7

Ngano misamu mio mia tuta mona lumbu ti? Yee. Bantu babingi bafwemaka bu bamonaka ti Mbangi za Yehova ka zilandaka bikulu na malaki ko malembo sikamanaka mu Bibila, ntiana malaki ma mbutukulu na Noele. Bantu bakaka mbo babâka mu nkesi bu bamonaka ti Mbangi za Yehova ka badiaka malaki ma nsi zawu ko peleko ka balandaka bikulu bitariri madizi ko bilembo kwelanaka na Zu dia Nzambi. Bô batâka makuba mu mpila yo, kampe mbo batomo kwikilaka ti Nzambi basambilaka mu mpila yi katambulaka. Kâ ka balendi’â bamutâ nsayi ko tala ti bazololo mu landa bikulu bia nza, kani balanda ndongosolo ya mbote ya Bibila. (Mak. 7:7-9) Bwe muntu wulendi sa mu lembo tâ kuba? Fweti kurisa luzolo lwa ngolo mu bungu dia ntumunu za Yehova na mitieno miandi. (Mik. 119:97, 113, 163-165) Kamana zolo Yehova, mbo kalosa bikulu biabiansoni bilembo mu tâka nsayi. Ka bika na kani tima ko tiasa nkaka mu luzolo lwe nandi mu Yehova. w21.05 6 par. 15-16

Bwe tulendi sarila malongi ma ntumwa Paulo? Tufweti tatamana mu bâ na timinu tia ngolo bu tukwe longoke Bibila ntangu zazansoni, bu tukwe sambiri ntangu zazansoni, mpe bu tukwe tatamane mu bâ na tisalu tiatingi mu tisalu tia tu hana Yehova. ( 2 Tim. 4:4, 5) Tala ti tusariri timinu, ka tukwizi’â bâ na bunkuta ko tala ti tuwîri nsangu za mbi mu Mbangi za Yehova. (Iza. 28:16) Luzolo lweto mu Yehova, Zu diandi na mpangi zeto, mbo bitubakisa ngatu bantu babika matieleka, balembo sa ti tatâ makuba.Mu mbandu ya ntete, bantu babingi batâ makuba, mpe balosa Yezu. Kâ, bantu bakaka babingi bamutambula. Mu bantu bamutambula, mwe na wumosi wa bantu ba Sanedre ya Bayuda mpe na nzanda Nganga za Nzambi. (Mat. 27:57-60; Mak. 15:43; Bis. 6:7) Mpila mosi mpe lumbu ti, bantu babingi balembo tâ makuba. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti matieleka me mu Matsonoko ma bazebi mpe ma bazololo. Zu dia Nzambi ditêle ti: “Tidzunu tia fwanana, tia bô bazololo musiku’aku tiena; ka kwena tima ko tilendi sa ti batâ makuba.”​—Mik. 119:165. w21.05 13 par. 20-21

Ntumwa Paulo mbo keri bakulaka ti misamu miamiansoni mi keri yirikaka mu tisalu tia Yehova, mu ngolo za Nzambi keri mia yirikilaka, ka mu ngolo za yandi beni’â ko. Mu nzila ya mpeve santu, Yehova wahana Paulo ngolo mu sala tisalu tiandi buna bufwanakane​—ntono nkwamusu, boloko na misamu miakaka mia mpasi mi keri telamanaka. Timote, ntwenia yeri bakisaka Paulo, wafweti mpe sikirila ngolo za Nzambi mu sala tisalu tiandi. Timote mbo keri kwe turisi Paulo mu nzietolo zazingi mu tisalu tia timisionere. Mpe, Paulo wamutambika mu nzietolo zakaka mu kwe tala bimvuka na mu tindisa bio. (1 Kor. 4:17) Kampe Timote mbo keri banzaka ti ka fwanakana ko mu sala bisalu bio. Kampe ni mu bungu dia musamu wo Paulo kamutêla ti: ‘Kani muntu kakunioniandi mu bungu dia buntwenia bwaku.’ (1 Tim. 4:12) Mu ntangu yo, Timote mpe lusende lweri nandi mu nitu​—bimbevo biabingi. (1 Tim. 5:23) Kâ, Timote wazaba ti mpeve santu ya Yehova mbo yaketi mu hana ngolo zeri nandi nsatu mu samuna nsangu za mbote na mu sarila mpangi zandi.​—2 Tim. 1:7. w21.05 21 par. 6-7

Diangana mutieno we mu Zaki 1:19 mbo wutarilaka bantu bahanaka malongi. Zaki watsoneka ti: “Muna muntu fweti bâka na manzangu ma wirikila, mande ma zonza na mande ma baka nkesi.” Mukuluntu wulendi banza ti misamu miamiansoni mia kazebi, kâ ngano wa matieleka wena? Bingana 18:13 beto yibambulaka: ‘Muntu wuvutulaka mvutu mu musamu wu kalembolo toko wâ, bo buzoba, mpe nsoni kwe yandi.’ Bubote bwena mu yula misamu kwe muntu wuta bwabana na mio. Wuzololo tâ ti fweti wirikila ntete wazonza. Mukuluntu wulendi tiyula: “Ngano ntia misamu ta bwabana na mio mu luzingu lwaku?” “Ngano bwe ndendi ku bakisila?” Tala ti bakuluntu babongele ntangu mu zaba misamu, mbo bakwizi bâ na lenda diadingi mu hana lubakusu na mu tindisa mpangi zawu. Tala ti tuzololo tahana malongi mabakisaka, ka wufwanakane’â ko kwa tatanga mwa verse, mpe tahana mabanza ma lendi sarila muntu, peleko tasarila mpila zo za zole. Mpangi zeto bazololo bamona ti bawu tubelokelaka lwaka, bawu tubakulaka, mpe tuzololo tababakisa. w22.02 17 par. 14-15