Avril

Tiyula: ‘Ngano bwe nibongelaka malongi? Ngano fote zani nitambulaka, peleko me nidingaka mu songela ti mpemba ye nani? Ngano bantu bakaka nivulu baminaka? Bu tangaka bifwani bie mu Bibila, titalusulaka mu bifwani bio. Mu muna tifwani tiyula: ‘Bwe ndendi bêla ntiana tisari tio tia Yehova tia kwikama?’ Tulendi baka mpe ndandu bu tulanda bifwani bia mpangi zakaka za nuna na za ntwenia. Ngano lendi dimbitila mu tifwani tia mpangi ye mu timvuka tiaku yita korela nkwamusu na kwikama kwakwansoni—ntiana nkwamusu za bampwana’andi, za kanda, peleko timbevo? Ngano bifu bie kô bia mbote bia mpangi yo zololo mu landa? Bu landa tifwani tiandi tia mbote, lendi baka malongi makubakisa mu korela nkwamusu zaku. Diangana matondo tuvutulaka mu bungu dia bifwani bia timinu bia mpangi zeto!—Ebr. 13:7. w22.04 13 par. 13-14

Mu ntangu yi tubwabanaka na misamu mia mpasi mu luzingu lweto, tuzololo ti mukuluntu we na luzolo wayôkesa ntangu na beto mu tu wirikila na mu tu tindisa. Mu ntangu yi tubâka na nsatu lubakusu mu twarisa ndongokolo ya Bibila, nsayi tumonaka, mpangi ye mupasuri-nzila tûka ntama bu yitambulaka mu twarisa yo na beto, mpe bu yituhanaka malongi. Mpangi zo zazansoni nsayi yi bâka nawu ya tu bakisaka. Beto mpe mbo tubâ na nsayi yo, tala ti tudingiri mu bâ na nsayi ya sarila mpangi zeto. Tala ti zololo wakurisa tisalu tiaku mu mpila zo peleko zakaka, nti bikubakisa mu lungisa makani maku? Kubândi na kani dilembolo dia zabakana. Mu tifwani, lendi tâ: ‘Nzololo nayirika misamu miamingi mu timvuka.’ Kâ wulendi bâ musamu wa mpasi mu zaba bwe lungisila kani dio, mpe lendi lembana mu zaba ntia ntangu lungisa dio. Buna, sola kani dimosi. Lendi tsoneka mpe kani diaku na mpila yi lungisila dio. w22.04 25 par. 12-13

Bwawu bu Yehova “yungi dia bantu” kata vukasa mpe bawu kata kubika mu kwizi biarila mbote ya Timfumu tiandi. (Nza. 7:9, 10) Ni bu sa ti lumbu ti mu nza ya hambana mu bunkuta na mu mizingu babêlaka, bantu bê mu yungi dia bantu ngolo basarilaka mu katula mpila zazansoni za tihambula ha kati diawu. Mu nsalulu zawu basongelaka ti mbele zawu za muzingu basobesa mu nsengo. (Mika 4:3) Kani bakota mizingu mihondesaka milio za bantu, bantu babakisaka mu baka luzingu lwa matieleka bu bakwe ba longese Nzambi ya matieleka na makani mandi. (1 Tim. 6:19) Bantu ba kanda balendi ba telamana peleko balendi bâ na mbaya mu bungu ti Timfumu bayikaka moko; kâ Yehova saka ti ka bakondoandi bima bia mfunu. (Mat. 6:​25, 30-33; Like 18:​29, 30) Misamu mio mia misongelaka ti Timfumu tia Nzambi tia matieleka tiena mpe mbo titatamana mu lungisa makani ma Yehova. w22.12 5 par. 13

Ku nsuka ya luyâlu lwa mvula 1000, bantu babansoni babâ ha mutoto mbo bakwizi bâ na luzingu lwa lunga. Ka kwena muntu ko wuvutu mona mpasi mu bungu dia masumu ma Adame. (Rom. 5:12) Ndoko yanata masumu ma Adame mbo bakatuka yo. Mu mpila yo, bô babâ ha mutoto mbo bakwizi baka luzingu mu bungu ti mbo babâ ba lunga ku nsuka ya luyâlu lwa mvula 1000. (Nza. 20:5) Tuzebi ti Yezu watatamana mu bâ wa kwikama kwe Nzambi ni bu sa ti Satana watatamana mu kotesa kwikama kwandi mu ntontolo. Kâ ngano bantu babansoni ba lunga mbo babâ ba kubama mu tatamana mu bâ ba kwikama mu ntangu Satana yi kabatonta? Muna muntu mbo kabâ na lenda dia hana mvutu mu tiyuvu tio, Satana bu bamudukisa mu abime ku nsuka ya luyâlu lwa mvula 1000. (Nza. 20:7) Bô batatamana mu bâ ba kwikama mu ntangu ya ntontolo zo za mansukina mbo babaka luzingu lwa mankululu mpe mbo babâ na timpwanza tia matieleka. (Rom. 8:21) Bô bakolamaka, mbo bafuka mankululu.—Nza. 20:​8-10. w22.05 19 par. 18-19

Mbikululu yo yayizi lungana mu ntangu Satana katuma Bayuda na Bisi-Rome mu honda Mwana wa Nzambi. (Like 23:​13, 20-24) Ntiana kwa nguria mputa ya tinkoso yilendi sa ti muntu wayôkesa mwa ntangu yi kalembo vutu kwe yende, mpila mosi mpe, Yezu bu kafwa mpe bu kayôkesa bilumbu bitatu mu mpiema, keri’â na lenda ko dia vutu nwana muzingu tûka mwa ntangu. (Mat. 16:21) Tala ti mbikululu ya Mbatukulu 3:15 yafweti lungana, Yezu ka fweti’â tatamana mu bâ mu mpiema ko. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti mu mbikululu yo, butu dia mukento mbo diaketi kosakasa mutu wa nioka. Wuzololo tâ ti tinkoso tia Yezu tiafweti toko wasa. Mpe misamu ni buna miayôkela! Ha manima ma bilumbu bitatu bia lufwa lwandi, Yezu wavumbuka mu nitu ya timpeve yilendi lembo fwa. Mu ntangu yi weyi Nzambi, Yezu mbo kafukisa Satana. (Ebr. 2:14) Bô bayâla na Kristo, mbo basala nandi tintwari tisalu tia fukisa mbeni za Nzambi—butu dia nioka.—Nza. 17:14; 20:​4, 10. w22.07 16 par. 11-12

Bakisa bala baku mu sola ndiku za mbote. Zu dia Nzambi beto ditomo têlaka ti bindiku beto binatinaka nsobolo—za mbote peleko za mbi. Ngano ndiku za bala beno za luzebi? Nti lulendi sa mu bakisa bala beno mu sola ndiku zizololo Yehova? (1 Kor. 15:33) Lulendi ba bakisa mu sa nsololo za ndwenga bu lutikisa bantu bê na tindiku tia mbote na Yehova mu yôkesa ntangu na kanda diadiansoni. (Mik. 119:63) Tata dimosi die na nkumbu Tony dibanguri: “Tûka mivu, meno na mukento’ani tatikisa mpangi za zikento na za bakala ze na mvula za swaswana mpe zatûka ku mbuka za swaswana ku nzo’eto. Tintwari tweri diaka, mpe nsambululu ya kanda tweri saka. Yo ni mpila ya mbote mu zaba bô bazololo Yehova mpe bamusarilaka na nsayi yayansoni. [. . .] Misamu mi bazebi, luhemo lwawu na tifu tiawu tia tihana bianata nsobolo za zinene kwe bala beto, mpe miababakisa mu pusana kwe Yehova.” w22.05 29-30 par. 14-15

Bakuluntu bu babwabanaka na muntu wusumukini, kani diawu ni mu tula hâ nzengolo yi babongele ku mazulu. Bwe musamu wo wunatinaka ndandu mu timvuka? Mu bungu ti musamu wo mbo wukengerelaka timvuka ngatu bantu basumukini ka banatandi nsobolo za mbi kwe bisari bia kwikama bia Yehova. (1 Kor. 5:​6, 7, 11-13; Tite 3:​10, 11) Musamu wo mpe wulendi bakisa muntu wusumukini mu soba mabanza na mu baka mulemvo wa Yehova. (Like 5:32) Bakuluntu muntu wusobele mabanza basambirilaka bu balombaka kwe Yehova mu mu bakisa mu vutu bâ na tindiku tia mbote na Yandi. (Zaki. 5:15) Ngano nti biyôka tala ti muntu ka wusobele’â mabanza ko bu wubwabana na bakuluntu? Mu bungu dia musamu wo mbo bamukatula mu timvuka. Kâ tala ti muntu wubakuri ti misamu mi kabêle yirikaka mia mbi miena, tomono soba mabanza mpe bikiri misamu mio, Yehova wa kubama wena mu mu lemvokela. (Like 15:​17-24) Musamu wo wa matieleka wena ni bu sa ti masumu mandi ma nguria ma manene mena.—2 Nta. 33:​9, 12, 13; 1 Tim. 1:15. w22.06 9 par. 5-6

Na lubakusu lwa Yehova, Bakristo ba mu nza bayizi lenda mu telamana misamu mia mpasi na Satana. (1 Pi. 5:9) Nge mpe lendi lenda. Ntamana Yehova mbo kahana nzila kwe Yezu na kwe bantu ba kayâla na bo mu zimbakasa ‘nsalulu za Diabulu.’ (1 Za 3:8) Ha manima kanda disarilaka Nzambi ha mutoto, ka divutu’â bâ na bunkuta ko mpe mbo dibâ mala na tintekoto. (Iza. 54:14; Mika. 4:4) Ntete musamu wo watula, tufweti sarila ngolo mu telamana bunkuta bweto. Tufweti tatamana mu tomo kwikilaka ti Yehova bisari biandi kazoloko mpe kakengerelaka. Mu sila bo, tufweti dimbitila mpe tufweti zonzela kwe bantu bwe Yehova kakengerela bisari biandi mu ntama. Mpe tulendi bambukila mpila zi katubakisila mu misamu mia mpasi. Diangana na lubakusu lwa Yehova tulendi lenda mu telamana bunkuta bweto!—Mik. 34:4. w22.06 19 par. 19-20

Luyalu luyôkele ngolo mu nza lu bamonekesaka mu “malu ma bisengo mavukana na tibuma lumbu ti luta yâla. Lwabatika mu yâla tûka Muzingu wa ntete wa nza mu ntangu Grande-Bretagne na États-Unis yi bayizi sa luwawanu lwa ngolo. Tifwani tia ndozi ya Nebukadenezare, misamu miaketi swasikisa luyâlu lo luyôkele ngolo mu nza tieri zonzelaka mpe, na tuyâlu twayôka ngolo mu nza twatoko yâla. Luswaswanu lwe ha kati dia tuyâlu twayôka ngolo mu nza twatoko yâla na Anglo-Américain bamonekesa lo mu mpila yi bafwanakasa Anglo-Américain na bisengo biavukana na tibuma, kani bafwanakasa lo na ore peleko arza. Tibuma bantu balembolo na lutumu mu nza timonekesaka. (Dan. 2:43) Lumbu ti musamu wo wa wutomo monekesaka nsobolo zinataka bantu mu ntangu ya vote, bu banwaninaka nswa mia bantu, na mu ntangu yi batelamanaka misamu miakaka, wa wusaka ti luyâlu luyôkele ngolo mu nza ka luyirikandi misamu buna bu luzololo. w22.07 4-5 par. 9-10

Ngano mande me naku mu baka bateme? Kâ tiyuvu eti tilendi ku bakisa, ‘Nti nita kêla?’ (Bis 8:36) Yezu wafwanakasa luzolo lwa Tata’andi na bidia. Mu bungu dia nti? Bidia bia mbote biena kwe beto. Yezu wazaba ti misamu miamiansoni mi tu tumaka Yehova mu sa, mia mbote miena mu bungu dia beto. Yehova ka zololo’â ko ti tasa tima titunatina mpasi. Ngano bateme mu misamu mi Yehova yena? Yee. (Bis. 2:38) Ha manima, lendi bâ na lukwikulu ti bu tumamana ntumunu yitariri bateme, mbo baka ndandu. Tala ti kutînaka ko mu dia bidia bia toma, mu bungu dia nti tînina mu batusu? Nti ta kêla? Babingi balendi tâ: “Ka ndiena wa kubama ko.” Kâ fweti bambuka ti nzengolo yiyôkele mfunu yi lendi bonga, ni ya tihana kwe Yehova na ya batusu. Buna, fweti toko bonga ntangu ya banza ntete wabonga nzengolo yo, mpe ngolo zifwanakane ngatu wakubama. w23.03 7 par. 18-20

Bu bayizi mu tumba, Yezu wayizi bâ muntu wuyôkele mfunu mu butu dia mukento. Ha manima ma lufwa lwa Yezu na ma mvumbukulu’andi, Nzambi ‘wamulwika mpu ya mukembo na ya nsangu,’ mpe wamuhana ‘Timfumu tiatiansoni [. . .] ku zulu na ha nsi,’ na lenda dia ‘zimbakasa bisalu bia Diabulu.’ (Ebr. 2:7; Mat. 28:18; 1 Za 3:8) Kâ bantu bakaka bê mu butu dia mukento. Ntumwa Paulo wazonzela lweka lo lwa butu bu katâ kwe Bakristo ba tumbu ba Bayuda na ba makanda: ‘Tala ti Kristo lu vwiri, buna mu butu dia Abrahame lwena, mindia-fwa buna bu têlaka kani.’ (Nga. 3: 28, 29) Yehova bu katumbaka Mukristo mu nzila ya mpeve santu, muntu wo mu butu dia mukento wukwizi kotaka. Buna, mu butu mwe na Yezu Kristo na bantu 144000 bayâla nandi. (Nza. 14:1) Babansoni mbanzulu za Tata’awu Yehova balandaka. w22.07 16 par. 8-9

Tuzebi ti misamu mia mpasi mituturila mu bilumbu bia mansukina. (2 Tim. 3:1) Mu ntangu ya mpila yo, tulendi kwizi bâ mu tiari, mpe ba nôka, nsungula tala ti mpasi zango za zita landasana; peleko zazingi za ngolo zituturiri mbala mosi. Kâ, bambuka ti Yehova beto kakengerelaka, mpe na lubakusu lwandi tulendi korela mpasi ni mpasi na lukwikulu lwalwansoni. Tataleno bwe Yehova kabakisila Yobe weri wa kwikama. Misamu mia mpasi miamingi miamuturila mu ntangu fioti. Tilumbu timosi, ba têla Yobe ti bibulu biandi biabiansoni balaba bio peleko biafwa, mpe bisari biandi na bala bandi bafwa. (Yobe 1:13-19) Ntangu fioti kwa ha manima, bu keri mu tiari tia misamu mio, yandi beni wayizi bâ na timbevo tia nkatika tia ngolo. (Yobe 2:7) Yehova Yobe keri kengerelaka. Mu bungu ti Yehova wazolo Yobe, wamuhana bio bieri nandi nsatu mu lenda mu korela mpasi zandi. w22.08 11 par. 8-10

Nsembolo yilendi tu sa mpasi. Tulendi mona ti ka yena ya delakana ko, peleko nguria ngolo yena. Mpila yo yilendi tu kabakasa mu bakula musamu wa nguria mfunu—Yehova beto kasembaka mu bungu ti beto kazololo. (Ebr. 12:​5, 11) Buna tambula nsembolo, mpe sa nsobolo zifwanakane. Mbala zazingi Yezu kasemba Piere ha meso ma ntumwa zakaka. (Mak. 8:33; Like 22:​31-34) Diangana musamu wa nsoni weri! Kâ, Piere watatamana mu bâ wa kwikama kwe Yezu. Watambula nsembolo, mpe walongoka mu makuba mandi. Ha manima, Yehova wasenda Piere mu bungu dia kwikama kwandi, mpe wamuhana madema ma manene mu timvuka. (Za 21:​15-17; Bis. 10:​24-33; 1 Pi. 1:1) Ndandu tubakaka, bantu bakaka mpe ndandu bakaka, bu tulembo tûlaka mabanza meto mu mpasi zi nataka nsembolo, bu tutambulaka yo, mpe bu tusaka nsobolo zifwanakane. Bu tusilaka bo, mbo tukwizi tomo bâka mfunu kwe Yehova na kwe mpangi zeto. w22.11 21-22 par. 6-7

Abrahame wazaba ti, kani kabwe Yehova ka lendi’â kayirika musamu na kondo kwa buderede ko peleko na kondo kwa luzolo. Tintwari na misamu mia tâ ntumwa Paulo, Abrahame wabanza ti Yehova lenda dieri nandi dia vumbula Izake, mwana’andi wu katomo zolo. (Ebr. 11:​17-19) Yehova wakanisina ti Izake mbo kaketi bâ tata dia kanda dia dinene, kâ mu ntangu yîna, Izake keri’â na mwana ko. Abrahame wazolo Yehova, buna wakwikila ti Tata’andi mbo kaketi yirika misamu na buderede bwabwansoni. Mu timinu, yandi watumama ni bu sa ti musamu wa mpasi weri. (Mba. 22:​1-12) Bwe tulendi landila tifwani tia Abrahame? Ntiana yandi, tufweti tatamana mu longoka mu zaba Yehova. Bu tusila bo, mbo tubâ na tindiku tia ngolo na Yandi, mpe luzolo lweto mu Yandi mbo lutomo kula. (Mik. 73:28) Ngindu’eto mbo yibâ ya kubama mu diatila mu mabanza ma Nzambi. (Ebr. 5:14) Buna, muntu wamana dinga mu tu tonta mu yirika musamu wa mbi, mbo tukala. Kani kabwe, ka tubâ na mabanza ko ma yirika musamu wulendi fwemesa Tata’eto, mpe wulendi bebesa tindiku tieto na Yandi. w22.08 28-29 par. 11-12

Bu bakâla ku Listre, ku Ikoniome na ku Antiosie, ntumwa Paulo na Barnabase banoma bakuluntu mu muna timvuka. (Bis. 14:21-23) Ntembe kâni, bakuluntu bo bayizi yika mpangi za mu timvuka ngolo, ntiana bakuluntu ba lumbu ti. Bakuluntu, bâkeno ba kubama mu bakisa bô bê na nsatu ya wâ musamu wutindisaka. Paulo wabambula mpangi zandi ti mu ngolo za Yehova mpangi zazingi zakorela mpasi. (Ebr. 12:1) Paulo wabakula bwe binsamu bia luzingu bia bantu bô balenda mu korela mpasi za mpila na mpila mu ntama, biaketi hanina mpangi zandi butindi, mpe biaketi ba bakisila mu tatamana mu tûla meso mawu ‘mu mumvuka wa Nzambi ya moyo.’ (Ebr. 12:22) Musamu wo wa matieleka wena mpe lumbu ti. Ngano nani lembo bakaka lutindusu bu katangaka mpila Yehova yi kabakisila Zedeyo, Barake, Davide Samwele, na bantu bakaka?—Ebr. 11:​32-35. w22.08 21-22 par. 5-6

Mu ntia bisalu bantu bavumbuka kwe ba fwa babafundisila? Ngano mu misamu mi bayirika ntete bafwa? Kâni! Bambuka ti masumu mawu mafwasuka bu bafwa. Buna, ‘bisalu’ bi bata zonzela, ka bilendi’â biabâ bio bi bayirika mu luzingu lwawu lwa ntama ko. Kâ, mbo babafundisa mu nzila ya misamu mi bayirika mu nza ya môna bu bamana ba longesa. Bantu ba kwikama mpe ntiana Noa, Samwele, Davide na Daniele bafweti longoka mu zaba Yezu Kristo na mu sarila timinu mu mukayulu’andi. Tala ti bawu bafweti longoka, wuzololo tâ ti bantu balembolo ba sungama bafweti longoka misamu miamingi! Ngano bantu bakala bweso bo bwa mbote, ntia musendo babaka? Nzabukusu 20:15 yitutêlele: ‘Bô babansoni balembo bâ na nkumbu zatsonama mu buku dia luzingu babalosa mu zanga dia tiya.’ Mbo bafuka mankululu. Diangana mfunu wena mu sarila ngolo ngatu nkumbu’eto yatsonama mu buku dia luzingu, mpe yatatamana mu bâ mô! w22.09 19 par. 17-19

Nsololo zi tusaka zitariri tikolela tieto na mpila yi tubukusulu ndongosolo zisongelaka zi tabaka mu Bibila. (1 Tim. 3:9) Bu tubongaka nzengolo, mpe bu tuzonzelaka zo kwe bantu bakaka, musamu wa mbote wena mu sarilaka malongi me mu Bisi-Filipe 4:5: “Bika tifu tieno tia bâka na mabanza ma delakana tiazabakana kwe bantu babansoni.” Bu tubâka na mabanza ma delakana, ka tubâka na lwaka lwa yôka ko mu tikolela tieto. Mpangi zeto tuzoloko mpetuzitisaka ni bu sa ti nzengolo zi babongaka za swaswana zena na za beto. (Rom. 14:​10-12) Yehova tutondaka, Yandi we Titeko tia luzingu, bu tukengerelaka luzingu lweto na bu tumuhanaka bima bieto bia ntalu. (Nza. 4:11) Kâ bwawu bu tufweti nwana na bimbevo, mboko na misamu mia mpasi. Luzingu ka ni lwawu’â ko Nzambi’eto katuwayila. Ntamana mbo katuhana luzingu lwa mankululu lulembo bâ mpasi, mpe ka tuvutu’â fwa ko. (Nza. 21:4) Kâ bwawu bu, musamu wa mbote wena mu bâ ba moyo na mu sarila Tata’eto dia luzolo, Yehova! w23.02 25 par. 17-18

Yehova watomo songela ti luyâlu lwandi luyôkele “tuyalu twa zangama.” (Rom. 13:1) Tabongeno bifwani bitatu. Farao ya ku Ezipte yabonga kanda dia Nzambi ku bungamba, mpe mbala zazingi wakala mu ba hana timpwanza. Kâ Nzambi wabahana timpwanza mpe wadiamisa Farao mu Mubu wa Mbwaki. (Ndu. 14:​26-28; Mik. 136:15) Mutinu Belsiazare wa ku Babilone wasa malaki, mpe watizangula mu telamana Mfumu ya ku mazulu na mu lwona nzambi za arza na za ore, kani kalwona Yehova. (Dan. 5:​22, 23) Kâ Nzambi wabetola bakala dio dieri na lumpampani. Mu “mpimpa yo kwa” Belsiazare bamuhonda mpe timfumu tiandi bahana tio kwe Bamede na Baperse. (Dan. 5:​30, 31) Mutinu Erode Agripa I^er wa ku Palestine wahondesa ntumwa Zaki mpe watûla ntumwa Piere ku boloko na kani dia mu honda. Kâ Yehova wakabakasa Erode mu lungisa kani diandi. Mbazi ya Yehova yamutwa mpe wafwa.—Bis. 12:​1-5, 21-23. w22.10 15 par. 12

Bu tutanga bwe Yehova kakipila bantu ba kwikama mu ntama, tivuvu tieto ngolo tiyikama. Misamu miamiansoni mie mu Zu dia Nzambi “batsoneka mio mu tu longesa, ngatu mu luvivululu lweto na mu mbombolo ya Matsonoko, tabâ na tivuvu.” (Rom. 15:​4, NWT) Dimbitila mu mpila Yehova yi kalungisila makani mandi. Tataluzuleno mio mia yirika Nzambi mu bungu dia Abrahame na Sara. Mu mvula zeri nawu ka baketi’â vutu buta ko. Kâ, Nzambi wabakanisina ti mbo baketi buta mwana. (Mba. 18:10) Ngano Abrahame nti kasa? Bibila mbo ditâka: ‘Yandi wakwikila, ni bo kayika tata dia nzanda makanda.’ (Rom. 4:18) Ni bu sa ti mu mbanzulu za bantu ka kwa sâla tivuvu ko, Abrahame wakwikila ti Yehova mbo kaketi lungisa kani diandi. Bakala dio dia kwikama ka nionga ko. (Rom. 4:19-21) Binsamu bia mpila yo beto bilongesaka ti ntangu zazansoni tulendi kwikila ti Yehova mbo kalungisa makani mandi. w22.10 27 par. 13-14

Misamu mio miayizi lungana bu bahana Bayuda timpwanza tia duka ku Babilone. Yehova wayizi songela ti Mulongi’awu wa Wunene kena, mpe mu lutwalusu lwandi, kanda diandi dialenda mu kârisa nsambululu ya verela. Ba sakumunu twena mu bungu ti Yehova Mulongi’eto wa Wunene wena lumbu ti. Izaya watumonekesa ntiana milongoki mi balongesaka kwe Yehova, yandi watâ: “Mbo mona Mulongi’aku wa Wunene mu meso maku.” Mu tifwani tio, Mulongi wa bamumonekese ntiana Yandi telamane ha matu ma milongoki miandi. Bweso bwe neto bwa baka ndongosolo’andi lumbu ti. Bwe Yehova katulongeselaka? Mu nzila ya organizasio’andi. Diangana matondo tuvutulaka mu bungu dia lutwalusu lwa mbote lutûkaka kwe organizasio yo! Ndongosolo yi tubakaka ku tukutakanu tweto na mu nzila ya mikanda, ya emisio na mu mpila zakaka beto yibakisaka mu korela na nsayi yayansoni bu tubâka mu mpasi. w22.11 10 par. 8-9

Mu bungu dia mfukulu ya Yerusaleme na Tempelo’andi, kâ mpe na nsuka ya nza yi tubâka lumbu ti, Yezu watâ: ‘Tilumbu tîna na ngunga yîna, ka bizebi’â muntu ko, mbazi ku zulu na Mwana, ka bazebi’â bio ko, diambu’eti ni Tata kwa.’ Ha manima yandi walwengesa milongoki miandi mu lunda mabanza ma mbote na mu bâ na meso ma tia. (Mak 13:​32-37) Mu mbandu ya ntete, Bakristo beri Bayuda bafweti bâ na meso ma tia ngatu bavuka. Yezu watâ kwe milongoki miandi: ‘Bu lumona Yerusaleme yi bazungiriri kwe binwani, zabeno ti mfukulu yeka penepene.’ Mu ntangu yîna, bawu bafweti tumamana ntumunu ya Yezu ya ‘dioka ku miongo.’ (Like 21:20, 21) Bantu balanda ntumunu yo bavuka mu ntangu Bisi-Rome yi bafukisa Yerusaleme. Lumbu ti, mu ntangu ya mansukina ya nza yi ya mbi tuta zinga . Buna, beto mpe tufweti lunda mabanza ma mbote mpe tufweti bâ na meso ma tia. w23.02 14 par. 1-2; 16 par. 3

Yehova bisari biandi kalongesaka mu bâ na bunsungu na buderede. Buna, ba zitama bakwizi bâka, na tidzunu tia kati. (Bin. 13:​5, 6) Ngano Yandi bwa keka sa kwe nge bu longokaka Bibila? Nge wayizi longoka ti nzila za Yehova ni zo ziyôkele bubote mu bungu dia bantu babansoni na mu bungu dia nge mpe. (Mik. 77:13) Buna, misamu dingaka mu yirika Nzambi mi tâka ti mia buderede miena. (Mat. 6:33) Zololo wanwanina matieleka, mpe wabakisa mu songela ti misamu mia tâ Satana mu Yehova mia bungungu miena. Bwe lendi sila bo? Lendi sola mu bâ na luzingu lusongelaka ti ebu têle: “Ndosele bungungu bwa Satana, mpe matieleka ninwaninaka. Kwe meno Yehova ni Mfumu Yatomo Zangama, mpe nzololo nasarila buderede bwandi.” Bwe lendi bwa sila? Tihana kwe Yehova mu nzila ya lusambulu, mpe ha manima songela kwe bantu ti watiheni kwe Yandi bu batusu. Luzolo mu matieleka na mu buderede nguria ngolo lwena, mpe lulendi ku tuma mu batusu. w23.03 3 par. 4-5

Mpila ye kô ya tidzunu yilembolo zaba bantu ba mu nza. Ni “tidzunu tia Nzambi,” wuzololo tâ tidzunu tibâka neto mu bungu ti tindiku tia mbote tie neto na Tata’eto die ku mazulu. Bu tubâka na tidzunu tia Nzambi, ka tubâka na bunkuta ko. (Flp 4:​6, 7) Mbo tukwizi bâ ndiku za bantu bakaka bazololo Nzambi. Ndiku tikwizi bâka na “Nzambi ya tidzunu.” (1 Tes. 5:23) Bu tuzabaka, tukwikilaka mpe tutumamanaka Tata’eto, tidzunu tia Nzambi tilendi lembeka mitima mieto mu ntangu yi tubwabanaka na misamu mia mpasi. Ngano wa matieleka ti tulendi baka tidzunu tia Nzambi mu ntangu yi tubwabanaka na misamu mia mpasi ntiana, epidemi, katastrofe, mizingu peleko nkwamusu? Misamu mio mia nguria mia mpasi milendi tu tâ bunkuta. Bampangi balanda malongi ma hana Yezu me mu verse ya lumbu ti. Na lubakusu lwa Yehova, bayizi bâ mu tidzunu mu ntangu yi babwabana na misamu mia mpasi. w22.12 16 par. 1-2

Ka tulendi’â tazaba misamu mituturila mu luzingu lweto ko. Kâ, musamu wa mfunu wena mu lembo banzaka ti ni madema me neto mu tisalu tia Yehova masaka ti tabâ ntalu kwe Yandi, peleko tafwanakasaka madema meto na ma bantu bakaka. (Nga. 6:4) Musamu wa mfunu wena mu dinga mpila zi tulendi bakisila bantu bakaka mpe zi tulendi sarila Yehova. Mbo kwizi bâ na lenda dia sala tisalu tiatingi mu bungu dia Yehova tala ti katuri misamu milendi nata nkaka mu luzingu lwaku, mpe siri keba mu lembo bâ na mfuka zilembolo salu. Bâ na makani ma fioti-fioti malendi ku bakisa mu lungisa makani maku ma manene. Mu tifwani, tala ti kani die naku dia bâ mupasuri-nzila wa ntangu zazansoni, ngano lendi bâ mupasuri-nzila wa ntangu fioti bwawu bu? Tala ti zololo wabâ tibakisi mu tisalu, ngano lendi yôkesaka ntangu yayingi mu tisalu tia samuna? Misamu mi longoka bwawu bu milendi kubakisa mu nata madema ma manene ku matu. Bonga nzengolo ya sarila ngolo zaku mu tisalu ni tisalu ti bakuhana. w22.04 26 par. 16-17

Yehova lendi tu bakisa mu telamana nkwamusu za luzingu na mu baka nsayi mu tisalu tieto tia santu. Bu tusambilaka Nzambi mu bungu dia musamu wuta tu kwamisa, Yehova lendi tu hana mvutu ho nkatika bendo, bu katuhana ngolo za telamana musamu wo. Mpe tala ti musamu wuta tu kwamisa ka wuta kulu wâ ko ntiana bu tukekolo, kampe tufweti sambila Yehova mbala zazingi, ngatu katuhana ngolo za korela wo. Beto katulombaka mu sila bo. Izaya ni bo kazolo tâ, bu katâ: ‘Ka lusisilandi Yehova ntangu ya huma.’ (Iza. 62:7) Bwe wuta zolo tâ? Tufweti sambilaka Yehova na fuki tiatiansoni, ntiana’eti ka tuta mu bikila ntangu ko ya huma. Misamu mia tâ Izaya mitubamburi bifwani bia Yezu bitariri lusambulu bie mu Like 11:​8-10, 13. Yezu watutindisa mu tatamana mu lomba mpeve santu. Mpe tulendi lemberela Yehova mu tu twarisa ngatu tabonga nzengolo za mbote. w22.11 8 par. 1; 9 par. 6-7

Nge na kanda diaku lulendi kubama bwawu bu mu bungu dia nkwamusu zilendi kwiza. Kuyêlandi mu banza misamu miamiansoni mia mpasi milendi tûla. Kâ, yika ngolo tindiku tiaku na Yehova, mpe bakisa bala baku mu sila bo. Tala ti ntangu zakaka lwaka lubâka naku, ziburila Nzambi mutima’aku. (Mik. 62:​7, 8) Mu kanda, zonzeleno misamu miamiansoni misaka ti lwamukwikila. Bu lukubama mpe bu lubâ na lukwikulu mu Yehova, ntiana mu ntangu ya katastrofe, bala beno mbo bakwizi bâ na butindi,na tidzunu. Tidzunu tia Nzambi tisaka ti talembo bâ na bunkuta. (Flp. 4:​6, 7) Mu nzila ya tidzunu tio, Yehova mitima mieto kalembekaka ntono bimbevo, katastrofe na nkwamusu zilendi tu turila lumbu ti. Yandi bakuluntu kasarilaka basalaka ngolo mu tu twarisaka. Mpe bweso katuhanaka bwa salasana beto na beto. Tidzunu tie neto lumbu ti beto titukubikaka mu telamana misamu mia mpasi mikwiza, na mu “mpasi ziyôkele.”—Mat. 24:21. w22.12 27 par. 17-18

Tufweti sarila ngolo mu bika lwaka lulendi bâ neto mu bungu dia masumu ma manene ma tayirika mu ntama. Wa matieleka, ka tubongelaka nkûlulu ko ntiana mulemvo wutuhanaka nzila ya yirika masumu. (Ebr. 10:​26-31) Kâ tufweti bâ na lukwikulu ti tala ti tulombele mulemvo mu bungu dia masumu ma manene ma tayirika, tala ti tayizi dinga lubakusu lu hanaka Yehova, mpe tala ti tasobele mabanza, Yehova watomo tu lemvokela. (Iza. 55:7; Bis. 3:19) Diangana ngolo za nkûlulu zilendi zibika masumu maku mamansoni mpe mbo yisa ti tabaka luzingu ku Paradi. Luzingu ka lubâ lwa tiari ko. Ntangu zazansoni mbo tubwabana na bantu batutâ nsayi, mpe mbo tusala tisalu tia mbote. Musamu wuyôkele mfunu, bilumbu biabiansoni mbo tulongoka mu tomo zaba Tata’eto dia ku mazulu na mu yangalala mu bima bi katuhana. Ka tukondo’â ko mu longoka misamu mu Yandi, mpe misamu miamingi tulongoka mu bima bi kasala. w22.12 13 par. 17, 19

“Mukento” ka wulendi’â wabâ Eva ko. Mbikululu yitâka ti butu dia mukento mbo dikosakasa mutu wa nioka. Satana we na nitu ya timpeve, mpe ka kwena muntu ko we na masumu we na lenda dia mu kosakasa. Tima tiakaka tifwanakane. Mukento wu bazonzelaka mu Mbatukulu 3:15 mu buku dia mansukina dia Bibila bamumonekesaka. (Nzabukusu 12:​1, 2, 5, 10) Ka wena mukento wubâka ha mutoto ko! Ngonda ye nandi mu malu mandi, mpe mpu ye na mbwetete 12 ye nandi ku mutu. Mbo kata buta mwana wa nzitukulu: Timfumu tia Nzambi. Timfumu ku mazulu tiena, buna mukento wufweti bêla mpe ku mazulu. Mukento wo, lweka lwa organizasio ya Yehova ku mazulu wumonekesaka mwe na bivangu bia kwikama bia timpeve. (Nga. 4:26) Zu dia Nzambi beto ditubakisaka mpe mu zaba nani we muntu wa mfunu mu butu dia mukento. Muntu wo, wafweti butukila mu kanda dia Abrahame.—Mba. 22:​15-18. w22.07 15-16 par. 6-8

Bibila die kabu dia Yehova, dia fuluka diena mu ndwenga. Malongi ma Bibila nsobolo za mbote manataka kwe bantu. Bibila luzingu disobesaka. Bu batsoneka mabuku ma ntete ma Bibila, Mose watâ kwe bala ba Israele: ‘Ka miena misamu mia kondo ntalu ko kwe beno; lo ni luzingu lweno.’ (Lub. 32:47) Bô beri tumamanaka Matsonoko, luzingu lwa mbote lweri nawu mpe mu nsayi beri. (Mik. 1:2, 3) Ni bu sa ti Zu dia Nzambi batsoneka dio tûka ntama, ngolo kwa diatiri mu tomesa luzingu lwa bantu. Mitieno mia ndwenga mia Bibla mia ntangu zazansoni miena; mianata ndandu kwe bantu ba mu mbandu zazansoni. Bu tutangaka buku dio dia santu, mpe bu tudimbitilaka mu mio mi tulongokaka, Yehova mpeve santu’andi ya ngolo kasarilaka mu tu bakisa mu mona bwe tulendi sarila malongi ma Bibila mu luzingu lweto. (Mik. 119:27; Mal. 3:16; Ebr. 4:12) Wa matieleka, Yehova vwiri Bibila, timina die nandi mu ku bakisa. Diangana musamu wo wufweti tu tuma mu tangaka Bibila bilumbu biabiansoni! w23.02 3 par. 5-6

Mu Nzabukusu 13 bâtaka ti mutu wa nsambwari, Anglo-Americain lwe lutumu luyokêle mu nza, wusalaka mpe ntiana tibulu tia sangi tie na mampoka mole tie ntiana timeme, kâ ntiana drago tizonzaka. Tibulu tio ‘bidimbu bia binene tisaka; bu tikôkesaka mpe tiya tutûkaka ku zulu ha nsi, ha meso ma bantu babansoni.’ (Nza. 13:​11-15) Tikapu tia 16 na tia 19 tia Nzabukusu, mbo tibulu tio tia sangi bizonzelaka ntiana ‘mbikuri ya bungungu.’ (Nza. 16:13; 19:20) Daniele wazonzela musamu wa mpila yo, bu katâ ti Anglo-Américain lwe lutumu luyôkele mu nza, mbo yaketi nata mfukulu ya nzitukulu. (Dan. 8:​19, 23, 24, note) Musamu ni wo wayôka mu ntangu ya Muzingu wa nzole wa wunene wa nza. Bombes atomiques za zole zi basarila mu tûla nsuka mu muzingu wo, ni bantu ba sianse ba Royaume-Uni na États-Unis bayirika zo. Mu mpila yo, Anglo-Américain lwe lutumu luyôkele mu nza wakôkesa tiya twatûka ku zulu ha mutoto.” w22.05 10 par. 9