Nzɨ vi nja ndrŭ dhi lo dho ni sala nji nari nga

1. Kodhó sala e mana na bbo Yova dho nari ká ko chu ngbaribbai?

SALA kʉ bblo pli kʉ ná kado. Addinga i lo djo di: Yova bbʉrie nja kʉ ná njí malaiká dhona. (Zb. 91:11) Føri kina, ke bbʉrie bbo na mana kʉ ná njí ndidhi Dduna dhona. (Mt. 28:18) Nde, kodhó sala rrdha dho ká ke lirie ie? Yova nzá lirie ie ro maddi ri rrdha dho ri, ro ke vʉri ndi njí fø njí ndi ndiro. Yova kʉ “Sala adi rr ná ke” ndirigoti ke ndi ndiro i adi kodhó sala rr.​—Zb. 65:2.

2. Nja ndrŭ dhi lo dho le sala nji nari kana ká mutume Paulo bbangʉe ngbá loroji?

² Ngbà mai ko ka ko tilo Yova na pʉlʉpʉlʉ kodhi lo dho ro, ringani ko di sala nji nja ndrŭ dhi lo dho maddi. Mutume Paulo ma njingʉeri fø ddi. Loroji na, Efeso nǎ kutaniko dho ke ndingʉeri ɨ: “Ma ra anzi ni ma li madhó sala nǎ nari na.” (Efe. 1:16) Paulo njingʉe sala ndi ndiro dho maddi. Loroji na, ke pongʉeri Timoteo dho nari kʉ: “Ma mbai po Mungu dho, . . . ma nzɨ ni nga ví kuna ndirigoti dyina ma nji ná sala nǎ ri.” (2 Ti. 1:3) Paulo ngʉ hwini ndi nganga dhó kpakpalo tso ró nari dho ke ka ndi njie sala ndidhó lo djo dhé. (2 Ko. 11:23; 12:7, 8) Ro, ke bangʉe saa ndiro ndi njí sala nja ndrŭ dhi lo dho maddi.

3. Addui ká ka ndi liri ko vi nja ndrŭ dhi lo dho ko sala nji nari nga?

³ Nja saa na ko ka ko vi nja ndrŭ dhi lo dho ko sala nji nari nga vi. Ká addudho? Sabrinaa ró dho kʉ ná le-ve tilo føri adi njini dho ná ddikpa lo djo. Le pori ɨ: “Kpadjo kʉ ná i saa na, njí ko ka ko njí maisha nǎ ná lo e bí. Ko ka ko di ngaddi bbo ko nganga dhó lo djo, ná føri ka ndi liri ko di sala nji kodhó lo djo dhé.” Nja saa na ká fø lo adi njini ni ró maddi? Njati rié fø ró, i lo ka ndi kó ni tsotso ko. Ko si (1) addudho ma ri kʉ bbo na mana kʉ ná lo ko di sala nji nja ndrŭ dhi lo dho nari nja ndirigoti (2) ri si ngbaribbai ma ko ka ko di rinji fø nari dho ko dho.

NJA NDRŬ DHI LO DHO KÁ KO KA KO NJÍ SALA ADDUDHO?

4-5. Nja ndrŭ dhi lo dho ko sala nji nari ká kʉ “kpakpanga na bbo” ngbaribbai? (Yakobo 5:16)

⁴ Nja ndrŭ dhi lo dho ko sala nji nari kʉ “kpakpanga na bbo.” (Azø Yakobo 5:16.) Nja ndrŭ dhi lo dho ko nji ná sala ká ka ndi wø kpa bani na ná kpakpalo thika wø? Ri ka ndi wø ri thika wøo. Yesu chungʉeri chu nari kʉ, karnga goti mutume Petro ka ndi sie ndi gʉgʉ. Føri dho, ke pongʉeri ɨ Petro dho: “Ma njie sala nidhó lo dho ndiro nzɨ nidhó udha bʉni ró.” (Lu. 22:32) Paulo maddi chungʉeri chu nari kʉ, sala ka ndi wø ddikpa le dhó lo thika wø. Paulo le sʉngʉe Roma na ná saa na, ke ndingʉeri ɨ Filemoni dho: “Ma kʉ ngab’odha na nari kʉ, ni nji ná sala djotsina ma si kʉ ngʉngʉ nidhi ngana.” (Flm. 22) Bbʉbbʉ dhé, fø lo njingʉeni nji. Karnga goti, le klongʉe Paulo prizo nǎ ro ndirigoti ri kangʉe ka ke d’ralo ki vi.

⁵ Nì mai ri kʉ fø ro, føri na mana nga kʉ, sala ko nji ná saa na ko di Yova cho kpakpanga na ndiro ndi njí krʉ ko nzǐ ndi tso ná lo ri. Ke adi ngbá ngatsi ma ndidzá njí dhi ndrŭ ndima thí li ndima nzǐ ná lo djo nari njanja ndirigoti nja saa na ke adi rivʉ ndi njí kpa nzǐ ndi tso ná lo njí. Fø lo ko chu nari ka ndi kó ko tsotso ndiro ko di sala nji ko thí nǎ ro krʉ ddikpa lo djo ndirigoti udha na ko bbá krʉ kʉ ná lo ke dhona.​—Zb. 37:5; anja 2 Wakorinto 1:11.

6. Nja ndrŭ dhi lo dho ko sala nji nari ká adi ngbaribbai ma ko ko mbu kpadhi lo dho nari ronga lø ngbaribbai? (1 Petro 3:8)

⁶ Nja ndrŭ dhi lo dho ko sala nji nari adi ko tsotso kó ndiro ko é “bbò zølo” na d’e. (Azø 1 Petro 3:8.) Bbò zølo na kʉ ná le adi riji ndi kó nza nzani ná ke inga ná le tsotso thei. (Mk. 1:40, 41) Michael ró dho kʉ ná ddikpa muzee pori ɨ: “Nja ndrŭ dhi lo dho ma sala nji ná saa na, ma adi kpa bani na ná kpakpalo famu bblo, ná føri adi rili ma ji kpa bbo pli. Ma adi ma mbu chøchø kʉ kpa kuso nari bbai, nzá mai kpa ka ndima chu ri ro.” Richard ró dho kʉ ná ddikpa muzee tilo fø le rinji nari nǎ ro adi si ná nja bblonga djo. Ke pori nari kʉ: “Ddikpa le dhó lo dho ko sala nji ná saa na, føri adi ko ronga cho ndiro ko kó le tsotso d’e.” Ke pori ki ɨ: “Sala ko njie djotsina ná le tsotso ko kó kimwili nǎ ná saa na, føri e ddiddi ledhó lo dho ko njie ná sala goti ko ngʉ ko koro nari bbai.”

7. Nja ndrŭ dhi lo dho ko sala nji nari ká adi ko tsotso kó ngbaribbai ndiro nzɨ ko di ngaddi kodhó kpakpalo djo dhé ro? (Wafilipi 2:3, 4) (Anja ji maddi.)

⁷ Nja ndrŭ dhi lo dho ko sala nji nari adi ko tsotso kó ndiro ko é bblo nganjadha na kodhó kpakpalo djo. (Azø Wafilipi 2:3, 4.) Ko di djó ná i dz’ djo adi pinyo nari kʉ Ibilisi nari dho, ko krʉ adi bani kpakpalo na. (1 Yo. 5:19; Ufu. 12:12) Krʉ saa ró ko sala nji nja ndrŭ dhi lo dho nari adi rili ko nonga nari kʉ, “dz’ djolu gble kʉ ná [ko] djoi bani fø di ná kpakpalo na.” (1 Pe. 5:9) Katherine ró dho kʉ ná ddikpa painia pori ɨ: “Nja ndrŭ dhi lo dho ma sala nji nari adi rili ma nonga nari kʉ, kpa ma bani kpakpalo na ddi. Føri adi rili nzɨ ma li ma thí bbo ma bani na ná kpakpalo djo.”

KPADHÓ LO U KODHÓ SALA

8. Sala ko nji ná saa na ká ko ka ko nzinga ie ma dhi lo dho? Abbʉ loroji.

⁸ Sala ko nji ná saa na ká ko ka ko nzinga ie ma dhi lo dho? Ko ka ko njí sala njonjo kʉ ná ndrŭ dhi lo dho. Loroji na, ko ka ko nzinga dhe nji ná ndrŭ ma, pá le be inga ndima lai darasa nǎ nzø cho chelo njidha dho ná jadda kpa ma, ndima dhó cho ra anzi nari dho bani kpakpalo na ná ndrŭ ma na dhi lo djo. Ko lai bí kʉ ná Wakristo adi familia nǎ ndrŭ inga guvernema dhó ro si ná upinzani tso ve. (Mt. 10:18, 36; Mdo. 12:5) Politiki nǎ vita djotsina nja kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na bbarie ndima dhó dza ma, bí kʉ ná nja ritsi ma na. Nja kʉ ná ndrŭ adi nzani vʉvʉ ma, dda ma, kazz ma, nja ritsi ma na ngasa nari dho. Ko nzá ka ko chu fø lo na bani ná le-djoi ma, le-vei ma na krʉ ri. Nì mai ri kʉ fø ro, sala ko nji kpadhi lo dho ná saa na, ko adi ridho nari kʉ, ko Yesu bbangʉe ná i lo dyø “anijini ji ni kana.”​—Yoh. 13:34.

9. Ká addudho ringani ko di sala nji Yova dhó tengenezo nǎ adi chutso ddá ná le-djoi ma, kpabbá dhi ma na dhi lo dho?

⁹ Ko ka ko njí sala Yova dhó tengenezo nǎ adi chutso ddá ná le-djoi dhi lo dho maddi. Føri i kʉ, Lo dho chutso ddá ná Baraza ma, kpa tsotso adi kó ná kpa ma, tawi nǎ komite nǎ njínji ná le-djoi ma, tawi nǎ njonjo njí djó nga adi nja ná le-djoi ma, waangalizi wa muzunguko ma, kutaniko nǎ wazee ma, watumishi wa huduma ma na. Fø le-djoi kana bí kʉ ná kpa adi hwini ndima dhó kpakpalo tso ró. (2 Ko. 12:15) Loroji na, Mark ró dho kʉ ná mwangalizi wa muzunguko pori nari kʉ: “Ma adi bani na ná bbobbo kpakpalo kana ddiri e, da ma kʉ madzá ngó ngʉ ná gø dhi ndrŭ ró ro nari. Kpa roro krʉ dhó afya ngae bblo ri. Nì mai madhi vena ma, ndibbá ke ma na adi kpadhó lo tso gba bblo ro, ma adi ma mbu che ma nganga kpa tsotso kó chøchø nga nǎ ro nzɨ nari dho.” Ko nzá ka ko chu kpakpanga na adi njínji ná fø le-djoi adi bani na ná lo krʉ ri, ro ringani ko nonga nari kʉ, sala ko nji kpadhi lo dho nari kʉ bblo pli kʉ ná lo. (1 Te. 5:12, 13) Føri kina, ko ka ko njí sala fø le-djoi bbá dhi dhi lo dho maddi. Dhonalo fø le-vei adi ndima bbá kpa tsotso kó chi ndima tøni ro ndiro kpa ra anzi kpa adi nji ná njí na d’e.

10-11. Sala nǎ ko ti ko djoi ma, ko vei ma na ró dho ddiddiro nzá ma ró ká ri adi Yova nyǒ tho ddi? Aturinga.

¹⁰ Ko njaeri nari bbai, bí ina ko adi sala nji krʉ kʉ ná ko djoi ma, ko vei ma na dhi lo dho. Loroji na, nzá ko ti le-djoi ma, le-vei ma na ró dho ddiddiro ro, ko ka ko pori Yova kó prizo nǎ kʉ ná kpa tsotso inga ke pɨ dhe ró ndrŭ dhe ná ndrŭ iso. Donald ró dho kʉ ná ddikpa muzee pori nari kʉ, “Bí kʉ ná ko djoi ma, ko vei ma na adi bani kpakpalo na. Føri dho, nja saa na ko adi nganzi nza nzani ná ndrŭ krʉ dhi lo dho, nzá ko ti kpa ró dho ddiddiro ro.”

¹¹ Fø di ná sala ká adi Yova nyǒ tho ddi? Ddio! Dhonalo ko nzá churie ko lai Wakristo dhó lo urie ná lo krʉ ri. Føri dho, ri kʉ bblo ko njí sala krʉ kʉ ná ko djoi ma, ko vei ma na dhi lo dho. (Yoh. 17:20; Efe. 6:18) Fø sala adi ridho pʉlʉpʉlʉ nari kʉ, ko “ji dz’ djolu gble kʉ ná ko djoi ji.”​—1 Pe. 2:17.

NJA NDRŬ DHI LO DHO LE SALA NJI NÁ SAA NA

12. Bblo ko nganja nari ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai sala ko nji ná saa na?

¹² Adi nganja bblo. Krʉ kʉ ná ko djoi ma, ko vei ma na dhi lo dho ko sala nji nari kina, ri kʉ bblo ko di sala nji ddiddiro ko kpa ró dho ti sala nǎ nari chulu. Nidhó kutaniko nǎ ká ni chu nzɨ sini ná dhe kʉ ró ná ke inga ná le ro ddi? Chelo njidha dho ndi lai darasa nǎ nzø e cho ná bʉ thí bʉni ná jadda ngba ro ká ni chu ddi? Ddiro kpakpanga nji ndiro ndi liri ndidzá ngba ji Yova d’e ná gø dhi ke inga le ro ká ni chu ddi? (Efe. 6:4) Njati ni di nganja bblo ró, føri si rili ni ji kpa bbo pli ndirigoti ri si ni ronga cho ndiro ni njí sala kpadhi lo dho d’e.b​—Ro. 12:15.

13. Nzá ko chu ná ndrŭ dhi lo dho ká ko ka ko njí sala ngbaribbai?

¹³ Anji sala nja ndrŭ dhi lo dho kpa ró dho ni ti nari chulu. Kodhó sala nǎ ko ka ko ti nzá ro na ko d’erie nju ná ndrŭ ró dho maddi. Loroji na, addinga Crimée ma, Érythrée ma, Russie ma, Singapour ma na dhi ngø nǎ le sʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na dhó lo djo. Ni ka ni ba prizo nǎ kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na ró dho jw.org djó.c Brian ró dho kʉ ná mwangalizi pori ɨ: “Prizo nǎ kʉ ná ddikpa le-djo inga ddikpa le-ve ró dho ma ndí ndirigoti ma di ri zø bbobbo ma chu na ró, føri adi rili rié sʉsʉ ma nó le ró dho nga ndirigoti ma li le madhó sala na.”

14-15. Ko djoi ma, ko vei ma na dhó lo u ná lo nganga djo ká ko ka ko njí sala ngbaribbai?

¹⁴ Anji sala kpadhó lo u ná lo nganga djo. Anziro ko tielo djo ná Michael pori ki ɨ: “Prizo nǎ kʉ ná le-djoi djo ma lo zø jw.org djó ro ná saa na, ma adi ngaddi ngbaribbai ma ma ka ma mbue ma njati riée ma kʉ prizo nǎ ró nari djo. Ma churi chu nari kʉ, ma nanga mabbá le dhó lo ka ndi d’o bbo ndirigoti ma ka ma jiri ma bbʉ krʉ ledhó lo u ná ritsi le dho. Fø ma ngaddi nari adi ma tsotso kó ndiro ma ba madhó sala nǎ ma ka ma d’ra prizo nǎ kʉ ná dzabai kʉ ná le-djoi djo ná lo d’e.”​—Ebr. 13:3, maelezo ya chini.

¹⁵ Ngbaribbai ma maisha ka ndi é prizo nǎ kʉ ná le-djoi dho nari djo ko ngaddi ná saa na, ko ka ko ba kodhó sala nǎ ko ka ko d’ra ná nja lo maddi. Loroji na, sala ko nji ná saa na ko ka ko pori nari kʉ, prizo ronga b’o ná kpa di njini bblo ko djoi ma, ko vei ma na na ndirigoti bbobbonga na kʉ ná kpa bbari kpa di madha bbʉ huru ndima kʉ ro. (1 Ti. 2:1, 2) Føri kina, ko ka ko pori nari kʉ, prizo nǎ kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na dhó loroji li fø eneo nǎ kʉ ná nja le-djoi ma, le-vei ma na kpakpa. Inga nzɨ njínji Yova dho ná ndrŭ nja kpadhó bblo kʉ ná nyí ndiro ndima u hwè dhi lo-i d’e. (1 Pe. 2:12) Ndirigoti ko ka ko njiri fø sala ko nji kpakpalo tso ve ná le-djoi ma, le-vei ma na dhi lo dho ná saa na. Bblo ko nganja nari ma, ko djoi ma, ko vei ma na ró dho ko ti kodhó sala nǎ nari ma, ko sala nji kpadhó lo u ná lo nganga djo nari ma na chulu ko ka ko dhori nari kʉ, “nja ndrŭ dho ko kʉ na ná jidha lili.”​—1 Te. 3:12.

ADI BBLO NGANJADHA NA NIDHÓ SALA DJO

16. Ko ká ka ko é bblo nganjadha na kodhó sala djo ngbaribbai? (Matayo 6:8)

¹⁶ Ko njaeri nari bbai, ddikpa le dhó lo dho ko nji ná sala ka ndi liri ledhó lo thika wøni wø. Nì mai ri kʉ fø ro, ringani ko é bblo nganjadha na sala djo. Ringani ko nonga nari kʉ, sala ko nji ná saa na, ko nzɨ nzá Yova chu ná lo d’ra ke dho ri ndirigoti kedhó lo nzá u kodhó shauri ndiro ndi njí lo d’e ri. Yova churie ndidzá njí dhi ndrŭ dhó lo u ná lo bblo nzá kpa inga ko d’e ri chu nari njí. (Azø Matayo 6:8.) Nde, nja ndrŭ dhi lo dho ká ringani ko njí sala addudho? I lo nǎ ko tielo djo ná lo kina, føri na ko adi ngbá ngatsi ma ko ngaddi nja ndrŭ djo nari dhǒ. Jidha adi ko ronga cho ndiro ko njí sala kodhi lo dho ko kalu. Ndirigoti Yova nanga adi jini bbo ngbaribbai ma ndidzá njí dhi ndrŭ ndidzá jidha dyø nari ndi nja nari dho.

17-18. Ko sala nji ko lai Wakristo dho nari ká ko ka ko dhǒ ngbá loroji chulu?

¹⁷ Njati kodhó sala njani nzá wø lo thika nari bbai ma ró, ri adi ko djoi ma, ko vei ma na dho ko kʉ na ná jidha dhǒ ndirigoti Yova adi rinja mana na. Ko ka ko dhǒ fø lo i loroji chulu: Ddikpa familia nǎ rere nzø kʉ aro; kpetsi ngba ndirigoti singba ngba. Ro, kpetsi ngba dhe ko. Ndirigoti singba ngba rinzi ɨ ndidzá baba tso: “Kirikiri anji ddikpa lo ro madhi djona dho dhonalo ke dhe nji bbo ró!” Nì mai ri kʉ fø ro, baba chu ndidzá ngba kʉ dhe na nari bblo, ke ji ndidzá ngba ji ndirigoti ke ndi dho ka ná lo nji krʉ ndiro ndidzá ngba gøgø d’e. Ro, ngbaribbai ma ndidzá jadda singba ngba nanga rid’o ndidhi djona dhó lo dho nari fø baba nja nari ka ndi bbʉ hwè bbo ke dho.

¹⁸ Føri bbai, Yova jirieri ko di ngaddi ko djo ko kana ndirigoti ko di sala nji kodhi lo dho ko kana. Fø ko rinji nari na ko ridho nari kʉ, ko nzɨ ngaddi kodhó lo djo dhé ri, ro ko djoi ma, ko vei ma na dhó ri djo maddi ndirigoti Yova adi rinja mana na. (2 Te. 1:3; Ebr. 6:10) Føri kina, ko njaeri nari bbai, nja lo kana kodhó sala ka ndi wø ddikpa ledhó lo thika wø maddi. Føri dho, akonji ko dho ka ná lo krʉ ndiro nzɨ ko vi nja ndrŭ dhi lo dho ko sala nji nari nga ró.