Babikaki mpo batyaki likebi

YESU KLISTO akebisaki liboso mpenza ete nsuka ya ebongiseli ya makambo ya Bayuda, oyo esika na yango ya ntina mingi ezalaki tempelo ya Yelusaleme, ekoya. Apesaki dati te, kasi alobelaki makambo oyo ekolandana kino kobebisama yango. Alendisaki bayekoli na ye bákɛngɛlaka mpe bálongwa na esika ya likama.

Yesu asakolaki ete: “Ntango bokomona Yelusaleme ezingelami na mampinga oyo esalisali milako, boye bóyeba ete libebi na yango ekómi pene.” Alobaki mpe ete: “Ntango bokomona eloko ya bosɔtɔ oyo eyeisaka libebi . . . etɛlɛmi na esika mosantu, . . . boye tiká baoyo bazali na Yudea bábanda kokima na bangomba.” Yesu alendisaki bayekoli na ye bázonga te mpo na kobatela biloko na bango. Esengelaki bákima nokinoki mpo na kobikisa bomoi na bango.​—Luka 21:20, 21; Matai 24:15, 16.

Mpo na kosilisa botomboki ya Bayuda oyo ezalaki se koumela, Cestius Gallus akambaki mampinga ya basoda ya Loma na mobu 66 ya ntango na biso (T.B.) mpo na kobunda na Yelusaleme. Akɔtaki kutu na kati ya engumba mpe azingaki tempelo. Mobulu ezalaki makasi na engumba. Baoyo bazalaki ekɛngɛ bamonaki ete likama monene ezali pene. Kasi likoki ya kokima ezalaki? Na mbala moko, Cestius Gallus alongolaki mampinga na ye. Bayuda oyo bazalaki batomboki balandaki banguna yango. Wana nde ezalaki ntango ya kokima Yelusaleme mpe Yudea mobimba!

Na mobu oyo elandaki, mampinga ya basoda ya Loma oyo Vespasien ná mwana na ye Titus batambwisaki bayaki lisusu. Bitumba ekɔtaki na mboka mobimba. Na ebandeli ya mobu 70 T.B., Baloma batongaki lopango moko ya makasi na makonzí ya nsɔngɛ pembenipembeni ya Yelusaleme. Bisika nyonso ya kokima ekangamaki. (Luka 19:43, 44) Bato na kati ya engumba babandaki kobomana. Baloma babomaki baoyo batikalaki to mpe bamemaki bango na boombo. Engumba ná tempelo na yango ebebisamaki nyɛɛ. Josèphe, Moyuda moko ya mayele na makambo ya kala na ekeke ya liboso, alobi ete Bayuda koleka milio moko banyokwamaki mpe bakufaki. Tempelo yango etongamá lisusu te.

Soki baklisto bátikalaka na Yelusaleme na mobu 70 T.B., balingaki bábomama to bákenda na boombo elongo na bato mosusu. Nzokande, bato oyo bayekolaka makambo ya kala oyo bazalaki na bomoi na ntango ya kala bamonisi ete baklisto batosaki likebisi ya Nzambe mpe bakimaki Yelusaleme mpe Yudea mobimba, bakendeki na bangomba oyo ezali na ɛsti ya Ebale Yolodani. Bato mosusu kati na bango bafandaki na Pela, na etúká ya Pelea. Batikaki Yudea mpe bazongaki kuna lisusu te. Babikaki mpo batosaki likebisi oyo Yesu apesaki.

Otyaka mpenza likebi na makebisi oyo eutaka na bato oyo bakoki kotyelama motema?

Lokola makambo mingi oyo bapeselaka makebisi ekokisamaka te, bato mingi batyelaka lisusu makebisi nyonso likebi te. Nzokande, kolanda makebisi ekoki kobikisa yo.

Na 1975, na Chine, bakebisaki bato ete mabelé ekoningana. Bakonzi ya mboka bazwaki bibongiseli. Bato batosaki mpe ebele ya bato babikaki.

Na sanza ya Aprili 1991, na ekólo Philippines, bato oyo bafandaka na bamboka oyo ezali pembenipembeni ya Ngomba Pinatubo bayebisaki ete bazali komona ngomba yango ezali kobimisa milinga mpe kosanza putulu ya mɔtɔ. Nsima ya kolandela likambo yango malamumalamu sanza mibale, ebongiseli oyo etalelaka makambo ya bangomba ya mɔtɔ mpe koningana ya mabelé (Institut philippin de volcanologie et de sismologie) ekebisaki bato ete likama ekosalema mosika te. Bibongiseli ezwamaki nokinoki mpo na kolongola bankóto ya bato oyo bafandi na bamboka ya pembenipembeni mpe kotinda bango epai mosusu. Na ntɔngɔ ya mokolo ya 15 Yuni, lokito makasi eyokanaki, mpe ngomba ebwakaki na mopɛpɛ ebele ya putulu (kilomɛtrɛ-kibe 8) oyo na nsima ezipaki bamboka ya pembenipembeni. Bato mingi mpenza babikaki mpo batyaki likebi.

Biblia ezali kopesa likebisi ete ebongiseli ya makambo ya ntango oyo ekosuka. Tozali sikoyo na mikolo ya nsuka. Lokola nsuka ekómi pene, ozali mpenza kokɛngɛla? Ozali kosala makasi mpo olongwa na esika ya likama? Ozali mpe kokebisa bato mosusu na lombangu mpenza ete bálongwa na esika ya likama?

[Elilingi na lokasa 20]

Ntango Ngomba Pinatubo esanzaki putulu ya mɔtɔ, bato mingi babikaki mpo batyaki likebi

[Elilingi na lokasa 21]

Baklisto oyo batosaki likebisi oyo Yesu apesaki babikaki ntango Yelusaleme ebomamaki na mobu 70 T.B.