Pásiká to Ekaniseli: Osengeli kokumisa oyo wapi?

WANA moi ya ntɔ́ngɔ́ ekopalanganisa pole na yango likoló na mokili na mokolo mwa 7 Apríli, bamilió ya bato bakozala na esengo mpo na mokolo wana ya mobu oyo, mpo na bango, ezali mosantu koleka mikolo nyonso mosusu​—Pásiká. Na kala, nkombo yango esalelamaki mpo na kobénga eleko ya mikolo 120 ya bafɛ́ti mpe ya kokila bilei oyo ezalaki kobanda na elambo oyo ebéngamaki Septuagésime mpe ezalaki kosuka na elambo oyo ebéngamaki Mokolo ya Bosato. Lelo oyo, nkombo yango esalelami mpo na mokolo bobele moko ya bokundoli lisekwa ya Yesu​—Eyenga ya Pásiká.

Nzokande, na mpokwa ya mokolo ya mibale ya pɔ́sɔ yango, bamilió mosusu ya bato bakoyangana mpo na kokumisa Ekaniseli ya liwa ya Klisto, oyo ebéngami mpe Elambo ya mpokwa ya Nkolo. Ezali molulu oyo Yesu ye moko abandisaki yango na butu ya mokolo ya nsuka oyo azalaki awa na mabelé. Na nsima, ayebisaki bayekoli na ye ete: “Salá boye mpo na ekaniseli na ngai.” ​—Luka 22:19.

Kati na milulu oyo mibale, okokumisa oyo wapi?

Eutelo ya Elambo ya Pásiká

Liloba Pásiká, lokola eyenga ya lisekwa ya Yesu, esalelami kati na mikili mingi, kasi ezwami kati na Biblia te. Búku Medieval Holidays and Festivals eyebisi biso ete “elambo yango ebéngami engebene nkombo ya Eostre, Nzambe-mwasi ya bapakano mpo na kobima ya moi mpe ya ebandeli ya eleko ya molungé.” Nzambe-mwasi yango azalaki nani? Búku The American Book of Days epesi eyano ete: “Engebene masapo ya kala, Eoster azalaki ye oyo afungolaki bikuke ya Valhalla mpo na koyamba Baldur, oyo abéngamaki Nzambe Mpɛmbɛ mpo na bopɛto na ye, abéngamaki mpe Nzambe Moi, mpamba te elongi na ye ezalaki kopesa pole na mokili.” Ebakisi ete: “Ntembe ezali te ete na ebandeli na yango mpenza, Lingomba ya Katolike ekɔtisaki kati na yango mimeseno ya kala ya bapakano mpe ekómisaki yango ya boklisto. Lokola elambo ya Eostre ezalaki kosalema mpo na kokumisa kozongisama ya bomoi sika na eleko ya ebandeli ya molungé, ezalaki mpasi te mpo na kokómisa yango elambo ya bokumisi lisekwa ya Yesu, oyo bango bazalaki koteya evanzile na yango.”

Kokɔtisama wana ya mateya ya bapakano ezali kolimbola lolenge nini kati na mikili misusu mimeseno mitali Pásiká mibandaki, na ndakisa maki ya Pásiká, lapin ya Pásiká, mpe mampa ya mɔ́tɔ esalemi na lolenge ya ekulusu. Mpo na oyo etali momeseno ya kosala mampa ya mɔ́tɔ oyo ezalaki kosalema na lolenge ya ekulusu, “oyo ezalaki kongɛngisama likoló na yango esaleli na lolenge ya . . . ekulusu,” búku Easter and Its Customs elobi ete: “Ekulusu ezalaki elembo ya bopakano uta kala, liboso ete ekɔtisama mpo na libela kati na bilambo na Mwamitano Mosantu ya liboso, mpe mampa mpe bagató ezalaki kotyama elembo ya ekulusu na eleko oyo ezalaki liboso ya kobotama ya Klisto.”

Ata na esika moko te tokoki kokuta makambo oyo kati na Makomami, ezali mpe na elembeteli moko te oyo emonisi ete bayekoli ya liboso ya Klisto bazalaki kondimela yango. Ya solo, ntoma Petelo ayebisi biso ete ‘tóyoka mposa makasi ya komela miliki ya pɛto oyo ezali kati liloba, ete na nzela na yango tokoki kokóla kino kozwa lobiko.’ (1 Petelo 2:2, NW) Na yango, mpo na nini mangomba ya boklisto ya nkombo mpamba mikɔtisaki kati na bindimeli mpe mimeseno na yango bilembo oyo bizali komonana polele ete bizali ya bopakano?

Búku Curiosities of Popular Customs elobi ete: “Ezalaki lolenge oyo ya kosalela, oyo ezangi kobongwana ya Lingomba ya ebandeli, ya kokɔtisa kati na boklisto milulu ya bapakano oyo ekokaki kolongolama te. Mpo na oyo etali Pásiká, kokɔtisama na yango ezalaki mpenzampenza mpasi te. Esengo oyo bato bazalaki komonisa na ntango ya kobima ya moi, mpe kolamuka ya biloko bizalisami uta na liwa ya eleko ya mpiɔ, ekómaki esengo ya kolamuka ya Moi ya boyengebene, lisekwa ya Klisto uta na nkunda. Milulu misusu ya bapakano oyo mizalaki kokumisama soko na mokolo mwa 1 Máí mibongwanaki mpe mpo ete ekokana na kokumisama ya Pásiká.” Na esika ete bálongola mimeseno ya bapakano mpe milulu ya misala ya bilimu mabe, bakonzi ya mangomba bapesaki yango nzela mpe bakómisaki yango “ya boklisto.”

Okoki komituna ete: ‘Kasi yango ezali mpenza mabe?’ Basusu bakanisaka ete ezali mabe te. Kati na búku na ye Easter​—Its Story and Meaning, omonié Alan W. Watts, alobaki ete: “Na ntango lingomba moko lokola ya boklisto ekɔti kati na mboka moko, ekozwa mpe ‘ekondima’ mimeseno misusu ya bonkɔ́kɔ miuti na mangomba ya kalakala. Ekopona mpe ekokɔtisa kati na milulu ya lingomba ya mboka makambo oyo ezali komonana lokola ete ezali mitindá ya seko miteyami kati na ndakonzambe.” Mpo na bato mingi, lokola lingomba na bango lindimaki milulu wana mpe litalelaki yango lokola ete ezali bulɛɛ, yango ekoki mpo ete bango mpe bándima yango. Kasi bazali kobosana mituna oyo ya ntina. Nzambe akanisaka nini na ntina na mimeseno wana? Asili kopesa biso malako oyo tosengeli kolanda kati na likambo yango?

Tósosola likanisi ya Nzambe

Kati na búku na ye, Easter and Its Customs, Christina Hole alobi ete: “Mokolo ya Pásiká, Elambo ya bokundoli lisekwa ya Yesu Nkolo na biso, ezali molulu monene koleka milulu nyonso kati na Lingomba ya boklisto.” Bakomi mosusu bandimi yango. Kati na búku na ye, Celebrations, Robert J. Myers alobi ete: “Mokolo mosantu moko te to molulu moko te ekoki kokokana na Eyenga ya Pásiká na bonene.” Nzokande, yango ezali kobimisa mwa mituna. Soki ezali mpenza na ntina mingi kokumisa elambo ya Pásiká, mpo na nini ezali na motindá moko te ya sikisiki kati na Biblia oyo etindi ete tósala bongo? Ezali na lisoló moko litali bayekoli ya liboso ya Yesu oyo emonisi ete bazalaki kokumisa Eyenga ya Pásiká?

Biblia ezangi te kopesa malako na ntina na elambo oyo esengeli kokumisama to elambo oyo esengeli kokumisama te. Nzambe apesaki malako ya sikisiki na ntina na yango epai na ekólo ya kala ya Yisalaele, mpe lokola tosilaki komona yango, malako ya polele mapesamaki epai na baklisto ete bakóba kokumisa Ekaniseli ya liwa ya Klisto. (1 Bakolinti 11:23-26; Bakolose 2:16, 17) Ebimeli ya liboso ya búku The Encyclopædia Britannica eyebisi biso ete: “Kokumisama ya elambo ya Pásiká elobelami soko moke te kati na Kondimana ya Sika, to kati na makomi ya Batata ya lingomba. Ezalela ya bosantu ya mikolo ya bilambo ezalaki soko moke te kati na makanisi ya baklisto ya liboso . . . Ezala Nkolo, soko mpe bantoma na ye, moko te apesaki etindá ya kokumisa bilambo wana.”

Basusu bakanisaka ete esengo ya bilambo wana mpe nsai oyo yango ememaka ezali yango nde emonisaka ete kokumisa elambo wana ezali likambo libongi. Nzokande, tokoki kozwa liteya kati na likambo moko lisalemaki na ntango Bayisalaele bakómaki kolanda mimeseno ya losambo ya Ezipito mpe bakómaki kobénga yango “elambo epai na [Yehova].” Bango mpe “bafandaki mpo na kolya mpe komela” mpe “batɛmaki mpo na kosana.” Kasi misala na bango mipesaki Yehova nkanda makasi, mpe apesaki bango etumbu monene.​—Exode 32:1-10, 25-28, 35.

Liloba ya Nzambe ezali polele mpenza. “Pole” ya bindimeli ya solo ekoki kosangana te na “molili” ya mokili ya Satana; “boyokani” ekoki kozala te kati na Klisto mpe losambo ya bapakano. Biblia eyebisi biso ete: “Yango wana, bóbima kati na bango, mpe bókabwana na bango. Nzambe alobi bongo. Bómama eloko na mbindo te. Nakozala tata epai na bino.”​—2 Bakolinti 6:14-18.

Lokola bobele molulu ya Ekaniseli​—kasi Pásiká te​—nde endimami kati na Biblia mpo na Baklisto, esengeli kokumisama. Na yango, lolenge nini tokoki kokumisa yango na lolenge lobongi mpenza?

[Elilingi na lokasa 5]

“Elambo epai na [Yehova]” oyo Bayisalaele basalaki epesaki Nzambe nkanda makasi

[Maloba mpo na kolimbola eutelo ya bafɔtɔ na lokasa 2]

Cover: M. Thonig/H. Armstrong Roberts