Mituna ya batángi
Ndenge nini baklisto ya solo basengeli kotalela likambo ya kosala kopi ya programɛ ya ordinatɛrɛ oyo batɛkisaka yango mpe kopesa yango na bato mosusu?
Bato mosusu bakoki komikosa na kokanisa ete likambo yango ezali mabe te na kotalela maloba oyo Yesu alobaki ete: “Bozwi mpamba, bópesa mpamba.” Yesu azalaki te kolobela likambo ya kopesa bato mikanda to baprogramɛ ya ordinatɛrɛ oyo, na kolanda mibeko ya Leta, kaka babimisi na yango nde bazali na lotomo nyonso ya kosala kopi, kobimisa mpe kotɛka yango. Alobelaki kopesa na mosala ya kosakola. Yesu alobaki na bantoma ntango bazalaki kokende na bamboka minene mpe na bamboka mike ete basengeli koteya nsango ya Bokonzi, kobikisa bato ya maladi, mpe kobengana bademo. Bantoma basengelaki kosɛnga mbongo mpo na makambo yango te, basengelaki ‘kopesa yango mpamba.’—Matai 10:7, 8, NW.
Lokola bato mingi mpe na misala mingi bakómi kosalela ordinatɛrɛ, ebele ya bato bakómi na mposa ya baprogramɛ oyo bakɔtisaka na ordinatɛrɛ. Nzokande, baprogramɛ yango basombaka yango kosomba. Ya solo, ezali na baprogramɛ mosusu oyo bato basali mpe bakabolaka yango mpamba mpe bakomaka ete moto akoki kosala kopi na yango mpe kopesa bato mosusu. Kasi baprogramɛ mingi batɛkisaka yango. Ata soki bakosalela yango na ndako to na mosala, bato oyo balingi kosalela programɛ yango basengeli kosomba yango. Soki moto moko azwi to asali kopi ya programɛ kozanga kopesa mbongo, abuki mibeko, ndenge moko na moto oyo akamati mikanda ya bato oyo ezali ya kotɛka, asali yango bafotokopi mpe abandi kotɛkisa yango, ata mpe kokabola yango mpamba.
Leta apesaka babimisi ya baprogramɛ mingi ya ordinatɛrɛ (ezala baprogramɛ ya masano) mokanda oyo ezali komonisa ete bazali na lotomo nyonso; yango wana, esɛngaka ete moto oyo asombi yango atosa makambo nyonso oyo elimbolami malamumalamu na kati ya programɛ yango mpe asala te makambo oyo epekisami. Na mikanda yango mingi balobaka ete kaka moto moko nde akoki kokɔtisa to kosalela programɛ yango. Esengeli kokɔtisa programɛ yango kaka na ordinatɛrɛ moko, ezala ordinatɛrɛ oyo ezali na ndako, na mosala to na eteyelo. Mikanda mosusu ya ndingisa elobaka ete moto oyo azali kosalela programɛ yango akoki kosala kopi moko mpe kobomba yango mpo na ye moko, kasi akoki kosala bakopi mpo na bato mosusu te. Soki moto yango alingi kokaba programɛ mobimba (na mokanda ya ndingisa mpe mikanda mosusu), akoki kokaba yango. Kasi, akozala lisusu na lotomo ya kosalela yango te. Mikanda ya ndingisa ekesanaka, yango wana moto oyo asombi programɛ moko to oyo bapesi ye yango asengeli kotánga mpe koyeba malamumalamu makambo oyo mokanda yango elobi.
Mikili mingi esalá boyokani mpo na kobatela lotomo ya “misala ya ntɔki to ya mayele,” na ndakisa baprogramɛ ya ordinatɛrɛ, mpe ezali kosala makasi mpo mibeko oyo etali lotomo ya babimisi etosama. Na ndakisa, zulunalo moko (The New York Times) ya 14 Yanuali 2000 elobaki ete “bapolisi ya Allemagne na Danemark bakangaki bato oyo babengaki bango babimisi ya baprogramɛ ya mabe.” Bato yango bazalaki kosala bakopi ya baprogramɛ mpe masano ya ordinatɛrɛ mpe bazalaki kokabola yango, bazalaki ata kotɛkisa yango na nzela ya Internet.
Ndenge nini baklisto basengeli kotalela likambo yango? Yesu alobaki ete: “Bópesa na Kaisala biloko ya Kaisala mpe na Nzambe biloko ya Nzambe.” (Malako 12:17) Yango ezali kosɛnga na baklisto ete bátosa mibeko ya mboka soki mobeko yango ebuki oyo ya Nzambe te. Mpo na baguvɛrnɛma, ntoma Paulo akomaki boye: “Tiká ete moto na moto atosaka bango bazali na bokonzi. . . . Ye oyo azali kotombokela bokonzi, azali kotombokela yango ebongisami na Nzambe mpe baoyo bakotomboka, bakomiyeisela etumbu.”—Baloma 13:1, 2.
Bankulutu ya lisangá bazali na mokumba te ya koluka koyeba baprogramɛ oyo ezali na baordinatɛrɛ ya bato, lokola nde bapesi bango ndingisa ya kolakisa bato mpe kotinda bango bátosa mibeko ya lotomo ya babimisi. Kasi bandimaka mpe bateyaka ete baklisto basengeli koboya kokamata eloko oyo ezali ya bango te mpe basengeli kosala makasi mpo na kotosa mibeko. Yango ebatelaka baklisto mpo bázwa etumbu te lokola babuki ya mibeko, mpe epesaka bango nzela ya kozala na lisosoli malamu na miso ya Nzambe. Ntoma Paulo akomaki boye: “Boye ekoki kotosa bobele mpo na kobanga etumbu te kasi mpo na lisosoli lokola.” (Baloma 13:5) Bobele bongo, Paulo amonisaki mposa oyo baklisto ya solo basengeli kozala na yango na maloba oyo: “Tondimi ete tozali na lisosoli ya pɛto; tozali na mposa [ya] kosalaka malamu na makambo nyonso.”—Baebele 13:18.
[Etanda na lokasa 29]
Bakompanyi to biteyelo mosusu esombaka mikanda ya ndingisa oyo epesaka nzela na bato ebele básalela programɛ moko mpe mikanda yango emonisaka motuya oyo bato yango basengeli kozala. Na 1995, Batatoli ya Yehova bayekolaki lisolo moko oyo ezalaki na toli oyo:
“Bakompanyi mingi oyo esalaka mpe etɛkaka baordinatɛrɛ ebatelaka lotomo na yango ya kobongola to ya kosala kopi ya programɛ. Epesaka mpe mokanda ya ndingisa oyo emonisaka ndenge baprogramɛ esengeli kosalelama na kolanda mibeko. Mikanda ya ndingisa yango elobaka ete moto oyo asombi ordinatɛrɛ akoki te kopesa bato mosusu bakopi ya programɛ; kutu, mibeko ya lotomo ya babimisi na mokili mobimba epekisi likambo yango. . . . Bakompanyi mosusu ya minene etɛkaka baordinatɛrɛ oyo bango moko basilá kotya baprogramɛ mpe mikanda ya ndingisa. Nzokande, bamagazini mosusu oyo etɛkisaka baordinatɛrɛ epesaka mikanda ya ndingisa te mpamba te baprogramɛ oyo batyá na ordinatɛrɛ ezali ya bango te; yango elingi koloba ete moto oyo asombi ordinatɛrɛ azali kobuka mobeko ntango azali kosalela baprogramɛ wana. Yango wana, baklisto basengeli te kotya na diskɛ, na diskɛtɛ, na diskɛ kompaktɛ, makambo oyo ezali na baprogramɛ oyo bakomá ete lotomo nyonso ezali na babimisi (ndenge ezalaka na mikanda ya la Société), mpe basengeli te kozwa baprogramɛ oyo basali kopi kozanga ndingisa ya babimisi.”