Nini ezali na valɛrɛ ya solosolo?

Kozala na eloko moko oyo ezali na valɛrɛ ya solosolo ekoki kozala likambo ya esengo. Kasi, ekoki kozala eloko nini? Mbongo mingi? Biju ya ntalo to oyo emonanaka mingimingi te? Kozala na lokumu mpe kokóma moto monene? Bato mingi bapesaka valɛrɛ mingi na makambo mpe na biloko wana. Kozala na biloko yango ekoki kosunga biso, kosala ete bomoi ezala na ntina mingi, to kokokisa mposa oyo tobotamá na yango ya kolinga ete bato mosusu bátyela biso likebi mpe ya kosala makambo mingi.Tozali nde koboma nzoto mpo na kozwa biloko yango, na elikya ete ekokokisa mikano mpe bamposa na biso mpo na mikolo ezali koya?

MBALA mingi, bato bapesaka valɛrɛ na eloko moko na kotalela ndenge oyo ezali kokokisa bamposa na bango to kosepelisa bango. Tolingaka biloko oyo epesaka biso mayoki ya kozala malamu mpe oyo emonanaka ete ekoki kosunga biso na mikolo ezali koya. Topesaka valɛrɛ na biloko oyo esungaka biso mpe ebɔndisaka biso nokinoki to mpe oyo esalaka ete tóyebana nokinoki. Kasi, kopesa valɛrɛ na eloko na kolanda bamposa to makanisi na biso oyo ebongwanaka ntango nyonso, ekoki komonisa ete tokanisaka malamu te mpe tomonaka mosika te. Mpo na koloba solo, topesaka valɛrɛ ya solosolo na likambo oyo tomonaka ete ezali mposa na biso oyo eleki ntina.

Mposa na biso oyo eleki ntina ezali nini? Eloko moko te ezali na valɛrɛ mingi koleka bomoi. Soki bomoi ezali te, biso mpe tokozala te. Salomo, Mokonzi ya kala ya Yisalaele, akomaki boye: “Nde bakufi bayebi likambo te . . . Ezali na mosala te, to mwango te, to mayele te, to boyebi te, kati na [shéol, NW ] [to lilita ya bato nyonso].” (Mosakoli 9:5, 10) Soki liwa eyeli biso, tokotika biloko nyonso oyo tozali na yango. Yango wana, mposa na biso oyo eleki ntina ezali ya kozwa eloko oyo ekobatela bomoi na biso. Nini ekobatela bomoi na biso?

Nini ekobatela bomoi na biso?

Mokonzi Salomo alobaki ete: “Mbongo ebatelaka.” (Mosakoli 7:12, NW) Soki tozali na mbongo mingi, tokoki kozala na biloko ya kolya mpe ndako ya kitoko. Mbongo ekoki kopesa biso likoki ya kosala mibembo na bamboka ya mosika. Ekoki kosalisa biso na kozwa biloko oyo tozali na yango mposa na ntango oyo tozali lisusu kosala te mpo tokómi mobange to ebosono. Soki tozali na mbongo, tokoki kozwa matomba mingi. Atako bongo, mbongo ekoki kobatela bomoi na biso te. Ntoma Paulo akebisaki Timote ete: “Opesa toli na bazwi ya ekeke oyo ete bázala na lolendo te, bálikya epai na bozwi bokoumelaka solo te kasi epai na Nzambe.” (1 Timote 6:17) Ata mbongo nyonso ya mokili ekoki kosombela biso bomoi te.

Tótalela likambo oyo ekómelaki mobali moko nkombo na ye Hitoshi. Lokola abɔkwamaki na bobola, Hitoshi azalaki na mposa makasi ya kokóma mozwi. Atyelaki mpenza mbongo motema na boye ete akanisaki kutu ete mbongo ekoki kosomba ata bomoi ya moto. Na nsima moto moko ayaki na ndako ya Hitoshi mpe atunaki ye soki ayebi ete Yesu Klisto akufaki mpo na ye. Motuna wana etindaki Hitoshi na koluka koyeba mingi mpo na likambo yango, ye oyo azalaki kokanisa ete moto moko te akoki kokufa mpo na moto lokola ye. Alandaki lisukulu moko mpe akamwaki mingi ntango ayokaki likebisi ya ‘kozala na liso ya mindondo te.’ Molobi alimbolaki ete “liso ya mindondo te” ezali liso oyo emonaka mosika mpe etyaka likebi na yango na makambo ya elimo. (Luka 11:34) Na esika ya koboma nzoto mpo na koluka mbongo, Hitoshi akómaki kotya bozwi ya elimo na esika ya liboso na bomoi na ye.

Biloko ya mosuni ekoki mpe kosala ete tótɛngatɛnga te mpe tómiyoka ete tobatelami. Kozala na biloko mingi ya mosuni ekoki kolongola biso mitungisi etali bamposa na biso ya mokolo na mokolo. Kozala na ndako ya kitoko na kartye moko ya kitoko ekoki kopesa biso mayoki ya kozala na bomoi ya malamu. Kozala na bilamba ya kitoko mpe motuka ya kitoko ekoki kotinda bato mosusu bapesa biso lokumu.

‘Koyoka esengo mpo na malamu ya mosala na biso’ ezali lipamboli. (Mosakoli 3:13) Mpe kozala na biloko mingi ya mosuni ekoki kopesa biso likoki ya ‘kopemisa, koleisa, komelisa, mpe kosepelisa bato oyo tolingaka.’ Nzokande, biloko ya mosuni ezali na valɛrɛ kaka mpo na mwa ntango mokuse. Yesu akebisaki mpo na ezaleli ya bilulela, ntango alobaki ete: “Ata ntango moto moko azali na biloko mingi, bomoi na ye euti na biloko oyo azali na yango te.” (Luka 12:15-21, NW ) Kozala na biloko mingi ya mosuni, ezala ebele ndenge nini, ezali ndanga te mpo na bomoi na biso.

Na ndakisa, Liz abalaki mobali moko oyo azalaki na bozwi mingi. Alobi boye: “Tozalaki na ndako moko ya kitoko mpe vuatire mibale, mpe mbongo oyo tozalaki na yango epesaki biso likoki ya kozwa eloko nyonso oyo mokili elingaka ete bato bazala na yango . . . Kasi likambo ya kokamwa ezali ete nazalaki kaka komitungisa mpo na mbongo.” Alimboli boye: “Tozalaki kosakana na mbongo mingi. Emonani lokola ete ntango ozali na mbongo mingi, okomiyoka ete ozali na kimya te.”

Bato mingi bamonaka ete kozala na lokumu mpe kokóma bato minene ezali na valɛrɛ mingi na miso na bango, mpamba te yango ekoki kosala ete bato mosusu bákumisa bango mpe bamemya bango. Na mokili ya lelo, bato mingi bazali koluka kozala na mosala oyo efutaka malamu. Koyeba malamu mosala moko to ntoki moko boye ekoki kokómisa biso bato ya lokumu. Bato mosusu bakoki kokumisa biso, kotya mpenza likebi na makanisi na biso, mpe kosala nyonso mpo tósepela na bango. Nyonso wana ekoki kosepelisa biso. Nzokande, nsukansuka, nyonso wana esilaka. Salomo azalaki na lokumu mpe na nguya nyonso oyo mokonzi akokaki kozala na yango, kasi amilelalelaki boye: “Ezala moto ya mayele to zoba, bakanisaka bango lisusu te . . . Bango nyonso babosanaka bango.” (Mosakoli 2:16, NW ) Kozala na lokumu to kozala moto monene ebakisaka ata eloko moko te na bomoi.

Moto moko oyo ayemaka bikeko nkombo na ye Celo akómaki kopesa valɛrɛ mingi na eloko moko oyo eleki mosika kozala na lokumu. Lokola azalaki na mayele mingi na mosala na ye, batindaki ye akenda kotánga lisusu na eteyelo ya likoló mpo akolisa makoki na ye. Eumelaki te, bapanzi-nsango na bato oyo batalelaka misala ya ntoki bakómaki kokumisa mosala na ye. Bikeko mingi oyo ayemaki, batyaki yango na bisika oyo bato mingi bakoki komona yango, na bingumba minene ya mikili ya Mpoto. Celo alobi boye: “Nasengeli kondima ete ezalaki na ntango oyo mosala ya koyema ezalaki likambo eleki ntina na bomoi na ngai. Kasi, nayaki koyeba ete mpo na ngai, kokoba na mosala yango ezali lokola kosalela bankolo mibale. (Matai 6:24) Nandimisamaki ete likambo eleki ntina oyo nakokaki kosala ezalaki ya kosakola nsango malamu ya Bokonzi ya Nzambe. Yango wana nazwaki ekateli ya kotika mosala na ngai ya koyema bikeko.”

Nini eleki valɛrɛ?

Lokola ezali na eloko moko te oyo ezali na ntina to na valɛrɛ soki bomoi ezali te, eloko nini tokoki kozwa, oyo ezali lokola ndanga mpo tótikala na bomoi? Bomoi nyonso euti epai ya Yehova Nzambe. (Nzembo 36:9) Ya solo, “na ye tozali na bomoi mpe tozali kotambola mpe tozali.” (Misala 17:28, NW ) Azali kokaba bomoi ya seko epai na baoyo alingi. (Baloma 6:23) Tosengeli kosala nini mpo na kozwa likabo yango?

Mpo tózwa likabo ya bomoi ya seko tosengeli kozala na boyokani ya penepene elongo na Yehova. Yango wana, kondimama na Yehova ezali na valɛrɛ mingi koleka biloko nyonso mosusu oyo tokoki kozala na yango. Ntango tondimami na Yehova, tozali na elikya ya bolamu ya solosolo mpe ya seko. Nzokande, soki tondimami na Nzambe te, tozali nde kozela liwa ya seko. Na yango, tomoni polele ete likambo nyonso oyo ekosalisa biso tózala na boyokani ya malamu elongo na Yehova ezali mpenza na valɛrɛ mingi.

Oyo tosengeli kosala

Mpo tólonga, tosengeli kozwa boyebi. Boyebi ya solosolo eutaka na Biblia, Liloba ya Yehova. Kaka yango nde eyebisaka biso oyo tosengeli kosala mpo na kosepelisa Nzambe. Yango wana tosengeli koyekolaka Makomami malamumalamu. Milende nyonso oyo tokoki kosala mpo na koyekola makambo nyonso oyo etali Yehova Nzambe mpe Yesu Klisto ekoki kopesa biso ‘boyebi oyo ezali komema na bomoi ya seko.’ (Yoane 17:3) Boyebi yango ezali eloko ya valɛrɛ oyo tosengeli kolinga yango mingi!​—Masese 2:1-5.

Boyebi oyo tozwi na Liloba ya Nzambe ekotinda biso na litambe ya mibale: komonisa kondima epai ya Yesu Klisto. Yehova atyaki mobeko ete moto nyonso oyo alingi koya epai na ye asengeli kosala yango na nzela ya Yesu. (Yoane 14:6) Ya solo, “lobiko mpe ezali na moto mosusu te.” (Misala 4:12) Lobiko na biso ekouta na ‘palata soki wolo te, kasi . . . na makila ya Klisto oyo eleki nyonso na motuya.’ (1 Petelo 1:​18, 19) Tosengeli kondima mateya ya Yesu mpe kolanda ndakisa na ye mpo na komonisa kondima na biso. (Baebele 12:1-3; 1 Petelo 2:21) Mbeka na ye ezali na valɛrɛ mingi mpenza! Matomba ya mbeka yango nde ekokata mpo na libela bomoi ya bato nyonso na mikolo ezali koya. Ntango tokozwa matomba nyonso ya mbeka yango, tokozwa mpenza likabo eleki na valɛrɛ, bomoi ya seko.​—Yoane 3:16.

Yesu alobaki ete: “Okolinga [Yehova] Nzambe na yo na motema na yo mobimba, na molimo na yo mobimba mpe na elimo na yo mobimba.” (Matai 22:37) Kolinga Yehova elimboli ‘kokokisa malako na ye.’ (1 Yoane 5:3) Malako na ye ezali kosɛnga ete tókabwana na mokili, tóbatela etamboli ya malamu, mpe tókumisa na bosembo nyonso Bokonzi na ye. Ezali na lolenge wana nde ‘tokopona bomoi’ na esika ya liwa. (Deteronome 30:19) Soki ‘topusani penepene na Nzambe, ye mpe akopusana penepene na biso.’​—Yakobo 4:8, NW.

Kondimama na Nzambe ezali na valɛrɛ mingi koleka biloko nyonso oyo mokili emonaka ete ezali ya valɛrɛ. Baoyo bandimami na Nzambe bazali bato baleki na bozwi na mokili mobimba! Na yango, tiká ete tósala makasi mpo na kozwa eloko oyo ezali na valɛrɛ koleka, elingi koloba kondimama na Yehova. Ɛɛ, tiká tótya likebi na maloba oyo ya Paulo: “[Olandaka] boyengebene, kosalela Nzambe, kondima, bolingo, etingya, bopɔlɔ. Obundaka etumba malamu ya kondima, osimba bomoi ya seko.”​—1 Timote 6:11, 12.

[Bililingi na lokasa 21]

Nini ezali na valɛrɛ mingi na miso na yo: Mbongo, biloko ya mosuni, lokumu to eloko mosusu?

[Elilingi na lokasa 23]

Tosengeli koyekolaka Makomami malamumalamu