Mabelé esika moko kitoko

BATO ya astronomi balobaka ete Mabelé ezwi esika moke mpenza na kati ya molɔ́ngɔ oyo ezangi nsuka. Na molɔ́ngɔ́ mobimba planɛti mosusu te ezali na bato, banyama mpe banzete. Kaka Mabelé nde ezali na nyonso oyo esengeli mpo na bomoi.

Lisusu, Mabelé ezali na makambo ndenge na ndenge ya kitoko oyo ekoki kosala ete tósepela na bomoi. Na ndakisa, ntango malili ezali toyokaka malamu soki moi ebimi! Ezalaka mpe esengo kotala ndenge moi ezali kobima na ntɔngɔ mpe ndenge ezali kokende kolala. Kasi, moi esukaka te kaka na kosepelisa biso. Ezali na ntina mingi mpo na bomoi na biso.

Nguya ya kobenda biloko oyo moi ezalaka na yango esalá ete banda bamilio na bamilio ya bambula, Mabelé ná baplanɛti mosusu oyo ebalukaka zingazinga ya moi elandaka kaka nzela na yango. Lisusu, ndenge bateyaka bana-kelasi, moi ná baplanɛti nyonso oyo ebalukaka zingazinga na yango, etambolaka mpe na kati ya galaksi oyo babengi voie lactée. Kasi, moi ezali moko na minzoto koleka miliare 100 oyo etambolaka na kati ya galaksi yango.

Galaksi na biso ezali mpe na kati ya etuluku moko ya bagalaksi soki 35. Nzokande, bituluku mosusu ezalaka na bankóto ya bagalaksi. Soki moi ná baplanɛti oyo ebalukaka zingazinga na yango ezalaki na kati ya etuluku oyo ezali na bankóto ya bagalaksi, mbɛlɛ elingaki kozala na mikakatano mingi mpo elanda nzela na yango. Na buku na bango (The Privileged Planet), Guillermo Gonzalez ná Jay Richards balobi ete na molɔ́ngɔ́ mobimba, bisika mingi te “ebongi mpo na bomoi lokola esika oyo Mabelé ezali.”

Tokoki nde koloba ete bomoi awa na Mabelé ebimaki kaka pwasa? To ezali nde na Mozalisi oyo asalaki ete bomoi ezala awa na Mabelé?

Bato mingi bakómi na likanisi ete Mabelé ebongisamaki mpenzampenza mpo bikelamu ya bomoi bázala wana.a Esili koleka bankama ya bambula, Moebele moko oyo azalaki kokoma maloba ya ntɔki alobelaki likoló mpe mabelé. Alobaki boye: “Ekomona ngai likoló oyo ezali mosala ya misapi na yo, sanza mpe [minzoto] na likoló oyo yo obongisaki, moto azali nini?” (Nzembo 8:3, 4) Moto yango andimaki mpenza ete Mozalisi azali. Mateya ya siansi ya lelo oyo endimi mpe likambo yango?

[Maloba na nse ya lokasa]

[Etanda/​Elilingi na lokasa 3]

Buku moko (The Illustrated Science Encyclopedia​—Amazing Planet Earth) elobi ete: “Na kati ya molɔ́ngɔ́, Mabelé engɛngaka lokola libanga ya ntalo.”

[Eutelo ya bafɔtɔ]

Mabelé: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA